Morgunblaðið - 19.06.1962, Blaðsíða 15

Þriðjudagur 19. júní 1962
MORGVNBLAÐIÐ
15
Því ekki að kæra
sig kollóttan?
VALDIMAÍR Kristinsson gengur
hugprúður fraim fyrir skjöldu
í Morgunlblaðinu lð. júní og ver
„Liljuna fríðu“ með oddi og
egg að hætti þeirra riddara
miðalda, sem ekki þoldu óvirð-
ingu eða styggðaryrði í garð
fagurra kvenna. Er vörn hans
drengileg, eins og vænta miátti
af svo prúðum riddara, þó hún
einkennist fremur af kappi en
forsjá. Hann eignar mér t. d.
skoðanir, sem ég veit ekki til
að ég hafi látið í ljós. Ég þyk-
ist hvergi hafa neitað rétti
fólksins, „sem helduir uppi
rekstri Þjóðleikhússins11, til
skemmtisýninga á borð við
„My Fair Lady“. Þær eiga að
mínu viti fullan rétt á sér sam-
hliffa öðru sem meiri veigur er í.
Það sem ég fann að í fyrri
grein minni var' það furðulega
framferði Þjóðleikhússins að
hafa ekkert annað á boðstólum
síðustu þrjá mánuði leikársins
(april-júní) en tvær kabarett'
eýningar, sem kunna að hafa
mikið skemmtigildi, en eru al-
tjent ekki sú andlega fæða sem
Þjóðleikhiús getur sóma síns
vegna miðað starfsemi sína við.
Ég gagnrýndi sem sé þann hátt
að láta umræddar kabarettsýn-
ingar ýta öðrum og vonandi
veigameiri verkum út af efnis-
skrá leikársins. Það eru engar
ýtkjur að „My Fair Lady“ hafi
drottnað yfir og mótað allan
rekstur Þjóðleikhússins síðan
um áramót, og hef ég þá að sjálf
sögðu í huga undirbúning all-
an, auglýsingaskrum og æfingar
ásamt sýningum. Mér finnst
hreint út sagt fráleitt að gera
þessu verki svo hátt undir höfði
og láta það bókstaflega kæfa
alla aðra starfsemi leikhússins
mánuðum saman. Verkefnaskrá
Þjóðleitóhússins á síðasta leikári
er svo hörmulega fátækleg, að
ekkert sæmilegt smábæjarleik-
hús í útlandinu hefði talið
sér samboðið að bjóða upp
á annað eins. Ef hugtakið „Þjóð-
leikhús“ felur ekki í sér ann-
að en undanþágu frá skemmt-
anaskatti og ýmislega opin-
bera ívilnun, þá er kannski
ekkert við þessu að segja, en
mér hefur alla tíð skilizt að það
hefði hlutvenki að gegna í okkar
litla og frumvaxta þjóðfélagi,
hlutverki sem taka bæri alvar-
lega. Menn hafa jafnvel kastað
því fram (að vísu helzt við há-
tíðleg tækifæri, svo kannski var
það bara hótfyndni), að Þjóð-
leikhúsið ætti að, vera musteri
íslenzkrar tungu. Svoleiðis til-
ætlunarsemi þykir náttúrlega
hlægileg á þessum síðustu for-
frömuðu tímum. Vilji menn kom
ast að raun um hvernig þetta
margítrekaða (við hátíðleg tæki
færi) hlutverk er af hendi leyst,
þá fari þeir og hlusti á meðferð
móðurmálsins í „My Fair Lady“
og klappi síðan í sannri hrifn-
ingu yfir nýjum áfanga í þróun
íslenzkrar leikmenntar.
Valdimar Kristinsson viður-
kennir, að okkur skorti forsend-
urnar fyrir því, að „sýningin
geti náð sömu gæðum hér og í
enskumælandi löndum", og dreg-
ur af þvi þá frumlegu ályktun,
að slíkt „ætti sízt að vera á-
hyggjuefni menningarfrömuða".
