Morgunblaðið - 26.01.1963, Qupperneq 12

12
MORGTJ N BL AÐ1Ð
Laugardagur 26. janúar 1963

Útgefandi: Hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson, .
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen,
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 4.00 eintakiö.
HVERJIR HAGNAST
Á HÁ UM
0 ðru hverju eru Framsókn-<
armenn að tala um „ok-
urvexti“ og krefjast þess, að
vextir verði lækkaðir. í gær
ræðir Tíminn þetta mál í til-
efni af því, að Sölumiðstöð
hraðfrystihúsanna vilji fá
vaxtalækkun,
Eðlilegt er að hugleiða,
hverjir það eru í þjóðfélag-
inu, sem hagnast á háum
vöxtum og hverjir það séu,
sem greiði þá.
Auðvitað eru það sparifjár-
eigendumir, sem njóta góðs
af háum vöxtum, og sízt ber
að sjá ofsjónum yfir þeim
vaxtagreiðslum, sem renna
til sparifjáreigenda, því að
það eru þeir, sem sjá þjóð-
inni fyrir nauðsynlegu fjár-
magni til hinnar marghátt-
uðu uppbyggingar, og vegna
verðhækkana um langt skeið
hafa einmitt þessir menn
tapað, svo að þeir eru vel að
því komnir að fá háa vexti.
Og hverjir em sparifjár-
eigendumir? Það em tugir
þúsunda landsmanna, sem
eiga spariféð í bönkum. Það
er almenningur í þessu landi,
bæði til sjávar og sveita.
Lántakendurnir, þeir, sem
greiða vextina, em hinsvegar
fyrst og fremst þeir, sem í
atvinnurekstri standa, þar á
meðal auðvitað Solumiðstöð
hraðfrystihúsanna, og er því
ekki óeðlilegt, að þessir að-
ilar vilji hafa vextina sem
lægsta.
Auðvitað má lengi um það
deiLa hve háir vextir eigi að
vera á hverjum tíma, enda
eru þeir einmitt eitt tækið,
sem notað er til að hafa áhrif
á efnahagsþróunina, bæði
hérlendis og í öðrum lýð-
ræðislöndum.
Nú háttar þannig til hér á
Islandi, að miklu meiri eftir-
spum er eftir fjármagni til
framkvæmda en unnt eða
skynsamlegt er að fullnægja,
því að þegar eru svo mikLar
framkvæmdir í landinu, að
slegizt er um hvern vinnu-
færan mann.
Vaxtalækkun, eins og nú
háttar, mundi þýða enn meiri
eftirspum eftir lánsfé. Ef lát-
ið væri undan þeim þunga
hlyti það að leiða tii verð-
bólgu. Jafnframt mundi
vaxtalækkun eins og nú er
háttað þýða minni spamað
og þar með minni fram-
kvæmdir.
VÖXTUM?
SKRÍLSLÆTI
að er mjög leitt til þess að
vita, að nokkrir menn í
verkamannaféiaginu Dags-
brún skuli láta kommúnista-
flokkinn hafa sig til þess að
halda uppi hreinum skríisiát-
um á fundum félags síns.
Margsinnis hefur það kom-
ið fyrir, að ræðumenn hafa
ekki fengið hljóð tiL að fiytja
mál sitt fyrir öskrum og ólát-
um, þar sem svo langt hefur
gengið, að þessir ólátaseggir
hafa jafnvel brigsiað félögum
sínum um nazisma og hvers
kyns óheiðarleika.
Auðvitað taka þessir menn
það ekki upp hjá sjálfum sér
að haga sér eins og dónar.
Þetta er skipulagt af komm-
únistum, enda alkunna, að
þeir kenna liðsmönnum sín-
um að hleypa upp fundum og
koma í veg fyrir frjálsar og
heilbrigðar umræður.
En þetta er verkamönnum
og félagi þeirra til vansæmd-
ar og þarf sannarlega að upp-
ræta, svo Dagsbrún njóti
réttmætrar virðingar. í kosn-
ingunum um helgina mtmu
verkamenn líka sýna hvers
þeir meta slíkt hátterni.
BEITA OFBELDI
lkunna er, að nær því í
hverjum einustu Dags-
brúnarkosningvun hefur hvers
kyns ofbeldi verið beitt. —
Mönnum hefur verið haldið
utan kjörskrár og þar að auki
er það tíðkað að þverbrjóta
lög Alþýðusambands Islands.
