Morgunblaðið - 22.06.1961, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐiÐ
Fimmtudagur 22. júní 1961
Dönsku kennslu-
bækurnar
— og endurgjald Dana
MORGUNBLAÐIÐ birti 14. þ. m.
leiðara í tilefni þess, að Danir
bafa veitt 50.000 danskar krónur
til kaupa á bókum og öðrum
kennslugögnum handa íslending
itm. Er í leiðara þessum rætt um
kennslumál almennt og þó sér í
lagi um málakennslu, og er þar
margt vel athugáð og viturlega
mælt. En því bið ég blaðið fyrir
þetta greinarkom, að höfundur
leiðarans setur fram þá ósk, að
gjöfin megi verða til að endur-
foæta talmálskennslu í skólum
hérlendis.
Síðastliðið sumar sótti ég heim
kennslumálaráðuneyti Dana á
vegum Málaskólans Mímis og
bað um upplýsingar varðandi
kennslubækur í dönsku. Skýrði
ég þar frá sérstöðu okkar, þar
sem danska væri það mál sem
öllum bæri að kunna hér og því
mikilsvert, að vandað væri til
foóka. Sýndi kennslumálaráðu-
neytið danska mikinn velvilja í
þessu sambandi og sendi Mála-
skólanum Mími mikinn fjölda
danskra skólabókia, *em við höf-
um kynnt okkur í vetur. Eru
bækur þessar mjög vel gerðar,
pappír vandaður og lesefnið af-
burða gott. En sá er gallinn á
þessum bókum, að þær eru gerð-
ar fyrir dönsk börn til náms í
eigin móðurmáli. L«it okkar að
kennslubók, sem sérstaklega væri
gerð fyrir útlendinga til náms í
talmáli, bar því ekki þann ár-
angur sem skyldi. Að visu kann
slík bók að vera til kjá einhverj-
um einkaskóla — en okkur hefur
ekki tekizt að hafa-upp á henni.
Þeir sem ráða kennslumálum
Dana virðast enm ekki hafa gert
sér fyllilega jóst, að útlendingar
— sérstaklega fullorðið fólk —
þurfa oft að læra dönsku með
fljótari og einfaldari aðferðum
en yfirleitt eru notaðar í gagn-
fræðaskólum. Ef til vill erum við
íslendingar eina erlenda þjóðin
auk Færeyinga og Grænlendinga
sem þarf á mikilli dönskukunn-
áttu að halda, og kann sú að
vera ástæðan fyrir því, að slík
bók hefur ekki verið skrifuð. En
hinu er ekki að leyna, að opin-
toer fræðslukerfi flestra landa
virðast undarlega blind á nauð-
syn handhægra kennslubóka
hianda útlendingum. Jafnvel Bret
ar virðast vena furðu skammt á
veg komnir hvað kennslubækur
fullorðinna snertir. Eru flestar
þeirra kennslubækur miðaðar við
börn og unglinga. Hér á íslandi
hefur ekkert verið gert af hinu
opinbera á þessu sviði eftir því
sem við vitum bezt. Má því
segja, að hið margumtalaða
kunnáttuleysi Dana á íslenzku
hér áður fyrr hafi skapazt af
andvaraleysi okkar sjálfra.
En þótt ekki verði á allt kosið
í þeim bókum sem Danir hafa
sent okkur ættu þær að verða
mikill fengur fyrir toarna- og
unglingaskólana. Vildi ég sérstak
lega vekja athygli manna á hin
um skemmtilegu og hlýlegu grein
um í bókunum um fsland og ís-
lendinga. Hljóta þær að hafa haft
mikil áhrif í þá átt að vekja
með Dönum vinarþel til þjóðar
vorrar. Undrar mig því alls ekki,
að það skuli vera danskir skóla.
menn, sem mest og bezt hafa
flutt máh okkar fyrir Dönum.
Virðist mér einsýnt, að við ætt-
um að taka upp ámóta kafla um
Danmörku og Dani í íslenz’kar
kennslubækur. Allur kali til
Dana virðist sem betur fer horf-
inn hérlendis, og ætti því að vera
auðvelt að velja kafla handa
börnum okkar til skilnings
okkar gömlu bræðraþjóð. Væri
okkur sæmd að því eftir allar
þær væringar sem við höfum
átt á liðnum árum.
