Morgunblaðið - 23.11.1961, Síða 11

Fimmtudagur 23 nóv. 1961
MOrtGVNBLAÐIÐ
11
eftir Sigurð Bjarnason
af fólki . af Evrópuaettum' etU"
að sjálfsögðu Bretar, Skotar,
We’lsbúa1r og Norðúr-lrar, sam-
tals um 52 mijljónir manna,
eða ‘«inn þriðji af öllum íbúum
Bandaríkjanna. Þá kemur fólk
af þýzkum ættum um 21 millj.
manna, næst írar um 14 milljón
. ir, ítalit 7 milljónir, fimmtu
Bandaríkjamenn af Norðurlanda
ættum um 6 milljónir, og sjöttu
fólk af pólskum uppruna, um
5 milljónir manna.
Auk þessara þjóðabrota kem-
ur svo mikill fjöldi fólks af
f rönskum ættum, hollenzkum,
rússneskum, kanadiskum, tékk-
neskum, svissnéskum, grískum
og belgiskum.
Gyðingar frá hinum ýmsu
löndum Evrópu eru árið 1950
taldir vera um 5,4 milljónir í
Bandaríkjunum. Þess má enn-
fremur geta að í dag eru tald-
ar vera um 3 milljóriir gyð-
inga í New York einni.
Þessar tölur sýna gréinilega,
hversu geysilega blönduð banda
ríska þjóðin er. White bendir á
það í bók sinni, að farsæld
þessarar kynblöndunar réki
ekki hvað sízt rætur sínar til
þess, hve óhrætt ungt fólk í
landinu hafi ávallt verið við
það að blanda blóði við hin ó-
líkustu þjóðerni. Upp af þess-
ari kynblöndun hafi svo sprott-
ið sterkur og gróskumikill kyn-
þjóðahaf
meira né mirina en 54% af í-
búum Washington D.C. riegrar
í stað 35% árið 1950.
Á sama áratug hefur svert-
ingjum New York borgar
fjölgað úr 775 þús. í 1,1 millj.,
eða úr 9,8% í 14% af heildar-
íbúatölu borgarinriar. 1 ein-
stökum borgum New Jerséy og
Perinsylvaniu hefur hvítum
mönnum fækkað verulega en
hinum svörtu fjölgað að mun.
Fylgi svertingjanna við
Repúblikaria tók fyrst verulega
að bila með tilkomu Franklins
D. Roosevelts. Nú er svo kom-
ið að þeir hafa stórkostleg á-
hrif á úrslit forsetakosriinga í
hinum stóru iðnaðarborgum og
þar með á kjörmannakosningu
fjölmennustu ríkjanria við for-
setakjör. Og við flestar for-
setakosningar síðan 1932 hafa
þeir hallast að Demókrötum. —
Þeir hafa e.t.v. ekki gleymt
Abraham Lincoln, hinum mikla
leiðtoga Repúblikana, sem gaf
þeim frelsið og opnaði dyrnar
fyrir sókn þeirra til jafnréttis
við hinn hvíta mann. En þeir
fylgja ekki flokki hans lengur
eins einhliða og áður. Þvert á
móti. telur White í bók sinni,
að mikill meirihluti þeirra hafi
í forsetakosningum á sl. ári
kosið John F. Kennedy.
Þessa stefnubreytingu svert-
ingjanna rekur höfundur fyrst
og fremst til breyttra atvinnu-
hátta þeirra með flutningunum
norður og vestur á bóginn,
ásamt auknu trausti þeirra á
félagsmála- og efnahagsmála-
stefnu Demókrata,
Það er þetta mikla þjóða-
haf, þessi ólgandi röst fjölda
kynstofna og þjóðerna, sem
New YorTc, 20. nóv.
ÞEGAR ég kom hingað í lok
september voru jólasveinar
þegar komnir á kreik í stöku
búðarglugga. Svo snemma
byrjar jólaundirbúningur og
kauptíð hér vestra. En nú
er jólatrjám og jólasveinum
óðum að fjölga. Þeir eru alls
staðar á ferli, í gluggum stór
verzlananna, í sjónvarpinu, á
gistihúsum og jafnvel á stræt
um og torgum. Þetta eru góð
látlegir karlar, síðskeggjaðir
og rauðnefjaðir, alveg eins
og okkar jólasveinar heima.
