Morgunblaðið - 18.12.1960, Side 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 18. des. 1960
-0-
Fulltrúar á fundi Evrópurú'ðsins. Lengst til hægri siOur Ásgeir Pétursson.
Fjölþætt starísemi
Evrópuráðsins,
*
viðtal við Asgeir Péiursson
ÚT ER komin bókin Seven Icelandic Short Stories
(Sjö íslenzkar smásögur), sýnisbók um íslenzka smá-
sagnagerð, ætluð þeim, sem lesa ensku en ekki ís-
lenzku og vilja kynnast nokkuð íslenzkum bók-
menntum. Bókin er gefin út af menntamálaráðu-
neytinu, og hafa þeir Ásgeir Pétursson, deildarstjóri
í ráðuneytinu, og dr. Steingrímur J. Þorsteinsson,
prófessor, séð um útgáfuna. Smásagnasafn þetta er
gefið út í sarpráði við Evrópuráðið, og með styrk
frá því. í tilefni af útkomu bóltarinnar hefur blaðið
spurt Ásgeir Pétursson, deildarstjóra, um hið marg-
þætta starf Evrópuráðsins ?ð menningarmálum og
birtist viðtalið hér á síðunni.
EVRÓPURÁÐIÐ beitir sér fyrir
margs konar starfsemi, sem
varðar ýms menningarmál, sagði
Ásgeir Pétursson og hafa ís-
lendingar notið góðs af því með
margvíslegu móti. Sem dæmi
um það má nefna styrk þann,
sem veittur var til útgáfu smá-
sagnabókarinnar, sem nú er
kcmin út.
Sögurnar í bókinni eru þessar:
Auffunar þáttur vestfirzka,
Þurrkur eftir Einar H. Kvar-
an,
Gamla heyiff eftir Guðmund
Friðjónsson,
Þegar ég var á freigátunni
eftir Jón Trausta,
Feðgarnir eftir Gunnar Gunn-
arsson,
Tófuskinniff eftir Guðmund G.
Hagalín — og
Nýja Island eftir Halldór Kilj-
an Laxness.
Tildrög þess, að bók þessi var
undirbúin og gefin út, voru þau,
að Evrópuráðið heíur um skeið
viljað beita sér fyrir því, að
bókmenntir, sem ritaðar eru á
tungum smáþjóðanna, sem aðil-
ar eru að ráðinu, væru þýddar
á ensku eða frakknesku og gefn-
íir út. í samráði við mennta-
málaráðherra, dr. Gylfa Þ. Gísla
son, bar ég fram tillögu um út-
.gáfu smásagnasafnsins í nefnd
Evrópuráðsins um menningar-
mál. Tillagan var samþykkt og
var strax tekið að undirbúa út-
gáfu bókarinnar. Samráð var
haft við heimspekideild háskól-
ans um málið, valdar góðar þýð-
ingar eða fengnir fáerir menn
til að þýða sögurnar og bókin
prentuð í Ríkisprentsmiðjunni
Gutenberg. Bókin er til sölu í
bókaverzlunum hér á landi og
verður send til sölu erlendis.
Mun Evrópuráðið aðstoða við
það. Smásagnasafnið er fjórða
ritið í flokki bóka, sem ráðið
stendur að og þýddar hafa ver-
ið úr tungum smáþjóða.
Heimsóknir og námskeiff
Ásgeir Pétursson ítrekaði, að
starfsemi Evrópuráðsins varð-
andi menningarmál væri mjög
margvísleg. Hann kvað íslend-
inga m. a. hafa notið góðs af
skiptiheimsóknum háskólamanna
og auk þess hefðu tugir íslend-
inga farið utan til að sitja nám-
skeið eða ráðstefnur á vegum
Ev rópuráðsins.
Hingað til lands hafa komið
6 háskólakennarar til að halda
fyrirlestra og kynna menntalíf
heimalanda sinna með öðrum
hætti, svo og til að fræðast um
ísienzk mál. Síðast komu Carlo
Sehmid, vara-forseti þýzka þings
ins, er talaði um Machiavelli,
og Apostolos Dascalakis, fyrrver-
andi ménntamálaráðh. Grikkja,
sem talaði um norræna víkinga
í Grikklandi.
Dr. Sigurffur Þórarinsson, jarð
fræðingur, fór í fyrirlestraför til
Noregs á vegum Evrópuráðsins
og dr. Steingrími J. Þorsteins-
syni hefur verið boðið í fyrir-
lestraför. Er hún nú í undirbún-
ingi. Slíkar gagnkvæmar heim-
sóknir háskólakennara stuðla að
sjálfsögðu að auknum kynnum
þeirra innbyrðis, en hitt er ekki
síður þýðingarmikið að þær
auka á fjölbreytni í starfi há-
skólanna og stuðla að aukinni
menningarlegri víðsýni.
Það þarf ekki að rökstyðja
það mörgum orðum, að þessar
heimsóknir háskólakennara geta
haft talsverða þýðingu fyrir há-
skólann hér, því starf hans er
vissulega fremur einhæft, borið
saman við aðra háskóla. En há-
skólinn hefur líka notað sér
þessa fyrirgreiðslu Evrópuráðs-
ins eftir föngum.
