Morgunblaðið - 28.10.1962, Blaðsíða 23

Sunnudagur 28. október 1962
MORGVN BL AÐIÐ
23
AUSTUR
Kúba
ATBURÐIR síðusfcu daga Ihafa
leitt eitt 1 ljós, öðru fremur.
Rúsaar og bandamenn þeiira,
Ibvar, sem vena skal í heimin-
um, fylgja ákveðinni stefnu. Þeir
ganga eins iangit í tilraunum
sínum til að ná tökum á ein-
stökum löndum, eða heimshlut-
um, og þeir telja sér óhætt. I
þeirri viðleitni sinni beita þeir
öllum ráðum, sem þeir álíta væn
le.g til árangurs; janvel þeim
sem stórihæfctuleg eru.
Til þess að tryggja sig gegn
afleiðingum gerða sinna, a.m.k.
að nokkru leyti, beita þeir tækni
þess manns, sem alizt hefur upp
í andrúmlofti kalda stríðsins:
slægvizku. Þeir ganga jiafnvel
enn lengra; þeir hafa raunveru-
lega endurbætt það hugtak.
Hver er ástæðan? Er hún af-
leiðing (kommúnismans, eða eðli-
leg afleiðing þess, sem fram fer
í heila þeirra, sem af góðu viti
draga ályktanir af afstöðu and-
stæðingsins, eins og þeir telja
hana vera?
Evrópumenn ættu að þekkja
til þess, hvað gerizt, þegar af-
staða andstæðingsins er talin
vera önn-ur en hún raunverulega
er.
Her er ikjarni málsins. Krús-
éff hefur aldrei skilið afstöðu
Vesturveldannna. Sérhverja til-
raun til málamiðlunar, til að
leita friðsam^egrar lausnar, ti^
að komast að einlhverskonar sam
komuiagi, hefur hann talið vott
hugleysis og undanhalds. Dæm-
in eru mýmörg. Kannski allt
©f mörg.
Eitt slíkt dsemi er innrásin
á Kúbu. Krúséff hefur marg-
sinnis lýst því yfir í viðtölum
við Vesturlandabúa, að hanh
skildi ekki afstöðu Kennedys
Bandaríikjaforseta, varðandi inn
rásina á Kúbu, sem mistóikst svo
herfilega.
Krúséff hefur sagt, að hann
mundi hafa skilið afstöðu Kenne
dys, ef hann hefði ákveðið að
Skipta sér alls ekki af Kútou
þá. Sömuleiðis segist hann mun-
du hafa ákilið stefnu forsetans,
ef hann hefði látið hreinlega
til dkiarar skríða og hertekið
Kúbu, eins og hann hefði auð-
veldlega getað á þeim tíma.
Hann segist einnig mundu hafa
skilið það, ef Bandarikiin hefðu
gripið inn í, þegar uppreisnin
var gérð í Ungverjalandi.
Hitt segist hann ekki getað
ekilið, (hvers vegna Kennedy hafi
láitið það viðgangast, að gerð
væri innrás á Kúbu, án þess að
henni væri fylgt eftir.
Hér liggur ástæðan fyrir því,
að Krúséff hefur talið Vestur-
veidin veiklunduð og hikandi.
Þetta hefur greinilega komið
fram í samskiptum hans við
Kennedy. Krúséff reyndi að nið-
urlægja hann, er þeir hittust
í Vínartoorg í maí 1961.
Krúséff hefur jafnivel gengið
*nn lengra. Hann hefur fullyrt
við fjölda vestrænna manna, sem
*ótt hafa hann heim í Moskvu,
að Bandaríkin myndu ekki berj-
•st, jafnvel þótt um stórhags-
muni væri að ræða.
>vi hóf hann að senda eld-
flau_ar, sem borið geta kjarn-
orkuvopn til Kúbu. Eldflaugar,
sem ógna tilveru stórs hluta
Vesturiheims. Sú ráðstöfun Krús
éffs var prófsteinn. Stjórnmála-
menn í Washington telja, að
hann hafi fyrst og fremst haft
tvennt í huga, er hann gerði
þessa ráðstöfun.
