Morgunblaðið - 24.02.1960, Page 8

8
MORCVN BLAÐIÐ
Miðvikudagur 24. febrúar 1960
Lengstur vinnutími
- fæstar næðistundir
Jómfrúræða Auðar Auðuns
á Alþingi um orlof Kúsmæðra
Á FUNDI efri deildar Al-
þingis á mánudag var frum-
varp til laga um orlof hús-
mæðra tekið til fyrstu um-
ræðu. Fyrsti flutningsmaður
frumvarpsins, frú Auður
Auðuns, 2. þingmaður Reyk-
víkinga, talaði fyrir frum-
varpinu og flutti jómfrúræðu
sína á Alþingi. Fórust henni
orð á þessa leið:
Frumvarp það, sem hér liggur
fyrir, er flutt af okkur 4 þing-
mönnum þessarar deildar fyrir
tilmæli stjórnar Kvenfélagasam-
bands íslands.
Efni frumvarpsins er í stuttu
máli það, að komið verði á fót
orðlofsnefndum húsmæðra, sem
fái til starfsemi sinnar lögbundið
framlag húsmæðra sjálfra gegn
jafnháu framlagi frá ríkinu auk
þess fjár, sem aflað kann að
verða með öðru móti til starf-
seminnar.
Rætt á landsþingum K. í.
Frú Auður Auðuns alþm.
Það hefur verið nokkuð unnið
verið að fela hana samtökum,
sem starfa á víðari grundvelli.
Það má reyndar vera að einnig
hafi verið til þeirra leitað án þess
að mér sé kunnugt um það.
320 þús. kr. fjárveiting
Með frumvarpi þessu, ef að
lögum verður, þyrfti að taka upp
fjárveitingu sem væntanlega
mundi nema 320 þús. kr., en í
grg. við 3. gr. frumvarpsins er
áætlað, að á landinu öllu séu um
32 þús. konur eða húsmæður,
sem greiða mundu 10 kr. hver á
móti jafnháu framlagi frá ríkinu.
— Jafnframt yrði svo lögfest
hvernig úthluta skyldi orlofsfénu
og hvaða aðilar hefðu þá úthlut-
un með höndum.
Ég sé ekki ástæðu til að fara
mörgum orðum um frumvarpið
sjálft eða einstakar greinar þess
umfram það sem í grg. fyrir frv.
segir. Þó er e. t. v. rétt að taka
það fram, að héraðasambönd
kvenfélaga, sem um ræðir í frv.
eru nú 18 að tölu. Sambands-
svæði margra þeirra falla saman
við sýslurnar en önnur nú yfir
fleiri sýslur og skiptingin á milli
fylgir þá ekki alltaf sýslumörk-
um.
Ljósmyndari Mbl. tók þessa mynd í miðbænum á dögunum,
lögregluþjónar voru að gera mælingar í sambandi við árekst-
ur, sem þar hafði orðið. Nú er starfandi innan lögreglunnar
sérstök deild, sem annast þetta verk. Hér er einn lögreglu-
þjónanna með handhægt og gott „málband“. Það er hjól, sem
mælir fjarlægðina á götunni. —
Vörn gegn eldflaugaárásum
Bretar og Bandar'ikjamenn reisa
mikla radarstoð i Englandi
Mál það, sem frumvarpið fjall-
ar um, orlof húsmæðra, hefur
verið til umræðu á landsþingum
Kvenfélagasambands íslands á
árunum 1955, 1957 og 1959 og á
fulltrúaráðsfundum samtakanna
árin á milli þeirra þinga. A
landsþingi Kvenfélagasambands-
ins sl. haust var svo samþykkt
frumvarp það, sem hér liggur
fyrir og stjórn sambandsins var
þá falið að fá það flutt.
Létta störf húsfreyjunnar
Samtök þau, Kvenfélagasam-
band íslands, sem að frumvarp-
inu standa, eru langfjölmennustu
samtök kvenna hér á landi og
hafa innan vébanda sinna nokk-
uð á þriðja hundrað kvenfélaga
víðsvegar um landið með á 14.
þús. félagskonum. Kvenfélaga-
sambandið hefur á stefnuskrá
sinni ýmis hagsmunamál heimil-
anna, þar á meðal eins og segir
orðrétt í lögum sambandsins:
„Að stuðla eftir megni að
hverju því, sem létt geti störf
húsfreyjunnar og bætt aðstöðu
hennar“.
