Morgunblaðið - 19.07.1962, Síða 11

Fimmtudagur 19. júlí.
MORGVTSBL AÐIÐ
11
STALÍN hefur verið af-
neitað. En áhrif hans eru
enn við Uði. Sovétríkin
eru enn lokað þjóðfélag.
Saga Aleg Lensjefskí sýn
ir hvað kemur fyrir, enn
þann dag í dag, ef sovét-
borgari reynir að hugsa
og framkvæma sjálfstætt.
Fyrir réttu ári ákvað
sovézkur vísindamaður, Ol-
eg Lensjefskí, sem var á
ferð í Bretlandi í opinber-
um erindagerðum sökum
starfa síns, að snúa ekki aft
ur til Sovétríkjanna, enda
þótt hann yrði að skilja
konu sína og tvær dætur
eftir sem gísla.
Eftir árangurslausar við-
ræður við starfsmenn sov-
ézka sendiráðsins í London,
ákvað Lensjefskí að biðja
Krúsjeff í einkabréfi að
leyfa konu sinni og dætrum
að heimsækja hann í Bret-
landi á eigin kostnað, svo að
hann gæti rætt við þær um
framtíðina. Eftir nokkurn
tima, þegar ekkert svar var
komið, var ákveðið að
prenta bréf hans í „The Ob-
server“ ásamt stuttri frá-
sögn af málinu. Við spurð-
um þá hvort það væri of
mikið að vona að fjöl-
skyldu Lensjefskís yrði leyft
að koma til Englands. En
það var greinilega of mikil
bjartsýni.
Síðan hefur Lensjefskí
sent Krúsjeff tvö önnur
bréf, bæði án árangurs.
Hann hefur oft skrifað fjöl-
skyldu sinni, en þau bréf
hafa ekki öll komizt á leið-
arenda. Hann hefur aðeins
fengið eitt einkabréf frá fjöl
skyldu sinni, og fylgir það
á eftir.
Orffsendingar.
En upp á síðkastið hefur
hann fengið frá þeim nokkr
ar stuttar orðsendingar, sem
öryggislögreglan hefur
greinilega lesið þeim fyrir.
Þar er hann hvattur til að
snúa til baka, „áður en það
verður of seint", og enn-
fremur til „að iðrast af heil
um huga'* og játa „villu“
sína. 1 einni þessara orðsend
inga segir, að þó hann
kynni að fá þungan dóm,
verði dómurinn „mannúðleg
ur“ en komi hann ekki aft-
ur neyðist kona hans og
börn til að afneita honum
sem eiginmanni og föður.
Lensjefskí hefur ritað Krú
sjeff fjórða bréfið, sem loka
tilraun, og þetta bréf varpar
ekki aðeins skýru ljósi á
afstöðu hans sjálfs, heldur
og alla samlanda hans. —.
Þessi afstaða er enn við líði,
þótt hún hafi myndazt á
liðnu tímabili.
Eftir stutta endursögn á
því, sem gerzt hefur í mál-
inu til þessa, ásamt umsögn
um síðustu kröfur, sem sagt
er að komi frá fjölskyldu
hans, heldur Lensjefskí á-
fram:
„Nikita Sergeievitjs! Merg
urinn málsins er sá, að ég
hef ekkert til að iðrast fyr-
ífeftiv-: .,..-.._^-jSícáiu#í&itöA
Lensjefskí.
ir. Þegar ég les allt það, sem
ég hef ritað yður áður, finn
ég ekkert í því, sem ekki
er rétt, og ekkert sem ég
gæti dregið til baka án
þess að vera óheiðarlegur.
Ástæðan til að ég dæmi
sjálfan mig í útlegð er ein-
mitt sú, að ég gat ekki hald
ið lengur áfram að vera ó-
heiðarlegur og samþykkja á
yfirborðinu allt, sem þér
segið, en vera í vafa um
það eða andstæður því hið
innra með mér. 1 þessu efni
get ég ekki að mér gert.
