Morgunblaðið - 29.08.1961, Síða 8

8
MORCUNBLAÐIÐ
f>r!ðju(?agur 29. ágúst 1961
ísl. raunvísindamenn ræða framtíðarskipulag
rannsóknarsfari-
semi hér ú
í GÆRMORGUN hófst í Há- og >ví ætlað það hlutverk að
ákveða meginstefnu í rannsókn-
skóla Islands ráðstefna um raun
vísindarannsóknir. I setningar-
ræðu sínni sagði Gylfi Þ.
Gíslason menntamálaráðherra,
að frumvarp um skipulag
islenzkrar rannsóknarstarfsemi
yrði lagt fyrir Alþingi og að
þær tillögur sen. fram kæmu á
þessari ráðstefnu raunvísinda-
manna ættu að geta orðið ríkis-
stjórninni ómetanlegar stuðning
ur. Það væri tilefni þess að ráð-
stefnan væri kölluð saman. Væri
þetta í fyrsta sinn sem íslenzkir
raunvísindamenn kæmu saman
tH að ræða framtíðarskipulag
rannsóknarstarfsemi. Sagði ráð-
tierrann, að það yrðu stjórnmála
mennirnir sem ákvörðunina
tækju, en þessi ráðstefna ætti að
tryggja að rödd vísindamanna
heyrðist og taldi að á hana
yrði hlustað.
Á ráðstefnunni voru lagðar
fram tillögur um rannsóknar-
stofnun í raunvísindum við Há-
skóla íslands, þar sem lagt var
til að innan vébanda háskólans
risi upp stofnun, sem gæti orðið
miðstöð fyrir vísindalegar rann-
sóknir á sviði stærðfræði, eðlis-
fræði, efnafræði og jarðeðlis-
fræði. Þá lagði Atvinnumála-
nefnd ríkisins fram tillögu að
frumvarpi til laga um náttúru-
rannsóknir og stofnun Náttúru-
fræðistofnunar fslands. Meiri
hluti sömu nefndar lagði fram
tillögu að frumvarpi til laga um
rannsóknir og stofnun Náttúru-
anna, þar sem m. a. er lagt til að
17 manna rannsóknarráði verði
komið upp í stað þriggja manna
rannsóknarráðsins, sem nú er, I
SÉR GREFUR GRÖF
MARGAR kvikmyndir hafa verið
gerðar um líf manna og örlög 1
skuggahverfum stórborganna og
munu þær margar sízt ógleyman-
legri en sjálfur veruleikinn. Ein
slíkra mynda er sú, sem hér er
ttm að ræða. Hún gerist í París og
lýsir fégræðgi og gjörspilltu hug-
arfari ungrar og fríðrar stúlku og
móður hennar. í lítilli veitinga-
stöfu í París starfar og ræður
ríkjum matsveinninn Andre
Catelin, ágætur maður Og vel lát-
inn af hinum mörgu viðskipta-
vinum. Dag einn kemur til hans
ung stúlka, Chaterine að nafni.
Kveðst hún vera dóttir fyrrver-
andi eiginkonu Andre’s Og að
móðir sín sé nú látin. Andre tek-
ur stúlkunni vel og fer með hana
á heimili sitt óg móður sinnar.
Chaterine tekst að heilla Andre
svo að hann kvænist henni
skömmu síðar, þrátt fyrir aðvar-
anir móður sinnar sem óttaðist að
stúlkan hefði erft bresti hinnar
fyrrverandi eiginkónu Andre’s.
Það reyndist einnig svo. Chater-
ine hafði verið í þingum við ung-
an læknastúdent Og hélt því sam-
bandi eftir að hún giftist Andre,
enda hafði ætlun hennar frá upp
hafi verið sú ein að hafa fé út
úr Andre. Var þetta gert með
ráði móður hennar, sem reyndar
var bráðlifandi og bjó í lélegu
gistihúsi, orðin eiturlyfjunum að
bráð. Andre kemst að því hversu
allt er í pottinn búið, — en
Chaterine ákveður þá að ráða
arstarfsemi landsins. Einnig að
í stað hinna ýmsu deilda Atvinnu
deildar Háskólans og rannsóknar
stofu Fiskiféhrgsins komi 4 sjálf-
stæðar stofnanir, rannsóknar-
stofa byggingariðnaðarins, rann-
sóknarstofa iðnaðarins, rann-
rai.nsóknarstofa sjávarútvegsins.
