Morgunblaðið - 30.05.1962, Qupperneq 13

MiSvikudagur 30. maí 156°
MORGUNBLAÐ1Ð
13
það motaði hann sér, er hér-
ioringjarnir gerðu uppreisn-
ina í Alsír, í fyrra.
Fréttatiikynning var gefin
út á fimmtudag, frá þing-
mönnum floklks De Gaulle.
Þar er því lýst yfir, að dóm-
Vignancourt faðmar einn af vinum sínum fyrir utan „Palais de Justice", að dómsupp-
kvaðningu lokinni. Lögreglan fékk vart við nokkuð ráðið.
Leiöir dómurinn yfir Salan
til falls DeGaulle, forseta?
DÓMURINN, sem kveðinn
var upp yfir Raoul Salan,
fyrrum hershöfðingja, og síð-
ar yfirmanni OAS-hreyfing-
arinnar í Alsír, hefur hvar-
vetna vakið geysilega athygli.
Allir, sem fylgzt höfðu með
réttarhöldunum, r.unu hafa
búizt við, að krafa saksókn-
arans, André Galvada, um
dauðadóm, yrði tekin til
greina af herrétti þeim ,sem
fjallaði um mál hans. Úrslit-
in komu því mjög á óvart, og
sennilega engum meir en De
Gaulle, forscta.
I fyrstu var ekki ljóst, hver
viðbrögð ráðamanna yrðu, en
á sunnudag ákvað De Gaulle,
að herrétturinn yrði leystur
upp. Vitað var, að strax eftir
að Salan hafði verið dæmdur
í lífstíðarfangelsi, tóku nán-
ustu samstarfsir.snn De
GauIIe að íhuga, hvaða leiðir
væru færar, til þess að fá mái
Salans tekið upp að nýju. —
Ein leið var talin sú, sem nú
hefur verið farin, að leysa
upp dóminn. De Gaulle hef-
ur fengið nýja ástæðu til
þess að taka mál Salans fyrir
aftur, þar eð nú er komið
upp, að OAS -foringinn hefur
stjórnað aðgerðum OAS-
hreyfingarinnar, úr Santé-
fangelsinu, þar sem hann sat
lnni, meðan hann beið dóms.
Er Canal, foringi OAS-
manna í Frakklandi, var
handtekinn nú fyrir skömmu
fannst á honum, bréf, frá
Salan, skrifað 24. maí sl., eða
á þeim tíma, er Salan átti að
vera í ströngu varðhaldi. Þar
leggur Salan svo fyrir, að
Canal greiði tveimur stjórn-
málamönnum nokkrar millj.
(ísl. kr.) Báðir eru þeir
stuðnlngsmenn OAS, og ann-
ar þeirra mun vera Georges
Bidault, fyrrverandi ráð-
herra, sem hefur farið huldu
höfði nú um skeið.
Salan var aðeins ákærður
fyrir þá glæpi, sem hann var
talinn hafa framið, fram til
þess tíma, er hann var hand-
tekinn. Nú þykjast yfirvöld-
in hafa fengið óyggjandi
sannanir þess, að Salan hafi
haldið áfram að leggja á ráð-
ln um hryðjuverk OAS, eftir
þann tíma, og þar með gefst
tækifæri dl að sækja hann
tU saka á nýjan leik.
Það varð strax Ijóst, eftir
að réttarhöldunum yfir Sal-
an lauk, að erfitt yrði um
framkvæmd dauðadómsins yf
ir Edmond Jouhaud, undir-
manni Salans í OAS-hreyf-
ingunni, þar eð Salan fékk
mildari dóm. Verjendur Jou-
hauds sneru sér því strax til
franska dómsm.álaráðuneytis-
ins, með beiðni um, að mái
Jouhauds yrði tekið fyrir
aftur, þótt ekki megi áfrýja
dómi herréttarins, lögum
samkvæmt. Þetta var áður en
De Gaulle leysti upp herrétt-
inn. — Yfirmenn dómsmála
lögðu þá að De Gaulle, for-
seta, að leyfa athugun þess-
arar beiðni, á þeim forsend-
um, að ráðuneytið myndi ör-
ugglega hafna henni. Ekki er
enn ljóst, hvern endi þessi
hluti m.á.lsins fær, en úr því
mun verða skorið síðar í
vikunni. I kjölfar þess fylg-
ir, að tveir aðrir menn, sem
handteknir voru um leið og
Jouhaud, hafa farið fram á
endurupptöku mála sinna.
Eitt mesta áfallið, eftir að
ljóst varð, að Salan gat hald-
ið áfram að helga sig stjórn
hryðjuverka OAS, meðan
hann sat i Santé-fangelsinu,
eru upplýsingar lögfræðings
OAS-mannsins Ferrandi, sem
handtekinn var um leið og
Salan. Lögfræðingurinn, Is-
orni, heldur því fram, að
Salan hafi haft náið samband
við æðstu stjórnmálarr.°nn
Frakklands, meðan hann
dvaldist enn í Alsír. Hafi þeir
menn stöðugt aflað upplýs-
inga fyrir Salan um þau mál,
sem til umræðu voru, og þá
sérstaklega aðgerðir gegn
herm.darverkahreyfingunni.
