Morgunblaðið - 05.03.1960, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 05.03.1960, Blaðsíða 12
12 MORCVNBLAÐIÐ Laugardagur 5. marz 1960 1 einu fann ég þennan heita straum meðaumkunar ólga fram í hugann, sem kallaði brennandi tár fram í augun, fann hjarta mitt mýkjast, viljann veikjast. Enn einu sinni var ég algerlega á valdi minnar eigin meðaumk- unar. Svona gat ég ekki látið hann fara, þennan gamla mann, sem hafði komið til þess að bjóða mér barnið sitt, það eina sem hann var kært á þessari jörðu. Ég gat ekki ofurselt hann þannig örvæntingarfullu vonleysi. Ég gat ekki slitið þannig lífið úr lík- ama hans. Ég varð að segja eitt- hvað meira við hann, eitthvað huggandi, sefandi, hughreystandi. Og svo hljóp ég á eftir honum. „Hr. von Kekesfalva", hrópaði ég. „Þér megið ekki misskilja mig! Þér megið ekki fara svona og segja henni. .. Það yrði alveg hræðilegt fyrir hana á þessu augnabliki og .. og .. það væri heldur ekki satt“. Ég varð stöðugt æstari og æst ari, vegna þess að ég sá að gamli maðurinn hlustaði ekki á mig. örvæntingin hafði breytt honum í saltstólpa. Hann stóð þarna eins og rólfestur, skuggi í skuggan- um, lifandi lík. Löngunin — jafn vel þörfin — til að hugga hann, varð sífellt sterkari og sterkari. „Það væri í raun og veru ekki satt, hr. von Kekesfalva, ég sver það .. og ekkert myndi hryggja mig meira, en að móðga eða styggja Edith, dóttur yðar, eða .. iáta hana halda, að ég væri ekki einlæglega hrifinn af henni. .. Enginn ber hlýrri tilfinningar til hennar, en ég, það sver ég yð: ur — enginn gæti elskað hana sannar en ég geri. Það er í raun inni fullkomin sjálfsblekking' hjá henni að halda ao hún sé mér einskis virði .. þvert á móti. .. Ég átti einungis við það, að það væri alveg tilgangslaust fyrir mig að segja nokkuð .. núna .. núna. .. Það eina sem nokkru varðar á þessu augnabliki er, að hún gæti sín fullkomlega og sjái fótum sínum forráð .. að hún hljóti lækningu sem fyrst...." Það má ekki höggva þessi tré, Tómas. Þau eru á friðlandi, sem er almenningseign. Ég veit það, Markús. En það verður það ekki lengi. „En svo .. þegar henni er batnað?“ Hann hafði snögglega snúið sér að mér. Augu hans, sem fyrir and artaki höfðu verið stirðnuð og dauð, leiftruðu nú i myrkrinu. Ég fylltist hryllingi. Ósjáífrátt skynjaði ég hættuna sem ógnaði mér. En á þessu andartaki minnt- ist ég þess að allar vonir hennar voru blekkingar. Hún yrði áreið- anlega ekki læknuð svo fljótt. — Það gat eins vel tekið mörg, mörg ár. Hugsið ekki of langt fram í tímann, hafði Condor sagt. Það sem fyrst og fremst þurfti að gera, var að friða hana, hugga hana. Var ekki réttast að gefa henni örlitla von? Var ekki sjálf sagt að gera hana hamingjusama, þótt ekki væri nema í stuttan tíma? „Þegar henni verður batnað", sagði ég, „þá kem ég auðvitað .. þá kem ég auðvitað sjálfur til .. hennar....“ Hann starði á mig og það fór skjálfti um allan líkama hans. Mér virtist eitthvert innra afl knýja hann. „Má ég .. má ég segja henni það?“ Aftur skynjaði ég hættu, en ég hafði ekki lengur mátt til að standast hið biðjandi augnaráð hans. — „Já, segið henni það“, svaraði ég ákveðinn og rétti hon- um hendina. Augu hans Ijómuðu og fyllt- ust af þakklætistárum. Þannig hlýtur Lazarus að hafa litið út, þegar hann reis upp úr gröf sinni og leit himininn og blessað dags- ljósið einu sinni enn. Ég fann hönd hans titra í greip minni með vaxandi ofsa. Svo laut gamli maðurinn höfði, dýpra og enn dýpra. Ég minntist þess allt í einu hvernig hann hafði einu xinni áður lotið höfði og kysst hönd mína. Ég flýtti mér því að draga hana að mér. „Já“, endurtók ég, „segið senni það, gerið svo vel og segið henni það. Segið henni að hafa engar áhyggjur. Og um fram allt —■ henni verður að batna fljótt; vegna hennar sjálfrar — vegna okkar allra“. Watson gamli þingmaður hef- ur lagt fram frumvarp í þing- inu um sölu á þessu friðlandi. „Já“, bergmálaði hann frá sér numinn. — „Henni verður að batna, batna fljótt. .. Nú fer hún undir eins, oh, það er ég alveg viss