í fjórða lagi kom fram tillaga
frá Ástgeirl Þorsteinssyni, for-
manni Rannsóknarráðs ríkisins,
þar sem m. a. er lagt til að
Atvinnudeildarnúsið verði stækk
að um ca. 50%, og þar sköpuð
skilyrði til kennslu tæknifræð-
inga.
Andre af dögum. Segir hún stú-
dentinum áform sitt, en hann
bregðst við hinn versti. Chaterine
sér nú að hann er orðinn hættu-
legt vitni og því ákveður hún
honum það hlutskipti, sem hún
hafði áður ætlað Andre. En mála-
lokin urðu þó önnur.
Mynd þessi hefur til að bera
flesta kosti góðra franskra mynda
bæði að því er snertir umhverfi
og stemningar Og hún er ágætlega
leikin. Einkum er frábær leikur
Jean Gabins í hlutverki Andre’s
svo sem vænta mátti, þvi að þeim
snillingi bregst aldrei bogalistin.
Einnig er mjög góður leikur
Daniéle Delorme í hlutverki
Chaterine.
Austurbæ jarbíó:
FLÓXTINN ÚR
ÚTLENDINGAHERDEILDINNI
MYN þessi er þýzk, byggð á end-
urminningum hermanns úr út-
lendingahersveitinni. — Hefst
myndin á því, að þrjár franskar
herflutningavélar fljúga ýfir
Algiereyðimörkinni með fallhlíf-
arhermenn úr Útlendingaherdeild
inni, sem eiga að varpa sér út og
berjast við arabisku uppreisnar-
mennina. í einni flugvélinni gera
þrír hermannanna tilraun til að
neyða flugmanninn til að stýra
flúgvélinni til Spánar. Þýzkum
liðsforingja, Altmann að nafni,
tekst að afvopna uppreisnar-
mennina og nauðlenda vélinni á
frönskum flugvelli. Honum er nú
Framhald á bls. 17.
londí
3 billj. í rannsóknir í Noregi
næstu 10 ~r
í upphafi ráðstefnunnar fluttu
tveir erlendir sérfræðinigar er-
indi. Dr Alexander King forstjóri
fræðslu- oig tæknideiidar efna-
hagÆsamvinnunefndar Evrópu
ræddi um þjóðhagslega þýðingu
raunvísindarannsókna í nútíma
þjóðfélagi. Talaði hann m. a. um
í hve ríkum mæli vísindi og vís-
indaleg menntun væru hvatar
í efnahagslegri þróun nútíma
þjóðfélags og lagði áherzlu á að
mikilvægi vísinda mundi fara
vaxandi á komandi árum. Ræddi
hann síðan vísindastarfsemi og
fjárframlög til hennar á breið-
um grundvelli.
Robert Major, framkvæmda-
stjóri tækni og rannsóknarráðs
Noregs, skýrði síðan frá skipulagi
og þróun rannsóknarstarfsemi í
Noregi, en tillaga Atvinnumála-
nefndar um skipulag rannsókn-
anna hér er mjög sniðin eftir
norskri fyrirnynd. Ræddi hann
um rannsóknii\ á vegum
norsku háskólanna undir stjórn
menntamálaráðuneytisins, aðrar
opinberar rannsóknarstofnanir
ur.dir stjórn ýmissa ráðuneyta,
rannsóknir á vegum iðnaðarins,
sem eru sameinaðir í einu sam-
bandi og rannsóknarráðin, sem
hafa verið stofnuð til að sam-
ræma rannsóknir og vísindaleg
störf í Noregi. Sagði hann frá
hinni stóru rannsóknarmiðstöð
iðnaðarins í Blindern skammt
frá Osló, þar sem 20 rannsóknar-
stofnanir eru, frá tækni rann-
sóknarstofnuninni í Þrándheimi
og rannsóknarstofnun í Bergen.
Skýrði hann m. a. frá því að á
næstu 10 árum væri áætlað að
eyða sem svarar 3' billj. króna
í vísindalegar rannsóknir í Nor-
egi.