Sem sagt. ef sýning er vinsæl og
velsótt, þá á það þó aliavega að
gleðja blessaða „menningarfröm
uðina", að hún sé slæm. Eða átti
það kannski að skiljast hinsegin:
ef sýning er slæm, þá hljóta
„menningarfrömuðir“ að gleðj-
ast yfir því að hún sé vinsæl?
Ég veit það etóki.
Ég hef ekki mér vitanlega
„óskapazt“ yfir því, að „ýmiss
konar léttara efni sé vinsælla en
harmleikir". Ástæðan er einfald
lega sú, að ég hef ekki enn ver
ið sannfærður um,. að svo sé, af
RENAULT
er bifrelSIn sem 811 Evrópa hefir þekkt um
áraraðir fyrir gæði.
Renault Dauphine er 5 manna.
Renault Dauphine er 4ra dyra og með sérstök-
um öryggislæsi ngum á afturhurðum.
Renault Dauphine er sparneytinn 5,9 1. pr.
100 km.
Renaull Dauphine er með öflugri vatnsmiðstöð.
Renault Dauphine er ryðvarinn
Renault Dauphine kostar aðeins 119 þúsund.
Renaulí Dauphme er fyrirliggjandi.
Renault Dauphine varahlutir eru ódýrir: svo
sem frambretti kr: 552.— framhurðir kr: 1065.—
framstuðari compl. kr. 1250,—
Renault Dauphine varahlulir eru fyrirliggjandi.

Columbus h.f.
Brautarholti 20 — Símar 22116 — 22118-
reynslu minni í öðrum löndum.
Ég reyndi jafnvel í fyrri grein-
inni að sýna fram á, að hér á
landi gætu góð leikhúsverk unn-
ið sér hylli almennings. Sú al-
þýðlega bábilja, að fólk skynji
„drama" lífsins og þurfi því ekki
að sjá það í listrænum búningi,
er bæði alröng og beinlínis
hættuleg, því hún stefnir að því
að grafa undan alvarlegri list
rænni viðleitni og örvar fólk til
flótta frá sjálfu lífinu — því það
er nú einu sinni svo, hvort sem
„sjálfskipuðum formælendum"
almennings líkar betur eða verr,
að listin er spegill lífsins og leit
ast við að sýna það í sem rétt-
ustu ljósi, nakið og ófalsað. Þeir
sem halda að svokölluð skynjun
á „drama“ lífsins leysi listina af
hólmi vaða í villu og svíma,
ganga erinda þeirra afla sem
vilja allt feigt nema lágkúruna,
sj álfsánægj una, sof andaháttinn
og lífsflóttann. Bara hlæja og
hafa það þuggulegt, þá er öllu
borgið! Bravó!
Ég á óefað sneiðina til
hinna „sjálfskipuðu menningar-
frömuða" sem „vilja ráða því,
hvaða leikrit eru sýnd, hvaða
ljóð og ljóðleysur eru boðnar al-
mennum lesendum.... “ o. s. frv.
Nú kann það að vera mikill ljóð
ur á mínu ráði að ég hef hvorki
verið stjórnskipaður né þjóðkjör
inn til að bera fram nokkrar
persónulegar athugasemdir um
það sem mér finnst miður fara
í rekstri Þjóðleikhússins, en mál
um er nú einu sinni þannig hátt-
að á landi hér, að slík opinber
útnefning er ýmsutn hvimleið-
um vandtóvæðum bundin, enda
engan veginn öruggt að sú til-
högun á gagnrýni mundi reynast
heppilegri en einkaframtakið.
Hitt er svo annað mál, að við
eigum hér nokkra stjórnstóipaða
menningarfrömuði, sem ráða all
mitólu um, hvað fólki er boðið
upp á, og skal ég ektói fjölyrða
um þeirra hlut í menningarvið-
leitninni, en bendi á Þjóðleikhús
ið og Ríkisútvarpið sem lær-
dómsrík dæmi um, hve farsæll
ríkisrekstur menningarinnar er
í höndum hæfrá manna.
