Morgunblaðið - 11.05.1960, Blaðsíða 10

10
MORCVNBL4Ð1Ð
Miðvik'udagur 11. maí 1960
Sveitar-
félögin
A FULLTRÚARAÐSFUNDI Sam
bands íslenzkra sveitarfélaga.
sem haldinn var í Reykjavík á
föstudag og laugardag, voru ítar-
lega rædd þau mál, sem nú liggja
fyrir Alþingi og snerta sveitar-
félög landsins.
Um þau mál gerði fundurinn
ýmsar ályktanir.
Ályktanir fulltrúaráðsfundar
Sambands ísl. sveitarfélaga
í Reykjavík, dagana 8.— 9. apríl
1960
1. Jöfnunarsjóður sveitarfélaga:
I framhaldi af fyrri samþykkt-
um fulltrúaráðsfunda og lands-
funda sveitarfélaganna telur
fundurinn eðlilegt að hluti sölu-
skatts, meðan sú skattheimta er
viðhöfð af ríkisins hálfu, renni
til Jöfnunarsjóðs sveitarfélag-
anna, og lýsir í meginatriðum
samþykki sínu við frv. það um
Jöfnunarsjóð sveitarfélaga, sem
nú er til umræðu og afgreiðslu á
AJþingi.
Fundurinn telur >ó að æski-
legt hefði verið að hluti sveitar-
félaganna í söluskattinum hefði
orðið ríflegri en ráð er fyrir gert
í frumvarpinu, og mildari skerð-
ingarákvæði um skiptingu hans.
Fundurinn telur eðlilegt að
landsútsvör, ef lögleidd verða,
renni einnig til Jöfnunarsjóðs
sveitarfélaganna og skiptist þá
milli sveitarfélaga í meginatrið-
um í samræmi við ákvæði 1. mgr
1. gr. frv. til laga um Jöfnunar-
sjóð sveitarfélaga.
2. Endurskoðun laga um lögreglu-
menn:
Fulltrúaráðsfundurinn er því
meðmæltur, að tillaga sú til
þingsályktunar um endurskoðun
laga um lögreglumenn, sem nú
liggur fyrir Aþingi, (þingskj. 94)
verði samþykkt.
3 Landsútsvör:
Vegna framkofninnar þings-
ólyktunartillögu um landsútsvör
og í samræmi við fyrri ályktan-
ir bæjarstjóra- og fulltrúaráðs-
funda Sambands íslenzkra sveit-
arfélaga, lýsir fundurinn sig sam-
þykkan hugmyndinni um lands-
útsvör.
4. Aukaútsvör ríkisstofnana:
Þar sem frv. (þingskj. 117) um
breyting á lögum nr. 47. 4. júní
1924, um aukaútsvör ríkisstofn-
ana myndi, ef samþykkt yrði,
rýra tekjustofn sveitarfélaganna,
telur tundurinn ekki rétt að það
verði lögfest á Alþingi.

í SIÐUSTU grein fyrir hálf-
um mánuði var lítillega get-
ið „bjargráðs" þeirra manna,
sem lokað hafa augunum fyr-
ir þeirri staðreynd, að hinn
skefjalausi átrQðningur og
beit sums staðar í landinu,
hlýtur fyrr eða síðar að leiða
til ófarnaðar. Því verður ekki
á móti mælt, að fái gróðurinn
ekki nægan tíma til að skjóta
nýjum öngum, þá hlýtur hann
að deyja út. — Rétt er það,
að gróðurinn í haganum lifn-
ar og grænkar á vorin, en
það er alls ekki nóg, að hifi
eldri grös grænki, heldur
verður líka að gefa nýjum
gróðri og yngri tækifæri tii
að lifna og festa rætur. Ef
engin endurnýjun á sér stað,
munu jafnvel hin eldri grös,
sem grænkað hafa ár eftir
iár, líka líða undir lok og
hverfa.
