Morgunblaðið - 11.03.1961, Qupperneq 6

6
MORGUNQLAÐIÐ
Laugardagur 11. marz 1961

Filagur (no.49) eftir Kristin Sigurjónsson.
en ljósmyndavélin er notuS til
að sýna okkur þetta, og þá get-
ur enginn efazt um sannleik-
ann. Sú spurning gæti hæglega
vaknað, hvort ljósmyndavélin
væri þar með ekki að vinna það
verk, sem abstrakt málarar hafa
hingað til unnið. Ég held, að
því sé fljótsvarað, að það sé
frekar á hinn veginn. Maðurinn
og höndin hans sjálfs verður allt
af yfirsterkari vélinni. Vélin er
á valdi mannsins, þannig getur
sumum hæglega orðið mikil stoð
að geta notfært sér Ijósmynda-
vélina sem tjáningarmeðal. Og
á málverki og ljósmynd verður
alltaf regin munur.
Allur svipur þessarar sýning-
ar er til mikils sóma fyrir þá, er
að henni standa. Frágangur er
Litii Ijdsmyndaklúbburinn
FJÓRIR ungir menn hafa hvatt
sér hljóðs á nokkuð óvenjulegan
hátt með sýningu á ljósmynd-
um, er nú stendur yfir í Boga-
sal Þjóðminjasafnsins. Hér er á
ferð ung kynslóð ljósmyndara,
er tekur listgrein sína allt öðr-
um tökum en áður hefur verið
gert hérlendis. Þessir ungu
menn eiga það sannarlega skil-
ið, að verkurn þeirra sé veitt
athygli. Sýning þeirra er með
því skemmtilegasta er sézt hef-
ur í sýningarformi hérlendis og
ber allan svip dirfsku og æsku-
fjörs, jafnframt því að maður
verður enn einu sinni þess full-
viss, að unga kynslóðin í þessu
landi hefur mikinn lífsþrótt og
er á réttri braut. Það er mikill
menningarblær yfir þessari sýn
ingu fjórmenninganna og þar
andar fersku lofti frá hverju
verki. Allt, sem sýnt er, verður
manni bæði eftirminnilegt og
vekur til umhugsunar. Það er
ekki alltaf, að maður getur sagt
slíkt um þær sýningar, sem
haldnar eru í Reykjavík á seinni
helming tuttugustu aldar. Aldar
tækni og þekkingar.
Á okkar tímum er mikið um
það rætt, hver hætta mannin-
um stafi af allri þeirri tækni,
er hann hefur skapað. Jafnvel
eru til þeir einfeldingar að álíta
manninn vera þegar orðinn fórn
ardýr síns eigin hugvits. Þetta
er auðvitað fáránleg skoðun, er
vitnar um vantraust og skiln-
ingsleysi. Þar sem maðurinn
hugsar og lætur hugmyndaflug
sitt stjórna tækninni, sikapast
óneitanlega ný og sterkari kyn-
slóð, sem hefur breiðari sjón-
deildarhring og finnur verð-
mæti, er áður voru ókunn og
tjáir nýja fegurð. Tækni er því
mikill hlutur, þegar hún er not-
uð á réttan hátt. Þessi sýning
á því, hvað hægt er að gera með
ljósmyndavél er gott dæmi, um
þetta. Þegar manninum tekst
með hugviti og áræði sínu að
beygja véltæknina' undir hugs-
un sína og gera vélina að með-
ali til áð tjá sitt andlega líf, þá
hefur mikið áunnizt. Þar er auð
séð á þessum fjórmenningum, að
þeir hafa ekki fyrst og fremst
verið að ná ytra borði tilverunn
ar á filmur sínar, heldur beita
þeir ljósmyndavélinni líkt og
hver sá skapandi myndlistar-
maður, sem sér, hugsar og skap-
ar í samræmi við niðurstöður
sínar. Á þann hátt verður til
góð myndlist, hvort heldur hún
er tjáð með pensli, meitli eða
ljósmyndavél. Það er nú ein-
mitt þetta, er gerir sýning-
una í Bogasalnum einstaklega
skemmtilega og merkilega.
En svo er annað, sem verður
að hafa hugfast, er við dáumst
að verkum þessara ungu manna,
og það er, að sú list, er þeir
hafa hér skapað og er óumdeil-
anleg staðreynd, hefði ekki ver-
ið dregin fram á sjónarsviðið,
ef ekki hefðu verið listamenn,
sem þegar hafa vísað veginn
með innsýni og sköpunargáfum
sínum. Hér á ég auðvitað við
svokallaða óhlutkennda list,
sem að sjálfsögðu er meira og
minna tengd sjálfri náttúrunni,
en margur hefur átt dálítið erf-
itt með að átta sig á. Nú fáum
við að sjá ýmislegt, sem er ná-
tengt óhlutkenndri málaralist,
til fyrirmyndar og uppsetning.