í fyrsta lagi taldi hann miklar
líkur til þess, að Kennedy myndi
ekki telja það nóga ástæðu til
stóraðgerða. Færi svo, gæti hann
sýnt, að óhætt væri að bjóða
Bandaríkjunum byrginn í Vest-
urheimi, með slíkri ráðstöfun,
og skapa sér þannig sterka að-
stöðu til útbreiðslu kommúnis-
John F. Kennedy
mans í Suður-Amerífcu.
í öðru lagi, kæmi til þess, að
Bandaríkin risu upp gegn kúb-
anskri herstöð, þá gæti bann snú
ið sér trl Sameinuðu þjóðanna
og haldið því fsam, að það, sem
Rússar hafa nú gert, væri ná-
kvæmlega það sama, sem Banda-
rífcjamenn hefðu gert í Tyrk-
lanli og víðar.
Kennedy hefur ebki brugðizt
við á þann hátt, að samræmist
áætlun Krúséffs. Hann hefur
hvorki horft fram hjá þeirri stað
reynd, að eldflaugar eru nú á
Kútou, né lagt út í styrjöld, við
Kúbu. Fyrsta skref hans, hver
sem síðari kunna að verða, var
mitt á milli; hann lýsti yfir að-
flutningsbanni í árásarvopnum
til Kúbu. Viðbrögðin urðu betri
en flesta óraði fyrir.
Samtök Amérikuríkjanna hafa
lýst einróma fylgi sínu við að-
gerðir forsetans. Atlantshafs-
bandalagsrífcin hafa tekið ákveð-
na afstöðu. Viðbrögð Rússa hafa
jafnvel verið veikari en flesta
grunaði. Kom það vel fram s.l.
föstudagskvöld, er Krúséff féllst
á að beina sovézkum skipum
frá Kúbu, þótt aðeins væri um
stundarsakir. Innan Bandaríkj-.
anna sjálfra ríkti nær alger ein-
ing. Gallup-skoðanaiköiin'un
sýndi, að 90% bandarísku þjóðar
innar virðist styðja forsetann í
stefnu hans. Euiiltrúar beggja
flokka hafa einnig lýst yfir stuðn
ingi sínum, þrátt fyrir það, að
kosningar eru á næsta leiti.
>að eina, sem á milli bar, er
fulltrúar beggja flokka ræddu
við forsetann, er hann hafði tek-
ið ákvörðun sína, var, að nokkr-
um pólítískum andstæðingum
fannst hann ekki ganga nógu
Krúséff hefur ekki gert sér
grein fyrir þessari einingu. Allt
frá þvi heimsstyrjöldinni gíðari
laufc, 'hafa Bandaríkjamenn geng
ið til samkomulags, hversu ófús-
ir, sem þeir hafa virzt til þess,
í Kóreu, Vietnam, Laos, Austur-
Evrópu og víðar.
Þannig hefur sáttastefnan ver
ið ráðandi. Bandarríkin héldu
því ekki til streitu, að Kóreu-
stríðinu yrði haldið áfram, þar
til fullur sigur væri unninn, en
gengu í þess stað til samninga.
Rússar hafa sömuleiðis fylgt
sama sjónarmiði, þótt uppruna-
leg afstaða þeirra stæði að baki
þess, að í óefni kom, þannig,
að semja verð til að forða styrj-
öld. Þannig hefur ríkt jafnvægi,
a.m.k. að vissu marki.
Nú hefur hins vegar verið
gepgið of langt. Krúséff hefur
gengið feti framar en hann mátti.
Er Kennedy hélt blaðamanna-
fund sinn um Kúbu, < septem-
ber, lýsti hann því yfir, að sovézfc
vamarvopn á Kúbu væru ekki
þess eðlis, að Jhlutunar væri þörf.
Hins vegar gat hann þess, að
ef svo færi, að herbúnaður Kúbu
tæki á sig eðli árásar, þá myndi
verða gripið til sérstakra að-
gerða.