Isorni heldur þvi einnig
fram, að um náið samband
æðstu ráðherra núverandi
stjómar í Frakklandi við
OAS sé, og hafi verið að
ræða. Hafi Salán strax fengið
upplýsingar um það sem
gerðist á fundum stjórnarinn-
ar. —
Þá segir Isorni, að OAS
hafi greitt tveim.ur af nán-
ustu samstarfsmönnum De
Gaulle nokkrar milljónir (ísl.
kr.), fyrir stuðning þeirra
við OAS.
Engu er hægt að spá um,
hvort yfirlýsingar Isornis
hafa við rök að styðjast, en
þar sem þetta mál hefur vak-
ið óskipta athygli um heim
allan, verður hér rakin gang-
ur mála frá því í síðustu viku,
að réttarhöldunum yfir Salan
lauk:
urinn yfir Salan hafi valdiðsínum.
slíikri ringulreið, að likast
væri borgarastríði. Lýstu þing
mennirnir því yíir, að þeir
myndu gera al-lt, sem í þeirra
vaidi stæði, til þess að tryggja
forsetann í sessi, og lýstu
stuðningi við viðleitni De
Gaulle, til að varðveita 5.
lýðveldið.
inn. Beiddisthann þess af Sal-
an, að þótt nú væri komið
fram á elleftu stundu, þá ætti
hann að viðurkenna villu síns
vegar, og reyna að flá því til
vegar komið, að OAS-samtök-
in létu nú af hryðjuverkum
Sakborningurinn: Salan
• HNEFAHÖGG
Uppliýsingamiálaráðlherra
frönsku stjórnarinnar, Alain
Peyrefitte, lýsti því ytfir á
fimmtudag, að stjórnin hefði
miklar áhyggjur af þeim otf-
leiðingum, sem Orðið gætu af
dómnum, bæði í Alsír og í
Frakklandi. Hann sagði, að
dómurinn væri hnefahögg í
andlit þeim, sem berðust
fyrir því, að fá komið á friði
og ró í Alsír, og sagði, að
stjórnin liti svo á, að dómur
inn væri bein hvatning til
OAS-samtakanna. Þau kynnu
nú að gera alvarlega tilraun
ti'l þess að steypa stjórninni,
kollvarpa 5. lýðveldinu og
koma á einræði í Frakklandi.
Þá tók Peyrefitte fram, að ytfir
völdin myndu gera ráðstafan-
ir til þess að koma í veg fyrir
glæpi gegn ríkinu.
• GRÍPUR DE GAULLE
TIL ALRÆÐISVALDS-
INS AÐ NÝJU?
Raddir voru einnig uppi um
það í París, að De Gautfle
kynni að grípa til alræðis-
valds, og lýsa ytfir hernaðar-
ástandi í landinu. Samkvæmt
16. grein stjórnarskrárinnar
hefur hann vald til sMks, og
• VIDBRÖGÐ FRANSKRA
BLAÐA.
Viðbrögðin í frönskum blöð
um voru á margan veg. íhalds
blaðið Le Figaro, segir, að
dómurinn sé furðulegur, en
álitur að hann geti leitt til
málamiiðlunair. France Soir,
óháð, á'lítur að dómurinn
þurfi ekki að leiða til nýrrar
hermdarverkaöldu í Alsír og
Frakklandi.
• ÓSIGUR FYRIR
DE GAULLE.
Margir, sem kunnugir eru
frönskum stjórnmálum, telja
hins vegar, að dómurinn sé
beinn ósigur fyrir De Gaulie,
— enn einn ósigur, eftir
marga, sem florsetinn hetfur
beðið að undanförnu. Benda
menn, í því sambandi, á á-
Iflvörðun ráðherranna tfimm
sem sögðu sig úr stjóminni,
nú fyrir nökikrum dögum, á-
lásir fyrrverandi forsætisráð-
herra Paul Reynaulds Og full-
yrðingar sósíalista, um að De
Gaulle gangi með ólæknandi
minnimáttarkennd gagnvart
Bandaríkj amönnum.
Forsetinn er sagður gera sér
fulla grein fyrir þvtf, hve mik
illi andspyrnu hann hefur
mætt frá hálfu margra stjórn-
málamanna og starfsmanna
ílokka, en ’hann hefur samt
lýst því yfir, að hann muni
ekki segja af sér stöðu sinni.
