Morgunblaðið - 16.05.1961, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. maí 1961
'rÚNCARO/Nt^f
Hinn 27. marz samþykkti Alþingi
lög um breytingu á lögum nr. 48
frá 28. maí 1957 um landnám,
ræktun og byggingar í sveitum.
Fela breytingarnar í sér hækkan
ir á fjárveitingum til landnámsins
svo og hækkanir á framlögum
samkvæmt nýbýlalögunum.
Samkvæmt 5. grein laganna er
fjárframlagið hækkað úr 5. millj
kr. í 6,5 millj. Samkvæmt 26. gr.
er nú heimilt að veita 40 þús. kr.
til bygginga íbúðarhúsa í stað
25 þús. áður og nemur hækkunin
samkvæmt ákvæðum lagabreyt-
ingarinnar 500 þús. kr. frá því
sem áður var til þess veitt. Sam
kvæmt 41. grein laganna greiðir
ríkissjóður 6 millj. kr. til fram-
kvæmda er um getur í 38. grein
og til framkvæmda er framlags
Framkvæmd nýbýlalaganna
Framlag lækkar
rétt fá samkvæmt lögum nr. 49
frá 11. júní 1960. Gildir greiðsla
næstu 4 árin fra og með 1962. Er
hér um einnar millj. kr. hækkun
að ræða á ári.
í tilefni af þessari lagabreyt-
ingu snéri blaðið sér til Pálma
Einarssonar landnámsstjóra og
spurði hann um tildrögin til þess
arar lagabreytingar svo og um
framgang nýbýlastofnana í land
inu á síðustu árum.
Landnámsstjóri kvað hækkun
framlaganna stafa fyrst og fremst
af þeim hækkunum sem leiddu af
efnahagsaðgerðum vinstri stjórn
arinnar og vegna gengisfellingar-
innar, þannig að miðað við núgild
andi verðlag eiga styrkir til ný
býlastofnana og endurbygginga
eyðijarða að vera í ekki lakara
Ford Taxar 1960
Útvegum Ford taxa 1960 frá USA. Venjuleg skifting,
6 cyl., góð dekk, óskemmd boddy og áklæði.
BBIMNES H. F.
Mjóstræti 3 — Sími 19194.
Bílar frá Þýzh|andi
Getum útvegað leyfishöfum notaðar bifreiðir frá
Þýzkalandi. Bílarnir eru valdir og eru aðeins 1.
flokks bílar í boði.
Bílamiðstdðin Vaqn
Amtmannsstíg 2C — Símar: 16289 og 23757.
ALLT A SAMA STAÐ
Rennismiðir framtíðaratvinna
Óskum eftir að ráða vana rennismiði nú
þegar. — Upplýsingar gefur verkstjórinn
Grétar Eiríksson
H.f. Egill Vilhjálmsson
Sími 22240
Húsbyggjendur
Höfum fyrsta flokks uppfyllingarefni í og upp með
húsgrunnum, í vegi, plön o. fl.
Ennfremur vikurgjall sem er m. a. tilvalið
notkunar í blautum jarðvegi. Vikurgjall þetta
angrar tvöfalt betur en venjuleg rauðamöl.
Gerum tilboð í stærri og smærri verk.
Upplýsingar í síma 15455.
til
ein-
hlutfalli við heildarkostnað en áð
ur var.
Á árinu 1960 voru samþykktar
52 nýbýlastofnanir og uppbygg-
Pálmi Einarsson
ingar eyðijarða, framkvæmdir 5
bæjarflutningar og tveimur aðil
um veitt aðstoð vegna brunatjóns.
Þá var framlag veitt 20 bændum,
sem hófu byggingar íbúðarhúsa
á jörðum sínum á árunum 1959 og
1960.
Frá því að landnámslögin
voru sett 1947 hafa verið sam-
þykktar byggingar 719 nýbýla og
159 uppbyggingar eyðijarða eða
alls 878 jarðir. Við síðustu áramót
voru 755 býli komin það langt á-
leiðis að þau voru búrekstrar-
hæf að ræktun og húsakosti, en
10 býli höfðu framkvæmt ræktun
en hætt við nýbýlastofnun áður
en til byggingar kom og hafa þeir,
sem að þessum býlum stóðu, ver
ið endurkrafðir um framlögin.
Fráhvarf frá nýbýlastofnun er
því aðeins 1,14%.
íbúðarhús eru fullgerð á 567
býlum eða 74,1% af þeim sem
byrjaðar hafa verið framkvæmd
ir á. 89 nýbyggendur eru með hús
sín í smíðum og svarar það til
11,4,% býlanna. f árslok 1960 er
bygging hafin en húsin ekki fok-
held á 21 býli. Árið 1960 eru 43
hús gerð fokheld og 25 íbúðarhús
á lokastigi. Eru þá í byggingu og
fullgerð hús á alls 656 býlum eða
85,7% þeirra býla, sem stofnfram
kvæmdir eru hafnar á. Árið 1960
var áð fullu gengið frá 84 íbúðar
húsum á nýbýlum. Þess má vænta
að alls 160 nýbýli og endurbyggð
ar eyðijarðir verði með fram-
kvæmdir á árinu 1961 en tilsvar
andi tala var árið 1960 188 býli.
Þessi fækkun stafar af óvenju
hröðum framkvæmdum á árun
um 1959—1960.
Á árunum 1955—6 voru alls 35
nýbýli komin með búrekstur í
byggðahverfum. Meðal bústofn
það ár var 12 kúgildi á hvert ný-
býli (20 ær reiknaðar sem eitt
kúgildi). Meðalbú 1959—60 var
komið upp í 14,7 kúgildi en þá eru
nýbyggendur orðnir 48 fleiri og
þeir sem skemmst eru á veg
komnir draga niður meðaltalið.