Strax á eftir fylgdi yfirlýs-
ing frá rússneskum ráðamönn-
um um það, að þau vopn, sem
Rússar hefðu sent til Kúbu, væru
aðeins varnarvopn. Þeirri yfir-
lýsingu var haldið til streitu,
og er enn.
Á því leikur enginn vafi, að
Krúséff og a/ðrir ráðamann í
Moskvu hafa fyrir löngu gert
sér grein fyrir því, að Banda-
rfkjamenn fylgdust með þvi,
sem var að gerast á Kúbu, og
það myndi fyrr eða síðar koma
á daginn, hvers eðli hertoúnað-
ur Kúbu er.
Hefði Kennedy ekkert gert,
ihvers virði hefðu þá yfirlýsing-
ar Bandaríkjanna um bá afstöðu,
að þeir myndu standa vörð um
öryggi Vesturheims, öryggi Ber-
línar, verið?
Afstaða Kennedys nú, er sér-
stök. Hann hefur vikið úr vegi,
ef svo mætti segja, til þess að
lýsa þvi yfir, á hvern hátt hann
myndi bregðast við árás eða ógn-
«n við þær þjóðir, sem hann
hafði heitið stuðningi. Þar hef-
ur því verið slegið föstu af hálfu
Bandarílkjamanna, að þeir sýna
ekfci aðeins vilja til að berjast,
'heldur, að þeir muni berjast, ef
gengið verði. á rétt þeirra landa
sem Bandaríkin eru skuldbund-
in með samningum eða banda-
lagi.
Þessi afstaða Kennedys er
fyililega sambærileg við þá af-
stöðu, sem Malinovski tók í maí
1960, er hann lýsti því yfir, að
gerð yrði áiás á hvern þann
stað, sem flugvélar, er ryfu loft-
helgi Sovétrlkjanna, legðu upp
frá.
Það er efcíki lengra síðan en
í fyrra, að Krúséff lýsti því yfir,
að Kúlba væri ekfci sósialiskit
ríki, og að engir samningar
ihefðu verið gerðir milli Kúbu
og Rússlands.
Þvi sáu Rússar ekki ástæðu
til að gera árás á Bandaríkin,
er lofthelgi Kúbu var rofin.
Vegna þess, hve tengzl Kúbu og
Rússlands hafa aukzit síðan, verð
ur athyglisvert að fylgjast með
því, hver viðbrögðin verða fram-
vegis við njósnaflu'gi Bandaríkja
manna yfir Kúbu.
Á þvi lék enginn vafi, að
Bandaríkin myndu grípa til að-
gerða, er ljóst var, hvert stefndi
á Kúbu. Sömuleiðis var ljóst, að
ef Rússar hefðu ætlað sér að
grípa til meirháttar aðgerða
gegn V-Berlín, þá hefði komið
til mótaðgerða Vesturveldanna.
Þeirrar skoðunar hefur gætt
síðustu tvo daga, að átökin um
Kúbu sé fyrsta skrefið í meirí-
háttcir uppgjöri stórveldanna,
uppgjöri, þar sem Berlín kunni
að verða brennipunktur. Allt
bendir til þess, að átök um Ber-
lín, sem liggur á ajþýzku lands-
svæði, yrðu mun hættulegri en
átökin um Kúbu.
Enginn getur sagt, hverfc fram-
Nikita Krúséff
haldið verður. Það er undir því,
komið, hvoit Krúséff skilur af-
stöðu Kennedys; ákvörðun hans
um að krefjast þess, að eldflauga
stöðvarnar á Kúbu verði fjar-
lægðar; ákvörðun Bandaríkj-
anna um að standa við yfirlýs-
ingar sínar og skuldbindingar.
Indland og Kína
ALLiAR frjálisar 'þjóðir heims
vona, að Indverjar muni ekki
bíða ósigur í landamærastyrjöld
sinni við Kínverja, sem nú virð-
ist vera að taka á sig nýjan og
óhugnanlegan blæ; blæ stórstyrj
aldar.
