Morgunblaðið - 06.03.1960, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 6. marz 1960

Þegar ég lenti í bílslysinu, sagði fólkið
„Þetta var henni
mátulegí”
ÞAÐ er ekkert auðvelt að
fara að skrifa svona upp úr
þurru um sjálfa sig. Þá er eins
og hverfi allt í einu frá manni
bæði minni og hugmyndaflug.
Hvers er t. d. að minnast frá
bernskunni. Bernskuárin liðu
mörg í húsi uppi í sveit,
skammt frá bænum Vercors.
Þetta var á stríðsárunum. Við
áttum heima í Lyons og faðir
minn átti verksmiðju í Del-
finato. En hann var orðinn
þreyttur maður og dvaldist
lengstum með fjölskyldu sinni
uppi í sveit. Ég minnist þess,
hve garðurinn var stór og
kvöldin á stéttinni fyrir fram-
an húsið voru guðdómleg. Ég
var mjög ánægð með tilver-
barn. En ég er hrædd um, að
ég hafi um leið verið einmana
una, enda var ég eftirlætis-
barn. Foreldrar mínir voru
dásamlegir og sama get ég
sagt um bróður minn og syst-
ur, en bæði voru allmiklu
stærri en ég. Ég lifði því í
rauninni eingöngu með pabba
og mömmu.
Annars er ég haldin undar-
legri tilfinningu, sem mér
finnst stundum óþægileg. Mér
finnst eins og engin stór breyt
ing, ekkert stökk hafi orðið
milli bernskuunnar og full-
orðinsáranna. Annaðhvort hef
ég verið orðin fullorðin þegar
ég var barn, eða ég er ennþá
barn. Ég átti marga bekkjar-
félaga, — samt undi ég aldrei
í skólanum. Ég var alltof við-
kvæm og næm og full af
minnimáttarkennd. Ég stam-
aði mikið, nú er ég búin að
sigrast að mestu á því, en í þá
daga var það ægilegt. Og svo
lét mamma mig hafa hatt á
höfðinu og ég var látin vera
með fléttur, sem hinir krakk-
arnir toguðu í. Ég var líka lát-
in ganga í stígvélum sem náðu
upp að hnjám meðan allir hin-
ir krakkarnir voru í lágum
skóm, — í stuttu máli, —
harmleikur. Og svo það sem
verst var, ég fékk alltaf beztu
einkunnirnar. Ég var efst í
bekknum. Ég var alltaf efst
og alltaf var ég hædd fyrir
það.
Flutt til París
En dag einn var styrjöldinni
lokið og við fluttum frá Lyons
til Parísar. Ég var orðin tólf
ára, — einhver börn buðu mér
í afmælisveizlu og allir í veizl
unni stríddu mér og gerðu
grín að mér, allt af sömu á-
stæðunni. Börn eru vissulega
oft harðlynd. Ég sneri grát-
andi heim en daginn eftir var
hörmunum lok’ð. yiétturnar
vyru klir mér og ég
fékk 1 i jpp frá þess-
um d ég allt önnur
marmesKja, úr mér hvarf allur
beygur og ég fór að þora að
hafa mig í frammi.
En í rauninni var ég alltaf
hamingjusömust heima. Ég
lék mér mikið við sjálfa mig
og las mikið. Já, mjög m'íkið.
Fyrst las ég allar bækur sem
venjulegt er að börn á þessum
aldri lesi, en man nú ekkert
úr þeim, — síðan las ég allt
sem ég kom höndum yfir. Það
var ekki mikið eftirlit með því
heima, hvað maður las. Það
er alltaf verið að skrifa um
það, að ég hafi í æskunni lifað
venjulegu lífi, en að ég hafi
síðan skyndilega sprungið út
sem rithöfundur, þegar ég var
18 ára. Þetta er ekki rétt. Það
þróaðist allt saman smátt og
smátt. Milli 12 og 17 ára ald-
urs fór ég að svíkjast um í
skólanum. Það var ómeðvituð
afleiðing þess, hve ég hafði
verið óhamingjusöm í barna-
skólanum, og afleiðing ann-
arra atburða. Mér leið illa í
gagnfræðaskólanum. Ég eyddi
hverjum deginum á fætur öðr
um í að reika um strætin og
skoða fólkið, að lesa og hugsa
um tilveruna.
Ég byrjaði á því að koma í
veitingakjallarana í Saint-
Germain-de-Brés (listamanna
hverfi í París), þegar ég var
15 eða 16 ára. Ég fór að sækja
böll með 17—18 ára ungling-
um á hverju fimmtudags-,
laugardags og sunnudags-
kvöldi. Þau stóðu langt fram
á nótt og voru dásamleg.