Sýningarskrá mjög vönduð og
falleg. Auðsjáanlega hefur mjög
verið vandað til vals verka á
sýninguni og gefur það að sjálf-
sögðu góðan heildarblæ.
Rafn Hafnfjörð, Guðmundur
W. Vilhjálmsson, Óttar Kjart-
ansson og Kristinn Sigurjónsson
heita þeir ungu menn, er fært
hafa okkur þessa sýningu. Hafi
þeir alir þakkir fyrir mikið og
vel unnið starf, og eitt vil ég
segja við þá, en það er, að þeir
skuli ekki taka það nærri sér
ef almenningur virðist tómlátur
um þessa sýningu. Ég veit, að
sýningin er mikill listsigur fyr-
ir þá alla, og það er miklu meira
virði en allt annað og ætti að
verða þeim til uppörvunar og
stærri átaka. Ég mun bíða þess
með eftirvæntingu að sjá aftur
sýningu, sem er eins skemmti-
leg og þessi. Nú er hver að verða
síðastur að sjá sýningu Litla Ijós
myndaklúbbsins, henni lýkur nú
um helgina. Ef þetta skrif væri
um kvikmyndir, mundi ég setja
fjórar stjörnur hér í lokin.
Valtýr Pétursson
Lánas jóður
námsmanna
— tíl umræðu á þingi í gær
FRUMVARP ríkisstjórnar-
innar um lánasjóð íslenzkra
námsmanna var til 2. um-
ræðu á fundi neðri deildar
Alþingis í gær. — Hafði
menntamálanefnd neðri deild
ar haft frv. til meðferðar, og
gerði formaður og framsögu-
maður nefndarinnar, Bene-
dikt Gröndal, grein fyrir
áliti nefndarinnar.
— ★ —
Sagði Benedikt, að frv. gerði
ráð fyrir breyttri skipan á lána
málum islenzkra námsmanna, þ.
e. tveir sjóðir væru sameinaðir
í einn. Þá væri aflað aukins láns
fjár til þessara mála, og í upp
haflega frv. hefði verið gert ráð
fyrir, að námsstyrkir væru felld
ir niður að mestu leyti, en auk
in námslán tekin upp í þess stað.
Kvað ræðumaður nefndina
hafa leitað bæði álits háskóla
ráðs og Stúdentaráðs Háskóla Is
lands, og hefðu báðir þessir aðil
ar mælt með samþykkt frv. ó-
breytts. Hins vegar hefðu nefnd
innf einnig borizt erndi frá ýnv>
um samtökum íslenzkra náms-
manna erlendis, sem hefðu und
antekningarlaust verið á þá leið,
að styrkir skyldu haldast.
Vegna þessara radda hefði
menntamálaráðherra tekið málið
til endurskoðunar og síðan flutt
breytingartillögu þess efnis, að
styrkir haldast óbreyttir. Sagði
Bendikt, að menntamálanefnd
mælti með samþykkt breytingar
tillögunnar og frv. svo breytts.
Gylfi Þ. Gíslason menntamála
ráðherra kvaddi sér hljóðs. Sagð
ist hann vilja láta eitt atriði
koma fram í framhaldi af breyt-
ingartillögu þeirri, er hann hefði
flutt. Að baki tillögunni liggi sá
sklningur, að lækkað framlag til
lánasjóðsins, sem nemur þeirri
upphæð, er fer í styrki til náms
manna erlendis (1,3 millj. kr.),
verði ekki til þess að rýra þá
upphæð, sem stúdentar við Há-
skóla íslands fá í sinn hlut. ÞaS
væri að sjálfsögðu mjög óeðli-
legt, að námsmenn erlendig
fengju bæði styrki og þar a<S
auki óskerta lánsupphæð, sem
yrði til þess að rýra hlut stúdenta
við háskólann hér.
Gísli Jónsson sagði það skoðun
sína, að hér hefði að nýju verið
hórfið að rangri stefnu, en i
trausti þess, að unnið væri aS
því í framtíðinni að fella niður
námsstyrki en auka lán, kvaðst
hann mundu styðja frv.
Síðan tóku stuttlega til máls:
Þórarinn Þórarinsson, Gisli Guð
mundsson og Benedikt Gröndal.
Tvenn ný lög
:

vorn afgreidd í gær frá A1
þingi.
Fyrri lögin eru Um breyt
ing á 1. 30/1923, um réttindi
og skyldur hjóna. Eru lögin
i 2 greinum. Fyrri grein þess
hljóðar svo: Frá. 1. septem-
ber 1961 gilda þau (þ. e. 1.
