Morgunblaðið - 16.08.1962, Qupperneq 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmfudagur 16. ágúst 1962
Isl. þjóöin hefur möguleika - -
ekki fyrir afl sitt heldur kosti
- - Vibtal v/ð Urban Hansen,
yfirborgarstjóra Kaupmannahafnar
— ÞAÐ er stórkostleg þró-
un, sem átt hefur sér stað
í Reykjavík síðustu 10 árin.
T. d. eru báruj árnshúsin, sem
áður settu sterkt svipmót á
borgina, að heita má horfin
í hinum miklu þyrpingum
nýrra og glæsilegra bygg-
inga úr steini, sem risið hafa
um alla borgina á þessum
stutta tíma. Það, að fólk vill
leggja að sér til að eignast
góð híbýli, er glöggt merki
um heilbrigðan hugsunar-
hátt. —
Á þessa leið mælti yfirborgar-
stjóri Kaupmannahafniar, Urb-
an Hansen, er tíðindamaður
Mbl. hitti hann að máli síðdegis
á mánudagimn, skömmu fyrir
brottför hans af íslandi eftir 10
daga dvöl hér, sem áður hefur
verið drepið á í fréttum.
Ein ósk — og hún hefur rætzt
— Ég kom hingað fyrst árið
1952, til að sitja ráðstefnu hjá
samtökum norrænna beifkla-
sjúklinga, sem ég var þá for-
maður fyrir. Hún var haldin að
Kristnesi í Eyjafirði. Þetta var
áður en ég varð borgarstjóri í
Kaupmannahöfn. Við þetta tæki
færi kynntist ég landinu lítils-
háttar og það varð til þess, að
þegar við fórum heim, sagði ég
við konu mína, að hér eftir ætt-
um við eina ósk: Að heimsækja
ísland aftur. Sú ósk hefur nú
rætzt, og dvölin orðið jafnvel
enn ánægjulegri en okkur hafði
órað fyrir — og er þá mikið
sagt.
Náttúran og fólkið
— Hvað viljið þér sérstaklega
nefna af því, sem fyrir augu
hefur borið og yður er eftirminni
legt?
— Fjöl'breytni náttúrunnar og
fólkið sjálft. Við höfðum ferðazt
talsvert um landið þessa daga;
fórum t.d. vestur á Snæfellsnes
strax á öðrum degi; gengum
að vísu ekki á jökulinn. Gistum
í Bifröst og héldum síðan áfram 1
til Akureyrar. Þaðan var farið
til Mývatns og um nálægar slóð-
sem eru hver annarri fallegri.
Eftir að við komum suður aft-
ur, fórum við einn daginn til
Gullfoss og Geysis og annan dag
á Þingvöll, að Sogi og til Hvera
gerðis. Náttúrufegurðin á mörg-
um þessara staða fannst okkur
stórfengleg og við munum
lengi minnast hennar. Marg-
breytileiki jafnvel fjallanna
einna þótti okkur líka furðu-
legur. Að sjá sama staðinn t.d.
í þurru og svo aftur eftir rign-
ingarskúr skammri stundu síð-
an var gjörólíkt, litirnir allt aðr
ir, bæði steinar og gróður — allt.
Ég ætla ekki að gagnrýna, en
mér er ljóst, að vegamálin hljóta
að vera hér — ekki síður en
víða annars staðar — höfuð-
vandamál, og lausn þeirra hér
eins erfið og hugsazt getur: Vega
lengdirnar meiri, jarðvegurinn
erfiðari viðfangs og féir til að
borga.
En svo er það fólkið. Það er
gestrisnara og vinátta þess á
sér dýpri rætur en ég hefi kynnzt
í nokkru öðru landi, sem ég hefi
komið til. Og meira en það,
það er manna hjálpsamast og
virðist lifa lífi sínu út frá því
lögmáli, að þegar náunganum
líði vel þá sé það stærsta gleð-
in. Fjölskylduböndin virðast
líka vera mjög fast knýtt.
Sá.larkraftarnir mikilvægastir
— Þér hafið haldið uppi bar-
áttu fyrir bættum lífskilyrðum
öryrkja og flutt fyrirlestur um
þau mál hér. Hvað viljið þér
helzt segja um verkefnin á því
sviði?
