Morgunblaðið - 13.01.1962, Qupperneq 6

6
MORGVTSBLAÐIÐ
Laugardagur 13. jan. 1962
Edinborgarhátíðin
HIN fræga tónlistarhátíð í Edin
borg verður haldin í sextánda
Dmitri Shostakovich
slnn á sumri komanda og
stendur frá 19. ágúst til 8. sept.
Nýlega hefur verið send út
bráðabirgða-efnisskrá, þar sem
skýrt er frá helztu viðburðum
hátíðarinnar.
Meðal gesta verða óperuflokk
ur og ballettflokkur ásamt
hljómsveit, sem þeim fylgir, frá
Belgrad. Þessir flokkar sýna m.
a. óperurnar Igor fursta (Boro-
din), Don Quichotte (Massenet)
og Khovantschina (Mussorgsky)
og ballettinn Mandaríninn undra
verða (Bartók). Enskur óperu-
flokkur sýnir óperuna „The
Turn of the Screw“ eftir Benja-
min Britten undir stjórn tón-
skáldsins.
Sinfóníuhljómsveit Lundúna
heldur fimm tónleika og flytur
m. a. níundu sinfóníu Beethov-
ens við setningu hátíðarinnar.
Þeim tónleikum stjórnar Lorin
Maazel, en aðrir stjórnendur
þessarar hljómsveitar verða
Helur um murgt verið gott úr
MYKJUNESI, 27. desember: —
Að áramótum liðnum lítum við
gjarnan yfir farinn veg. —
Árið 1961 hefur um margt
verið gott ár, enda þótt veru-
lega standi það að baki ár-
inu 1960. Tíðarfar oft verið hag-
stætt þó nokkuð hafi útaf brugð-
ið með köflum. Veturinn snjó-
Léttur og mildur þar til síðasta
mánuðinn að gerði kuldakast sem
stóð fram á sumar og tafði mjög
að vorverk gætu hafizt á venju-
legum tíma. Greri með seinna
móti. Heyskapur gekk allsæmi-
lega og vel er á leið og munu
hey almennt hafa orðið í meðal-
lagi bæði að vöxtum og gæðum.
Spretta í görðum víða góð, en
ekki að sama skapi gott að losna
við uppskeruna. Sauðfé reyndist
misjafnlega til frálags og sums
staðar rýrt Framkvæmdir voru
miklar á árinu og af mörgu tagi.
Mest er byggt af útihúsum og
alltaf er nokkuð um ræktunar-
framkvæmdir, enda þótt hægara
hafi gengið mörg undangengin ár,
bæði vegna kostnaðar og svo
hins að enn hefur ekki verið
farið út í það að rækta beiti-
! land að neinu ráði, en víða full-
nægir nú ræktað land þeim kvik
j fénaði sem hægt er að hafa í
högum yfir sumarið. í heild verð-
ur þetta að teljast meðalár.
Það er venjulega margt ógert
er býður komandi árs eða ára.
Og þegar eitt verkefnið er búið
kallar annað. Afkoma manna er
sæmileg, en því er ekki að leyna
að almennt skortir bændur rekstr
arfé, vonandi tekst að bæta úr
því innan tíðar svo að landbún-
aðurinn geti 1 framtíðinni skipað
sinn sess með sóma í þjóðfélag-
inu. — M.G.
Edinborgarkastali upplýstur að kvöldlagL
Pierre Monteux og Colin Davis.
Pólsk útvarpshljómsveit heldur
fema tónleika, og stjóma þeim
Jan Krenz og John Pritchard.
Einnig koma þarna fram
Skozka þjóðhljómsveitin, Skozka
hljómsveit brezka útvarpsins og
hljómsveitin Philharmonia.
Að þessu sinni verða flutt á
hátíðinni mörg verk eftir rúss-
neska tónskáldið Dmitri Shosta-
kovich og ennfremur nýtt verk
eftir ítalska tónskáldið Luigi
Nono, sem hann hefur samið
fyrir hátíðina samkvæmt sér-
stakri beiðni.
Margir einleikarar og ein-
söngvarar koma fram með
hljómsveitunum, svo og á ein-
leiks- og kammertónleikum.
Meðal þeirra verða að minnsta
kosti þrír meðal frægustu hljóð-
færasnillinga Sövétríkjanna,
þeir David Oistrakh, Sviatoslav
Richter og Mtsislav Rostropo-
Vitch. Einnig verða þarna Schola
Cantorum Basiliensis og Borodin
strengj akvartettinn.