• DÓMURINN KVEÐINN
UPP.
tííðasti hluti réttarhaldanna
hófst síðla kvölds á miðviku-
dag. Dómsforsetinn, Bornet,
hóf ræðu sína með því að
segja, að Salan hefði verið sek
ur fundinn um iþau atriði, sem
hann hefði verið ákœrður
fyrir. Hins vegar sagði h'ann,
að meirihluti dómaranna 9
hefði talið, að taka yrði til
greina „mildandi aðstæður“.
Er áheyrendur í dómssalnum
heyrði þessi orð Bornets, ráku
þeir upp mikil fagnaðarlæti,
svo að vart heyrðist mannsins
mál. Skömmu síðar tóku þeir
að syngja „Marseillesiiui.“
• LEIÐ YFIR VERJAND-
ANN.
Verjandi Saians, Tixier
Vignanoourt var þá ekki leng-
ur í neinum vafa um, að skjól-
stæðingur hans myndi halda
lífi. Hann rauk upp um háls
Salans, kyssti hann, — en varð
svo mikið um, að hann féll í
ómegin.
Það var Salan sjálfur, sem
sagði síðasta orðið, áður en
dómararnir drógu sig í hlé,
flyrr um kvöldið, til þess að
fella dóminn.
Þá sagði Salan: „Lifi Frakk-
land — Ég fel mig Guði.“
Athyglisvert var, að Salan
sagði ekki aukatekið orð, með
an réttarhöldin stóðu, utan
ræðu þeirrar, sem hann hélt í
byrjun þeirra, og lokaorðanna.
Rétt er að minna hér á ógn-
anir þær, sem OAS-samtökin
höfðu haft í frammi við dóm-
arana. Þeim hafði öllum verið
hótað lífláti, ef Salan yrði
dæmdur til dauða.
Síðasta ræða saksóknarans,
André Galvalda, gekk að
mestu út á það, að krefjast
dauðadóms, og þess, að engin
þau atriði mætti taka titf
greina, sem mildað gætu dóm-
Salan þagði aðeins, og hristi
höfuðið.
• „SALAN BLEKKTUR AF
DE GAULLE", SAGÐI
VERJANDINN.
í síðustu varnarræðunni,
sagði Tixier Vignancourt, að
Salan hefði verið blekktur af
De Gautfle, sem hefði svikið
loforð sitt frá 1958, um að
Alsír yrði áfram franskt.
Til áherzlu las verjandinn
upp bréf frá De Gaulle, til
Salans, frá þeim tíma, en þar
segir De Gaulle: „Við megum
ekki sleppa Alsír.“
Á þessum forsendum reyndi
verjandinn að láta líta svo út,
sem þátttaka Salans í uppreisn
inni og starfsemi hans innan
OAS hefði verið „lögleg“, á
sama hátt og barátta De
Gaulle 1940, gegn Þjóðverj-
um, hefði verið lögleg.
• „AÐSTAÐA SALANS
OG DE GAULLE EKKI
SAMBÆRILEG.“
Saksóknarinn benti hins
vegar á, að eíkki væri hægt
að bera saman aðstöðu De
Gaulle 1940, og Salans 1961,
þvi að De Gaulle hefði staðið
í baráttu sinni á þeim tím-
um, er Frakkland var herset
ið af óvinum. Staða Alsírs hefði
hins vegar verið ákveðin með
frjálsum stjórnarathötfnum,
og sú staða hefði verið, og
yrði staðfest með kosningum.
Þótt breytingar hefðu orð-
ið á vitfja þjóðarinnar, þá
væri það skylda hersins að
hlýða þjóðinni. Herinn gæti
ekki gripið titf vopna, og slík-
um viðbrögðum yrði að mæta
með þyngstu refsingu.
• LOFORÐ FRÖNSKU
HERSHÖFÐINGJANNA.
Verjandinn lýsti því þá ytfir,
að heráhöfðingjarnir í Atfsír
hefðu lofað Evrópubúum og
vinveittum Serkjum því 1958,
að Atfsír yrði alltatf franskt.
Saksóknarinn sagði, að hers
höfðingjar hefðu ekki leyfi titf
að gefa nein slík lotforð. Þeirra
Vignancourt — bjargaði
hann lífi Salans?
startf væri aðeins að hlýða
skipunum stjórnarinnar.
Ræða saksóknarans, Galvada
er ekki talin lí'kleg titf þess að
skipa verulegan sess í réttar-
farssögu Frakklands. Málflutn
ingur hans var yfirleitt tatfinn
laus í reipunum, og einkenn-
ast frekar af aukaatriðum en
aðalatriðum.
Verjandinn, Vignancourt,
sló hins vegar um sig með
stóryrðum, og sagði m.a., að
hann væri ekki að verja Sal-
an fyrir hæstarétti hersins,
heldur „rétti sögunnar."
Annar af verjendunum,
Goutermanov, sló á sömu
strengi, og lauk tali sínu með
því að segja við Salan: „Ef
þér eigið að stíga á krossinn,
þá verðum við atflir krossfest-
ir.“