Morgunblaðið - 30.03.1960, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 30. marz 1900
MORCUlVBLAfílÐ
3
I
NICHOLAS Clinch er banda-
rískur lögfræðingur. Aðal-
áihugamál hans er þó ekki að
gæta réttar borgáranna í Dall
as í Texas, heldur að klífa
fjöll, Hvannadalshnjúk og
Hraundranga á Islandi jafnt
sem hæstu tinda Himalaja-
fjalla.
Núna hefur hann í undir-
búningi leiðangur, sem Banda
ríkjamenn og Pakistanbúar
fara í sameiningu í sumar til
að freista þess að klífa tindinn
Masherbrum í Himalayafjöll-
uiia, sem engum hefur enn tek
izt að sigra þó þrír leiðangrar
hafi reynt við hann áður.
Tindurinn er á 7821 m hæð.
Taka þátt í ferðinni 7 Banda-
ríkjamenn og 3 fjallamenn frá
Pakistan.
Slíkur leiðangur þarfnast að
Leiðangursmenn eftir að þeir höfðu fyristir manna komizt á Felutind (í baksýn) eða Gasher-
brum I, sem er 8068 m á hæð. Standandi frá vinstri: Mohd Akram, kapteinn (látinn), Gil Roberts,
S. T. H. Rizvi, kapteinn, Peter Scheoning, Nicholas Clinch (sem staddur er hér á landi), Andy
Kauffman, Tom McCormack. Sitjandi frá vinstri: Bob Swift, dr. Thomas Nevinson og Dick Irvin.
og sigrar tinda Himalaja
sjálfsögðu gífurlegs undirbún
ings. Skip er þegar á leiðinni
til Pakistan með útbúnað fyrir
ieiðangursmenn, en ýmislegt
bætist við frá Englandi, Frakk
landi og Sviss, og er Clinch nú
á leið þangað um ísland, til að
líta eftir því. Fréttamaður
blaðsins notaði því tækifærið,
til að spjalla ofurlítið við
hann um þennan fyrirhugaða
leiðangur til Himalayafjalla,
og annan, sem hann fór 1958,
og frægur er orðinn. — Fjallið
sem við ætlum að klífa er í
Pakistan, nokkuð langt norð-
vestur af Mont Everest. Við
leggjum upp 15.—20. maí, frá
litlum 150 þús. manna bæ,
Shardu og þurfum að ganga
í 8 daga að fjallsrótum, og
er sú leið öll á fótinn. Við
höfum burðarmenn þangað,
en berum iíka sjálfir til að fá
þjálfun. En úr því höfum við
aðeins 6 innfædda fylgdar-
menn. Við reiknum með að
leiðangurinn taki 2—3 mán-
uði, en það er erfitt að segja
um það. Maður verður að bera
á sjálfum sér allt sem með
þarf og flytja það bækistöð úr
bækistöð. Mest þarf auðvitað
að bera í fyrstu bækistöðvarn-
ar, síðan smáminnkar farang-
urinn, þangað til aðeins þarf
eitt tjald og lítið eitt af far-
angri í þá efstu. Þeir sem áður
hafa reynt við þetta fjall, hafa
reiknað með 7 bækistöðvum á
leiðinni og er það lágmark.
Þrír leiðangrar hafa reynt að
komast á þennan tind áður,
en engum tekist það.
íslenzku fjöllin laus i sér
— Yður hefur líklega ekki
þótt það neitt þrekvirki að
klífa í fjöllunum okkar, þar
sem hæsti tindur er aðeins
liðlega 2000 m?
Það er ekki rétt að líta á
hæðina eina í þessu sam-
bandi. Það er mjög erfitt að
klífa fjöllin hér því þau eru
svo laus í sér. Siggi (Sigurður
Waage) vissi ekki hve nærri
lá að ferðin á Hraundranga
yrði hans síðasta, þegar við
klifum þá fyrstir manna,
ásamt Finni Eyjólfssyni fyrir
nokkrum árum. Ég var á und-
an þegar stór steinn losnaði.
Siggi var fyrir neðan mig.
Hann hefði ekki getað forðað
sér. Hefði hann hrapað, þá
hefði hann vafalaust tekið mig
með sér, því við vorum bundn
ir saman.
— Og hvað varð um stein-
inn?
— Mér tókst að ýta hon-
um inn aftur, ef svo má segja.
Annars gekk ég líka á skrið-
jökulinn á Eyjafjallajökli og
á Vatnajökul með Jöklarann-
sóknarfélaginu meðan ég var
hér. Það var dásamleg ferð, en
all frábrugðin fjallaferðum í
Himalaja, glymjandi tónlist í
útvarpinu og kvenfólk til að
smyrja brauð fyrir mann og
laga kakó.
