Morgunblaðið - 28.04.1961, Blaðsíða 1
24 siður
wMribifo
28. árgangur
94. tbl. — Föstudagur 28. apríl 1961
Prentsmiðja Morgunblaðsins
yrir dan
andrifin skulu mynila
Árna IMagnússonar
stofnunina á Islandi
— segir m.a. í milliríkjasamningi um mdlið
Kaupmannahöfn, 27. apríl. (Frá Páli Jónssyni)
M E Ð frumvarpinu í handritamálinu, sem lagt var fyrir
danska þingið í dag (sjá aðra frétt), var lagður fram samn-
ingur danskra og íslenzkra stjórnvalda um að „flytja til ís-
lands þau handrit, er líta verður á sem íslenzka menning-
areign" — en samningur þessi verður staðfestur af þjóð-
höfðingjum íslands og Danmerkur, að frumvarpinu sam-
þykktu. — ,
í samningi þessum er m.a. kveðið svo á í 4. grein, að
þar um rsedd „handrit og skjöl, með tilheyrandi fé, skulu
mynda Árna Magnússonar (Arnamagneanske) stofnunina á
íslandi". — Þá er og í 6. grein ákvæði um það, að skipulag
það, sem samkomulag hafi nú náðfet um, skuli „viðurkennt
sem fullkomin og endanleg ákvörðun varðandi allar óskir
af hálfu íslendinga um afhendingu hvers konar þjóðlegra,
íslenzkra minja í Ðanmörku".
Samningurinn er annars svo-
hljóðandi:
Hans hátign, konungur Dan-
merkur, og forseti lýðveldisins
íslands hafa, hvattir af óskinni
varðandi þau handrit af íslenzk-
um uppruna, sem í Danmörku
eru, um að setja skipulag, er geng
ur til móts við óskir ísl. þjóð-
arinnar um að eiga sjálf þessar
þjóðarminjar, hvattir af óskinni
um að staðfesta og styrkja hin
góðu samskipti viðkomandi
tveggja landa í anda norrænnar
samkenndar, og með tilliti til
sambands hinna tveggja þjóða
um mörg hundruð ár, ákveðið að
ganga frá samningi um að flytja
til íslands þau bandrit, er líta
verður á sem íslenzka menning-
areign, og hafa útnefnt sem full
trúa til að fara með umboð sitt:
Hans hátign, konungurinn af
Danmörku: nafn vantar) og for-
seti lýðveldisins Islands: (nafn
vantar), hverjir hafa, eftir við-
ræður í krafti fuHra umboða
sinna ,orðið sammála um eftir-
taldar samningsgreinar:
•
1. grein: — Jafnskjótt og
framkvæmd hefir verið, sam-
kvæmt dönskum lögum nr. . . .
frá . . . um breytingu á skipu-
lagskrá legats Árna Magnússon-
ar (Arnamagneönsku stofnunar-
innar), ákvörðuð skipting stofn
unarinnar í tvær deildir, verða
þau handrit og skjöl, sem Há-
Jörgensen menntamálaráiðherra
skólinn í Reykjavík skal geyma
og stjórna, færð til íslands.
•
2. grein: — Ríkisstjórn íslands
tekur að sér, með milligöngu Há-
skólans í Reykjavík, að geyma
og hafa umsjón með þeim hand-
ritum og skjölum, sem flutt
verða til íslands, í samræmi við
ákvæðin í skipulagsskrá legats
Árna Magnússonar.
Frh. á bls. 23
Danir haf a ráð á að hjálpa
íslendingum til að endur-
heimta þfóðararf sinn
— sagði JÖrgensen menntamálardðherra
Kaupmannahöfn, 27. apríl.
(Frá Páli Jónssyni)
SÍÐDEGIS í dag lagði Jörg-
en Jörgensen, menntamála-
ráðherra, fyrir danska Þjóð-
þingið frumvarp um breyt-
ingu á skipulagsskrá stofn-
unar Árna Magnússonar —
en samkvæ'mt frumvarpinu
skal afhenda íslendingum
þau handrit í safni Árna
Magnússonar og Konungs-
bókhlöðu, er teljast íslenzk
menningareign. — Tala hand
ritanna, sem afhent verða, er
ekki fastákveðin enn, en gert
er ráð fyrir, að þau verði um
það bil 1700, auk ýmis kon-
ar skjala og skjalaafrita. Full
trúar Háskóla íslands og
Hafnarháskóla skulu kveða
nánar á um skiptinguna, og
Ioks er gert ráð fyrir, að
hluti sjóðseignar stofnunar
Árna Magnússonar verði af-
hentur Háskóla íslands.
