Morgunblaðið - 16.05.1961, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 16. maí 1961
MORGUN BLAÐIÐ
15
Gary Cooper
★ KVIKMYNDALEIKARINN
Gary Cooper lézt í Holly-
wood á laugardaginn, liðlega
sextu'gur að aldri. Er þar með
failinm í valinm einm kunmasti
kvik'myndaleikari Bandairíkj -
; .antnia, seni hélit vinsælduam sín
Jum að mestu óskertum um
rúmlega 35 ára skeið. Ekki
hefur hanm almenmt talizt til
himna hæfileikamestu leik-
ana, em ávall't traustur í leik
sínium, gæddur aðlaðandi per
persómuleika, myndarlegur í
vexti og hæf ileiga fríður sínmrn,
bafði til að bera hlýjiu og
kímni biandaða hæfilegri
sjálfshæðni — í heild aðl-að-
andi maður.
Gary Jooper fór upp stjörnu
brautina á sínum tírna með
amerískium hraða og er einm
af tiltöluleiga fáum sem ekki
fóm niður aiftur með sarna
hraða eða honum jafnvel
meiri.
Hanm var fæddiur í Momtana,
en kom til Los Angeiles 23 ára
að aldri og ætiaði að gerast
auglýsingateikmari — þá bafði
hanm laldrei mærri kvikmymd-
um komið niema sem áhorf-
amdi. Cooper réðist til auglýs-
ingafyrirtækis eins sem lær-
lingur, en ekki leið á lömgu
þar til slettist upp á vinskap-
inm miil'i hams og eigamdanis,
sem raik hanm umsvifalaust.
Varpaði þá Cooper öndinini
lóttilega og ákvað að freistia
gæfumnar í kvikmyndum. —
Hamn lék sem statisti hjá Sam
Goldwyn í eitt ár en féikk svo
árið 1926 fyrsta hlutverkið,
sem því nafni mátti kalla. Það
var kúrekahlutverk í mynd-
inni „The winning of Barbara
Worth“ sem Henry King
stjómaði. Þessi ungi og mynd
arlegi kúreki vatoti verulega
eftirtekt þótt í autoahlutverki
væri og á næsta ári jóksit veg-
ur hans jafnt og þétt. Hann
þótti brátt hin eftirsóknar-
verðasta rómantíska hetja —
var riddarategur, en að mestu
laus við væmni sem gjarrna
vildi loða við slíitoar hetjur.
Kve'nfólkið féll I stafi, án þess
að eiginmenm yrðu afbrýði-
samir, því að þeim sjálfum
! þóibti hanm býsna góður.
Meðal þetoktna kvikmynda,
sem Gary Coopex lék í má
nefna: „A farwell to arms“ og
,,For whom the bell tolls“
Gary Cooper í „High noon“.
sem báðár voru gerðar eftir
sögum Hemingways; „A gentle
man comes to Towm“, ,,To
love“, „Ariaine", ,,Hiigh noon“
og „Sergeant York“, en fyrir
tvær síðasttöldu myndirniar
fékk hann Osoarsverðlaunin.
Þau verðlaun fékk hanm eimnig
nú í ár fyriir langan lista-
mannsferil og þann stóra skerf
er hann hefiur lagit til kviik-
myndanma. Kollegi hans James
Sbewart veitti verðlaunum við
töku fyrir hönd Coopers, sem
þá lá þjáður og barðist við
dauðann. Sjónvarpað var frá
afhendinigu verðlaunanna og
varð þeim minmistætt er sáu,
því James Stewart mátti vart
mæla fyrir geðshræringu, er
banm bar fram þaikkir og 'kveðj
ur til Coopers frá vinum hans
í kvikmyndunum.
Sem dæmi þess hve Gary
Cooper var vinsæll í Bamda-
rí'kjunum má nefna, að hann
var í nítjám ár í röð — frá
1940—’59 — 'kjöriinm einn af
tuttugu vinsælusitu leikurum
Bandaríkjianna. Árið 1958 var
hann nr. 18 á_ þessum listia og
1959 nr. 13. Á síðasta ári lét
hanm sama og ek-kert á sér
hæra í tovikmymdaheimimu'm,
en var engu að síður talinn
25. vinsælaisti leikarim'n.
* * *
Síðuistu árin olli það Gary
Cooper miklum áhyggjum, að
ha.nn var mjög tekinm að eld-
as.t í útliti, enda sjúkdómur
hans farinm að segja til sím.
í kvikmyndinni Ariame, þar
sem hamn lék á móti Audrey
Hepburm var aldursmunur
þeirna svo sláandi, að kvik- *
mynda varð Cooper gegnum
slör er tók af mestu hrukkurn
ar. Fyrir notokru lét hamn svo
lyfba amdliti'nu með læknisiað-
gerð, en þótti við það verða
harla torkemnitegur og ólíkur
sjálfum sér — ag hvorki virð-
ast ungur mé gamall.
Gary Cooper hafði ekki al-
mennt á sér orð fyrir sérstak-
ar gáfur — em þótti hinn bezti
drengur og trygigur vimium sín-
um. Eins og títt er um frægt
fóik þótti þó mikið til koma
að heyra hans álit á ýmsum
málefnum. Vaitoti það toomm-
únistum mikinn fögmuð, er
hamn árið 1947 lét svo urn-
mælt á fumdi leiikiara, að hanm
teld'i hinm mesta heiöur af
því að vera kommúnisti.