— Ekki hafið þér komið
hingað í þeim tilgangi að klífa
þessi fjöll?
Er leiðangursmenn óðu laus-
an snjóinn í miðjan mjóa-
legg með 50 punda bagga á
bakinu uppi í 7000 m. hæð,
urðu þeir að nota súrefnis-
tæki, til að ná andanum.
— Nei, 1956 var ég í hern-
um og bauð mig fram til að
kenna björgunarleiðöngrum
hersins í Alaska, en þeir kusu
að senda mig sem lögfræðing
til varnarliðsins á Keflavíkur-
flugvelli. Ég setti mig svo fljót
lega í samband við fjallamenn
hér og var harðánægður með
þetta. 1958 kom ég svo aftur
og var í tvær vikur.
NæsthálSti tindurinn ósigraði
unninn
Nioholas Ciinch stanzar hér
aðeins tæpa viku í þetta sinn.
í gærkvöldi flutti hann fyrir-
lestur í Jöklarannsóknarfélag
inu og sýndi litskuggamyndir
frá frægum leiðangri, sem
hann tók þátt í árið 1958, þeg-
ar Bandaríkjamönnum tókst
að klífa Gasherbrum tindinn
eða „Feiutnd" í Himalaja-
fjöllum, en hann er 8035 m.
á hæð, ellefta hæsta fjall í
heimi. Tvisvar áður höfðu
þrælþjálfaðir fjallamenn
reynt að komast upp, aiþjóð-
legur leiðangur árið 1932 og
mjög vel útbúinn franskur
leiðangur beztu fjailamanna
1936, en báðir gefist upp.
Gasherbrum er einn af 13
tindum Karkoram fjallaklass-
ans í norðvestur Pakistan.
Engum hafði, þrátt fyrir marg
ar tilraunir vel útbúinna leið-
angra, tekizt að komast upp
á. neinn þessara erfiðu tinda,
sem stundum eru kallaðir
„þriðji póllinn“ fyrr en 1950,
þegar franski leiðangurinn
komst á Annapurna.
Ameríski leiðangurinn, sem
í voru 10 menn, lagði upp frá
Skardu með 112 burðarmenn í
halarófu á eftir sér. Fyrir
höndum áttu þeir 8 daga
göngu að bækistöðinni við
fjallsræturnar. Clinch lýsir
því svo, er þeir komu auga á
tindinn: —
— Það birti í lofti og hita-
bylgjurnar sem endurköstuð-
ust frá Abruzzijöklinum titr-
uðu í brennheitri sólinni. Svit-
inn streymdi gegnum blautar
augnabrúnirnar og rann niður
andlitin á okkur svo okkur
sveið í augun og móða settist
á sólgleraugun. Sjö sm. breið
farangursböndin skárust ofan
í axlirnar á okkur eins og heit-
ir píanóstrengir. Allt í einu
blasti hann við — „Felutind-
ur“, næsthæsta fjall heimsins,
sem ekki hafði enn verið sigr-
að. Við vorum búnir að leggja
hart að okkur í tvö ár og ferð-
ast yfir hálfan hnöttinn
til að komast að þessum snævi
og ísiþakta klettadrang, og nú
var þrautin rétt að byrja.
Mikið verk
Já, þetta var vissulega að-
eins byrjunin. Þarna sneru
burðarmennirnir við, utan sjö
og úr því stauluðust leiðang-
ursmenn sjálfir, ásamt hinum
7 innfæddu, með allan farang-
urinn upp brattann yfir alls
kyns ófærur, frá I. bækistöð
í um 5600 m. hæð í II. bæki-
stöð í 6.400 m. hæð og það-
an í III. bækistöð í 6.700 m.
hæð, alltaf hægt og síg-
ndi, þrátt fyrir óhöpp, sól-
bruna og veikindi. I IV. bæki-
stöð settust flestir leiðangurs-
menn að. Tveimur var fylgt
upp í 7,200 m. hæð, þar sem
þeir urðu að nota súrefnis-
grímur, jafnvel sofa með þær,
og þar var sett upp síðasta
bækistöðin, eitt lítið tjald.
Daginn eftir tókst þessum
tveimur með ótrúlegri þraut-
segju að komast alla leið upp,
upp á hæsta tind sem nokkur
Ameríkani hafði staðið á, í
yfir 8 þús. m hæð.
Úr því breyttist veðrið, svo
fleiri gátu ekki reynt eins og
ákveðið hafði verið. Einnig
þurfti að koma öðrum þeirra,
sem klifið hafði alla leið á
tindinn, undir læknis hendur
vegna kals á fótum. Því var
snuið við og eftir tveggja mán
aða ferðalag komu leiðangurs
menn aftur til Skardu, allir
heilir á húfi, því fótakalið
læknaðist. Leiðangurinn hafði
leyst af hendi ætlunarverk
sitt.