— Það er eitthvað öðruvísi en
það á að vera, þegar þeir, sem
lent hafa á köldum klaka, eru
látnir sitja þar einir og yfir-
gefnir. Það vita þeir bezt, sem
slíku hafa kynnzt af eigin raun.
Og starfsemi t. d. SÍBS hér hef-
ur sýnt, að margt er hægt að
aðhafst í þessum efnum. Það
er bæði þjóðhagslega hagkvæmt
og nauðsynlegt — en hefur þó
fyrst og fremst mannúðlegt gildi,
að gefa þessum málum góðan
gaum. Fyrir þá einstaklinga, sem
í hlut eiga, getur þetta ger-
breytt bókstaflega öllu — gefið
lífi þeirra nýtt og aukið gildi.
Og þetta getur orðið með mörgu
móti. Á sviði iðnaðar hefur t.d.
orðið sú bylting síðasta áratug-
inn, að starfsorku öryrkja má
nýta í mun ríkara mæli en áð-
ur. Iðnaðurinn byggist ekki leng
ur á líkamlegri þrælkun — held
ur er árangurinn að mun meira
leyti, jafnvel öllu, kominn und-
ir sáiarkröftum einstaklinganna.
Lík viðhorf — og ólík
— Það er mikill munur á
stærð Kaupmannahafnar og
Reykjavíkur. Að hve mikluleyti
munduð þér segja, að stærðar-
munurinn ylli breyttum viðhorf-
um á sviði borgarstjórnar?
— í borg eins og Reykjavík,
sem aðeins er að stærð til 1/10
hluti af Kaupmannahöfn, eru
viðhorfin á mörgum sviðum
önnur. En hitt er þó miklu fleira,
sem sama máli gegnir um. Sem
dæmi um ólíka aðstöðu má taka
íbúðabyggingarnar. Þó að gífur-
lega mikið hafi verið byggt í
Reykjavík á undanförnum árum
og byggðin teygi sig langt út í
allar áttir, eru stækkunarmögu-
leikar borgarinnar enn næstum
óþrjótandi að sjá. f Kaupmanna-
höfn er hins vegar svo komið,
að naumast er hægt að reisa
nýtt hús nema rífa fyrst niður
eitthvert hinna gömlu. óbyggð
svæði til húsbygginga er varla
að finna lengur innan borgar-
markanna. Þetta leiðir af sér
húsnæðisvandræði, sem bitna
fyrst og fremst á unga fólkinu
og valda því, að það blátt á-
fram hrökklast burt úr borg-
inni. Eldra fólkið, sem búið er
að koma sér vel fyrir, situr hins
vegar eftir — og eykst því stöð-
ugt hlutfallstala aldraðs fólks,
sem aftur leiðir til nýrra verk-
efna fyrir borgaryfirvöldin.
Annað dæmi má.taka, sem að
vísu á ekki nema að litlu leyti
Borgarstjórarnir Geir Hallgrímsson og Urban Hansen
að rekja til stærðarmismunar
borganna. Það er aðstaðan til
vatnsöflunar. Hitaveitan hér á
sér engan líka og sparar Reyk-
víkingum mikinn kostnað. Svip-
aða sögu er að segja um kalda
vatnið. í Kaupmannahöfn verð-
ur að leiða vatnið, sem sótt er í
jörðu, um 100 km vegalengd til
borgarinnar. Og af því að það er
ekki eins tært og hér, verður að
hreinsa hvern dropa af því
vatni, sem' borgarbúar neyta.
Ekki einu sinni með þessu er
þrautin unnin, því að líka verð-
Framh. á bls. 14.
• Skeljasand
við Ægissíðu
„Bráðlátur framtaksmaður á
Ægissíðu skrifar:
„Ens og getið hefur verið um
í útvarpinu og blöðum, hefur
Björgun h/f. eigendur m/s.
Sandey, gefið Reykjavíkurborg
skeljasand í Nauthólsvík, sól-
og sundbaðstað borgarinnar.
Því ekki einnig að fá slíkan
sand í fjöruna við Ægisíðu og
rennandi heitt vatn út í sjó
þar, og skoipræsin í burtu með
það sama? Og það nú þegar.
Samþykkja þetta nú strax á
næsta borgarstjórnarfundi, síð
an nokkrar símahringingar og
þá er þetta komið í kring. Hrist
um af okkur seinaganginn.