um. Nú fer hún undir eins og fær fullan bata, vegna yðar, vegna yðar. .. Ég vissi það strax í upphafi, að guð hafði sent yð- ur til min. .. Nei, nei, ég get ekki þakkað yður. .. Megi guð launa yður. .. Nú verð ég að fara. .. Nei, verið þér bara kyrr, gerið yður ekkert ómak mín vegna. Ég er að fara“. Og með allt öðru göngulagi, en því sem ég þekkti, léttum, fjaðurmögnuðum skrefum, hljóp hann bókstaflega með svörtu frakkalöfin flaxandi á eftir sér, til dyranna, sem skall aftur á hæla hans með hvellu og næst- um fjörlegu hljóði. Ég stóð einn eftir inni í myrku herberginu, ruglaður, eins og sá er löngum, se mstígið hefur örlagaríkt skref, án þess að hafa ákveðið það fyrir fram. En hvað það var, sem ég hafði raunverulega gefið loforð um, í veikleika mínum og með- aumkun, rann upp fyrir mér með öllum sínum afleiðingum, klukkustund síðar, þegar þjónn- inn minn, drap hikandi að dyr- um og færði mér bréf, skrifað á bláu arkirnar se még var farinn að þekkja svo vel. „Við förum á morgun. Ég er búin að lofa pabba því. Fyrirgef ið mér framkomu mína þessa síð- ustu daga, en ég var svo utan við mig af hræðslu við það, að ég væri yður til byrði. Nú veit ég hvers vegna og fyrir hvern ég verð að láta mér batna. Nú finn ég ekki lengur til neinnar hræðslu. Komið þér á morgun, eins snemma og þér getið. Ég hef aldrei beðið komu yðar með meiri óþreyju. Alltaf yðar ein- læg E“. — „Alltaf“. Það fór hrollur um mig, þegar ég las þetta orð, sem bindur mann óriftanlega og um alla eilífð. En nú varð ekki aftur snúið. Enn einu sinni hafði með- aumkun mín orðið vilja mínum yfirsterkari. Ég hafði gefið sjálf- Hvað þá? Watson er mjög fylgjandi friðun svæða. Hvers vegna skyldi hann gera þetta? an mig. Ég átti mig ekki lengur sjálfur. Reyndu að jafna þig, sagði ég við sjálfan mig. — Þetta er það mesta, sem hún getur þvingað út úr þér, þetta hálf-loforð, sem þú þarft aldrei að efna. Einn dag ur enn ,tveir dagar og þá fara þau og þú tilheyrir aftur sjálf- um þér. — En eftir því sem á kvöldið leið, varð ég stöðugt ergi legri og ergilegri og þeim mun óbærilegri varð mér tilhugsunin um, að þurfa að mæta hinu blíða, einlæga augnatilliti hennar, með lygi í hjarta. Það bar ehgan árang ur, þótt ég reyndi að masa áhyggjulaust við félaga mína. •— Ég hafði sáran höfuðverk, ákaf- an hjartslátt og sviða í taugum. Og munnurinn á mér var svo skrælþurr innan, að líkast var sem hálf-slökktur eldur brynni og logaði innan í mér. Ég bað um koníaksglas, sem ég tæmdi í ein- um sopa. Það kom ekki að neinu gagni. kverkar mínar voru jafn skrælnaðar og áður. Og svo bað ég um annað glas og það var ekki fyrr en ég hafði tæmt þriðja glas ið, sem ég uppgötvaði hinn undir meðvitaða tilgang minn: Ég var að drekka til þess að auka sjálf xxm mér kjark, svo að ég yrði hvorki kjarklaus né viðkvæmur, þegar ég kæmi heim til Kekes- falva. Það var eitthvað í sjálfum mér, sem ég vildi svæfa, áður — kannske ótti, kannske blygðun, kannske einhver mjög góð, kannske einhver mjög vond til- finning. Já, þannig var það — þess vegna var hermönnum gef- inn tvöfaldur rommskammtur, áður en lagt var til orrustu. Ég vildi deyfa, sljógva tilfinningar mínar, til þess að vita ekki of ná- kvæmlega um hinar tvíræðu, kannske hættulegu, kringum- stæður, sem biðu mín. En fyrstu áhr.ifin af þessum þremur glös- um urðu einfaldlega þau, að fæt urnir á mér virtust þungir sem blý og það var niður og titring- ur í höfðinu á mér, eins og eftir bor hjá tannlækni. Það var því engan veginn sjálfsöruggur og því síður glaður ungur maður, sem rölti hikandi og með ákafan hjartslátt eftir hinum endalausa þjóðvegi — eða virtist mér hann einungis vera það í dag? — í átt- ina til hinnar ógnvekjandi hallar. Allt reyndist þó miklu betra og auðveldara, en ég hafði búizt við. Önnur betri vima beið mín, göfugri, hreinni, en sú sem vín- andinn veitti. Hégómagirndin blekkir líka, þakklætið svífur líka á mann og viðkvæmnin get- ur líka ruglað skynjunina. — I dyrunum kom góði, gamli Josef til móts við vig með fögnuði í