Svo var maður að flýta sér
á morgnana til þess að ná
strætisvagninum og verða
ekki of seinn í skólann. Oft
fékk ég ákúrur, en ég hataði
það, þegar verið var að tala
um fyrir mér og segja mér að
bæta ráð mitt. Ennþá líður
mér illa og ég verð óhamingju
söm, þegar fólk er að segja
mér að bæta ráð mitt. Maður
er eins og maður er og það er
lang bezt.
Líf manns breytist — ekki
maður sjálfur
Það eina sem getur breytt
lífi manns er einhver sem elsk
ar mann eða einhver sérstak-
ur atburður, en að þeir geti
breytt manni sjálfum, nei, það
er útilokað.
í mínu lífi hafa verið þrír
örlagaríkir atburðir og þeir
eru vinsældir bóka minna, hið
fræga bílslys sem ég lenti í
og hjónabandið.
Peningarn'r sem ég fékk
fyrir skáldsögurnar hafa vissu
lega breytt lifnaðarháttum
mínum, en hafa þeir nokkuð
breytt sjálfri mér? Velgengni
mín leyfir mér að lifa hátt og
ég þarf ekki að vinna nema
annað hvert ár. A þeim tíma-
bilum, þegar ég er að skrifa,
vinn ég reglulega öll kvöld.
Jafnvel þó ég sé illa upp lögð
vinn ég fram að miðnætti, en
sé ég í góðu stuði, þá vinn ég
áfram þangað til klukkan
fimm, sex eða sjö um morgun-
inn. Sarnt er það svo, að jafn-
vel þegar ég er bezt upplögð,
tekst mér aldrei að vinna eins
mikið og ég hafði sett mér og
ég er aldrei ánægð með árang-
urinn.
Ég skrifa ekki fyrir fólkið.
Ég þekki góðar bækur og ég
veit, að það þarf eitthvað til
að skrifa slíkar bækur. Það
þarf eitthvað til að skrifa góð-
ar bækur. Mér finnst að enn
hafi mér aldrei auðnazt að
skrifa góða bók. Það eina sem
ég leyfi mér að vona er að
lesandinn finni hreiminn,
röddina, finni að á bak við
þessar línur er mannsandi.
Trúi á heiðarleikann
Fólkið heldur að ég beri
ekki virðingu fyrir neinu, þó
trúi ég á vissa hluti, til dæmis
á heiðarleikann. Og mér finnst
heiðarleikinn fela það í sér,
að maður meti mikils hug-
myndir sem eru einhvers
virði. Það sem ég hef lært að
meta æ meir eru bókmenntirn
ar. Ég virði mikils líf annarra
Francoise
Sagan lýsir
lífi sínu
og þú ósjálfrátt um leið ástríð
ur annarra af ýmsum gerðum,
ástríður þeirra í ástinni, í líf-
inu, í starfinu. Því að ástríður-
eru aðeins ein hlið á því sem
er kallað gjafmildi eða örlæti.
Svo er það frelsið sem ég
met mikils. Ég vænti þess að
aðrir virði mitt frelsi vegna
þess.að ég virði frelsi annarra.
í hjónabandinu virðist það t.
d. mögulegt, að tveir einstak-
lingar hafi frelsi hvor við hlið
annars. Annars langar mig
ekki til að tala mikið um það.
Þetta er viðkvæm tmál og
persónulegt fyrir mig eins og
blöðin hafa skrifað mikið um.
En svo ég snúi aftur að því
sem ég var að tala um, —
segjum að annarhver maður
hafi góða hæfileika til að að-
laga sig og halda sér í jafn-
vægi, meðan hinn helmingur
inn hefur ekki slíka hæfileika.
Hjúskapurnn er þolraun fyrir
þá sem vilja hann. Minn hjú-
skapur breytti lifnaðarháttum
mínum nokkuð. Það er mjög
mikill munur á því að eiga
vini sem maður hittir við og
við eða að búa stöðugt við
hlið einhvers. Maður þarf allt-
af að taka tillit til hins og get-
ur það verið mjög þreytandi,
sérstaklega ef hinn aðilinn er
skapstirður.
Francoise Sagan
Hef jafnaðargeð.
Ég held ég sé fremur ánægð
með líf mitt eins og það er,
enda held ég að það miði allt
að því, að gefa mér jafnað-
argeð. Ég leita ekki-í örvænt-
ingu að öðru en ég hef og
harma ekki það sem ég hef
misst. Ég er umburðarlynd
og tek lífinu eins og það er.
