Morgunblaðið - 26.10.1961, Síða 17

Fimmt.udagur 26. okt. 1961
MORCVNBL4Ð1Ð
17
Sigtús Elíasson
rithöfundur
\
MÉR var sagt frá því nýlega, að
í dag yrði góður vinuur minn. og
gamall Vestfirðingur, Sigfús Elí
asson, rithöfundur, háifsjötugur.
Segja miá. að það sé enginm stór-
viðburðnr, að ná þeim aldri,
Sþegar allmargir verða nú níræð-
ir og jafnvel tíræðir. En ég vil,
samt seim áður minnast þessa
góða drengs, hér með nokkrum
orðum og þá um leið þess mál-
efnis, sem hann berst nú fyrir.
Sigfús er Vestfirðingur að
ætt og uppalinn í Arnarfirði, haf-
ið tók hanm hörðum tökum
í bermsiku. Faðir hans og elsti
'bróðir — 14 ára sveinm — fór-
ust í miklu mamnskaðaveðri ár-
iö 1900. Eftir var ekkja með 7
tQQHtHtHtHÍHtHtHtHtHtHi
Bridge
tb QhQHQttHtHtHtHtHtHtHi
Þegar hið fræga ítalska lið
sigraði á síðustu heimsmeistara-
keppni, var nýr spilari í sveit-
inni. Hinm kunni spilari Sinis-
calco, sem hafði splað í öllum
fyrr keppnum, gat ekki verið
imeð að þessu sirrni. 1 hans stað
var valinn ungur spilari, Benito
Garrozzo að nafni. Getur maður
gert sér í hugarlund, að erfitt
er fyrir ungan spilara að koma
inm í lið sem þetta. Enda fór það
jþannig, að Garrozzo, og sá, sem
hann spilaði á móti, þ. e. For- [
quet, voru veiki hlekkurinn í [
ítalska liðinu. Garrozzo þótti |
einkum veikur í sögnum og kom
iþað nofckrum sinnum fyrir að
bann fór sér á voða. Eftirfarandi
epil er dæmi um hörfcu hans í
sögnum.
S: 9-3
H: D-G-8-4-3
T: Á-G-7-3
L: 7-3
S: 10-8-7-2 N S: D-G-6-5-4
H: K-7-6-2 v AH: 9
T: 10-4 T: K-D-6-5-2
L: 10-4-2 S L: Á-9
S: Á-K
H: Á-10-5
— 65 ára
börm í ómegð. Ekki verður saga
þeirra rakin hér, en allir mega
sjá, að lífsbaráttan er hörð, þar
sem svo stendur á og föðurlaus
börn verða að læra það snemma
að standa á eigin fótum og svo
var um Sigfús. Hamn var góðum
gáfum gæddur og þráði að afla
sér fræðslu. en þá var enginn
skóli í sveitinmi. Hanm fór
snemma að stunda sjóinn. Fyrstu
penimgamia, sem hamn vanm sér
inn. notaði hamn til þess að
kosta námsdvöl í Núpsskóla tvo
vetur. Þeirra ára minnist hann
með ást og þök'k. Síðar fór hamm
í bændaskólann að Hvanneyri
og lauk þar námi. Síðam vann
hanm ýmsa vinmu og lærði að
lokum rakaraiðn og var naka-ra-
meistari á Akureyri 15 ár, við
góðam orðstír. Svo fluttist hann
til Reykjavíkur og hefur nú síð-
ustu 16 árið verið starfsmaður
hjá Rafmagnsveitu Reykjavíkur.
En ekki hafa þessi viðfangs-
efni nægt Sigfúsi. Mörg eru þau
‘hutgðare,£ni, sem hanm hefur f-eng
izt við í tómstundum sínurn.
Eitt þeirra er ljóðagerðin. Mjög
snemma hn-eigðist hugur hans
til skáldsfcapar og hann hefur
ort allmikið um dagan-a. Komið
hafa út eftir hann a.m.k. tveir
tugir rita, Ijóðabækur og ljóð-
kveðjur. helgaðar merkum mönm
um og atburðuim. Hafa sum
þeirra hlotið góða dóma merkxa
mamna. Sigfús er trúmaður mik-
ill og hefu-r ort fögur trúarljóð.
Kristin trú og lífsspeki er hom-
um hugstætt ef-ni. I því sam-
bandi leyfi ég mér að benda á
ljóðabók hans, „Eg lofa þig Guð
í ljóði“, sem kom ut fyrir 10
árum. Ámnars má segja um allt
það, sem Sigfús hefur ort, eims
og fyrrverandi biskup sagði um
eitt 'kvæði hams, að „ailt sé það
ort í góðum og göfugum amda og
geymi margar fallegar hugsa-nir."
Þá eru og til skemmtileg barna-
ljóð eftir Sigfús og sönglög nokk-
ur hefur ihann samið.