Hvað Dani snertir hygg ég að
skynsamlegt væri af þeim að
veita fé til gerðar danskrar
kennslubókar fyrir fullorðna og
miða hana við talmál. Fjárveit-
ing til annarrar þjóðar — jafn-
vel þótt til vinaþjóðar sé —
hrekkur miklu skemmra en naun
veruleg endurbót í því fagi sem
féð er ætlað til. Danir þurfa
hvort sem er að koma sér upp
slíkri bók, og væri það sennilegia
með raunhæfustu verkefnum
þeirra í kennslumálum eins og
sakir standa. Líklega gætu þeir
fengið þrjár góðar kenslubækur
ritaðar fyrir fimmtíu þúsund
danskar krónur. Annars eru
kennslumálin svo yfirgripsmikið
efni, að ég mun ekki ræða þau
freka-r að sinni. Vil ég aðeins
lýsa ánægju minni yfir því, að
dagblöðin skuli vekja umræður
um þau. Veitir svei mér ekki af
að þiar verði fylgt fast eftir.
Framh. á bls. 19
jKristmann Guðmundsson skrifar um„
BÓKMENNTIR
Fjúkandi laut
Fjúkandi lauf.
Eftir Einar Ásmundsson.
Almenna Bókafélagið.
BÓKIN hefst á ávarpi skáldsins
til Sönggyðjunnar, og lýsir þrá
þess og örðugleikum á þann hátt,
sem flestir starfsmenn andans
ættu að geta skrifað undir:
„Ég vildi gerast vesæll prestur
þinn,
mín veika bæn flaug skammt að
þínu sæti.
Og þó ég reyndi að gera hvað
ég gæti,
hver galli verksins þyngdi huga
minn
og innri raddir ætíð verkin
smáðu,
a því allt var daufur svipur, tóm-
leg mynd
af hugans sýn, sem orðin aldrei
náðu.“
Gömul sannindi, sögð margoft,
en þó ávallt ný. Og það sem les-
andinn finnur í ljóðabók Einars
er ekki tiltakanlega nýstárlegt,
en margt af því er sagt á geð-
felldan hátt. Einstaka sinnum
verði þess vart að höf. er vel
lesinn í Tómasi og Einari Ben.
Kvæðið „Aska“ minnir ofurlítið
á Einar, sbr. „Einveru þinnar
brunnur er djúpur og kaldur",
en þar eru líka góðir sprettir,
sem skáldið á sjálft, t. d.
„Hvert fer þetta ókunna, ein-
mana, gangandi fólk,
sem ávallt mjakast hér fram hjá,
bogið og þreytt?
Þú horfir á það í fjarska allan
þin* aldur.
Hættu að stara. Þú yrkir ekki að
nýju
ævinnar hálfkveðna ljóð, sem er
ritað og geymt.
Það nemur staðar við þúsund
þankastrik,
Einar Ásmundsson
og þú vildir helst að upphaf þess
væri gleymt.
Hættu að stara. Það hræðist ein-
hver þinn skugga,
sem horfir að utan og sér inn í
þennan glugga.“
f kvæðinu ,,Morgunganga“ er
þessi hending:
„Moldarlyktin er mjúk
af munni hins nýja vors.“
Fallegt. En ekki verður því
leynt að fleiri eru þær hending-
ar, sem lítið skilja eftir. Og all-
víða er tilþrifum spillt af kunn-
áttuleysi höfundar. „Humor-
esque“ og „Michelangelo til
Vittoria Colonna" bera þessu
vitni: bæði hérumbil góð, en
vantar kunnáttusama fágun.
Ekki er að efa að Einar hefur
fengið skáldgáfu í vöggugjöf, en
hversu mikla verður naumast
ráðið af þessu kveri. Sönggyðjan
er afbrýðissöm dís, og vill láta
þjóna sér einni, en vanrækir oft-
ast að hugsa aðdáendum sínum
fyrir brauði.
Allt um það er Ijóðabók Einars
Ásmundssonar vel þess verð að
koma fyrir almenningssjónir.
Kvæði eins og „Spunahljóð," „Er
lífs á morgni," Síðdegis", „f
Bethaníu", „Vökin“, Samtal
fslendings við Pallas Aþenu“ og
„Kveðja lögfræðingsins til skáld
gyðjunnar" eru snotur og laglega
gerð, með hendingum af hreinni
lýrik — og smágöllum, sem stafa
af vankunnáttu frekar en smekk
leysi. Höf. hefur bersýnilega sjálf
ur yndi af yrkingum sínum og
þær vitna um frjóan huga, sem
dáir fegurð. En eitt er að skynja
fegurðina, annað að skapa henni
form.
Þótt sitthvað hafi mistekizt i
þessum ljóðum, verða ýmsar
hendingar lesandanum furðu
minnisstæðar, t. d. hið litla ljóð
„Rökkur."
„Man ég þá stund,
mamma á kné mig hafði,
sínu mig sjali vafði,
söng mig í blund.