Til eru hlutir, sem ég gat
ekki þagað um lengur. Eg
hef þegar skrifað yður um
suma þeirra. En mig lang-
ar til að segja einu sinni
enn, að því fer jafn fjarri
og fyrr að ég vilji fordæma
allt sovézkt en lofa allt hið
erlenda. Maður getur aðeins
misst en ekkert öðlast við
að flýja föðurland sitt, og
ég held að allir viti þetta
fyrirfram.
Efnalega leið mér stöðugt
betur heima. Eg var nýbú-
inn að fá ókeypis ágæta
íbúð í nýrri húsasamstæðu;
ég var búinn að ljúka við
doktorsritgerð mína. Fram-
tíðarhorfur mínar í vísinda
grein minn-i voru hinar
beztu . , . Eg skulda landi
mínu allt, og ég get ekki
svikið það.
Eg vildi óska, að ég gæti
gert yður skiljanlegt, hversu
mjög mig langaði til að
losna við þennan sjálfvirka,
innbyggða heila, sem sí og
æ starfaði einhversstaðar
Utlagi
skrifar
Krúsieff
En ég get ekki heldur:
— látist vera trúleysingi,'
þegar ég trúi á guff. —
litiff svo á, aff heimsbylt-
ing kommúnismans og ó-|
rofa stéttastyrjöld séu ó-
hjákvæmilegar, því ég sé,
aff hugir venjulegra1
manna hér eru opnir fyr-
ir umbótahugmyndum og
verkalýffsfélögin eru mátt
ug, en heima fyrir hefur
risiff upp yfirráffastétt,
sem á sér engan sinn
líka í veraldarsögunni.
— trúaff að sönn, friff
samleg sambúff ríkja sé
möguleg, ef samtímis er
rekin miskunnarlaus hug
sjónastyrjöld og einan-
grun.
— búist viff algjörri og
almennri afvopnun, meff-
an viff gefum „réttlátum“
styrjöldum blessun okk-
ar.
— samþykkt ríkulega
affstoff viff affrar þjóffir,
meffan fjöldi manna af
okkar eigin þjóff hafa
ekki nóga fæðu.
— álitiff, aff afleiffing-
unum af persónudýrkun
Stalíns hafi veriff út-
rýmt í landi okkar, meff-
an alvöld ógnarstjórnar-
tæki og hugsanaeftirlit,
sem Stalín skapaði, eru
hvarvetna tii staffar.
um við að aðskilja leyfileg
ar og óleyfilegar hugsanir
og tilfinningar. Mig langaði
svo mikið til að rífa hann
út og fleygja honum frá
mér, svo að ég gæti verið
ég sjálfur, hugsað án ótta,
talað hiklaust við konuna
mína, börnin mín, vini mína
og samverkamenn — og
einnig við yður. Mér nægði
ekki að segja aðeins „þetta
er rétt“ og „ég er sammála“.
Eg vildi einnig segja „þetta
er rangt, ég er ekki á sama
máli“, án þess að eiga á
hættu að verða talinn til ein
hverrar flokksféndakliku,
eða lenda með „sníkjudýr-
um, sem eru alin upp að
nýju í heimsskautshéruðun-
um“. Þetta tókst mér aldrei,
og þér munuð taka undir,
þegar ég segi, að það sé ekk
ert líf að búa við eilífan
ótta í föðurlandi sinu.
Nikita Sergeievitjs! Að
heimta af mér, að ég „játi
villu mína“, er að krefjast
tvöfeldni og yfirdrepsskap-
ar. Hvað eru margar ræður
fluttar í landi okkar til að
Krúsjeff.
fordæma þessar syndir? Og
hvað myndi nokkur maður
græða á að ég geldi sjálfan
mig, siðferðislega?
Það er margfaldur mann-
úðarskortur að neyða konu
mína og börn til að skrifa
mér að koma aftur, svo að
mér verði „refsað réttlát-
lega“ og hóta að afneita
mér, ef ég geri það ekki.
