Morgunblaðið - 24.12.1961, Blaðsíða 8

6
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagar 24. des. 1961
i
H. N. PILLSBURY var, fcrátt fyr
ir sorglega stuttan skákferil einn
hinna fremstu í ríki skákgyðjun-
etr um síðustu aldamót. Hann var
fæddur í nágrenni Boston 5. des.
1872. Ekki er vitað nákvæmlega
hvenær hann fékk á'huga fyrir
skáklistinni, en aftur á móti er
vitað að hann lærði manngang-
innan 16 ára gamall. Skákgáfa
bans var óvenju mikil, þó að
érangur hans fyrst í stað benti
ekki sérstaklega til þess. Pjöl-
skylda hans fluttist til Boston, og
það leið ekki á löngu þar til
Pillsbury var orðinn heimagang-
ur í skákfélögum borgarinnar.
Hann mætti sterkustu skákmönn
um staðarins, og 1892 var hann
orðinn sterkasti skákmaður
Bcnston, og — Það sem meira er
um vert — hann hafði komist að
raun um að skáklistin var fram-
tíðarstarf hans. Fyrri hugmyndir
um verzlunarnám fuku út í veð-
ur og vind. Harry varði mest öll-
um tíma sínum í skák, vist og
„checker" en skákin átti vita-
skuld hug hans.
Árið 1893 var Pillsbury orðinn
atvinnumaður í skák. Hann vann
athyglisverða sigra gegn þýzku
skákmeisturunum Walbordt og
Schettlanender, þetta sama ár,
þegar þeir heimsóttu Boston á
ferðalagi sínu í Amerí'ku. Frá
Boston lá leið hans til New York,
þar sem hann fékk tækifæri til
þess að leiða saman hesta sína
við öflugustu skákmeistara vest-
anhafs, og hann var fljótlega
kominn í fremstu röð.
Skákfélagið í Hastings á Eng-
landi gekst fyrir afar öflugu al-
þjóðlegu skákmóti 1895, þar sem
saman voru komnir allir fremstu
skáksnillingar gamla og nýa-
heimsins. Meðal þeirra er voru
álitnir sigurstranglegastir á þessu
móti voru þeir Dr. Lasker, Dr.
Tarrasoh, Steinitz og Tchigorin,
Engum af þessum mönnum tókst
þó að hindra sigur Pillsbury. Þar
með hafði drengurinn frá Boston
skipað sér í hóp 5 beztu skák-
manna heimsins.
Pillsbury tókst ekki að endur-
taka hinn glæsilega árangur í
Hastings, en hann vann mörg
önnur og þriðju verðlaun á sterk
um skákmótum. Á árunumi eftir
aldamótin fór heilsu hans mjög
hrakandi og á skákmótinu í
Cambridge Springs 1904 var
hann aðeins svipur hjá sjón. Samt
sem áður tókst honum að sigra
sinn gamla andstæðing Dr. E.
Lasker, sem var þáverandi heims
meistari. Tveim árum síðar lézt
Pillsbury aðeins 34 ára gamall.
Á árunum 1895—1900, þegar
Pillsbury var á hátindi frægðar
sinnar, er öruggt að hann var
jafningi hvaða meistara sem var.
T. d. gegn Lasker gekk honum
ávalt vel, og hefði einvígi kom-
ist á laggirnar milli þeirra á þess
um árum, þá hefðu möguleikar
þeirra verið álitnir afar jafnir."
Styrkleiki Pillsbury sem skák-
mans, lá fyrst og fremst í hinum
miklu leikfléttuhæfileikum, og
í miðtafli þar sem fylgja þurfti
eftir sóknaraðgerðum, stóðust fá-
ir honum snúning. Aftur á móti
varð óþolinmæðin honum að
fótakefli í erfiðum og þvældum
stöðum. Skákferill hans var ekki
ósvipaður skákstílnum. Hann
byrjaði stundum eins og hvirfil-
vindur, og braut alla mótstöðu
andstæðingsins á bak aftur með
glæsilegum leikfléttum. Sjáum
eftirfarandi dæmi
SVART:
ABCDEFGH
ABCDEFGH
H V í T T :
1. Ddlxdöf!, e6xd5. 2. Ba4xd7,
Bd6xg3. 3. Bd7—c6!, Bg3—d6.
4. Bc6xd5f, Kg8—Jh8. 5. Bc6xa8
og vann auðveldan sigur. Þannig
kippti hann fótunum undan dr.