Á þingi Kvenfélagasambands-
ins 1955 þegar orlof húsmæðra
kom þar fyrst til umræðu skilaði
allsherjarnefnd þingsins áliti,
sem hófst með þessum formála:
— Rík áherzla hefur verið lögð
á það á síðari árum, að sem flest-
um þegnum þjóðfélagsins verði
árlega tryggður nokkur hvíldar-
og frítími. Sú stéttin, sem lengst-
an hefur yfirleitt vinnutímann
og fæstar næðisstundirnar, mæð-
urnar, sem jafnframt eru hús-
freyjur, hafa samt algerlega orð-
ið þar útundan. Erfiði þeirra og
tómstundaleysi hefur vaxið að
sama skapi og torveldazt hefur
að að fá aðstoð við heimilisstörf.
Augljóst er, að úrbætur eru hér
hin mesta nauðsyn en úrræði
vandfundin. Kvenfélagasamband
íslands telur þó, að við svo búið
megi ekki lengur starida og
verði því að hefjast handa.
Ég ætla, að þingmenn geti fall-
izt á réttmæti þessa formála
nefndarinnar. Allir þekkja til
þess hver fjöldi húsmæðra á
erfitt um vik að veita sér þó ekki
sé nema nokkurra daga hvíld frá
daglegum önnum og ég mun
ekki fjölyrða frekar um nauðsyn
þess, að þeim sem verst eru sett-
ar sé gert slíkt kleift, svo sem
ætlunin er með frumvarpinu.
að því á undanförnum árum og
áratugum af ýmsum aðilum að
sjá húsmæðrum fyrir orlofsdvöl.
En sá aðilinn, er ég hef þekkt,
sem lengstan á starfsferil í þeim
efnum og umsvifamestan, er
Mæðrastyrksnefndin hér í
Reykjavík. Hún hefur nú í senn
3 áratugi nær óslitið haldið uppi
sumardvölum fyrir mæður og
börn og hvíldarvikum fyrir
rosknar konur, oft við hinar erf-
iðustu aðstæður. Fyrir nokkrum
árum kom Mæðrastyrksnefnd
sér upp húsnæði fyrir þessa
starfsemi og fékk til þess nokk-
urn styrk frá ríki og bæ en aðal-
lega var fjár aflað til þeirra
framkvæmda sem og til starfsem
innar allrar með ýmsum fjáröfl-
unarleiðum, sem meðlimir nefnd
arinnar beittu sér fyrir.
Starfsemin byggist á velvild
Þótt þessari starfsemi hafi
verið hægt að halda uppi hér í
fjölmenninu, þar sem hlut átti
að máli gróinn og vinsæll félags-
skapur hér í bænum, sem nýtur
ríkulegs örlætis bæjarbúa auk
sumardvalarstyrks frá Reykja-
víkurbæ, þá byggist þó starf-
semin öll á velvild þessara aðila,
og það er hætt við því, að erfitt
sé um vik á fámennari stöðum.
Á 17. gr. fjárlaga hefur síðan árið
1957 verið fjárveiting til orlofs-
dvalar fyrir húsmæður frá
barnmörgum heimilum. Alþýðu-
sambandinu mun hafa verið falin
úthlutun þess fjár, sem ég tel út
af fyrir sig hafa verið nokkuð
vafasamt, þar sem eðlilegra hefði
SAMKVÆMT framtíðarskipulagi
mun hegningarhúsið við Skóla-
vörðustíg eiga að hverfa, en torg
verða gert þar sem það stendur.
Það liggur í augum úppi, að til
þessara framkvæmda kemur þó
ekki fyrr en nýtt hegningarhús
hefur verið byggt. En tíminn líð-
ur og einhverntíma skeður þetta
og nú er það tillaga mín, að þá
verði þetta gamla hús tekið í
sundur stein fyrir stein og flutt
, í byggðasafnið upp að Arbæ. Þótt
London, 17. febrúar.
— (Reuter) —■
B R E T A R og Bandaríkja-
menn munu í sameiningu
byggja mjög öfluga radar-
stöð í Englandi, sem ætlað er
vara nógu snemma við mögu-
legri eldflaugaárás. — George
Ward flugmálaráðherra Bret-
lands sagði frá þessu í neðri
deild þingsins í dag, og kvað
hann kostnað við þessar
framkvæmdir vera áætlaðan
43 millj. punda (um 120.400.-
000 dollara). — Bretar munu
greiða sem svarar 22 millj.
dollara af kostnaðinum, en
Bandaríkin um 98 milljónir.
Radarstöðin verður reist á
landi ríkisins í Yorkshire. Hún
Njósnaði
Adenauers
KARLSRUHE, V.-Þýzkalandi, 18.
febr. (Reuter). — Hæstiréttur
margir eigi skuggalegar minning
ar um þetta hús, þá geymdi það
okkar fyrsta hæstarétt, það er
virðuleg bygging og mjög sögu-
leg fyrir land og þjóð. Gæti svona
áform ekki líka flýtt fyrir því,
að ákvörðun yrði tekin um bygg-
ingu nýs hegningarhús, sem vissu
lega er mikil þörf fyrir, í stað
þessarar miðaldalegu byggingar?