Það á þess vegna að vera
áhugamál hvers hugsandi
manns, sem við búskap eða
ræktun fæst, að stuðla að á-
Þessi mynd var tekin á síðastliðnu hausti, fáum dögum eftir að smalamenn í Grafningshreppi
höfðu lagt leið sína um skógræktargirðinguna í Hagavík. Skemmdarverkið skýrir sig sjálft, en
einmitt sú hugsun, sem fram kemur í slíkri umgengni, er bölvaldur allra þeirra, sem unna
gróðri og friða vilja land sitt til skógræktar eða annarrar landgræðslu.
Bjarni Helgason:
Gróðurvernd og sauðbeit
framhaldandi endurnýjun
gróðurins og verndun ung-
viðisins. Gróðurvernd er ekki
tómt hjal eða hugsjónamál,
heldur er það þýðingarmikið
og mjög raunhæft verkefni,
sem aila snertir og sem alla
á að snerta. í raun og veru
er það skylda sérhvers rækt-
unarmanns að berjast gegn
hvers konar landeyðingu
og það er eins hægt með gróð
urvernd og með því að gróð-
ursetja nýjar og betri plönt-
ur.
Hérna er vert að gera sér
grein fyrir, hverjir búhætt-
ir stuðla að verndun gróðurs-
ins og verndun jarðvegsins
og hvaða búhættir ýta undir
landskemmdir og eyðingu. Ef
litið er á búskaparhætti lands
manna í dag, kemur í Ijós,
að á vissum sviðum hafa þeir
haldizt nær óbreyttir um 1000
ára skeið. Hér er auðvitað átt
við þann hjarðbúskap, sem
einkennt hefur sauðfjárrækt-
ina um allar aldir.
Sennilega er það skoðun
flestra, að landið okkar sé
betur til sauðfjárræktar fall-
ið en nokkurs annars búskap-
ar, vegna þess að mikið af
gróðri hálendisins sé ekki
hægt að nýta öðru vísi en
til sauðbeitar. Og kannski er
eitthvað rétt um'þessa skoð-
un frumbýlingsins, þótt að
sjálfsögðu hafi hún sína ann-
marka, því að hve mikil nýt-
ing er hagkvæm og hvað þol-
ir hálendisgróðurinn mikla og
illa meðferð?
Þegar gróa tekur í byggð á
vorin, er hálendið oftast enn
undir snjó. Féð notar þá ný-
græðinginn í byggðum, unz
það er rekið á afrétt og enn
fær það nýgræðinginn þar. Að
vísu hefur sauðféð þannig
tækifæri til að velja næring-
armestu og beztu jurtirnar
hverju sinni, en hins vegar
er það einmitt hinn sami ný-
græðingur, sem mestu máli
skiptir fyrir verndun jarðvegs
ins.
Annað atriði, sem miklu
máli skiptir í þessu sambandi,
er vetrarbeitin. Það er al-
kunna, að hjá fornmönnum
gekk búsmali sjálfala árið um
kring, en líklega mundi of
fast að orði kveðið, ef hið
sama væri fullyrt um sauð-
fjárrækt tuttugustu aldarinn-
ar. En staðreynd er það, að
fé er látið ganga á hinu ó-
ræktaða beitilandi í nánd við
býlin svo lengi á haustum og
vetrum, sem veður leyfa. Og
þá er ekki verið að spyrja
um, hvort jörð sé græn eða
grös gróskumikil. Hitt er svo
annað mál, sem enginn sýn-
ist hugsa út í eða veita at-
hygli, að einmitt á þessum
tíma er jarðvegurinn við-
kvæmastur fyrir alls konar
hnjaski og illri meðferð, því
að allt líf hans liggur þá í
dvala.
Hugsunarleysi og skamm-
sýni geta þannig oft valdið
tjóni á jarðvegi og gróðri ekki
síður en á ýmsum sviðum
þjóðlífsins, því að jarðvegur
og gróður eru verðmæti alveg
eins og fiskurinn í sjónum.