Námskeið þau *g ráðstefnur,
sem fyrr er minnzt á, hafa ver-
ið um hin margvíslegustu efni,
og yrði of langt mál að segja
frá nema fáum einum. — Nú
nýlega var Valdimar Örnóifsson,
menntaskólakennari, á nám-
skeiði skammt frá París fyrir
forstöðumenn sumarbúða. —
Skömmu áður höfðu þeir dr.
Snorri Hallgrímsson, prófessor,
og Steingrímur Hermannsson,
verkfræðingur, framkvæmdastj.
rannsóknaráðs, setið fund í París
um æðri menntun og vísinda-
störf. Fyrr á árinu fór síra Bragi
Friðriksson á almenna æskulýðs-
ráðstefnu í París, Stefán Július-
son, yfirkennari, á ráðstefnu um
námsflokkakennslu, sem haldin
var í Amsterdam, og Guffni
Guðmundsson, menntaskólakenn'
ari á námskeið um nýungar í
tungumálakennslu. Davíff Davíffs
son, prófessor, sótti einnig fyrr
á árinu undirbúningsfund varð-
andi æðri menntun og vísinda-
störf.
Þau efni, sem nú hafa verið
nefnd, gefa nokkra hugmynd
um, hve margvísleg viðfangsefni
Evrópuráðið lætur sig varða. Er
þess að vænta, að þeir, sem átt
hafa þess kost að kynna sér við-
horf annarra Evrópuþjóða til
hinna margvíslegu mála á fund-
um þessum hafi haft gagn af
ferðum sínum á vegum ráðsins.
Þá er og sérstök ástæða til að
geta þess, að íslenzkir sögu-
kennarar, þeir Ólafur Hansson,
Affalsteinn Sigurffsson, og Þór-
hallur Vilmundarson, tóku þátt
í endurskoðun sögukennslubóka,
sem fram fór á vegum Evrópu-
ráðsins. Var tilgangurinn sá, að
leiðréttar yrðu missagnir í bók-
um þessum, sem stöfuðu af
tortryggni Evrópuþjóða sín á
brátt hafizt handa um svipað
starf að endurskoðun kennslu-
bækur í þessu skyni. Nú mun
brátt hafizt handa um sams kon-
starf að endurskoðun kennslu-
rita um landafræði, og er þess
að vænta, að íslendingar taki
þátt í því starfi.
Önnur starfsemi
Um starfsemi Evrópuráðsins
að menningarmálum er annars
það að segja almennt, að aðild-
arríki þess hafa gert með sér
menningarsáttmála, sem fullgilt-
ur var af Islands hálfu 1956. Er
þar gert ráð fyrir margs konar
starfsemi.
Til viðbó'tar því, sem þegar
hefur verið vikið að, má nefna
þetta:
Komið hefur verið á stúdenta-
skiptum. Þessi þáttur starfsem-
innar er nýhafinn, en á síðasta
sumri fór hópur norskra stúd-
enta í ferð til Ítalíu. Voru Norð-
mennirnir þar á 6 vikna nám-
skeiði. Til endurgjalds tóku
Norðmennirnir við hópi ítalskra-
stúdenta.
Evrópuráðið veitir styrki til
rannsókna, sem varða samstarf
Evrópuþjóða, og efnir til verff-
launasamkeppni um tiltekin
efni í ýtarlegar ritgerðir á sama
sviði. Eru þá veitt há verðlaun,
er.da er ætlazt til, að þau
fveisti úrvalsmanna.
Þá hefur þeim, sem þess hafa
notið, þótt það merkur þáttur í
starfsemi Evrópuráðsins, að það
hefur haft frumkvæði að stórum
listsýningum í nokkrum helztu
menntasetrum álfunnar. Hafa
þar verið sýnd valin verk, sem
átt hafa að veita yfirlit yfir hin
ýmsu tímaskeið evrópskrar lista-
sögu. Á þessu ári var t. d. sett
upp í París sýning, sem nefnist:
Uppsprettur 20. aldarinnar —
listir Evrópu 1884—1914. — Á
næsta ári verður sýning á Spáni.
Enn er þess að geta, að sam-
kvæmt Menningarsáttmála Ev-
rópu eru gefin út menntavega-
bréf, sem ætluð eru þeim, sem
vinna að vísindalegum rann-
sóknum og framhaldsnámi. Veita
þc’U ýmis fríðindi, sem gera
auðveldara en ella að sinna
rannsóknunum. Nokkrir íslend-
ingar hafa fengið slík vegabréf.
Námskeið hafa verið haldin
um fjölmörg málefni er varða
samvinnu Evrópu og hafa Ís-
lendingar sótt þau flest.
Loks má minna á, sagði Ás-
geir Pétursson, að Evrópuráðið
hefur beitt sér fyrir gerð nokk-
urra sáttmála, sem miða að því
að auka menningarsamskipti
ríkja innan þess vébanda. Um
Menningarsáttmálann sjálfan er
áður rætt. ísland hefur einnig
fullgilt samning um jafngildi
prófskírteina, sem veita affgang
aff háskólum. í undirbúningi er
birting sáttmála um viffurkenn-
ingu á háskólaprófum.