Málið er augljóst, kostnaðar-
lítið og snjallt. Engar teikn-
ingar, engin plön eða margra
ára undirbúning og drátt. Það
getur allt beðið. Framkvæmum
nú eitthvað strax. Þótt gerðar
verði síðar áætlanir þar um
framkvæmdir og skipulag, ætti
eitt skipshlass af sandi þarna í
fjöruna ekki að hafa neinn
aukakostnað í för með sér, eða
tefja framkvæmdir síðar. Og
þó svo væri!
Hótel Saga gæti einnig notið
góðs af framtakssemi þessari
fyrir sína innlendu og erlendu
ferðamenn og gesti, þar sem
það er staðsett örskammt frá
ströndinni"
Ekki veit ég hversu fram-
kvæmanleg þessi hugmynd er,
þó skemmtilegt sé að sjá í
huganum hvíta strönd, framan
við fallega breiðgötu og hand
an við hana íbúðarhús með
fallegum görðum. Það yrði
rétt eins heimsfræga „Prom-
enade des Anglais" í Nissa, sem
fólk úr öllum heimshornum hef
ur gengið um og dásamað í ára-
tugi. En mér er sagt að í raun-
veruleikanum þurfi svo skelfing
leiðinlegur hlutur eins og skolp
að komast frá bæ með mörg-
um íbúum. Og ekki veit ég um
eðli straumanna og skapið í öld
unum framan við Ægissíðuna.
Stundum vi!ja leiðnlegar stað-
reyndir koma í ljós, þegar farið
er að athuga hlutina. Og eitt
ráð er kannski að látast ekki
vita af neinu slíku. E. t. v. gæti
það gefizt vel í þessu tilfelli,
eins og bréfritari segir.
• Ekki brengla
fornum nöfnum
Hreiðar E. Geirdal skrifar frá
Reykhólum:
Á sama tíma og verið er að
halda til haga mörgum illa gerð
um örnefnum, þá finnst mér
það ekki eiga við að brengla
r i i > |
& Á'ý-V-'.V fc
T~

;
®!
e) c«c c ur
©PIB
V.Sr

fögrum og fornum nöfnum frá
landnámstíð, þannig að úr verði
leiðinlegt rugl.
Bærinn Reykhólar er gamalt
höfuðból, eins og kunnugt er,
og getur því nokkurn veginn
þolað slíkt brengl, en það geta
ekki allir, bæir þótt gamlir séu.
Á Reykhólum var snemma
byggð kirkja, því Illugi Arason,
bróðir Þorgils á Reykhólum, var
hirðmaður Ólafs konungs helga,
og hafði Illugi út með sér við,
sem kirkja og skáli voru byggð
af. Varla hefðu þeir bræður
viljað samþykkja það að þeir
væru að byggja kirkju vestur
á Barðaströnd Á Stað á Reykja
nesi vígði Jón biskup Halldórs-
son kirkju árið 1330 eftir að
önnur kirkja var brunnin
(1315). Báðir þessir staðir eru
því kuunir frá fornu fari, reynd
ar f/rst undir nöfnunum
Reykjahólar og Bólstaður, en
sleppum þvi.
Við skuíum nú athuga
hvernig ýmsir aðrir staðir þola
svona brengl. Tökum t. d. Stað,
sem er á sama nesi og Reykhól-
ar. Ég held að fáir þekktu Stað
á Barðaströnd. Næst tökum við
Bæ í Króksfirði, sem er í Reyk-
hólasveitinni, og skrifum Bær á
Barðaströnd. Ég hugsa að allir
teldu það vera Bæ á Rauða-
sandi. Nú skulum við skreppa
norður í land og þá skrifum við
Grenjarðarstaður í Þingey. Suð
urlandinu gleymum við ekki og
skrifum Hruni í Árnesi. Svona
geta villurnar læðst smátt og
smátt inn í málið.
p. s. Það sem Hreiðar vill
leggja áherzlu á, er að ekki sé
rétt að kalle. alla strandlengjuna
í Barðastrandasýslunni Barða-
strönd, eins og ókunnugum hætt
ir til, heldur aðeins hina eigin-
legu Barðaströnd, sem er að-
eins hluti af strandlengj unni.