Samt hafa sumir horn í síðu
ræktunar, og enn fleiri hafa
horn í síðu hvers kyns rækt-
unarviðleitni, sem ekki fylg-
ir hefðbundnum reglum gras-
ræktarinnar eða jafnvel hjarð
mennskunnar. Þar er dæmið
um skógræktina talandi tákn,
því að aðalóvinur skógrækt-
arinnar er ekki veður og vind
ar, heldur skammsýni og
þröngsýni mannanna sjálfra.
Samkvæmt gildandi lögum
um skógrækt er skógareig-
andi í raun og veru alveg rétt
laus gagnvart átroðningi,
vegna þess að óskýr ákvæði
eru óframkvæmanleg og
vegna þess að kostnaður fell-
ur allur á skógareiganda. —
Tjón, sem skógareigandi kann
að verða fyrir af völdum bú-
fjár einstakra manna, er eins
kis metið. Þvert á móti skal
skógareigandi greiða fjáreig-
anda fyrir að gæta síns eigin
fjár, — eins konar verðlaun
skógareigandans fyrir það
tjón, er langsoltið sauðfé fjár-
eigandans hefur valdið.
En svo er annað í þessu sam
bandi, sem erfiðleikum veld-
ur og oft hefur valdið óbæt-
anlegu tjóni, og það er um-
gengni einstakra fjáreigenda
og smalamanna um skógrækt-
argirðingarnar. Ótrúlega oft
sýnist hirðuleysið, ef ekki
bein óvild, ráða gerðum og
umgengnisháttum sumra þess
ara manna. Þetta sést vel á
meðfylgjandi mynd, sem sýn-
ir umgengnisháttu smala-
manna í Grafningshreppi á
síðastliðnu hausti. Og enn eru
skógareigendur varnarlitlir,
þar sem erfitt getur reynzt
að fá þeim litlu lögum, sem
um málin gilda, framfylgt af
viðeigandi festu. Þess vegna
er það mikið verkefni, sem
löggjafanna bíður að efna-
hagsmálunum loknum, en það
er að búa svo um hnútana,
að allir þegnar landsins, sem
ræktun stunda verði jafn
réttháir, skógareigendur og
skógræktarmenn ekki síður en
aðrir.
5. Iögheimili:
Fu.Jtrúaráðsfundurinn áréttar
samþykkt 6 landsþings Sam-
bands íslenzkra sveitarfélaga
varðSndi frumvarp til laga um
lögheimili, sem nú liggur fyrir
Alþingi, þingskj. _88. — Beinir
fundurinn því til þeirrar nefndar,
sem um málið fjallar á Alþingi,
að þau atriði frumvarpsins, sem
samþykkt Sambandsþings fjallar
um, séu athuguð nánar og um
þau haft samráð við stjórn Sam-
bandsins, áður en frumvarpið er
lögfest.
6. Bjargráðasjóður fslands:
Fulltrúaráðsfundurinn sam-
þykkir að leggja til að frv. um
Bjargráðasjóð verði flutt á Al-
þiugi eigi síðar en á komandi
hausti, en telur rétt að stjórn
Sambandsins leiti umsagnar
sýslunefnda og bæjarstjórna um
málið fyrir þann tíma eftir því
sem við verður konuð.
8. Útsvarsmál
Þá taldi fundurinn að frum-
varp það, sem væri fyrir Alþingi, j
um bráðabirgðabreytingu á út-
svarslögum þyrfti nánari athug- ;
unar við og benti á nokkur dæmi
tm þetta. 1
Langholfssöfnuður lagði
1 millj. í kirkjubyggingu
FYRIR skömmu var aðalfundur
Langholtssafnaðar haldinn að
aflokinni guðsþjónustu. Fundur-
inn var haldinn í þeim hluta
kirkjubyggingar safnaðarins sem
nú er í smíðum.
Lagðir voru fram endurskoð-
aðir reikningar safnaðarins og
kirk j ubyggingarsj óðs.