Leikflokkur frá Shakespeare-
leikhúsinu í Stratford-upon-
Avon heimsækir nú Edinborg-
ar-hátíðina í fyrsta sinn og sýn-
Luigi Nono
ir leikrit eftir Shakesperare og
nýtt brezkt leikrit.
Myndlistarsýningar verða í
sambandi við hátíðina eins og
áður. Sýnt verður safn Sonia
Henie og Niels Onstad af sam-
tímamyndlist og einnig júgó-
slavnesk málverk.
Námskeið verða haldin fyrir
tónlistarmenn, og meðal kenn-
ara verða Paul Badura-Skoda
(píanó), Pierre Bernac (söng-
ur), Szymon Goldberg (fiðla),
Enrico Mainardi (celló) og
væntanlega Pierre Monteux
(hlj óms veitarst j órn).
Loks er að nefna hið fræga
„Military Tattoo“, sem alltaf
hefur sett sinn svip á hátíðina,
kvikmyndasýningar o. fl.
Mörgum þótti Edinborgar-há-
tíðin vera orðin nokkuð stöðn-
uð í rás sinni, þegar þar urðu
forstjóraskipti í fyrra og við
tók jarlinn af Harewood. Hátíð-
in 1961 þótti bera vitni nýrri
viðleitni til að færa út svið
hennar, gera hana fjölbreyti-
Iegri og forvitnilegri, og þykir
sú stefna, sem jarlinn hefur
markað, lofa góðu um framtíð-
ina. —
J. Þ.
Hagmál
— nýtt t'imarit
NÝTT TÍMARIT hefir hafið
göngu sína. Nefnist það Hagmál
og er eins og nafnið bendir til uim
hagfræðileg efni. Útgefandi er
Félag viðskip tafræðinema en rit
stjórn skipa Grétar Á. Sigurðs-
son, Gunnar Ragnars og Þor-
steinn Magnússon. — Efni þessa
rits er m.a. Dr. Gylfi Þ. Gíslason
menntamálaráðherra: Tveir ára-
tugir, próf. Ólafur BjörnssOn: Er
hagfræðin vísindagrein, cand.
oecon. Guðlaugur Þorvaldsson:
Nokkrar hugleiðingar um Við
skiptadeildina, Nýr prófessor,
stud. oecon. Þór Guðmundsson,
ASESEC, stud. oecon. Ofeto
Schopka: Nokkur orð um Félag
viðskiptafræðinema, stud. oecon.
Höskuldur Jónsson: Námstilhög
un í viðskiptafræðum við háskól
ann í Árósum.
• Morgunhugleiðingar
Velvakanda
Ljómandi var veðrið fagurt
í gærmorgun, þegar Velvak-
andi fór á fætur og leit inn
með Sundum. Sólin skein á
efstu brúnir Esju, og það var
alveg mátulega mikill snjór í
henni til þc-ss, að jafnvel Fram
sóknarmönnum hlaut að finn-
ast hún faileg — og þó, maður
veit nú aldrei, þegar þeir eru
annars vegar, blessaðir ungam
ir. Himinninn var að mestu
heiður, nema hvað þotur varn
arliðsins höfðu útbíað hann
sums staðar með gufustrók-
um, sem þær spúðu aftur úr
sér um írostbitra himinhvelf-
inguna. En þessir stálfuglar
veita okkur þægilega öryggis-
kennd; landið okkar verður
þá ekki hertekið á einni nóttu
af landrær.ingjum og þjóðar-
morðingjum, eins og komið
hefur fyrir í varnarlausum
löndum. Þetta gerir kommún-
istum pungt í skapi, því að
þá geta íslendingar tkki
„hoppað þegjandi og hljóða-
laust inn i sósíalismann“, eins
og sagt var á sínum tima, þeg-
ar þýzkir nazistar og sovézkir
kommúnistar skiptu Póllandi
bróðurlega á milli sín, og aft-
ur, þegar Eystrasaltsþjóðirnar
þrjár, sem frelsi hlutu sama
ár og við, 1918, voru innlim-
aðar í nýlenduveldi Sovét-
ríkjanna.