Ég veit vel að fjöldi fólks
fer að hlægja, þegar ég segi
að ég hafi jafnaðargeð. Jafn-
aðargeð þeirra er eingöngu
fólgið í því, að gera allt var-
lega og hófsamlega. En oft
getur sá sem gerir eittihvað
hófsamlega verið hræðilega út
úr jafnvægi.
Þeir framkvæma tóm
heimskuverk og synda í þeim
miðjum eins og fiskar. Fyrir
mig er jafnaðargeðið að hátta
á kvöldin og fara í rúmið laus
við allan ótta og vakna hug-
rökk að morgni.
Nú sem stendur er ég eins
og ég sagði áðan fremur á-
nægð með líf mitt. Ég hef
látið af ýmsum öfgum mín-
um frá fyrri tíð. I hverju
fólust þær:Ég átti hraðskreiða
bíla, fór á dansleiki á hverju
kvöldi, kom ekki heim fyrr
en lýsti af degi, eyddi öllum
tíma mínum á Bláströndinni,
hafði alltaf í kringum mig hóp
vina. Það sem nú hefur breytt
þessu er bílleysið.
Kynni mín af þjáningunni
Ég ímyndað mér þangað til
slysið varð, að ég væri ó-
særandi. Ég hélt ekki að neitt
gæti komið fyrir mig, ekki
einu sinni, að ég gæti orðið
veik. En þá skeði ógæfan á
einu andartaki. Ég náði ekki
meðvitund fyrr en eftir tvo
daga. Ég mundi ekkert. Verstu
þjáningarnar byrjuðu þó ekki
fyrr en eftir þrjár vikur eða
mánuð. Ég hafði orðið að þola
margar skurðaðgerðir, síðan
ætlaði ég að standa á fætur,
en annar fóturinn lagðist mátt
laus saman undir mér. Þá
ímyndaði ég mér, að ég myndi
verða örkulma alla ævi og ég
var ógnarlega hrædd. Svo liðu
þrír mánuðir áður en ég gæti
farið að ganga. Allt fór vel
á endanum, en dvölin á sjúkra
húsinu í Garches var mikil-
vægur reynslutími. Þarna
var mér gefið nýtt deyfilyf
gegn sársaukanum og ég
hafði ekki lengur tilfinningu.
Ég var eins og dýr, sem taug-
arnar höfðu verið skornar úr.
Ég fór stundum að gráta án
þess að hafa hugmynd um
hvers vegna, slíkt hafði aldrei
komið fyrir mig áður.
Þegar ég fékk að fara út
úr sjúkraklefanum varð
sjúkrahúsveran ennþá undar-
legri. Allt í einu var ég kom-
in inn í hóp af fólki sem var
allt meira og minna geðbilað.
Þessi litli lokaði heimur var
eins og skopmynd af heimin-
um útifyrir. Þarna var t. d.
kona ein, sem hugsaði um ekk
ert nema hundinn sinn, ímynd
aðan hund, er aldrei hafði ver-
ið til. Hún minnti mig á hina
mörgu, sem tala um hæfileika
sína eða menntun, sem þeir
hafa aldrei öðlazt.
Eftir sjúkarhúsvistina leið
mér enn illa, vegna þsss að ég
fékk ekki lengur deyfilyfið til
að draga úr sársaukanum. —
Taugarnar í fætinum voru
bólgnar (ískiss). Fylgir því
einhver hræðilegasti sársauki,
sem hægt er að hugsa sér og
kemur hann í hviðum. Ég var
nú komin suður á suðurströnd
Frakklands til vina minna. —
Eftir tvo mánuði af heitum
böðum, gönguf«rðum og c-
vítamínum hafði ég loksins
sigrazt á þessum þjáningum.
Nú voru S£X mánuðir liðnir
síðan slysið vildi til og á
þessum tíma hafði ég mikið
hugsað um sjúkdóma og þján
ingu. Fram til þessa hafði ég
ætlað að mesti sársaukinn
væri fólginn í ógæfusamri ást.
Nú skildi ég, að mesta þján-
ing sem hægt er að hugsa sér
er að vera veikur. Það er ekki
hægt að hugsa sér neitt hræði
legra en þegar maður missir
heilsuna og verður sjúkur:
Það er ekki nóg með það, að
maður glati frelsi sínu, held-
ur verður manni allt ómögu-
legt. Þegar fólk talar nú við
mig um hamingjuna, þá kem-
ur mér aðeins eitt í hug, sú
hamingja að vera góð til heils
unnar. Mér líður vel af því,
að ég er góð til heilsunnar og
ég finn að ég er samstillt jörð
inni, lífinu, ljósinu, samstillt
allri tilverunni. Ég er ham-
ingjusöm hvort sem ég á
stefnumót með einhverjum
Framhald á bls. 17.