Morgunblaðið - 10.12.1961, Blaðsíða 13

Sunnudagur 10. des- 1961
MORGVTS ÍJLAÐIÐ
13
Flokkshieim
, seldir á leigu
1>EGAjR ílokks'broddar Pracmsókn
ar misbeittu völdum sínum í SÍS
(til þess á s.l. sumri að gera svika-
samndngana við verkfallsmenn,
var það fyrst og fremst gert í
því skyni að koma ríkisstjóm-
inni á kné. Nú er komið á dag-
inn að meira bjó undir. í einni
af á'lyktunum flokksstjórnarfund
ar Sósíalistaflokksins er fjallað
um nauðsyn á áframhaldandi
samstarfi þeirra aðila, sem í
sumar tóku höndum siaiman. Þar
segir m.a.:
„Flokkisstjórtnarfundurinn vill
því leggja áherzlu á nauðsyn
þese, að flokksmenn Sósíalista-
flokksins og fylgismenn um iand
Bllt taki þátt í félagsskap kaup-
félaganna og beini viðskiptum
BÍnum til þeirra, hver eftir sinni
getu.“
ísiendingar minnast þess enn,
þegar hinn danski einvaldskon-
tmgur seldi landið á leigu til
ákveðinna kaupmanna. Svo er að
ejá sem svipað hafi gerzt nú.
Einn þáttur svikasamninjganna í
eumar hefur verið sá, að fyrir
Ihjálpina, sem SÍS var látin veita
Ikommúnistum á neyðarstund,
Ihafa þeir heitið því að þinda
[Elokfcsmenn síina í viðsikiptum
við kaupfélögin. Hér á landi mun
það einsdæmi, að stjómmáia-
flokkur þlandi sér svo í einka-
*nál flokbsmanna. Alveg eins og
flokksþroddar Framsóknar tóku
eér vald yfir SÍS og beit-tu því í
pólitískri refskák sinni, á sama
hátt þykjast Moskvumennirnir
hafa vald yfir verzlunarviðskipt-
um, ekki einungis „flokksmanna
6ósíalistaflokksins“ heldur og
„fylgismanna um land aUt.“ SÍS-
herrarnir telja sig því vafala-ust
hafa fengið nokkuð fyrir snúð
sinn, ofan á þjónustusemina við
Framisókn.
Eftir er að sjá hvern árangur
þessi íhlutun í einkamál fylgis-
manna Sósíalistaflokksins ber,
hvort þeir hlýðnast slíku vald-
boði ofan á allt annað. Vera kann
og, að þótt forsprakkar kommún-
ista virðist hér vera að fullnægja
samningsbundinni skyldu frá því
í sumar, þá búi einnig annað
undir. Þeir hyggist með þessu
setla að ná enn sterkara taum.
haldi á Framsókn og tryggja þar
»neð þáttöku hennar nauðugrar
viljugrar í þeirri „þjóðfylkingu,“
sem kommúnistar nú boða.
* Lítt dulbúnar
Kennedy forseti sat í ruggustól meðan hann talaði við Aleksei Adzhubei (til hægri). Á milli
þcirra sitja túlkar.
REYKJAVÍKURBRÉF
(
dyígjur14?