Vegna þess að Brotkin fyrir- tækið sagði honum að gera það. Þeir lögðu mikið fé i kosninag- sjóðinn hans. Ja hérna. svip og fasi: „Oh, hr. liðsforingi“, hrópaði hann og horfði á mig__ ég get ekki orðað það betur á annan hátt — eins og maður star ir á dýrðslingsmynd í kirkju. — „Vill hr. liðsforinginn gera svo vel að ganga inn í salinn. Frau- lein Edith hefur búizt við hr. liðsforingj anum allan síðari hluta dagsins", hvíslaði hann í flýti, eins og hann blygðaðist sín fyrir geðshræringuna. Hvers vegna horfði gamli þjónninn svona frá sér numinn á mig? spurði ég sjálfan mig undrandi. Hvers vegna var hann svona hrifinn af mér? Varð fólk raunverulega svona gott og ham ingjusamt, við það að sjá aðra sýna gæzku og meðaumkun? Ef svo var, þá hafði Condor rétt fyr ir sér. Ef svo var, þá hafði hver sá, sem gerði einn einstakling hamingjusaman, fullnægt til- gangi tilveru sinnar. Það var sann arlega þess vert, að helga öðrum alla krafta sína. Ef þessu var þannig farið, þá var hver fórn réttlætt og jafnvel lygi, sem gerði aðra hamingjusama, var mikil- vægari en sjálfur sannleikurinn. Allt í einu fann ég að skref min urðu styrkari, öruggari, því að maður sem veit að hann er að færa öðrum hamingju, verður ósjálfrátt léttari í spori. Á þessu augnabliki kom Ilona til móts við mig og einnig hún Ijómaði af gleði. Hið dökka augna ráð hennar virtist faðma mig og veita mér ástaratlot, með við- kvæmri blíðu. Aldrei fyrr hafði hún þrýst hönd mína svo hlýtt og innilega. — „Þakka yður fyr- ir“, sagði hún og það var eins og rödd hennar kæmi í gegnum hlýtt sumarregn. — „Þér vitið ekki hvað þér hafið gert fyrir veslings barnið. Þér hafið bjargað henni — já, þér hafið raunverulega bjargað henni. En komið þér nú fljótt, hr. liðsforingi. Ég get ekki lýst því, með hve mikilli óþreyju hún bíður eftir yður“. Hurðin hreyfðist hægt og hljóð laus. Ég hafði eitthvert hugboð um, að einhver stæði og hlustaði á okkur, fyrir innan hana. Gamli maðurinn kom inn og augu hans voru ekki lengur full af dauðleg um hryllingi, eins og í gær, held ur hlýrri birtu. „Það er gott að þér komuð. Þér munuð verða undrandi, er þér sjáið breyting- una sem orðin er á henni. Ég hef aldrei séð hana jafn káta, jafn hamingjusama, öll þessi ár frá því er hún veiktist. Það er kraftaverk, sannkallað krafta- verk. Guð launi yður það, sem þér hafið gert fyrir hana — fyrir okkur“. Hann gat ekki sagt meira, en snökti og hikstaði og blygðaðist sín fyrir geðshræringu sína, sem smátt og smátt fór að hafa áhrif á mig. Hver gat líka algerlega ósnortinn verið vitni að slíku þakklæti? Ég held að ég hafi aldrei verið hégómalyndur mað- ur, sem dáir eða ofmetur sjálf- an sig og jafnvel enn í dag hef ég litla trú á góðmennsku minni eða andlegri orku. En hið ákafa og takmarkalausa þakklæti sfllltvarpiö Laugardagur 5. marz 8-00—10.00 Morgunútvarp (Bæn. — 8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tónleik- ar. — 8.30 Fréttir. — 8.40 Tón- leikar. — 9.10 Veðurfregnir. — 9.20 Tónleikar). 12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir og tilkynningar). 12.50 Oskalög sjúklinga (Bryndís Sig- urjónsdóttir) . 14.00 Laugardagslögin. —- (16.00 Fréttir og veðurfregnir). 17.00 Bridgeþáttur (Eiríkur Baldvins- son). 17.20 Skákþáttur (Baldur Möller). 18.00 Tómstundaþáttur barna og ung- linga (Jón Pálsson). 18.25 Veðurfregnir. 18.30 Utvarpssaga barnanna: „Mamma skilur allt“ eftir Stefán Jónsson; XII. lestur (Höfundur les). 18.55 Frægir söngvarar: Elisabeth Schu mann syngur lög eftir Schumann, Brahms og Hugo Wolf. 19.40 Tilkynningar. 20.00 Fréttir. 20.30 Leikrit: „Oskalindin", velskur gamanleikur eftir Eynon Evans í þýðingu Sveins Einarssonar fil. kand. — Leikstjóri: Gísli Hall- dórsson. 22.00 Fréttir og veðurfregnir. 22.10 Passíusálmur (17). 22.20 Danslög. 24.00 Dagskrárlok. Skáldið og mamma litla 1) Mamma, það eru bara hrein andklæði á baðinu! 2) Hvað á ég að gera? 3) .... nota eitt þeirra, eða hætta við að þvo mér um hendurnar?

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.