Þá nefni eg síðaist það sem
verið hefur aðaláhugamál Sig-
fúsar nú um tæpt aldarfjórðungs
skeið, en það er umhugsun og
ath-ugun um -am-dleg mál almennt,
hvort sem það er guðspeki,
spíritismi eða önnur dulræm efni
og dulspeki, yfirleitt það efni,
sem allur fjöldinn gemgur fram
hjá á þessum efnishyggjutímum.
Sigfús hefur farið símar eigin göt
ur í þessum efnum. Hamm hefur
haft tækifæri til þess að sitja
fjölda miðilsfumda og safnað
því er hamn hefur komið á fót
og nefnir Dulminjasafn Reykja-
vík-ur. Dulspekiskóla hefur hann
og stofnað fyrir nokfcru og mörg
erindi heflur 'hamn flutt opinber-
leg aum téð efni. Allt eru þetta
tóm-stundastörf, eem engar tekjur
gefa — enda ekki til þess ætlazt.
Sigfús fórnar tíma sínum og fé
vegna þess málefnis. sem hon-
um er svo kært. Og samnarlega
ættu nútímamenm að gefa þess-
um máluim meiri gaum en gert
er. Víst er að Sigfús Elíasson get
ur veitt góða leiðsögn þeim, sem
fræðast vilja um þessi mál.
Mörg eru vitni þess.
Það skal vera mín afmæiis-
ósk til hans, : ð hamn megi enn
lemgi lifa og vimma heill og óskipt
, ur að hugðarefnum sínum til
' eflingar hinu sanna, fagra og
- góða í tilverunmi.
I. H. J.
Dr. L. R, Donaldson með einen af kynbættu kóngslöxunum.
Gæðalaxar
í BANDARÍSKA vikuritinu
Time hinn 20. október birtist
grein um laxakynbætur við
fiskifræðideild Washington-há-
skóla í Seattl^ í Washington-
ríki, og fer hér á eftir í laus-
legri þýðingu. Setningar innan
sviga eru viðbætur þýðanda:
Hinir gildu kóngslaxar voru
að koma heim til sín úr sjónum.
í Upionvatni í Seattle voru
torfur af langt að komnum
ferðalöngum. Þegar forystulax-
arnir syntu upp laxastigann á
lóð Washington-háskóla, fengu
þeir óvenju hlýjar móttökur.
Var dr. Lauren R. Donaldson,
prófessor £ fiskifræði, þar að
taka á móti þeim, en hann hafði
klakað þeim út, alið þá upp og
kynnt þá umheiminum. Laxarn-
ir voru sem sagt engir alvana-
legir laxar. Þeir voru upprunnir
í fiskifræðideildinni, og voru
þriðja kynslóð kóngslaxa, sem
höfðu verið aldir þar upp, og
kynbættir með tilliti til aukinn-
ar hreysti, bætts holdafars og
bráðs þroska. Dr. Donaldson
vonaðist til að koma upp
gæðalaxastofni, sem muni í
framtíðinni leita sér fæðu á af-
rétti norðausturhluta Kyrrahafs-
ins á sama hátt og kynbættur
nautpeningur gengur á beiti-
löndum á hinum sendnu hæðum
Nebraskaríkis.
Dr. Donaldson hefur unnið að
kynbótum á fiski í 31 ár. Hann
hóf kynbætur á regnbogasilungi,
og kom þeim á einu ári upp í
2,7 kg., en þeir urðu þannig 500
sinnum þyngri heldur en árs-
gamall regnbogi er undir venju-
legum kringumstæðum. Hann
hefur enn í eldi nokkuð af þess
um ungu risum meðal regnboga-
silunga og gefur þá Veiðimála-
stofnun Washingtonríkis, sem
sleppir þeim á laun í vötn í ná-
grenni Seattle. Síðan ekur dr.
Donaldson snemma morguns að
einhverju þessara vatna til þess
að fylgjast með veiðinni. —
,,Skyndilega“, segir hann, „heyr
ist hróp frá einhverjum veiði-
manni, þegar hann festir í risa-
regnboga. Veiðistengur brotna,
fiskisagan flýgur og þeir, sem
við vötnin búa, kvarta undan
bílaþvögum. Það skapast reglu-
legt öngþveiti“.
Erfiðara er að kynbæta lax
heldur en Donaldsons-silung (en
svo kallar almenningur kyn-
bætta regnbogann). Laxinn geng
ur aðeins í ár til þess að
hrygna, þar sem regnbogasilung
ur á hinn bóginn er alla ævi í
fersku vatni, en þar má ala þá
eins og svín. Þegar laxaseiðin
eru nálega 7 cm á lengd,
ganga þau til sjávar, þar sem
þau taka út mestan hluta vaxt-
ar síns. Af óskeikulli nákvæmni
ganga laxarnir til þess að
hrygna, á æskustöðvamar í
ánni, þar sem þeir klákust út.