Stærstu búin eru í nýbýlahverf-
inu í ölfusi 20 kúg., Hvolsvelli
18.8 kúg., Þinganesi í Hornafirði
12.8 kúg., Víðimýrarhverfi 15,4
kúg., Ljósavatnshreppi 10,7 kúg.
og í öðrum byggðahverfum
minna, enda hafa framkvæmdir
í þeim hvorum hafizt á síðustu ár
um og skemmra á veg komnir.
Fram til ársins 1959 gat nýbýla
stjórn ekki samþykkt allar þær
umsóknir um nýbýlastofnun, sem
fyrir lágu, og voru þá jafnaðar
lega 40—50 umsóknir óafgreidd
ar árlega. Umsóknir um nýbýla-
stofnanir eru nú 50—60 en sam-
kvæmt núgildandi framlagi mun
vera hægt að fullnægja allt að
70 umsóknum árlega. Samkvæmt
heimild laga í dag má veita allt
að 40—45 þús. kr. óafturkræft
framlag til sömu ræktunar á ný
býli (10 ha) og áður voru veittar
35 þús. Til íbúðarhúsa má nú
veita 40 þús. kr. óafturkræft fram
lag í stað 25 þús. áður.
Pálmi Einarsson sagði i lok sam
talsins við blaðið að hann teldi
nýbýlastjórn hafa verið mjög lán
sama með umsækjendur um ný-
býlin á undanförnum árum. Sæist
það gleggst á því hve fráhvarfið
frá nýbýlastofnun hefði verið lít-
ið. Yfirleitt væru nýbýlastofnend
urnir mjög duglegir og framtaks
samir menn, sem legðu hart að
sér við að koma upp býlum sín-
um og bústofni. Væru allmargir
þeirra þegar komnir yfir örðug-
asta hjallann, þótt þeir þyrftu að
byrja búskapinn með mjög stór
an hluta stofnfjárins í óhagstæð
um lánum. 20 kúgilda býli, sem
væri haganlega fyrirkomið, væri
allvel arðbært bú og með nútíma
tækni viðráðanlegt fyrir einyrkja.
Væri þá gert ráð fyrir nokkurri
hjálp annarra fjölskyldumeðlima
en húsbóndans eins. Af öllu þessia
má sjá að starfsemi nýbýlastjórn
ar og framkvæmd nýbýlalaganna
hefir gengið eftir öllum vonum,
en óhagstæðar lausaskuldir verða
mörgum fjötur um fót fyrstu bú-
skaparárin.
Handritin heim í Skálholt
ÞANNIG var fyrirsögn greinar-
korns, sem birtist eftir undirrit-
aðan í dálkum Velvakanda Morg-
unblaðsins fyrir sex og hálfu
ári, eða 10. nóvember 1954,
en á þeim árum var mjög rætt og
ritað um endurheimt handritanna
og í því sambandi að reist yrði
fyrir þau sérstakt hús, handrita
hús, í Reykjavík. Svo sem kunn
ugt er var hafin fjársöfnun í því
skyni. í grein þessari kom ég
fram með þá hugmynd, að hand
ritin yrðu varðveitt í Skálholti
þegar þar að kæmi, en í greininni
segir meðal annars:
„Nú þegar vonir standa til, að
vér , endurheimtum handritin
fornu, væri vel til fallið að ætla
þeim rúm í væntanlegum bygg-
Verzlunarmaður
Ungur reglusamur maður, sem hefur áhuga fyrir
verzlunarstörfum óskast nú þegar í járnvöruverzlun.
Upplýsingar í síma 15235.
Chevrolet fólksbif^eið 1959
til sölu og sýnis við Olíuport Olíuverzlunar Islands
h.f. í Laugarnesi milli kl. 5—7 í kvöld. Upplýsingar
um verð og skilmála á staðnum.
ingum í Skálholti, en þaðan voru
á sínum tíma flutt út mörg dýr
mæt handrit og mætti þá með
sanni segja, að handritin væru
komin heim. Varðveizla þeirra í
Skálholti myndi auka virðingu
staðarins og vegsemd“.
Enginn lét þá til sín heyra um
hugmynd þessa. Síðan þetta var
skrifað hefir verið hafizt handa
um endurreisn Skálholtsstaðar. Á
þessum sögufræga og söguheiga
stað hafa nú þegar risið af grunni
veglegar byggingar, en í þeim
mun handritunum ekki ætlað
rúm og þyrfti því, ef til kæmi,
að reisa þar hús, sem hæfir þess
um dýrgripum þjóðarinnar.
En nú þegar gera má ráð fyrir
að handritin verði afhent íslend
ingum á næstunni, er eðlilegt að
mikið sé rætt og ritað um það,
hvar beri að varðveita þau. Eins
og að líkum lætur hafa margir
fræðimenn nú þegar látið álit
sitt í ljós um staðarvalið. Um tvo
staði er rætt, Skálholt og Reykja
vík, og þá í tengslum við Háskóí
ann, Birgir Kjaran, alþingismað
ur, ritaði nýlega ágæta grein í
Morgunblaðið um íslenzkt menn
ingarsetur í Skálholti, þar sem
hann leggur til að handritin fái
samastað þar. Bæði hann og fleiri
sem síðan hafa um málið ritað,
færa góð og gild rök fyrir því, að
handritin verði bezt geymd f
Skálholti, og sé ég ekki ástæðu til
að endurtaka þau.
Egill Hallgrímsson,