Rannsóknastofnun í raunvísind-
um við Háskóia íslands
Tillögurnar sem Háskóli ís-
lands lagði fram voru samdar af
nefnd, sem skipuð var í marz sl.
til að gera grein fyrir þörfum á
að bæta aðstöðuna við háskól-
ann, og gerði próf. Þorbjörn Sig-
urgeirsson grein fyrir þeim. Þar
segir að þau tímamót, sem 50
ára afmæli háskólans markar,
séu heppilegt tækifæri til að
efla starfsemi hans. Innan vé-
banda hans ætti að rísa upp
stofnun, sem orðið gæti miðstöð
fjrir vísindalegar rannsóknir á
s\ iði stærðfræði, eðlisfræði, efna
fræði og jarðeðlisfræði. Starf-
scmi stofnunarinnar yrði í stór-
um dráttum þríþætt. Þar færu
fram fyrirfram ákveðnar áfram-
haldandi mælingar og reikni-
vinna og skyld störf. Sumt af
þessum störfum er þess eðlis, að
á þau má líta sem þátttöku í al-
þjóðastarfi og væri. hugsanlegt,
að alþjóðleg þátttaka í kostnaði
fengist. í annan stað væru meira
eða minna tímabundnar seri ann-
sóknir einstakra manna eða
deilda og í 3. lagi mundi stofnun
in taka þátt í kennslu við háskól
ann og þjálfun ungra manna til
vísindastarfa. Starfsmenn yrðu
prófessorar við háskólann, laus-
ráðnir sérfræðingar, en aðstoðar
menn yrðu aðallega úr hópi
stúdenta. Þegar stofnunin er full
skipuð er gert ráð fyrir vinnu-
aðstöðu fyrir 28 sérfræðimga og
28 aðstoðarmenn en nú þegar
eru starfandi 7 sérfræðingar.
Húsnæði virðist þurfa að vera
2500 ferm. og er stofnkostnaður
alls áætlaður 25 millj.
Sjálfstæffar rannsóknarstofnanir
fyrir atvinnuvegina
Vilhjálmur Þór, bankastjóri,
formaður Atvinnumálanefndar
ríkisins, fylgdi úr hlaði áliti
meirihluta nefndarinnar um rann
sóknir í þágu atvinnuveganna.
Úr fundarsal ráffstefnunnar u
m raunvísindarannsóknir. Á
fremsta bekk sitja Gylfi Þ. Gísla
son, menntamálaráffherra' og
Robert Major, framkvæmdastj
óri tækni- og rannsóknarráffs
Noregs.
Þar er geri. ráð fyrir 17
manna rannsóknarráði (í stað 3
manna núna), sem starfj sjáif-
stætt, og sé því ætlað það hlut-
verk, sem ríkisstjórnin hefur
núna, að marka meginstefnu í
rannsóknum. Víða erlendis er
farin þessi leið, að fela þetta
sérstöku ráði, vegna hinna öru
framfara sem stöðugt verða og
er ráðið skipað þannig að það
túlki sjónarmið stjórnmála-
manna, vísindamanna og full-
trúa atvinnuveganna.
Þá er lagt til að fjórar sjálf-
stæðar stofanir komi í stað
þeirra opinberu rannsóknarstofn
ana, sem - nú starfa, ein fyrir
hverja eftirtalinna greina: rann-
sóknarstofa iðnaðarins, bygging-
ariðnaðarins, landbúnaðarins, og
sjávarútvegarins og heyri hver
undir viðkomandi ráðherra.
Um tilhögun bygginga og
athafnasvæði skal svo sem
við verður komið, farið eftir til-
lögum þeirra rannsóknarstofn-
ana, sem ætlað er að nota þau,
segir í álitinu.