Donaldson hóf kynbótastarf
sitt 1948 með hrognum úr kóngs
laxi úr Sooslæk sunnan við Se-
attle. Hann klakti hrognunum
út í klakhúsi í fiskifræðideild-
inni og ól seiðin upp í göngu-
stærð. Sleppti þeim síðan um
rennu í Unionvatn, og þau
syntu leiðar sinnar út í Kyrra-
hafið. Fjórum árum seinna
komu hinir „háskólagengnu“
laxar aftur í tjarnir fiskifræði-
deildarinnar eins og „kandidat-
ar“ koma saman í háskólanum
til þess að hitta gamla skólafé-
laga. Siðan hafa árlega „útskrif
zt“ frá Donaldson laxagöngu-
seiði, sem auðkennd hafa verið
með því að klippa af þeim
ugga. 1955 skeði undur. 48 lax-
ar af seiðunum, sem sleppt
hafði yerið 1952, gengu full-
vaxta úr sjó. Þetta var algjör
nýjung. Það tekur kónslaxa
venjulega fjögur ár að ná kyn-
þroska. Donaldson valdi beztu
laxaná til undaneldis og ól seið-
in upp í göngustærð og sleppti
þeim síðan. Hinn öri vöxtur
reyndist vera kynbundinn. 1958
gengu furðu margir fullvaxta
laxar úr hrognunum frá 1955
aftur upp í tjamir tilraunaeldis
stöðvarinnar. Þeir voru á stærð
við eða stærri en kóngslax er
undir venjulegum kringumstæð-
um. Hinn öri vöxtur þeirra
hafði bjargað þeim frá hættum
í hafinu í heilt ár. Aðeins náL
0,1% kónglaxaseiða lifa af und-
ir venjulegum kringumstæðum
og komast fullvaxta á hrygning-
arstöðvarnar. Af laxi Donaldsons
frá 1953 komust alls 3,25% upp
eldistjamirnar (en þess má
geta, að mestur hluti laxanna,
sem upp vaxa, veiðast í sjó).
Donaldson valdi beztu laxana,
sem komu aftur 1958, til undan-
eldis og ól upp 260,000 seiði af
hrognum þeirra. Þessir fiskar
eru nú að byrja að koma úr sjó
sem fullorðnir laxar. Þegar þeir
ganga með sporðaköstum upp
steinsteyptan laxastigann upp í
hina nýju stofnfiskatjöm,
munu Donaldson og aðstoðar-
menn hans fara ómjúkum
höndum um þá. Myndarlegustu
hrygnurnar verða ristar á kvið-
inn (en kóngslaxar deyja und-
antekningarlaust að lokinni
hrygningu), og hrognin tekin úr
þeim, og þau frjóvguð með
sviljum frá tápmestu hængun-
um. Hrognunum verður síðan
klakað út og ungseiðin fóðruð
á söxuðu holdi foreldranna.
Dr. Donaldson ráðgerir að
sleppa 250,000 seiðum af gæða-
laxakyni snemma næsta vor,
þegar Pugetsund verður orðið
auðugt af náttúrulegu æti. Þeg-
ar seiðin frá 1962 ganga aftur
upp í tjarnir tilraunaeldisstöðv-
ar fiskifræðideildarinnar eftir
þrjú ár, þá munu þeir vera kyn
betri laxar heldur en foreldrar
þeirra voru. Donaldson vonast
til að geta kynbætt þá enn
meir. „Verði tækifæri til að
halda kynbótastarfinu áfram í
tíu til tuttugu ár“, sagði hann,
„þá munu þið sjá lax ólíkan
öllum þeim, sem þið hafið áður
séð“.
BÍLASELJENDUR
SALAN ER ÖRUGGARI EF ÞÉR LAT>
IÐ SKODUNARSKÝRSLU FRA
BÍLASKODUN H.F, FYLGJA BÍLN*
UM.
SKULAGÖTU 32,
SiMI 131M
T* 9-8
L: K-D-G-8-6-5
Suður Vestur Norður Austur
1 Lauf Pass 1 Spaði 2 Spaðai
5 Lauf Pass 3 Spaða 4 Spaðai
4 Grönd Paas 4 Hjörtu Döbl
6 Hjörtu ssncí 5 Tíglar Pass
Sögn Norðurs, 1 Spaði, þýðiir
•nnaðhvort eirui ás eða 2 Kon-
tingar. Fjögurra granda sögn
Garrozzo er nofckuð hörð og ef
N-S eiga að vinna 5 Hjörtu. þá
er rétt að Norður ráði og dobli 4
Spaða, ef hamn er hræddur við 5
Hjörtu. Suður má ekki í þessari
Btöðu taik aáfcvörðun um hvað
spila á og var Garrozzo gagn-
rýnd'ur fyrir þetta.
Spilið varð einn niður á hinu
borðitnu fengu Bandaríkjamenn-
i'mir Kay og Silodor að spila 4
Hjörtu því rtalimir D’Alelio og
Chiaradia sögðu aldrei Spaða.
Spllið vannst á þessu borði og
tapaði ítalska sveitin 13 stiguim
á spilinu.
Hinar Ijúffengu
fást nú allstaðar
Verðið mjög lágt
aðeins 25 krónur kílóið