Og erindi þeirra er hið sama,
að hjálpa kaupsýslufólkinu
Þar ólgar
við mætum á Broadway,
Jólasveinar á kreiki — en
unglingarnir „!wista“ á
Piparmyntuklubbnum
til þess að selja alls konar
varning og gleðja unga og
gamla, sem gera sér daga-
mun á jólum. Mitt í hinum
tryllingslega hraða heims-
borgarinnar og óhemju alls-
nægtum hefur lítill drengur
eða telpa tíma til þess að
nema staðar fyrir framan
búðarglugga og dást að
skrautlega búnum jólasveini,
sem býður upp á alla heims-
ins dýrð. Hvað langar hann
eða hana til þess að fá í
jólagjöf? Ég veit það ekki.
En það er geisli gleði og eft-
irvæntingar í augum þeirra,
e. t. v. vissa um það, að þau
öðlist það, sem þeirra ungu
björtu girnast.
Þannig standa börn heims-
borgarinnar og afskekktasta
nfkima veraldarinnar í sömu
sporum þegar líður að jól-
um. Tilhlökkun og eftirvænt-
ing móta beggja hug og svip.
En aðstæðurnar til þess að
láta óskirnar rætast eru mis-
jafnar, einnig meðal barna
Stórborgarinnar.
Ösin í verzlununum er gíf-
urleg. Hvaðan kemur allt
þetta fólk, rúmast það ájörð
inni?
Þó eru þrengslin víst enn-
þá meiri í Japan. Kunningi
minn, sem dvaldi þar í fyrra,
sagðist aldrei hafa séð ann-
an eins mýgrút af mann-
eskjum. Fólkið þakti hvern
þumlung af yfirborði jarðar,
hvort heldur var úti eða
inni. íslendingnum fannst
alltaf að hann væri að troð-
ast undir, niður í jörðina —
og verða að engu. Einhvern
veginn bjargaðist hann samt.
Hér ólgar hið mikla þjóða-
haf. Broadway er eins og
Látraröst, þegar hún er í
essinu sínu. Straumur fólks-
ins fellur um það þungur og
óstöðvandi. Þar mætast öll
heimsins þjóðerni, hvítir og
svartir, gulir og þeldökkir.
Líklega er engin þjóð á jörð-
inni eins blönduð og Banda-
ríkjamenn. Um það getur að
líta mikinn og merkilegan fróð-
leik í bók, sem Theodore H.
White hefur nýlega ritað um
forsetakosningarnar á sl. ári.
Bók þessi ber titilinn „The mak
ing of the president 1960“ og
hefur verið metsölubók undan-
farna mánuði. Þar er m. a.
skýrt frá því, hvernig innflytj-
endurnir til Bandaríkjanna hafi
skipzt eftir þjóðernum, og hvaða
stefnu þeir hafi í megindráttum
fylgt í stjórnmálum.
43 milljónir innflytjenda á
140 árum
Samkvæmt upplýsingum Whit
es er fyrst byrjað að skrá inn-
flytjendur eftir þjóðernum árið
1820, eða fyrir rúmum 140 ár-
um. Það ár eru íbúar Banda-
ríkjanna taldir vera tæpar 10
milljónir. Af þeim mannfjölda
eru þá um 20%, eða tvær millj-
ónir svertingjar. Afgangurinn,
um 8 milljónir, eru taldar vera
kjarni nýlenduþjóðfélagsins, að
yfirgnæfandi meirihluta brezk-
ur, en þó lítillega kryddaður
ævintýramönnum frá Norður-
Evrópu.
Á þeim 140 árum sem síðan
líða fram til ársins 1960 eru
innflytjendur til Bandaríkjanna
taldir vera 43,2 milljónir manna,
nær eingöngu frá Evrópu og
Kanada.
Þá er að athuga, frá hvaða
einstökum löndum þessi stóri
hópur innflytjenda er kominn.
hinria miklu þjóð stofn, amerísk þjóð, með sterka
og heilbrigða þjóðartilfinningu.
Fyrsta bylgja
flutninga kemur frá írlandi. Á
árunum 1847—1854 komu hvorki
meira né minna en 1,2 milljónir
íra til Bandaríkjanna, eða nær
7% af hinni hvítu íbúatölu
landsins á þeim tíma.
Þessir stórkostlegu fólksflutn-
ingar gerast á tíma seglskipanna
við þá miklu áhættu, sem sigl-
ingar þeirra yfir Atlantshaf
höfðu í för með sér.
Stórsókn Þjóffverja og
Norðurlandabúa
Um svipað leyti hefjast flutn-
ingar Þjóðverja til hins nýja
heims. Á árunum 1850—1857
flytjast 889 þús. Þjóðverjar til
Ameríku. Og þeir halda áfram
að koma í stórum bylgjum.