Náttúrufræffistofnun
Frumvarpinu um almennar
náttúrurannsóknir og Náttúru-
fræðistofnun íslands, sem At-
vinnumálanefnd ríkisins lagðl
fram sem. sitt álit, fylgdi dr. Sig-
urður Þórarisson úr hlaði. Sagði
hann að frumvarpið miðaði að
því að gera stofnuninni fært að
sinna verkefni sínu næsta ára-
tuginn. Þar er m. a. lagt til að í
stað Náttúrugripasafns Islands
verði komið upp Náttúrufræði-
stofnun íslands, sem hafi sem
meginefni vísindalegar rann-
sóknir á náttúru Íslands, hún
verði miðstöð almennra vísinda-
legra náttúrurannsókna og hafi
eftirlit með almennum rann-
sóknum erlendra náttúrufræð-
inga. í Náttúrufræðistofnuninni
skuli vera þrjár deildir, dýra-
fræðideild, grasafræðideild og
jarðfræði- og landfræðideild og
stjórni þeim deildarstjórar, en
einn sé forstöðumaður stofnun-
arinnar. Er þannig í hinni nýjui
Náttúrufræðistofnun samræmd
hlutverk Náttúrugripasafnsins
og Rannsóknarráðs ríkisins, sem
hefur hingað til haft sumt aÆ
þessum verkum á hendi.
Kennsla tæknifræffinga
í tillögum Ásgeirs Þo. steins-
sonar formanns Rannsóknarráðs
ríkisins er gerð grein fyrir störf
um Rannsóknarráðs síðan það
var stofnað 1940 og þróun rann-
sókna. Þar er þess m. a. getið a<5
árið 1938 hafi 4 sérfræðingar
starfað að rannsóknum, en 1957
63 manns, 37 sérfræðingar o" 28
aðstoðarmenn. Segir þar að að-
stoðarfólk sérfræðinga sé langt
fyrir neðan eðlilegt hlutfall.
Gerir Ásgeir það því að tillögu
sinní að stækka atvinnudeildar-
■húsið um 50% og þar verði þá
skilyrði til kennslu tæknifræð-
inga, sem þurfi að læra störf á
fannsóknarstofum. Telur hann
að ef Atvinnudeildarhúsið er
rýmt af búnaðardeildinni, sé húa
næði iðnaðardeildarinnar, að
'byggingarefnarannsóknum frá-
dregnum, orðið nægilegt til að
sinna rannsóknarstarfseminni og
verklegri tæknifræðikennslu að
auki. Þá leggur hann til að reist
verði hús í Keldnaholti íyrir bún
aðardeild Atvinnudeildar Há-
skólans og höfð hliðsjón af starfs
tengslum, við Tilraunastöð há-
skólans að Keldum. Og einnig að
skipaðar verði undirnefndir við
Atvinnumálanefnd ríkisins með-
al ábyrgra aðila eftirfarandi at-
vinnugreina er leggi sem fyrst
fram rökstutt álit og tillögur
um þörf atvinnugreinanna, hverr
ar á sínu sviði fyrir rannsóknar-
aðstöðu í framtíðinni og heiti
skuldbindandi fjárstuðningi, ár-
legum eð.. á annan hátt við
rannsóknarstarfsemina: Iðnaður
sjávarútvegs, fyrir milligöngu
Fiskifélags íslands. Iðnaður land
búnaðar, fyrir milligöngu Bún-
aðarfélags íslands. Byggingar-
iðnaður og vegagerða, fyrir milll
göngu Iðnaðarmálastofnunnar Ís-
lands.
Tillögur þessar voru síðan
ræddar í 7 umræffuhépum
síðdegi. í gær. Einn hópur-
inn ræddi um almennar rann
sóknir undir stjórn dr. Sig-
urffar Þórarinssonar, annar
um undirstöffurannsóknir und
ir stjór Magnúsar Magnússon
ar prófessors, þriffji um sjáv-
arútveg og fiskiiðnaffinn und-
ir stjórn Más Elíssonar, fjórffl
um byggingarrannsóknir und-
ir stjórn Haraldar Ásgeirsu
sonar, fimmti landbúnaðar-
rannsóknir undir stjórn dr.
Halldórs Pálssonar, sjötti um
rannsóknarráð ríkisins og
hlutverk þess undir stjórn
Steingríms Hermannssonar og
sjötti um iffnaffarrannsóknir
undir stjórn Jóhanns Jakobs-
sonar, verkfræffings. Umræffu
hóparnir skila áliti á morgun.

hMt
Tillögur um rannsóknarstofnun
í raunvísiodum við H.I., um
IMátturufræðistofnun, um 17
manna rannsóknarráð, um
stækkun Atvinnudeildar-
hússins o.fl.