Á Árbæ mundi gamla hegning-
arhúsið sóma sér vel sem minja-
gripur, safnhús og varðarhús.
J.H.
verður hin þriðja í „öryggis-
keðju“, sem ætlað er að vara við
eldflaugaárás á Bandaríkin í
tæka tíð. — Brezki flugherinn
mun sjá um rekstur stöðvarinn-
ar og hafa á hendi yfirstjórn
hennar. — Ward sagði, að með
þessari stöð yrði allt öryggis-
kerfi Atlantshafbandalagsríkj-
anna stórum bætt.
Nokkrar umræður urðu í þing-
inu um málið. Kom m. a. fram
gagnrýni á því, að Bandaríkjun-
um væri þannig „afhent" land
brezka ríkisins. Ward svaraði
því til, að hér væri um sameigin-
lega framkvæmd að ræða, sem
kæmi ekki aðeins Bretum og
Bandaríkjamönnum að gagni,
heldur „öllum hinum vestrænu
ríkjum". Verkamannaflokksþing-
maðurinn George Brown hélt
því fram, að radarinn gæti ekki
„séð“ eldflaugar fyrr en 4 mínút-
um flokk
V.-Þýzkalands dæmdi í dag 27
ára gamlan blaðamann, Lothar
Horst Noack að nafn, 1 þriggja
ára og tíu mánaða fangelsi fyrir
njósnastarfsemi í þágu Austur-
Þýzkalands. — Kona hans,
Christa Maria Noack, var dæmd
í 18 mánaða fangelsi fyrir sömu
sakir.
Ré’ttarforsetinn sagði, að Noack
hefði af fúsum vilja gefið Aust-
ur-Þjóðverjum allar þær upplýs-
ingar, sem .hann gat aflað, um
stjórnarflokk Vestur-Þýzkalands,
Kristilega Demokrataflokkinn. —
Einng reyndi hann að fá aðra til
þess að hjálpa sér við þessa iðju
— og a.m.k. kona hans lét til leið-
ast, sagði dómarinn. En hann
bætti því við, að Noack hefði
ekki getað aflað sér neinna mikil
vægra upplýsinga.
um áður en þær hittu í mark, en
Bandaríkjamenn fengju aðvörun
15 mín. fyrr. — Þannig mundum
við rétt hafa tíma til þess að
segja „góðan daginn, strákar',
áður en við værum sprengdir í
loft upp, sagði Brown. Hann
gagnrýndi það, að Bretar skyldu
eiga að taka þátt í kostnaði við
byggingu radarstöðvar, sem virt-
ist fyrst og fremst eig< að þjóna
vörnum Bandaríkjanna.
Ward mótmælti þessu og taldi,
að viðvörun við eldflaugaárás
mundi berast miklu fyrr en þing-
maðurinn hefði haldið fram. — 1
það minnsta væntum við þess, að
fá aðvörunina nógu snemma til
þess að koma á loft meginhluta
sprengjuflugvélaflotans, sagði
ráðherrann.
4-6 lestum af
skemmdu kjöti
eytt árlega
STUNDUM heyrast bæjarbúar
hafa orð á því, að allt kjöt sem
til bæjarins berst og ekki er sem
skyldi fari bara til vinnslu. Því
leitaði blaðið upplýsinga hjá
borgarlækni um hve mikil brögð
væru að því að þyrfti að eyði-
leggja kjöt sem bærist. Kemur í
ljós að 4—6 smálestir af kjöti
eru eyðilagðar árlega fyrir at-
beina heilbrigðiseftirlitsins, auk
þess sem miklu er eytt áður en
kemur til kasta eftirlitsins. A ár-
inu 1949 voru eyðilagðar 4,3 smá-
lestir af kjöti, sem borizt hafði
til bæjaiins, en ekki þótti hæft
til neyzlu.
Þess skal getið, að læknar sjá
um skoðun á kjöti þegar því er
slátrað, en komið getur fyrir að
það skemmist seinna í geymslu,
eða í flutningum og kemur þá
til kasta heilbrigðiseftirlitsins,
sem hefur eftirlit með kjöti sem
öðrum neyzluvörum í Reykjavík.
Verði það vart við slíkt kjöt er
það umsvifalaust tekið úr um-
ferð.
Bréf sent Mbl.:
Hegtiíngarhúsið upp að Arbæ