Tarraschi í Vín 1898.
Aftur á móti komu tímabil í
skákmótum þar sem honum tókst
ekki að finna sjálfan sig og tap-
aði oft heldur illa miðað við sinn
skákstyrkleika.
Pillsbury lagði drjúgan skerf
til skákbyrjanna. Nægir þar að
benda á að fyrst og fremst vegna
umbóta og nýrra aðferða hans,
þá urðu byrjanir eins og Drottn-
ingarbragð og Spánski leikurinn
vinsælustu og hættulegustu vopn
in á skákmótum.
Það hefur verið sagt um Pills-
bury, að hann hafi verið einn
hinha fáu stórmeistara, sem voru
ánægðir með skák sem atvinnu
sína. í fjölteflum og á skákmót-
um naut Pillsbury lífsins í ríku
mæli hann teygaði í sig nautn
taugaspenningsins, sem ávalt
fylgir erfiðum skákmótum, og
þegar hann sýndi skák eða tefldi
fjöltefli vann hann hugi allra
viðstaddra með framkomu ss^pi.
Á vetfrvangi blindskiáka hefur
Pillsbury tæplega eignast sinn
jafningja. í Hannover 1902 tefldi
hann blindandi gegn 22 þátttak-
endum úr ,,Hauptturnier“, sem
er. álíka sterkur flobkur og
meistaraflokkur sem við þekkj-
um í dag. Pillsbury náði mjög
góðum árangri, og hafa margir
fræðimenn álitið að þetta blind-
skákafjöltefli væri mesta afrek
á þessum vetvangi sem unnið hef
verið til þessa.
Uppáhaldsbragð Pillsburys á
sýningarferðum sínum, var að
tefla nokkrar skákir blindandi á
samt nokkrum blind ,Check“ um
leið og hann spilaði vist. Til þess
að gera leikinn sem skemmtileg
astan, þá bað hann einn af áhorf
endum að fá sér lista með 20
orðum, sem hann svo þuldi aftur
á bak, eftir að hafá haft hann und
ir höndum um stund. „Minnis-
gáfa hans var ótrúleg".
Hér kemur svo skemm.tilegt
dæmi úr blindskák er Pillsbury
þreytti í Vínarborg 1902 gegn
skákmeistaranum Wolf.
S VART:
ABCDEFGH
A B C D E. F G H
HVÍTT:
Síðasti leikur Wolfs var Dc7-6.
Pillsbury þvingar nú andstæðing
sinn til uppgjafar í tveim lei'kj-
um! Þegar þið lesendur góðir haf
ið ráðið þrautina, þá getið þið
fundið lausnina síðast í þættin-
um.
Eftirfarandi skák tefldi Pills-
bury í Cambridge Springs 1904.
Hvítt: H. N. Pillsbury.
Svart: Dr. E. Lasker.
Drottningarbragð.
1- d4 dö
2. c4 e6
3. Rc3 Rf6
4. Rf3 c5
5. Bg5 cxd4
6. Dxd4 Rc6
öruggara er hér 6. Be7
7. Bxf6!
Þetta er leynivopn Pills-
bury, sem hann hefur geymt
í 8 ár, eða síðan frá skák-
mótinu í St. Pétursborg
1895-6, þegar Lasker vann
hann.
7. gxf6
Ekki 7. .. Rxd4. 8. Bxd8,
Rc2t. 9. Kd2 Rxal. 10. Bh4
og Ral er fangi.
8. Dh4 dxc4
Ef . . . d4. 9 O-O-O, e5. 10.
e3, Bc5. 11. exd4, exd4. 12.
Rd5!
9. Hdl Bd7
10. e3 Re5
Lasker teflir ekki byrjunina
sem nákvæmast. Rétt var 10.
. • . Be7.
11. Rxe5 fxe5
12. Dxc4 Db6
13. Be2 Dxb2
Lasker gerir rangt í að
þiggja peðið. Betra var 13.
. . . Be7.
14. 0-0 Hc8
15. Dd3 Hc7
16. Re4 Be7
17- Rd6f Kf8
Ekki . . . Bxd6. 18. Dxd6,
Dc3. 19. Bb5! og vinnur strax.
18. Rc4 Db5
SVART:
ABCDEFGH
ABCDEFGH
HVÍTT :
Staðan eftir 18. — Db2—b5.
19. f4!!