Þær hvorki vissu, né gátu
vitað um þær orsakir, sem
urðu til þess að ég flúði
land þeim að óvörum. Þeg-
ar ég var heima, lét ég þær
aldrei renna minnsta grun í
efasemdir mínar. Það hef
ég heldur ekki gert í bréf-
um mínum, því ég minnist
þar aldrei á neitt annað en
einkamál okkar. Eigi að síð
ur hafa þessi bréf — og
meira að segja símskeyti til
þeirra — ekki komizt til
skila.
Nikita Sergeievitjs! Mig
langar til að vona, að þeg-
ar til lengdar lætur muni
ósk yðar um að vinna bug á
kreddufestunni fyrir fullt og
allt, ásamt skilningi yðar á
staðreyndum í síbreytilegum
heimi, sætta skoðanir okkar
á mörgum málum.
En þangað til leyfi ég mér
að biðja þess, að saklaus fjöl
skylda mín, sem búin er að
þjázt mikið, verði losuð
undan eftirliti öryggislögregl
unnar og leyft að hafa frjáls
bréfaviðskipti við mig, fá
efnalega aðstoð frá mér og
koma til London til að
heimsækja mig.
Margt fólk í þessu landi á
erfitt með að skilja, hvers
vegna mér er stöðugt neit-
að um þessar smávægilegu
bænir, sem nú myndu ekki
vera neitt vandamál í lönd
um eins og Póllandi og Júgó
slavíu, sem hafa þó sama
þjóðskipulag og við. Neitun
yðar getur aðeins orðið til
að auka á svartsýni þeirra
manna, sem efast um að
raunveruleg friðsamleg sam-
búð sé möguleg í heimi, sem
er svo gegnsýrður hatri og
ótta, að ekki er einu sinni
unnt að finna friðsamlega
lausn á vandamálum fjöl-
skyldu, sem er svo ógæfu-
söm að vera aðskilin af járn
tjaldinu.
Eg mun gleðjast af öllu
hjarta, þegar fjölskylda mín
er komin til mín, þakka yð-
ur og játa fyrir öllum heim
inum, að svartsýni mín hafi
verið röng.
Mig langar mest af öllu til
að hafa sannanlega rangt fyr
ir mér!“
Engin von.
Hér fylgir eina einkabréf-
ið, sem Lensjefskí hefur
fengið frá ástvinum sínum.
Það er dagsett 11. júlí 1961:
„Elsku pabbi.
Við erum búnar að fá bréf
ið þitt, þar sem þú segir,
að þú ætlir að senda okkur
farmiða fyrir milligöngu
Intourist, og þegar við sé-
um búnar að fá þá eigum
við að fara til utanríkisráðu
neytisins og fá brottfarar-
leyfi. Elsku pabbi, okkur
langar til að koma til þín
og tala um framtíðina við
þig. En það verður erfitt,
og við sjáum enga von til
að geta það. En við skulum
samt reyna að koma málum
svo fyrir að við fáum að
hitta þig. Við erum allar svo
áhyggjufullar, því að við vit
um ekkert hvað um okkur
verður.
Við verðum að hittast
og tala um framtíðina. Hún
skelfir okkur svo mikið. Við
fáum ekki brottfararleyfi til
að fara til London, því að
yfirvöldin eru hrædd um að
við komum ekki aftur. En
þú skrifaðir okkur og sagð-
ir, að við gætum komizt aft-
ur heim til Sovétríkjanna.
Þess vegna ætlum við að
reyna að sannfæra stjórnina
um, að við ætlum að koma
aftur.
Elsku vinur, við eigum af-
ar erfitt sem stendur.
Okkar beztu ástarkveðjur
Konan þín,
Anja og Masja'*.
(Observer, öll réttindi
áskilin).
1

— Ljóðlisf
Framhald af bls. 6.
halda þessum fjársjóðum í Dan-
inörku í þágu vísindanna. Nú
verður það hins vegar æ ljósara
meðal alls þorra manna, að bæði
út frá siðferðilegum og sögu-
legum sjónarmiðum á að flytja
eafnið heim til íslands.
— Hafið þér í hyggju að senda
aðra sýnisbók á markaðinn, áð-
ur en höfuðritið kemur?