Um þennan leiðangur fjall-
aði erindi Nicholasar Clinch
hér. Hann hefur einnig skrifað
blaðagreinar um þetta efni og
bók, sem ekki er enn komin
út. Á föstudag heldur hann
áíram ferðinni til Englands,
þar sem hann hefur lofað að
flytja fyrirlestra um leiðang-
urinn á Ga9herbrum, og síðan
áleiðis til Himalaja.
— Það liggur mikið verk í
slíkum leiðangri, sagði Nic-
holas Cinoh í viðtalinu við-
talinu við blaðið í gær. Og
þótti okkur það hógværlega að
orði komizt.
STAKSlEISViVR
Fiskiskemmdirnar
á allira vörum
Undanfarið hafa hinar míkhl
skemmdir á fiski í mörgum ver-
stöðvum hér á Suðvesturlandi
vakið geysilega athygli og umtal
meðal almennings. Sætir það
vissulega engri furðu. Hér er um
að ræða stórkostlegt vandamál,
sem öll þjóðin verður að snúa
saman bökum um að leysa.
Alþýðublaðið, Tíminn og Morg-
unblaðið birtu í gær forystu-
greinar um þetta mikla alvöru-
mál. Er niðurstaða blaðanna allra
hin sama: Hér þurfi að brjóta
í blað, snúa við til ábyrgðar-
tilfinningar og vöruvöndunar.
Alvarleg tíðindi
Alþýðubaliðð kemst m. a. aB
orði á þessa leið i forystugrein
sinni:
„Þetta eru alvarleg tíðindi. Hér
verður að sporna við fæti, svo
að dugi, því við megum ekki við
þvi fjárhagslega að meiri hluti
aflans um hávertíð fari til mjöl-
framleiðslu, en frystihúsin tali
um stöðvun vegna hráefnis-
skorts. Fiskurinn verður að vera
þannig á sig kominn, er hann
kemur á land,að hægt sé að vinna
hann á sem verðmætastan hátt“.
Tíminn lýkur forysíugrein
sinni, þar sem m. a. var rætt
um ábendingar Sölusamtaka sjáv
arútvegsins, á þessa leið:
„Hér er vissulega um mikið al-
vörumál að ræða. Öll framan-
greind atriði verður að taka til
úrlausnar. Afkoma þjóðarinnar
byggist á fáu meira en vandaðri
meðferð útflutningsvaranna. Það
©r óhjákvæmilegt, að svo skjót-
lega og rösklega verði tekið á
þessu máli af hálfu opinberra
aðila, að ekki hljótist af meira
tjón, en það orð komist á að nýju,
eins og var fyrir fyrri heims-
styrjöldina, að islenzkt vöru-
merki sé trygging vöruvöndun-
ar“.
í framhaldi af þessu má svo
geta þess, að ríkisstjórnin lagði
í fyrradag fram á Alþingi frum-
varp til laga um ferskfisks eft-
irlit.
„Þjóðfylking
verkamanna“
Þjóðviljinn birtir loks í gær
stjórnmálaályktun 12. þings Só-
síalistaflokksins. Er þar fátt um
nýjungar, en fyrst og fremst stagl
azt á áratugagömlum slagorðum.
Mest áherzla er lögð á nauösyn
þess að skapa og viðhalda „sam-
fylking vinstri aflanna". Um
þetta er m. a. komizt að orði á
þessa leið:
„Flokksþingið telur það höf-
uðverkefni flokksins á næsta
timabili að skapa pólitísk skil-
yrði til að mynda þjóðfylkingu
verkamanna, annarra launþega,
bænda, menntamanna og milli-
stétta, sem nái meirihluta í næstu
kosningunum og myndi ríkis-
stjórn til nýsköpunar þjóðfélags-
ins í aðalatriðum á þeim grund-
velli, sem markaður var í kosn-
ingastefnuskrá Alþýðubandalags-
ins haustið 1959“.
Þessu takmarki telur flokks-
þingið að helzt verði náð i fyrsta
lagi með að stórefla Alþýðu-
bandalagið og með samstarfi við
Framsóknarflokkinn.
En því aðeins tekst þó flokkn-
um, segir í stefnuyfirlýsingunni,
að skapa þessi skilyrði, að hann
„eflist sjálfur að mannvali, marx
istiskum þroska og víðsýni“.
Já, ekki er að spyrja að ósköp-
unum. Auðvitað er „marxistisk-
ur þroski" frumskilyrði allrar
þróunar i lifi kommúnistaflokks-
ins á íslandi.