Einkennandi fyrir Pillsbury.
Svarta kónginn vill hann fá.
19. exf4?
Hér var nauðsynlegt að leika
19. . . . e4 til þess að halda
f-línunni lokaðri.
20. Dd4 f6
21. Dxf4 Dc5
22. Re5 Be8
23. Rg4 , f5
24. Dh6f Kf7
25. Bc4! Hc0
Ek"ki . . • Dxc4. 26. Re5f.
26. Hxfðt Dxf5
27. Hfl Dxflt
28. Kxfl Bd7
29. Dh5t! Kg8
30. Re5 gefið
Lausn á blindskákdæminu.
De5! Dc8. 2. Dd6! hótar Hb8 og
Dc6.
I. R- Jóh.
— / þjónustu
fridarins
Framhald af bls. 3.
ina í þjónustu sína og líta á
útvarpið sem eitt áhrifaríkasta
áróðurstæki, er þeir eiga yfir
að ráða. Sagt er, að á byrjun
arstigi óeirðanna í Kongó hafi
sendinefnd þaðan komið til
borgar einnar í Evrópu. Sama
dag undirritaði nefndin samn
ing um kaup á 100 kílóvatta
sendistöð. Teikningar að nýrri
útvarpsstöð voru gerðar á
einni nóttu. Næsta dag voru
leigðar flugvélar til að flytja
tækin án tafar til Kongó. Inn-
an fjögurra vikna átti útvarps
stöðin að geta tekið til starfa.
Hvarvetna í Afríku heyrist
til útvarps frá Peking, Moskvu
og Kairo- Áróður hinna ýmsu
stjórnmálastefna berst inn á
æ fleiri heimili í Afríiku. Ætti
ekki rödd fagnaðarerindisins
einnig að heyrast þar? Hún
ein getur gert menn færa um
og ógn dauðans með hugarró
fyrir trú á Jesúm Krist.
Bylgjur þjóðernisvakninga
rísa nú hátt í Afríku. Tímabil
nýlendustjórnar er lokið.
Stofnuð eru ný ríki hvert af
öðru. Hins vegar hafa þjóðir
Afríku vart enn fundið það
stjórnarform, sem hentar
þeim. Þessar nývöknuðu þjóð
ir hlusta nú eftir reynslu ann
arra. Þess vegna er það Skilj
anlegt, sem fréttir bera með
sér, að háð er barátta um þjóð
ir Afríku til samstöðu við
valdaríki heimsins.
Ólga í trúmálum í Afríku.
Ólga mikil er einnig á sviði
trúmála í Afríku. Af 240 millj.
íbúa álfunnar eru 86 millj.
taldir Múhameðstrúar, 35
millj. kristnir, 75 millj. hall-
ast að frumstæðum trúarbrögð
um. Þær 44 millj. manna, sem
þá eru ótaldar, eru skráðar
„trúleysingjar“. Með aukinni
tæknimenningu og efnis-
hyggju mun þeim fjölga ört á
kostnað þeirra, sem frumstæð
trúarbrögð hafa.
Á næstu árum mun úm helm
' ingur íbúa Afríku taka afstöðu
til mikilvægustu spurningar
lífsins, þeirrar um trúarbrögð
in. í því efni verður um
þrennt að velja, Múhameðs-
trú, kommúnisma eða kristin
i dóha. Fái heiðingjarnir ekki
boðskapinn um Jesúm Krist,
ihunu þeir hallast að Múham-
eðstrú eða heiðindómi í ný-
tízkulegum búningi.
Getur útvarpstæknin haft á-
hrif á gang þessara mála?
Vafalaust er hún mjög mikil-
væg í þágu fagnaðarerindisins
Reykjavíkur skáfar,
Ijósálfar, ylfiagar
Jólatrésskemmtanir Skátafélaganna verða í Skáta-
heimilinu. Snorrabraut föstudaginn 29. des.’ og
laugardaginn 30. des. og hefjast kl. 3 e.h.
Aðgöngumiðar í Skátabúðinni frá miðvikudeginum
29. desember.
SKÁTAFÉLÖGIN í REYKJAVÍK.
Áramótafagnaður
verður haldinn í Sjálfstæðishúsinu
á garnlárskvöld kl. 9 e. h.
Hljómsvéit Riba leikur.
Aðgöngumiðar og pantanir á skrifstofunni og í síma
17100 frá kl. 2—4 dagiega.