f Þjóðviljanium & þriðjudaginn
var er því haldið fram, að í
síðasta Reykjavíkurbréfi hafi
verið ráðizt á „Kekkonen Finn-
Jands forseta með lítt dulbúnum
dylgjum og hártogunum á orðum
þans.** Svo sem menn minnast
voru í þessu Reykjavíkurþréfi
Takin eft i r tektar ve rðus tu um-
mæli Kekkonens eftir heimkomu
bans frá fundi þeirra Krúsjeffs í
Síberíu og umsagnir hejztu blaða
£ Norðurlöndum um það, sem
gerzt hafði. Enginn dómur var
'lagður á *rð eða athafnir Kekk-
©nens. Þvert á móti voru álykt-
unarorðm þessi:
1 ,,Þess b«r að óska, að allir sýni
þolinmæði og skilji aðstöðu þjóð-
er, sem i ítrustu neyð og hættu
er stödd.“
Enginn þekklr betur en Kekk-
enen forseti Finn'lands þá hættu,
sem þjóð hans er stödd í og neyð-
ina, sem yfir vofir, ef illa tekst
Ftanar treysta honum og
tnanna bezt ti'l að ráða fram úr
vandanum. Framkoma hans verð
ur alte ekki skilin nema menn
ígeri sér g*ein fyrir. hversu vand-
4nn er mikill og hvílíkar .ógnir
blasa við, ef út af bregður. Eins
og á stendur er þess vegna síður
en svo ástæða til að ráðast á
Kekkonen. Hitt er nauðsyniegt,
ekki síat fyrir íslendinga, að
skilja, hvemig raunverulega er
ástatt í Finnlandi og hverjir það
eru, sem þjóðinni hafa komið í
þessa aðstöðu. Það er vegna þess,
að Þjóðviljinn óttast afleiðing-
arnar af því, ef menn skilja að-
farir Sovétsstjórnarinnar gegn
finnsku þjóðinni. sem hann ærist,
iþegar satt og rétt er frá sagt.
Hann vill að þagað sé um kúg-
unina og lætur svo sem ráðizt sé
á þann, sem fyrir henni hefur
orðið, þegar fsá aðferði kúgar-
anna er skýrt.
Orsök
erfiðleikanna
Viðtal það, s*m Kennedy
Bandaríkjaforseti átti við tengda
son Krúsjeffs Adzhubei og birt
var í Isveztia á dögunum, hefur
hvarvetna vakið mikla athygli.
Kennedy lagði réttilega áherzlu
á það, sem mestum erfiðleikum
veldur í sarnbúð Sovétríkjanna
við frjálsar þjóðir. Hann sagði
m.a. eitthvað á 'þessa leið:
„Við teljum, að erfiðleikarnir
komi af tilraunum Sovétsam-
veldisins til að gera, í visisum
skilningi, allan heiminn komm-
únískan. Ef Sovétsamveldið léti
sér nægja að gæta sinnia eigin
| þjóðahagsmiuna og vernda sitt
eigið þjóðaöryggi og leyfðu öðr—
um löndum að lifa eins og þau
lystir, — að lifa I friði —, þá
held ég að vandamálin, sem nú
valda svo mikilli spennu, mundu
hverfa.
Við óskum þess. að þjóðir
Sovétsamveldisins lifi í friði og
óskum þess sama fyrir okkar eig-
in þjóð. Það er tilraunin til að
knýja kommúnistakerfið upp á
land eftir land utan eigin endi-
marka, sem hefur að mínu áliti
í sér fólgna, aðalógnunina við
friðinn. Ef Sovétsamveldið liti
einungis á hagsmuni eigin þjóða
og leitaðist við að skapa betra
líf fyrir þjóðir sínar, í sátt og
samlyndi, held ég að ekkert
mundi trufla sambandið milli
Sovétsamveldisins og Bandaríkj-
anna.“
Þýðing
frjálsra kosninga
Ekki verður um það deilt, að
Kennedy vék hér að aðalerfið-
leikunum í sambúð Sovétsam-
veldisinis við aðra. Af hverju
'heldur Sovétstjórnin t. d. hér á
Laugard. 9. des.
landi uppi sérstakri flokksdeild
kommúnista til að þjóna hags-
munum sínum? Tengdasonur
Krúsjeiffs reyndi að svara
Kennedy með þvi að minna hann
ú Kúbu. Kennedy svaraði um
hæl, að Castro hefði ekki efnt
loforð sitt um frjálsar kosningar.
Þangað til stjórn Kúbu leyfði
frjálsar heiðarlegar kosningar,
gæti hún að hans áliti ekki gert
kröfu til að vera fulltrúi. meiri-
hluta þjóðarinnar. Hver þjóð
ætti að hafa rétt til að velja
frjálst, hverskonar stjóm hún
vildi hafa, ekki aðeins einu sinni
'heldur öðm hvoru. A blaða-
mannafundi, sem ‘haldinn var
rétt eftir að viðtalið í Isveztia
birtist, var forsetinn beðinn að
svara því, hvernig þessi regla
ætti við um Finnland, eins ag nú
horfði.