Já, Valdimar Kristinsson ráð-
legur mér að reyna að sætta mig
við aðstæðurnar á hverjum
tíma. Enga óþolinmœði, enga
gagnrýni, bara bíða þess að
þroskinn aukist og aðstæður
batni, það tekur aldrei meira en
500 ár! Ég þakka holl ráð, en
leyfi mér að efast um að þessi
forskrift sé einhlít til árangurs
eða framvindu. Af stuttri
reynslu er mér sæmilega kunn-
ugt lun, að gagnrýni og aðfinnsl-
ur eru ektói beinlínis vinsælt eða
þakklátt viðfangsefni, og ósjald-
an hefur sú freisting ásótt mig
að sætta mig við aðstæðurnar,
kæra mig bara kollóttan og láta
þar við sitja. Ekki svo að skilja,
að ég telji mig geta valdið
nokkru til eða frá um framvindu
mála, en mér var innrætt í skóla
að opinskáar og hispurslausar
umræður væru lifandi manna
viðleitni við að komast nær
kjarna hvers máls, og því hef ég
gerzt svo óskammfeilinn að
koma fram með mínar persónu-
legu skoðanir — án opinberrar
útnefningar. Þeir sem vilja
„sætta sig við aðstæðurnar"
ættu að geta látið þær sem vind
um eyrun þjóta — eða a.m.-k.
látið hjá líða að væna mann um
ókurteisi, þó aldrei nema um-
ræddar skoðanir séu þeim ekki
að skapi.
Að gefnu ti-lefni vil ég hér að
lokum víkja lítillega að atriði í
fyrri grein minni, sem valdið hef
ur misSkilningi, enda fljótfærnis
lega til orða tekið. Ég komst svo
að orði, að Þjóðleikhúsið ætti
m.a. að leggja mietnað sinn í að
ala upp íslenzka leitóstjóra, „sem
við eigum enga ennþá“, t. d. með
því að kosta þá til náms erlend-
is. Mér er vitaskuld kunnugt
um, að hér á landi eru noktórir
leikstjórar, bæði eldri og yngri,
sem notið hafa menntunar í leitó
stjórn og staðið að ýmsum þeim
sýningu-m, sem hér hafa helzt
þótt tíðindum sæta. Þessir menn
eru undantekningarlítið lei-karar
að aðalstarfi og hafa leikstjórn
í ÞESSARI viku verða haldn-
ar kveðjusamkomur á nokkr-
um stöðum utan Reykjavíkur
fyxir ung hjón, sem hafa búið
sig undir að verða kristni-
boðar.
Haraldur Ólafsson, bróðir
Jóhannesar kristniboðslæknis
í Eþiópíu, gekk hér í Kenn-
araskólann. Hann var einn
vetur kennari við heimavist-
arskóla Mýrasýslu, að Varma-
landi, og fór þaðan til fram-
haldsnáms í Noregi. Haraldur
er kvæntur norskri konu,
Björg — ættarnafn Bö — frá
Stafangri.
Þau verða kvödd á sam-
komum í Stykkishólmi —
fimmtud. 21. júni. á Akranesi
sunnud. 24. júní, í Vestmanna
eyjum þriðjud. 26. júní, og
Keflavík föstud. 29. júní.
Þó mun frúin ekki geta tek-
ið þátt í samkomunum á öll-
um. í Reykjavík verður
tóveðjusamkoma síðar ákveð-
in, en hjónin halda af stað
h-éðan til Englands hinn 6.
júlí.
að mestu í hjáverkum. Stundum
eru þeir jafnvel samtímis leikar-
ar og leikstjórar í tilteknum
verkum, og hlýtur það að standa
þeim fyrir þrifum., þó stundum
takist furðuvel. Það sem ég
hafði í huga, þegar ég setti ofan-
greinda setningu á pappírinn,
var að við ættum ekki sérmennt
aða leitóstjóra sem einibeittu
kröftum sínum að því megin-
veitóefni að skapa hér leitóhús-
hefð, íslenzkan stíl, persónulega
túlkun. Að mínu viti skortir okk
ur tilfinnanlega skapandi leitó-
stjóra, sem eru ekki tvískiptir
milli ólíkra verkefna, heldur'
heilir á einum vettvangi. Ég
neita því ekki, að góður leitóur
og góð leikstjórn sama manns
geti farið saman, en það er sjald
gæft og hlýtur fremur að vera
undantekning en regla, þar sem
leiklist er með blóma.