— Já, reyndar hefur mér dottið
f hug að gefa út lítið kver í haust
með úrvali úr ljóðum Steins Stein
ers — þau yrðu kringum 90 tals
ins, en þetta er ekki afráðið enn-
þá. Það sem hvetur mig til þess
eru hinar góðu viðtökur sem sýn-
isbókin fékk í fyrrahaust og svo
hitt að ég verð aldrei þreyttur á
•tð lesa ljóð Steins. Þau eru
•amanþjöppuð í öllum sínum ein
faldleik og mjög skýr í öllu sínu
óræði.
— Haldið þér að Norðurlönd
geti staðið fyrir sínu í Evrópu
framtíðarinnar, þegar haft er í
huga hvað Efnahagsbandalagið
felur í sér?
— Það er auðvitað undir hverju
einstöku landi komið, en íslenzk
ljóðlist hefur öldum saman sann-
að að hún hefur lífsþrótt til að
standa af sér hvers konar stór-
viðri og lifo við margs konar kjör.
Eg held að ísland og Svíþjóð geti
horft fram á veginn með bjart-
sýni. í Danmörku hefur nýlega
verið myndað sérstakt ráðuneyti
fyrir menningarmál, og eru
bundnar við það miklar vonir.
Eitt af meginverkefnum þess verð
ur að greiða fyrir betri þýðingum
á bókmenntum fjarskyldra eða
fjarlægra þjóða. Eg held að póli-
tískir ráðamenn geri sér fulla
grein fyrir þessu mikilvæga verk
efni en óskandi væri að opinberir
embættismenn hefðu meiri skiln
ing á þeim vandamálum sem
þessu eru samfara. Það væri
menningunni mikil lyftistöng ef
embættismenr. kæmu líka auga á
hinn leinda mátt menningarinnar
Eg minnist þess að Andreas Möll
er, ráðuneytisstjóri í forsætisráðu
neytinu, sem var forstjóri Kon-
unglega leikhússins á erfiðu
skeiði í sögu þess, sagði eitt sinn
við mig, að allt væri undir því
komið að sjá mannlegu eða
mennsku hliðina á hverju máli.
Það ætti að vera markmið allra
góðra embættismanna. Eg hef síð
ustu árin skrifað allmikið um póli
tísk málefni, ekki sem flokksmað
ur, heldur sem áhorfandi. Eg
held að pólitísk menning sé eitt af
frumskilyrðum þess að við eign
umst frjósama andlega menningu.
Það ríki, sem lætur sér á sama
standa um skáldskap og listir,
hlýtur að eiga erfitt uppdráttar í
Evrópu framtíðarinnar. Djúprætt
ari pólitísk menning og ríkari
skilningur almennings á eðli
stjórnmálanna væri æskilegur í
mínueigin landi og sennilega
einnig hér á landi, með allri
virðingu fyrir fslendingum.
3 kindur fyrir bíl
í gærmorgun var sandibill á
leið yfir Elliðaárbrú. Sveigði
'hann út fyrir bifreið, sem var að
stanzt, en rétt í því skauzt kind
með 2 lömb upp á veginn og fyr
ir bílinn. Lenti bíllinn á öllum
kindunum þremur. Kindin
drapst strax, annað lambið fót-
brotnaði og hitt lamaðist. Bíl-
stjórinn hringdi á lögregluna og
lömbin voru aflífuð.
Tveir út af á
sama stað
AKRANESI, 17 júlí — Lítill
fólksbíll frá Galtarholti í Skil-
mannaihreppi ók út af síðdegis á
sunnudaginn á vegamótunum
uppi á Lamibhagamelum. 4 voru
í bílnum og sakaði þá ekki, en
bíllinn skemmdist.
í gær var Reykjavíkurjeppi á
suðurleið með 2 mönnum í og ók
hann út af þarna á vegamótun-
um, nákvæmlega á sama stað og
fólksbíllinn var um daginn. Varð
hann fyrir nokkrum skemmdum
en mennirnir sluppu heilir eftir
því sem ég bezt veit. — Oddur