20/1923) einnig um hjón, sem
gengið hafa að eigast fyrir 1.
jairúar 1924. — Síðari greinin
mælir fyrir um gildistöku
Iaganna, en þau öðlast gildi
1. september 1961.
Gm hjónabönd, sem stofnuð
voru fyrir 1. janúar 1924,
hafa gilt 1. 3/1900, «m fjár-
mál hjória, en samkvæmt
þeim lögum er réttur eigin-
konu til umráða yfir félags-
búinu og jafnvel verðmætum,
sem hún hefur sjálf lagt til,
mjög fyrir borð borinn, en
hin nýju lög miða að því að
afnema það misrétti, sem
ríkt hefur í þessum efnum.
Önnur lögin, sem samþykkt
voru í gær eru heimildarlög
fyrir ríkisstjórnina til að
selja eyðijörðina Þorsteins-
staði í Grýtubakkahreppi.
• Þeir, sem grennast
Kommúnistablöðin tvö ræða
nú mikið um „kossaveiki",
sem þau segja, að gangi um
Bandaríkin, einkum meðal her
manna og skólafólks. Annað
blaðið lýsir því átakanlega
hve veikin sé hættuleg, geti
jafnvel leitt til dauða — og
engum sé jafnhætt og ungum
stúlkum, einkum þeim, sem
eru að reyna að grenna sig:
Hitt blaðið gengur jafnvel
svo langt að varpa fram spurn
ingu: Eiginmaður, hefur kon-
an þín kysst einhvern annan?
Óttinn leynir sér ekki, enda er
það nú svo, að kommar eru
alltaf að reyna að fita sig — en
grennast samt jafnt og þétt.
• „Kúltúr“ og meiri
„kúltúr“
Ritstjóri þessa blaðs var um
langt skeið aðalbókmennta-
gagnrýnandi Þjóðviljans og er
því ekki nema eðlilegt, að
hann fylli blað sitt af ,kúltúr‘I
Kossaveikindafréttin gefur á-
gæta hugmynd um „kúltúr"
blaðsins og til fróðleiks tökum
við hér upp síðari hluta frétt-
arinnar. Blaðið ber upp“ ....
dálitla spurningu við þá les-
endur sína, sem jafnframt eru
eiginmenn og hafa ekki fengið
hálsbólguna: Spurningin' er
þessi: hefur konan þín fengið
hálsbólgu? Og ef hún hefur
fengið hálsbólgu, geturðu þá
ímyndað þér að hún hafi smit-
azt eftir kossaleiðinni? Ef þú
getur ekki ímyndað þér það,
þá er það bending um það að
íslendingar smitist öðruvisi af
sinni hálsbólgu en Bandaríkja
menn. En ef þú getur ímyndað
þér það — og hvenær er hægt
að fortaka nokkuð í þeim efn-
um — hvern gæti hún þá hafa
kysst? Hefur sá maður þá
fengið hálsbólgu?
Við erum vitaskuld ekki að
spyrja þess arna til að vekja
afbrýðisemi eins né neins;
spurningin er borin fram i
þágu læknavísindanna. Altso:
kveddninn smittaðist konan
þín? Hefur hún kannski kysst
einhvuddn annan “
• Engar sannanir
Bæði blöðin hafa verið sér-
lega grönn og rýr að undan-
fömu svo að ekki er ólíklegt,
að töluvert sé um veikinda-
forföll meðal starfsmanna blað
anna. Það er því ekki nema
eðlilegt, að annað þeirra hringi
í borgarlækni og spyrji hann,
hvort hálsbólgan, sem hér hef-
ur gengið, eigi eitthvað skylt
við bandarísku „kossaveik-
ina“. En borgarlæknir sagði.
„Nei“ svo að fyrirspyrjendur
hafa ekki fengið neina sönn-
un fyrir því, að konur þeirra
kyssi varnarliðsmenn.
FERDIIMAIMP
• Algild regla
Maður kom að máli við blað
ið vegna frásagnar Velvak-
anda af hjónunum, sem ferð-
uðust með hund sinn með ís-
lenzkri flugvél, en fengu ekki
að hafa hann hjá sér meðan á
ferðinni stóð. Var hundurinn
settur í kassa og þar dúsaði
hann allan tímann. — En þessi
maður segir okkur frá því, að
þetta sé viðtekin regla meðal
erlendra flugfélaga. Hundar
gangi aldrei lausir í flugvél-
um; þeir geti orðið stórhættu-
legir, ef þeir verði flughrædd-
ir. Þetta er mjög sennilegt, ef
ekki hárrétt.