Nokkrum árum seinna gladdi
hann hjarba MaCarthys ósegj-
amlega, er hamm frábað sér alla
Hér er ein af síðustu myndum sem tekin var af Gary
Cooper eftir töku síðustu kvikmynda hans.
samúð koimmúnista, oig loks
varð það kaþólSku kirkjumni
til hins mesta vegiS'auka er
hann gerðisit kaþólsikur.
Hvað sem því öliu líður, er
nú faillimm í valimm eimm elsku-
legasti. kviikmyndaleik-
ari Bandaríkjamainna — einn
af þeirri kynslóð sem í er
höggvið hvert skarðið öðru
stærra um þessar mundir og
bæði eldri og yngri áhorfemd-
ur kvikmynda munu satona af
tjaldinu.
Þurfsð þér
að gera veggfóðrið hjá yður þvotthelt?
— líma vefnað?
— rykbinda gólf?
— líma tré?
— leggja steypu í gólf, þar sem steypu-
lagið má ekki vera þykkra en 1 cm.?
— líma leður?
— líma stein?
— líma niður gólfflísar?
— líma keramik flísar
t’ær 500 felagsmenn í Kaup-
mannasamtökum Islanös
— þétta múrhúðun, asbest, masonít
o. s. frv.?
— mála asfaltborinn flöt?
— verja vinnuteikningar fyrir óhrein-
indum?
— búa til tréfylli?
UNDRAEFNIÐ
KAUPMANNASAMTÖK íslands
héldu aðalfund sinn í Reykja-
vík miðvikudaginn 26. apríl sl.
Fráfarandi formaður, Páll Sæm-
undsson setti fundinn og bauð
fulltrúa velkomna. Pundarstjóri
var síðan kosinn Stefán Sig-
urðsson kaupmaður í Hafnar-
firði, en fundarritari Reynir
Eyjólfsson, kaupmaður í Reykja
vík.
Framkvæmdastjóri samtak-
anna, Sveinn Snorrason, flutti
síðan skýrslu stjórnarinnar um
Störf samtakanna á liðnu starfs-
ári. í samtökunum eru nú 15.
sérgreinafélög eða staðbundin
félög kaupmanna auk einstakl-
inga. Nemur samanlagðtir fjöldi
félaganna nú 497, en verzlanir
félaganna eru nokkuð fleiri. —
Stjórn samtakanna er þannig
skipuð, að hvert aðildarfélag kýs
einn mann í stjórnina til eins
árs í senn, en auk þess kjósa
einstaklingar utan sérgreinafé-
laga eða staðbundinna félaga
einn fulltrúa ,en aðalfundur að
lokum einn oddamann, þannig
að stjórnin er skipuð 17 mönn-
um. Stjórnarfundir eru haldnir
mánaðarlega og oftar eftir þörf-
um. Stjórnin velur síðan úr
sínum hópi 4 manna fram-
kvæmdastjórn, sepi sér um dag-
legan rekstur skrifstofu sam-
takanna og halda fundi a.m.k.
einu sinni í viku. í framkvæmda
stjórn á sl. starfsári voru Páll
Sæmundsson, formaður, Björn
Ófeigsson, varaformaður, Óskar
Norðmann, gjaldkeri og Björn
Jónsson, ritari.
Málgagn samtakanna, Verzl-
unartíðindin, komu út sex sinn-
um á árinu. Hafði blaðið hreytt
nokkuð húningi sínum og stækk
að um helming frá því árið á
undan. Ritstjóri blaðsins er nú
sem að undanförnu Jón Helga-
son, kaupmaður.
Kaupmannasamtökin áttu á
sínum tíma frumkvæðið að
stofnun Verzlunarsparisjóðsins
og síðan að breytingu hans í
banka. Eiga félagar Kaupmanna-
samtakanna nú um helming
hluta hins nýstofnaða Verzlun-
arbanka Islands h.f.
Kaupmannasamtökin hafa frá
upphafi barizt fyrir hagsmuna-
málum íslenzkrar verzlunar og
verið málsvari félaganna gagn-
vart stjórnvöldum landsins.
Á síðasta aðalfundi voru
gerðar ýmsar ályktanir um þau
mál sem verzlunina varðar.
I ályktun fundarins um skatta
mál segir m. a.:
„Fundurinn leggur á það meg
ináherzlu, að efnislega verði lög-
fest:
1. Að öll atvinnufyrirtæki hafi
sömu skyldur til skattgreiðslu,
hvort sem fyrirtækin eru í eign
einstaklinga, félaga eða opin-
berra aðila.
2. Að samanlögð skattgreiðsla
til hins opinbera verði takmörk-
uð við ákveðinn hundraðshluta
hreinna og skattskyldra tekna,
þó ekki hærra en 40%, til þess
að unnt sé að mæta kröfum
Framhald á bls. 23.
OLVBOND
leysir öll þessi vandamdl og morg fleiri
Fæst í öllum helztu
byggingarvöruverzlunum