• Þjóðamorðin við
Eystrasaltsbotna
Við íslendingar ættum að
hugsa oftar til þessara smá-
þjóða, sem þó eru eða voru
fjölmennar í samanburði við
Okkur. Velvakandi segir
„voru“, því að-Eistlendingar,
Lettar og Litháar eru fluttir
nauðungarflutningi 1 stórum
stíl austur á túndrur og stepp-
ur Síberíu til þess að brjóta
nýtt land til ræktunar og
nytja fyrir herraþjóðina í
Rússlandi. Rússar eru svo
fluttir til Eystrasaltslanda og
látnir setjast þar að. Skv. op-
inberum hagskýrslum í Sovét
ríkjunum fækkar Eystrasalts-
þjóðum í heimkynnum sínum
jafnt og þétt, um leið og fólki
af rússnesku þjóðerni fjölgar.
Nú á að láta heimsveldis-
drauma fyrri keisara ræt-
ast og tryggja aðgang Rússa
að Eystrasalti um aldur og
ævi. Allt er svo gert til þess
að uppræta þjóðernisvitund
þessara þjóða. Um það vitna
blóð og tímarit, sem hin
sovézku yfirvöld gefa út í þess
um löndum. Nú hefur verið
gengið svo langt, að knýja á
þessar þjóðir til að skipta um
stafróf! Latneska stafróið verð
ur lagt niður, en hið cyrilliska
sem Rússar og flestir Slavar
nota, verður tekið upp. Þetta
er -auðvitað gert til að fjar-
lægja þjóðirnar vestrænni
menningu, en ein ástæðan, sem
fram er borin, er sú, að
latneska sfeafrófið hafi hættu-
leg áhrif a augun, sjónskynj-
unina og taugakerfið í heild!
• Rússland, gamalt
og nýtt nýlenduveldi
Allt framferði Rússa í Eystra
saltsríkjunum er svo viðbjóðs
legt, að mannkynssagan kann
frá fáu jafn hryllilegu að
greina. Annars er Rússland
gamalt riýlenduveldi, og á átj-
ándu og nítjándu öld lögðu
þeir undir sig mun stærri land
flæmi í Asíu en Vestur-Evrópu
þjóðir gerðu nolckru sinni í
þeirri heimsálfu og öðrum. Sá
einn er munurinn, að land-
vinningar Vestur-Evrópubúa
fóru fram yfir úthöfin, en
Rússar bældu þjóðir undir sig
með harðýðgi um landveg. Nú
þegar fyrri nýlendur eru sem
óðast að öðlast frelsi, svæla
Sovétríkin æ fleiri lönd undir
vald sitt. Allt er reynt til að
afmá þjóðernisvitund þeirra
þjóða, sem löndin byggja.
Lengst mun hafa verið gengið
á stríðsárunum, þegar heilar
þióðir voru fluttar úr átthög-
um sínum í Kákasus austur í
Síberíu, dreift þar og sundæað
tvist og bast, til þess að koma
í veg fyrir framhald þeirra
sem þjóða. Þetta hefur
Krúsjeff nú viðurkennt og
þykist hnugginn vegna þess,
en menn skyldu ekki gleyma
því, að hann var um langt
skeið helzta handbendi Stal-
íns og ákósveinn við að brytja
niður Úkraínumenn. Úkraínu*
menn eru nú taldir nálægt 40
milljónir. Þeir áttu sér auð-
ugt menningarlíf, eldra en
Rússar, sem halda nú sjálf-
stæðri menningu þeirra nið-
ur eftir megni.
• Hlutleysishjátrúar-
hjal
-
J ~W f^c. % Æ w w 7SC6

Meðan sovézka nýlenduveld
ið ógnar friði og frelsi allra
þjóða samkvæmt stefnumiði
sínu og margyfirlýstri stefnu-
skrá, kemur auðvitað ekki til
nokkurra mála, að við íslend-
ingar iatum af vöku okkar.
Of mörg og sorgleg dæmi úr
sögunní sýna okkur, hvermg
varnarlausar smáþjóðir hala
glatað íreis. sínu vegna and-
varaleysis. Allt hlutleysishjá-
trúarhjal er ekki einungis úr-
elt, hetdur beinlínis hættulegt
sjálfstæði íslands og framtið
íslendinga.
— Þetta var nú Velvakandi
að hugsa a morgungöngu sinni
meðfram sjónum í Reykjavík.