f ræðu sin'ni fyrir frumvarp-
iiru rakti menntamálaráðherrann
fyrst, hvernig handritin komust
| hendur Daiia, ineðan ísland
var enn hluti danska ríkisins. —
Hann kvaðst vissulega játa,
að skarð yrði fyrir skildi varð-
andi handritarannsóknir í Dan-
mörku, er mestur hluti hinna
gömlu, íslenzku handrita hefði
verið afhentur íslendingum, —-
en, sagði ráðherrann, — þessi
handrit eru íslenzkir þjóðar-
dýrgripir, bókmenntalcgt stór-
virki. Þau eru næstum einn
minjarnar frá hinum gamla
blómatíma íslands, sem nú er aft
ur orðið sjálfstætt ríki, er getur
litið aftur til þúsund ára menn-
ingar sinnar — en á aðeins fáar
fornminjar. Það er skiljanlegt,
að íslendingar óski nú 'að fá aftur
þetta þjóðlega stórvirki.
'¦• I
• HÖND SAMVINNU ¦*
Þróun öll gengur nú í þá átt,
að þjóðirnar rétti hönd samvinnu
yfir landamæri sín. Slíkt hlýtur
ekki hvað sízt að gilda um þjóS-
ir, sem standa hver annarri svo
nálægt sem hinar norrænu. Norð
urlandaþjóðirnar verða að
standa saman í æ ríkara mæli,
og ef allt talið um bræðralag og
menningarlega samvinnu á ekki
að vera innantóm orð, verður að
Frh. á bls. 23
Andstæðingar
Gaulle lamaðir
Farmurinn
fór allur í
brœðslu
SÁUÐ þið þegar síldarskipið
Guðmundur Þórðarson kom
inn, spurðu menn hvern ann-
an niður við höfn í gærmorg-
un. Hann hafði verið með um
1600 tunnur síldar innan-
borðs. Nokkru áður hafði
Heiðrún komið inn með um
1100 tunnur.
Allur síldarfarmur Guð-
mundar Þórðarsonar fór til
bræðslu í síldar- og fiski-
mjölsverksmiðjunnl á Kletti,
og einnig mestur hluti farms-
ins úr Heiðrúnu. Hún hafði
fengið sína síld í einu kasti.
Alls hafði Klettur tekið á
móti um 230 tonnum af síld
af þessum tveim skipum í gær
og hafði verksmiðjan sam-
kvæmt upplýsingum vigtar-
manns, Halldórs Guðmunds-
sonar, fyrrum skipstjóra, tek-
ið á móti um 650 tonnum af
síld það sem af er þessari
viku. Byrjað var að vinna úr
þessu hráefni.
Algeirsborg og París, 27. apríl.
' (NTB/Reuter)
UM 1.200 manna lið fallhlífa-
hermanna úr Útlendingaher-
sveitinni frönsku, sem var
aðalstyrkur foringja hinnar
mishepphuðu uppreisnar . í
Alsír, hélt í kvöld frá búðum
síuuin í Zeralda, 35 km fyrir
vestan Algeirsborg, og mun
halda til aðalstöðva hersveit-
arinnar í Sidi-Bel-Abbas. —
Aður hafði lið frönsku
stjórnarinnar setzt að fyrir
utan búðirnar. — Undan
ströndunum eru nú 15 frönsk
herskip á sveimi til þess að
hindra, að uppreisnarmenn
komist undan sjóleiðis.
¦^f Útlendingahersveitin
leyst upp?
Samtímis þessu fréttist frá
París, að skráningarskrifstofum
nýliða til Útlendingahersveitar-
innar hafi verið lokað — og tal-
ið er, að meiningin sé að leysa
upp a.m.k. sumar deildir her-
sveitarinhar. Háværar kröfur
eru uppi um, að hún verði lögS
niður að fullu. — Enginn veit
með vissu, hve fjölmenn her-
sveitin er, þar sem það hefur
verið hernaðarleyndarmál, en
talið er, að í henni séu ekki
færri en 30 þús. manns — allir
í Alsír.
^r Búizt við „hreinsunum"
Búizt er við víðtækum
„hreinsunum" innan hers, lög-
reglu og embættismanná sem
eftirleik herforingjauppreisnar-
innar. — Þegar hafa hundruð
manna verið handtekin í Frakk-
landi. Einnig halda handtökur
áfram í Alsír — og leitað er
dyrum og dyngjum að hershöfð-
ingjunum Salan, Zeller og Jou-
haud, er höfðu forustu fyrir
uppreisninni, ásamt Maurice
Challe, sem nú bíður þess að
vera færður fyrir rétt í Frakk-
landi — en yfir honum vofir
dauðadómuv.
Frh. á bls. 2