„Ekki víst við
getum lijálpað66
Forsetinn svaraði á þessa leið
í lauslegri þýðingu:
„Ég held, að hin almenna kenn
ing, sem ég lét uppi á laugardag-
inn haldi gildi. Það, sem við
leitumst við, er, að þjóðir hafi
frjálst val. Ef þær velja í frjáls-
um kosningum, þar sem mismun
andi skoðanir fá nægilega að
koma fram, þá föllumst við á
val þeirra. Auðvitað teljum við
einnig að ef þær skyldu kjósa
kommúnískt skipulaig, þá ættu
þær einnig að fá færi á því síðar
að skifta um skoðun við nýjar
kosningar ef þeim svo sýnist.
Þetta er það sem við teljum
frelsi. Þetta er ekki sú skoðun,
sem Sovétríkin hafa haldið fram.
Um þetta vildi ég láta nægja að
gefa almenna yfirlýsingu, heldur
en að segja nokkuð um sérstakt
land, vegna þess að sum lönd eru
í erfiðleikum, og ég er ekki viss
um að nokkúr yfirlýsing, sem
við gætum gefið nú, miundi hjá'lpa
þeim.“
Eins og aðstaðan er í
heiminum, mundu yfirlýsingar
af hálfu Ba’ndáríkjanna lítt gagna
finnsku þjóðinni. Finnar eru ekki
i Atlantshafsbandalaginu heldur
á áhrifasvæði Sovétríkjanna. En
sannarlega er mikfil munur á
varúð Kennedys og hótunum
Krúsjeffs á fyrri hluta iþessa árs,
er hann ógnaði Bandaríkjunum
með eldflaugum frá Rússlandi,
! ef þau hlutuðust til- um mál
| Kúbu. Af þessum mismunandi
viðbrögðum má nokkuð marka
] frá hvorum árásarhættan sé
i meiri.
víkur, ekki síður en nú, og þá
lögðu margir bæjarbúar koi'lhúf«
ur og sögðu, að þetta væri ágætt.
Rétt eins og nú. Hugsaðu þér
bara, að Oddur sterki á Skág’*
anum var einhver þekktasta og
um tíma mest umtalaða mann-
persónan hér í bænum. Hann gaf
út „menningarblað“ og bar titil«
inn ritstjóri. Eða hvernig held-
urðu að sá bær hafi verið á vegi
stadducf, þar sem útkoma blaðs
Odds á Skaganum þótti við'burð-
ur. Ég vil ekkert nema gott eitt
um Odd gamla segja, en kyn-gi
því ekki eins og hverjum öðrum
heilögum sannleika, að hann hafi
vérið á réttri ’hillu sem ritstjóri.**
Enn er sum blaðaútgáfa okkur
til lítillar sæmdar, svo og sífelld
skrif um ímyndað misferli nú
eða hneykslissögur aftan. úr öld-
um og sagnir af -ómerkilegum af-
þrotum fyrri tíðar manna.
Torkennilegur
sjúkdómur
Önnur skemmitileg og fróðleg
bók er nýlega komin út. Það '
éru Endurminningar Bernharðs
Stefánssonar. Þær mættu raunar
öllum að skaðlausu vera mun
styttri og væru þá sýnu læsileigri.
Engu að síður munu flestir lesa
þær sér tii ánægju. *
Æviferill Páls ísólfssonar og
Bernharðs Stefánssonar er mjög
ólíkur. Engu að síður er eftirtekt
arvert, að þeir tóku báðir á svip-
iuðu aldursskeiði torkennilegan
sjúkdóm, sem mifcil á'hrif sýnist
hafa haft á báða. Nú á dögum
mimdi hann sennilega talinn
taiugaveiklun og vafalaust kennd-
ur sjónvarpi, ef þeir hefðu átt
Páll ísólfsson talar ekki mikið, við það að búa. Á æskuárum
um stjórrwmál í hinni nýútkomnu beirra var þó hvorki útvarpi né
bók „Hundaþúfan og hafið“, þar j sjónvarpi til að dreifa. Páifl.
sem hann ræðir við Mattfhías dvaldi raunar i stórborg með
Johannessen. Ein af fáum undan bjóð, sem átti í harðr styrjöld,
tekningum er þetta: I en Bernharð naut svo. 'ielunn-
„Ég er ekki andstæðingur lýð-, ar á íslandi. Sem betur fc ’ rékn-
ræðis, en það er of veikt. Það, uðust báðir og þess vegna njé. n
gefur idiótunum of mörg tæki- j við nú bóka þeirra, auk margs
færi til að eyðileggja það innan- ^ annars góðs, sem þeir
frá og dýrkar m'eðalmennskuna. áorkað.