Angurvært Ijóð. ,
— Englarnir sveininn leiðí. —.
Gekk sól við heiði,
Guðssonarblóð."
Krúsjeff fær orður
Moskva, 19. júní (NTB-Reuter),
LEONID Breznev forseti Sovét-
ríkjanna sæmdi í dag Krúsjeff
forsætisráðherra Leninorðunni
og Hamar og sigð orðunni í
gulli. Þetta er í þriðja sinn sem
Krúsjeff hlýtur báðar þessar
orður.
Tass fréttastofan segir að af-
hendingin hafi farið fram við
hátíðlega athöfn í Kreml. Krú-
sjeff hlaut báðar orðurnar að
þessu sinni fyrir leiðtogahæfi-
leika á sviði eldflaugarannsókna
og fyrir framkvæmd á fyrstu
mönnuðu geimferð veraldarsög-
unnar.
•_JIúsmóðir_skrifar
„Móðir bamamma sinma"
sendir Velvakanda nokkrar
línur:
,,Ég sannfærðist vissulega,
er ég las í blöðunum núna um
daginn, að menntamálaráð-
herra Furtseva, frú frá Rúss-
landi, sagðist ekki vera krist-
innar trúar — og slíkt gæti
ekki samrýmzt kommúnism-
anum.
Ég hélt, að eitthvað af þvi
óhugnanlega og þungbúna,
sem maður heyrir og les um
Rússland, væri kannske ekki
allt satt. Mér hefur alltaf, frá
því að ég var barn, hryllt við
þessum hryðjuverkum komm-
únista. En samt hef ég
stundum verið að láta mér
dettia í hug, að kannski sé nú
ekki allt jafnóhugnanlegt og
skrifað er og skrafað. En nú
hef ég fengið sannanir, fyrst
er frú Furtseva frá Rússlandi
ræddi við blaðamenn og bar
á borð fyrir okfcur þernnan
viðbjóð — síðan, er ég fór og
sá kvikmyndima um uppreisn
ina í Ungverjalandi.
• Svífast einskis
Það var eitt góðviðriskvöld
í síðustu viku, að ég ákvað,
að nú skyldi ég sjá með eigin
augum hvað gerzt hefði, í
raun og veru. Ég fór í Tjarn-
arbíó og sá stórmyndina frá
Ungverjialandi. Ég segi stór-
myndina vegna þess, að mynd
in á erindi til allra sjáandi
manna.
Mér fannst hún gleggsta og
um leið alveg fullkomin sönn
un fyrir okkur, sem höfum
verið í vafa um hvort valda-
mennirnir í Rússiandi væru
þeir siðleysingjar, sem sögur
fara af. Og þeir íslendingar,
sem halda merki Rússa uppi
svo dyggilega sem raun ber
vitni, ættu að sjá þessa mynd.
Eftir það getur enginn efast
FERDIIMAIMH
um að Rússar svífist einskia
til að hrifsa eignir og sölsa
undir sig völd. Þessi mynd
lýsir árásimni og sýnir allt,
eins og það gekk til, hún var
tekin þegar hörmungarnar
gerðust. Rússar réðust á frið-
sæla þjóð, drápu allt og alla,
karla, konur og böm. Ég álit,
að við verðum að vera á
verði. Ungverska þjóðin hélt,
að þetta gæti ekki gerzt.
• Allir ættu að fara
Rússar trúa aðeins á mátt
sinn og megin. Enginn Guð
er til hjá þeim. Þeir svífast
einskis. Gætum litlu bamanna
okkar svo að þau þurfi ekki
að líða það, sem blessuðu ung-
versku bömin þurftu að líða
— og allar þær þjóðir, senj
kyrktar hafa verið f hnefa
þessa ömurlega stórveldis,
Rússliands. Ég vona bara, að
sem flestar mæður fád tæki-
færi til að sjá þessa mynd,
Það ætti alls ekki að selja inn
á hana, heldur ætti að leyfa
öllum, ungum sem göonlum,
að sjá þessa_ mynd endur-
gjaldslausf. Ég vona, að allir,
sem geta komið því við, fari
og sjái með eigin augum hvað
gerðist í Ungverjalandi. Mynd
ina getur enginn rengt, f ilman
talar sínu máli. Alla komm-
unista hlýtur að þyrstia í að
sjá þessa mynd — og dærna
síðan sjálfir. Ef þeir hafa ekki
snefil af löngun til þess að
sjá sanmleikamn, þá eru þeir
lífca búnir að glatia sál sinni
með öllu.“
,Móðir bamanna sinna".