Sjálfstæðishúsið
einmitt nú. Útvarpshlustend-
um fjölgar ört í Afríku. Með
an stór hundraðshluti manna
er ólæs, er útvarpið nær eina
og óefað stórvirkasta tækið til
þess að ná til fjöldans með
boðun guðsorðs. Útvarpstækin
eru ekki eingöngu stofuprýði
eða til dægrastyttingar í eld-
húsinu á afrískum heimilum.
Útvarpið er látið gjalla og
glymja á vinnustöðvum, í
verzlunum og á götum úti,
allsstaðar þar sem fjölmenni
er mest.
Dregið hefur verið í efa
hvort samrýmanlegt sé fagnað
arerindinu, að það sé flutt í
útvarpi. Er það ekki sem að
kasta perlum fyrir svín, þegar
útvarpsprédikun er flutt á
sölutorgum eða .. öðrum stöð-
um þar sem hávaðasamast er?
Vafalaust fer þar margt fyrir
ofan garð og neðan. En þar
næst þó til margmennis. Alltaf
munu einhverjir hlusta. Og út
varpsbylgjunum eru engin
landfræðileg eða stjórnmáia-
leg takmiörk sett- Þar sem
kristniboðum er meinað að
koma, þar sem þjóðernis- eða
kynþáttarígur lokar leiðum,
stendur rödd fagnaðarerindis
ins opin leið um útvarpið inn
á heimilin.
Nafn hinnar nýju útvarps-
stöðvar gefur til kynna, hvert
hlutverk hennar er. Líta má
á hana sem stærsta predikun
arstól lúthersku kirkjunnar.
Frá honum verður flutt margs
konar efni kristinni kirkju til
eflingar. Náið samstarf verður
haft við kristna söfnuði á
hverjum þeim stað, sem gagn
hafa af útvarpinu frá Addis
Abeba. Þannig verður dag-
skrárefnis fyrir Madagaskar
aflað þar. Dagskrá á Zulu-máli
eða öðrum málum Suður-
Afríku verður og leitað þang
að. Swahili-dagskrá verður
tekin saman í Tanganyika og
svo framvegis. Dagskrárefnið
verður tekið á segulband og
sent í flugpósti til Addis
Abeba.
Ráðgert er að 30% senditím
ans verði varið til beinnar boð
unar guðsorðs, en 70% til
fréttasendinga og fræðadi efn
is, svo sem á sviði landbúnað
ar, heilbrigðismála, hússtjórn
ar, tónlistar o.fl.
Af reynslu sem fengist hefur
í Japan, þar sem lúthersk út
varpsdagskrá hefur verið flutt
um árabil, er ljóst, að sam-
starf útyarpsins við söfnuðina
er hið mikilvægasta. Með að-
stoð safnaðanna er hægt að
komast í persónulegt samband
við hlustendur. Bréfaskólar
og námskeið eru mikils virði.
Tíu og allt að því fimmtíu af
hundraði nýrra safnaðarfélaga
lútherskra kirkna í Japan hafa
komið fyrir kynni af og áhrif
frá útvarpinu.
Er lútherska heimssamband
ið þess umkomið að hefja
slíka starfsemi hér í Afríku?
Byggingarkostnaður stöðvar-
innar er áætlaður 1,1 millj.
Bandaríkjadollara. Þegar hafa
safnast með frjálsum framlög
um 800.00 dollarar, bæði í
Ameríku og Evrópu. Bæði
hafa söfnuðir og kristnilboðs-
félög styrkt þetta mál rausn
arlega.
Fyrir þessa fjárhæð verða
keyptar tvær 100 kílóvatta-
sendistöðvar og loftnetakerfi
byggt, sem mun beina sending
um til þeirra svæða, sem ætl
unin er að ná til. Vonir stan la
til að útvarpsstöðin verði tek-
in til starfa að ári liðnu.
Forsvarsmenn þessa mikla
fyrirtækis varar kristna mena
við að halda, að hér sé fengið
töframeðal, sem kristna muni
heilar heimsálfur. Þar fyrir
verður útvarpsstöðin hér í
Addis Abeba stærsta kristni
boðstæki, sem lútherska kirkj
an hefur sem slík tekið í þjón
ustu sína. Hún kemur síður
en svo í stað kristniboðans eða
prestsins. En hún verður tæki,
sem þeir geta notfært sér í
starfinu að útbreiðslu Guðs
ríkis. . -