Og það hefur ekki séð við of-
beldinu og lætur viðgangast, að
tvennskonar lög ríki í heirnin-
um, annars vegar lög ofbeldisins
þar sem ekkert tillit er tekið til
lýðræðisins, hins vegar lög lýð-
ræðisins, sem itekur fyrsit og
fremst tillit tifl ofbeldisins. Og
svo er hver þjóðin af annarri
leidd í gin úlfsins með beinum
stuðningi lýðræðisins."
Þessi orð listamannsins sýna,
„Hver þjóðin
af annarri leidd
í gin úlfsins“
hafa
Gáfur
mannkostir
réðu ekki valinn
Bernharð átti sæti á Aliþingi í
37 ár og var ætíð eindreginn
flokksmaður en leggur þó. gott
að hann skilur þann voða, sem' til flestra eða allra, sem hann
stafar af gi'ldi tvenns konar laga í minnist á, andstæðinga ekki sið-
heiminum. Gagn af starfi Sam- ur en meðhaldsmanna. Er það
einuðu þjóðanna er mjög vafa- því atfliyiglisverðara, að eitt hið
samt á meðan svo fer fram. lærdómsríkasta í bók Bernharðs
Annars fjalla viðræður Páls og er að lesa um hinn stöðuga ófrið,
Miatthíasar um flest annað. Að sem rífeti innan Framsófenar-
vonum töluvert um 'hljómlist, en' flokksins. Til vitnis um það, er
einkum eru þar mjög skemmti- J skýring flians á þvi, af hver ju
legar persónulegair endurminning Skúli Guðmundsson varð ráð-
ar, þar sem víða er komið við. • herra 1937. Bernharð segir svo:
Enginn kann að segja betur frá en | „Sem kunnugt er, varð Skúlfl
Páll ísólfsson svo sem glöggt kem Guðmundsson fyrir valinu, og
ur fram í þessari bók. Ungur piflt' var hann skipaður atvinnumála-
ur, sem bókina los, sagði ráðherra 2. aprífl. Skúli er gáfað-
hana eina hina skemmtilegustu j ur maður og auk þess hinn bezti
sem hann hefði lesið. Undir það drengur, sem ekki þykir algengt
um stjórnmálamenn. Tókst því
valið vel og hefði hann mátt vera
oftar í stjórn en raun hefur á
orðið. Ég efast þó um, að þessir
kostir hans hafi ráðið valinu.
Hygg a.m.k. að jafnframt hafi
það verið, að hann var nýr þing-
maður, hafði fyrst komið á þing
haustið áður og því aldrei tekið
'þátt í neinum ágreiningsmá.li>a>
innan flokksins.“
Bindindi
og þingframboð
Margar skemmtilegar sögur
munu flestir taka.
„Útkoma blaðs
Odds á Skaganum
þótti viðburður“
Þó að bók Páls sé víða skemmti
leg, er þar einnig hárbitur og þvi
miður réttmæt gagnrýni. Pálfl
segir t.d.:
„íslendingar eru. að ég held,
kald'hæðin þjóð. Þeim er í blóð
borið virðingarleysi fyrir ýmsu
sem öðrum þjóðum er heilagt,
eða a. m. k. mikils virði. Oft segir Bernharð, t.d. þessa af
finnst mér þeir furðu afskipta- ' flokksþingi Framsóknar 1941:
litlir og tómlátir um það sem1 „Einn fulltrúanna bar fram
gerizt, einkum þó það sem mið- tillögu um, að allir framlbjóðend
ur fer. f kringum 1920 fór margt ur flokksins skyldu vera bindind-
aflaga í menningarmálum Reykja ‘ Framhald á bls. 14.