Sigurffur A. Magnússon.
- OAS
Framhald af bls. 10
enn áfram þótt örlítið hafi
slakað á honum.
Mikil óvissa enn.
Tvö atriði, sem enn eru á
huldu, koma m.a. til með að
hafa drjúg áhrif á niðurstöð-
urnar:
1) Útlagastjóm Serkja
lýsti því yfir í gær, að hún
ætti etóki hlut að samkomu-
laginu. Leiðtogi hennar, Yous
sef Ben Khedda, er nú í Kai-
ró á fundi með leiðtogum
Araba og Afrístóra þjóða. Var
í gær tiltóynnt, að hann mundi
ræða við fréttamenn snemrna
í dag.
Aðeins örfáir dagar eru sið
an því var lýst yfir af hálfu
útlagastjórnarinnar, að ekki
kæmi til greina að veita
mönnum af evrópskum stofni
í Alsír notótóur sérréttindi.
Afstaða þeirra til samkomu-
lagsins við OAS nú mun því
án efa markast nokkuð af
því, hversu langt samiherjar
þeirra, sem þátt tóku í samn-
ingunum við OAS-menn, hafa
gengið í loforðum sínum og
fyrirheitum. — Hinu er samt
ektói að leyna, að útlaga-
stjórnin mundi tatóa á sig
mi-kla ábyrgð, ef hún varpaði
samtóoxnulaginu fyrir borð og
kallaði þannig á ný yfir
alsírska borgara múgmorð og
hverskyns eyðileggingu.
2) Sveitir OAS-manna í Or
an neituðu einnig að fallast
á samkomulagið þegar í stað.
Eftir að það hafði verið til-
kynnt, gáfu þeir á sunndags-
kvöldið út yfirlýsingu um, að
þá skorti enn upplýsingar,
til þess að geta tekið endan-
lega afstöðu til málsins.. Tíð-
indunum frá Algeirsborg, en
þaðan kom fregnin um sam-
komulagið, bæri því að taka
með fyllstu varúð. Þeir kváð
ust engu að síður mundu
kunngera afstöðu sína á mánu
dag.
Af þessari yfirlýsingu OAS-
manna í Oran þar sem löngum
hefur vérið harðasti kjarni
þeirra, er ljóst, að ekki rítóir
eining í röðum hreyfingar-
innar, fremur en með Seitój-
um. — öll von, sem OAS-
menn kunna einhverntíma að
hafa alið í brjósti um að ná
völdum í Alsír, er nú löngu
úti. En brygðist samtóomulag-
ið nú, gætu þeir eflaust enn
aukið drjúgum á þær marg-
víslegu hörmungar, sém þeir
hafa steypt yfir Alsírbúa.
Atvinnuhermenn, sem nú
undir forystu Paul Gardy,
fyrrum hershöfðingja, mynda
aðra fylkinguna í OAS-sam-
tökunum, eiga lítið að vinna
og litlu að tapa, hvernig sem
allt veltist. En alsírskir borg-
arar af evrópskum uppruna,
sem staðið hafa að OAS-hreyf
ingunni með þeim, geta naum
ast vænzt þess, að fá'hlut sinn
í hinu nýja Alsírríki betur
tryggðan en samkomulagið nú
býður. Stuðningur þeirra við
samtökin mundi því áreiðan-
lega þverra, ef áfram yrði hald
ið, og það gera herforingjarnir
sér e.t.v. ljóst.
★
Fólk í Alsír var víðasthvar
frjálslegra í gær en verið hef
ur að undanförnu. Múhameðs
trúarmenn og evrópskir, sem
hvorir tveggja hafa verið
mjög varir um sig vegna
skyndiárása OAS manna, voru
nú t.d. miklu fleiri á götum
úti í Algeirsborg. Engu að
síður mátti sjá varðlið á stöku
stað, sem var til taks ef í odda
skærist. Og yfir borginni
sveimuðu þyrlur, til þess að
fylgjast með hvað gerðist. —
En þó að mikil óvissa væri
þánnig enn ríkjandi um fram
tíðina, fór hvergi leynt, að
mjög hafði brugðið til hins
betra