Fyrstu sjö árin eftir borgara-
styrjöldina koma 900 þús. þeirra,
og 950 þús. á árunum 1881—
1885. Á árunum 1923—1928 koma
300 þús. Þjóðverjar og að lok-
um 300 þús. í síðustu flóðbylgj-
unni árin 1950—1952.
White telur að það sé engum
vafa undirorpið að hinir írsku
innflytjendur hafi yfirleitt gerzt
Demókratar og afkomendur
þeirra séu það enn þann dag í
dag. Allir vita líka að Kennedy
forseti er af írskum uppruna.
Á sama hátt sé það staðreynd
að hinir þýzku innflytjendur
hafi flestir gerzt Repúblikanar
og afkomendur þeirra haldi í
stórum dráttum við þá skoðun.
Er Eisenhower fyrrverandi for-
seti einnig af þýzkum uppruna.
Skipting innflytjendanna og
afkomenda þeirra eftir þjóðern-
um verður því vissulega að tak-
ast með í reikninginn þegar
hinir tveir stóru stjórnmála-
flokkar Bandaríkjanna ákveða
framboá sín, bæði við forseta-
kosningar og fjölmargar aðrar
kosningar til trúnaðarstarfa,
bæði í þágu ríkisheildarinnar og
einstakra ríkja og héraða.
Eftir borgarastyrjöldina, með-
an írar og Þjóðverjar héldu
áfram að flæða til Bandaríkj-
anna kom svo bylgja af Norð-
urlandabúum. Frá Italíu komu
einnig á árunum 1900—1914
rúmar 3 milljónir manna og frá
Austur- og Mið-Evrópu um 6,5
milljónir, sem skiptust nokkurn
veginn jafnt milli slava og gyð-
inga.
Árið 1950 er talið að íbúar
Bandaríkjanna hafi verið 151
milljón manna, þar af 135
milljónir hvítra manna. Af hin-
um hvita hóp er talið að 126
milljónir Ameríkumanna hafi
verið af evrópskum uppruna.
Stærsti hópurinn brezkur
Langsamlega stærsti hópurinn
Svertingjarnir bregðast
Þessi bók Theodores White er
fyrst og fremst stjórnmálasaga.
Þess vegna dregur hann póli-
tískar ályktanir í allar áttir.
Hann telur að svertingjarnir,
sem upprunalega töldu það
skyldu sína að kjósa með
Repúblikönum vegna þess að
Abraham Lincoln veitti þeim
frelsið, hafi nú að verulegu
leyti snúið við þeim bakinu og
hallað sér að Demókrötum. —
Áður fyrr bjuggu langsamlega
flestir svertingjanna í Suður-
ríkjunum. Árið Í910 eru 90%
þeirra enn búsettir þar.
Árið 1960 er hinsvegar svo
komið að tæpur helmingur
amerískra svertingja er orðinn
búsettur í Norður- og Vestur-
ríkjum landsins. Á fimmta ára-
tug aldarinnar hafa t.d. 260
þús. svertingjar flutt frá Missi-
sippi, um það bil einn fjórði
hluti af hinum svörtu íbúum
þess ríkis. í engu hinna gömlu
Suðurríkja er nú lengur meiri-
hluti íbúanna svartur. Árið
1960 eru hinsvegar hvorki
marglitri og sundurleitri, tal-
andi 82 tungumál — en engu
aff síður sterkri og einhuga,
frelsisunnandi þjóð, friff-
samri og óttasleginni viff til-
hugsunina um nýja styrjöld
meff vetnis- og kobaltsprengj
um. —
Æskan dansar „hristing“
En þótt dimmt sé í lofti læt-
ur æskan ekki glepja sig frá
gleði og leik. Nú er „rokkið"
ekki lengur tízkan á dansgólf-
um New York borgar. „Twist-
ið“ hefur leyst það af hólmi.
Það er engum öðrum dansi
líkt. Þátttakendur hans snerta
ekki hver aðra, heldur hristast
og nötra álengdar. „Hristing“
mætti kalla þennan kynjadans,
eða þá „straum og skjálfta“U
Þeir dansa þennan dans á
hverju kvöldi í „Piparmyntu-
klúbbnum*1 í Fertugustu og
fimmtu götu, rétt hjá Broad-
way. Þar er alltaf þétt biðröð
langt út á götu, líka þótt regn
og hráslagi sé í lofti. Það er
hægt að „twista“ úr sér hroll-
inn á eftir.
S. Bj.
— heldur hristast og nötra áler.gdar. — Þaff er „twist“.