Reikningarnir sýndu mikla
fórn og hinn lifandi áhuga safn-
aðarfólksins í framlögum sínum
til kirkjubyggingarinnar, því að
frá því, að hafist var handa við
byggingarframkvæmdir, hefur
söfnuðurinn lagt af mörkum
rúma eina milljón krónur, þar
eru innifalin sóknargjöld, gjafir
og ágóði af hlutaveltu, sem
haldin var í nóvembermánuði á
fyrra ári.
Formaður safnaðarins, Helgi
Þorláksson, skólastjóri, rakti
hina ýmsu þætti hins kirkjulega
starfs safnaðarins á síðastliðnu
ári. Kom þar skýrt í ljós hve
dugmiklu starfi hefur verið
haldið uppi í þágu safnaðarins
, á meðal hinna ýmsu félaga, t. d.
kvenfélagsins, bræðafélagsins,
unglingafélagsins „Hálogaland"
og auðvitað af mörgum öðrum
meðlimum safnaðarins.
Formaður þakkaði bæjaryfir-
völdum Reykjavíkur fyrir fram-
lag bæjarins til kirkjubyggingar
innar og undir það þakklæti
tóku fundarmenn.
Á þessum fundi ríkti einhug-
ur og markviss vilji safnaðar-
meðlima í því, að þoka bygg-
ingu Langholtskirkju sem lengst
áleiðis og á sem skemmstum
tíma. Þar sem Langholtssöfnuð-
ur er orðinn svo fjölmennur sem
raun er á, þá er það afar brýn
nauðsyn, að kirkjubyggingin
komizt það fljótt áleiðis, að hægt
verði að taka hana í notkun hið
bráðasta fyrir allar kirkjulegar
at.hafnir safnaðarins.
Og í því augnamiði var ákveð-
ið á þessum fundi, að reyna að
finna einhverjar fjáröflunarleið-
ir, annaðhvort með almennri
fjársöfnun innan safnaðarins,
eða með happdrætti til ágóða
fyrir kirkjubygginguna.
Safnaðarnefndin heitir því á
alla meðlimi Langholtssafnaðar,
og aðra er unna kristni og
kirkju, að leggja þessu nauð-
synjamáli lið eftir beztu getu.
Prestur safnaðarins er eins og
allir vita séra Árelíus Níelsson.
Safnaðarfulltrúi er Magnús Jóns
son, alþingismaður frá Mel.
Safnaðarnefndin er þannig
skipuð: Formaður Helgi Þorláks-
son, gjaldkeri Örnólfur Valdi.
marsson, ritari Helgi Elíasson,
formaður kirkjubyggingarnefnd-
ar er Vilhjálmur Bjarnason.
Aðrir safnaðarnefndarmenn eru:
Bergþór Magnússon, Bárður
Sveinsson, Hafsteinn Guðmunds-
son og Kjartan Gíslason.
Elliheimili
AKUREYRI, 8. maí: — Bæjarráð
Akureyrarkaupstaðar hefir nú
tekið tii athugunar og umræðu
fundargerð byggingarnefndar
elliheimilis ásamt tillöguuppdrátt
um. Bæjarráð leggur til að elli-
heimilið verði byggt samkvæmt
nefndum tillögum byggingar-
nefndarinnar og þeirri nefnd
verið falið að sjá um framkvæmd
ir, enda verði áherzla lögð á, að
framkvæmdir hefjist svo fljótt,
sem unnt er nú í sumar.
byggt á
sumar?
Samkvæmt tillögunum á að
byggja elliheimilið sem íbúðar-
hverfi, þar sem verði eitt stórt
stofnhús og síðan lítil íbúðahús
og raðhús í hverfinu í kringum
stofnhúsið. í stofnhúsinu verður
mötuneyti, eldhús og nokkur
íbúðaherbergi fyrir vistmenn og
e. t. v. íbúðir starfsfólks. Elli-
heimilishverfinu er ætlaður stað-
ur skammt frá fjórðungssjúkra-
húsinu í bænum, vestan Þórunn-
arstrætis, en sunnan Álfabyggð-
ar. — vig.