Menningarsjóður Evrópu
Ásgeir Pétursson sagði, að
ákvarðanir um starfsemi þá, sem |
nú hefur verið fjallað um, væru
teknar af sérstakri nefnd Ev-
rópuráðsins, en þar eiga sæti
fulltrúar ríkisstjórna allra að-
ildarríkjanna.
Snemma á síðasta ári var
ákveðið að stofna svonefndan
Menningarsjóff Evrópu. Tilgang-
urinn var sá að fá til samstarfs
við Evrópuráðið ýmsar sjálf-
stæðar menningarstofnanir, sem
ktppa að svipuðum markmiðum
og ráðið hefur gert, ekki sízt
Menningarstofnun Evrópu í
Amsterdam. Starfsemi ráðsins er
enn í mótun, og er ekki full-
víst, hvernig verkum hennar
verður hagað. Þó hefur stjórn
sjóðsins þegar valið sér megin-
verkefni til að vinna að. Þau
eru fyrst og fremst þessi:
— Efling æðri menntunar og
vísindastarfsemi. Að þessu miðar
stofnun sérstakrar nefndar, sem
íslendingar haf a átt aðild að,
eins og fram er komið áður.
— Aukning menningarstarfs
meðal æskunnar. Ferð sr. Braga
Friðrikssonar, sem áður er getið
um, stóð í sambandi við starf-
semi á þessu sviði.
— Efling samvinnu til að
bæta starfsemi framhaldsskóla
og margt annað.
— ★ —
Eins og sjá má á því, sem hér
hefur verið vikið að, lætur Ev-
rcpuráðið sig margt varða, sem
til aukins menningarstarfs horf-
ir Þá standa og vonir til, að
starfsemin eigi enn eftir að
eflast. Útkoma íslenzka smá-
sagnasafnsins ætti að minna
okkur á gildi þessarar starf-
semi, sem er þakkarverð og ís-
lendingar hafa þegar haft mik-
ið gagn af.
Þ. V.
Endurmlnningar Sveins
Björnssonar á ensku
SNÆBJÖRN JÓNSSON hefur
tekið sér fyrir hendur að þýða á
ensku kafla úr endurminningum
Sveins Björnssonar, kafla sem
einkum fjalla um aðdraganda
stríðsins og fyrsta stríðsárið, áð-
ur en Sveinn hélt frá Danmörku
heim til íslands. Á þessu tíma-
bili var ísland milli tveggja elda,
eins og önnur ríki, sem gerðu sér
vonir um að halda hlutleysi sínu,
og varð Sveinn Björnsson að
vera með annan fótinn í Lundún-
um til þess að semja um við-
skipti og vöruflutninga, en á
hinn bóginn vildu Þjóðverjar
hafa sitt og hótuðu hörðu. Sveinn
Björnsson komst þannig í pers-
ónuleg kynni við marga framá-
menn beggja ófriðaraðila og var
auk þess í nánu sambandi við
helztu stjórnmálamenn á Norð-
urlöndum.
Margt af því, sem var dýpsta
trúnaðarmál, meðan ófriðurinn
stóð yfir, er rakið í endurminn-
ingum Sveins Björnssonar. Má
fullyrða, að mjög fáir hafi kom-
izt í jafnnáin kynni við fulltrúa
beggja stríðsaðila og einmitt
Sveinn Björnsson,
Það var því vel ráðið að þýða
þennan kafla endurminninga
Sveins á enska tungu. Kallast
þýðingin Recollections of an Ice-
landic Statesman.
Framan við hana ritar þýðand
inn gagnorða og hlýlega grein
um ætt og æviferil hins látna
forseta.
ísafoldarprentsmiðja gefur bók
ina út. Hún er aðeins 68 bls., en
mjög snyrtileg að öllum frá-
gangi, bundin í mjúka plastkápu.
Engum blandast hugur um, að
Sveinn Björnsson hafi verið föð
urlandi sínu hinn virðulegasti og
þarfasti erindreki, þegar mest
reið á. Hinir þýddu kaflar eru
mjög skemmtilegir aflestrar og
ágætlega un þá fjallað, sem
vænta mátti af Snæbirni.
Það fer vissulega ekki mikið
fyrir þessari litlu bók í stórflóði
jólabókanna, en ég vil leyfa mér
að vekja athygli á því, að hún
er virðuleg landkynning og eink
ar vel valin jólakveðja frá ís-
landi til enskumælandi vina og
viðskiptamanna, hvar sem er í
veröldinni.
J. Eyþórsson.
íbúð óskast
2ja—3ja herb. íbúð óskast, 3 fullorðnir
Reglusemi. — Uppl. í síma 10072.
bbbbbbbbbbbbbL’jbhbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb1
Skápahandföng
fyrirliggjandi í miklu úrvali.
Skápasmellur
með nælonhjóli komnar af*ur.
ggingavörur
h.f.
Siml 35697
Laugaveg 178