Rússum er það ekki minna
ábugaefni en vestrænum þjóð-
um. Á næstunni munu þeir fá
Indverjum orustuþotur af beztu
gerð, MIG-21.
Rússar gera sér grein fyrir
þvi, að Kína, með gífurlegri
fólksmergð sinni, nýtízku hern-
aðartaðkni, og kjarnorkusprengj-
um innan tíðar, verður mesta
ógnun, sem Vesturlönd hafa
kynnzt.
Er Kínverjar fengu í sinn hlut
'heiming Kóreu, sem laun fyrir
árás sína, var sú afstaða harð-
le-ga gagnrýnd af mörgum.
Einn af þeim, sem ekki vildu
leggja slíkri gagnrýni eyru, var
Nehru, forsætisráðherra Ind-
lands, og landvarnaiáðherra
hans, Krishna Menon.
1951 var þeirri skoðun vifcið
að Nehru, á blaðamannafundi,
að óráðlegt kynni að vera að láta
Kínverja komast svo langt, því
að það myndi aðeins hvetja þá
til frekari landvinninga.
Þá sagði Nehru: „Þið skiljið
ekki hugsanagang Kínverja.
Menon hefur verið að tala við
þá. Það er lítill vafi á því, að
eina ástæðan til þess, að þeir
skárust í leikinn, var sú, að þeim
fannst sér ógnað. Kínverjar eru
ékfci árásarþjóð. Þeir hafa of
' mikið að gera heima fyrir“.
Fyrir rúmri viku sagði
Krishna Menon við fréttamenn:
„Enginn hefur reynt meira til
að skilja Kínverja en ég“. Og
hann bætti við: „Stefha Kín-
verja fer nú að verða ljós. Þeir
biðja um samningaviðræður til
friðsamlegrar lausnar, og nota
tímann til að undirbúa stórárás
á land okkar“.
Ástæðan fyrir skilningsleysi
Indverja fram til þessa kann að
vera sú, að á þessum tímum, þeg
ar Vesturlönd voru að læra sína
lexíu um aðferðir kommúnis-
mans, voru Indverjar önnum kaf
nir við að berjast fyrir sjálf-
stæði sínu.
Þetta er ástæðan fyrir hlut-
leysstefnu Indverja. Nú veit
Nehru, að sú hlutleysisstefna,
sem mælir með undanlátssemi,
til að halda friði, leiðir aðeins
til frekari árása.
Nehru óttast nú, að Kínverjar
ætli að leggja undir sig Ind-
land. Takizt þéim það, þá rís
spurningin: Hvar munu Kínverj-
ar gera næstu árás?
Hugmyndin um hlutieysi hef-
ur nú leitt ógæfu yfir Indland.
Hversu margar fórnir á að færa
vegna trúarinnar á það?
— Reykjav'ikurbréf
Framhald af bls. 13
fylgdu sömu siðareglum og aðr-
ir. Munurinn er sá, að höfuð-
kempur þeirra hafa kennt, að
orð eigi ékki síður að nota til
að biekkja heldur en að segja
meiningu sína. Allir góðviljaðir
menn vona, að frá styrjöld verði
forðað að þessu sinni og héðan í
frá. Hitt mega menn aldrei láfca
sér úr huga falla, að á meðan
yfirdrottnunarsýki og undirferli
ræður í miklum hluta heims,
hlýtur friðurinn ætíð að verða
harla ótryggur.
Stefna Krúséffs í Kútoumál-
iangt. Þeir vildu- ráðast inn
inu hefur oyggzt á þessari skoð- Kúbu og rífa miður eldflaug;
iw.
—-—
J stoðvarnar umsvifalaust.
Breiðfirðingabúð
Dansað kl. 3—5 Twist
Ö1 og gosdrykkir Rock
Hljómsveit Björns Gunnarssonar
Söngvari: Anna Vilhjálmsdóttir.
Dansleikur uppi kl. 9
Hljórasveit Björns Gunnarssonar
Söngvari: Anna Vilhjálmsdóttir.
TWIST ROCK TWIST ROCK TWIST ROCK