í reglum Alþýðusambands-
ins er kveðið svo á, að kjör-
skrá skuli afhenda tveim dög-
um áður en kosningar hefj-
ast. Þetta er gert í öllum
verkalýðsfélögum landsins
nema Dagsbrún. Þar er sá
háttur á hafður, að lýðræðis-
sinnar fá aldrei kjörskrá fyrr
en kosning hefst.
Hér er auðvitað tun hrein-
ustu lögbrot að ræða, en
kommúnistar láta sig það
engu varða. Það eina sem fyr-
ir þeim vakir er að halda
völdunum í Dagsbrún, hvort
sem þeir gera það eftir rétt-
um reglum eða röngum.
UTAN UR HEIMI
MYND þessi var tekin fyrir
nokkrum dögum af Jóhannesi
páfa XXIII, þar sem hann
rseddi við fjöldamörg. kaiþólsk
prestsefni í Vatikaninu í
Rómaborg. Héldu prestsefnin,
sem sagt er, að hafi mjög
góðan söngkór, hljómleika í
Vatikaninu til ágóða fyrir
hinn kaþólska prestaskóla
sinn.
Fangarnir
ÞRÍR dýrustu fangar heims
sitja í Spandau fangelsinu í
Vestur-Berlín. Lifa þeir í
þeirri von að Krúsjeff for-
sætisráðherra sjái sig um
hönd og dragi úr refsingu
þeirra. Þetta eru nazistarnir
þrír og stríðsglæpamennirnir
Rudolf Hess, Albert Speer og
Baldur von Schirach, sem
dæmdir voru eftir Nurnberg-
réttarhöldin í Iok heims-
styrjaldarinnar síðustu.
Fyrir stríð voru venjulega
um 600 fangar í Spandau-
fangelsinu. Nú eru þar’ að-
eins þessir þrír. Fangelsi
þetta er í úthverfi Berlínar,
og umhverfis það er há
gaddavírsgirðing. Á aðvörun-
arspjöldum stendur: „Komið
ekki nálægt girðingunni. Verð
irnir hafa fyrirskipanir um
að skjóta.“ Innan við gadda-
vírsgirðinguna er rúmlega 6
metrá hár múrveggur. Alls
staðar eru ljóskastarar, óg í
varðturnunum eru að stað-
aldri hermenn vopnaðir liríð-
skotabyssum.
Voru sjö
Um tíma voru sjö fangar
í Spandau, sem allir höfðu
hlotið dóma í Niirnberg. í
nóvember 1954 samþykktu
fjórveldin í Berlín, Banda-
ríkjamenn, Bretar, Frakkar
og Rússar, að leysa Konstant-
in von Neurath úr haldi, en
hann var þá 81 árs og alvar-
lega sjúkur. Hann hafði verið
hermálaráðherra Hitlers, og
seinna landsstjóri í Tékkó-
slóvakíu. Erich Rader aðmír-
áll, sem var yfirmaður þýzka
flotans fyrstu ár heimsstyrj-
aldarinnar, var leystur úr
haldi í september 1955. Hann
var þá 78 ára. Ellefu mánuð-
um síðar hlaut Karl Dönitz
aðmíráll frelsi. Hann tók við
yfirstjórn flotans af Rader
árið 1943, og var skipaður
eftirmaður Hitlers þegar ein-
ræðisherrann svipti sig lffi í
styrjaldarlok. í maí 195'’ var
svo Walter Funk látinn laus.
Hann var þá 66 ára, en hafði
á Hitlersárunum verið forseti
Ríkisbankans.
Nú eru fangarnir þrír. Og
ef allt fer samkvæmt áeetlun
þrír í
verður Rudolf Hess einn eftir
árið 1966, þegar von Schiraoh
og Speer hafa afplánað refs-
ingar sínar. Hess er nú 67 ára
og viðurkenndur geðsjúkling-
ur.
Á nýársdag tók 120 manna
brezkur herflokkur við gæzlu
í Spandau af Bandaríkja-
mönnum. Fyrsta febrúar n.k.
taka franskir hermenn vlð af
Bretunum, og mánuði seinna
leysa Rússar svo Frakkana af
hólmi. Hermennirnir sjá varla
fangana. Þeirra verkefni er
að hafa gát á umhverfinu, og
hrinda sérhverri hugsanlegri
tilraun ofstækisfullra nazista
til að frelsa fangana. •
Fjölmennt starfslið.
Fanganna þriggja gæta 16
fangaverðir, fjórir frá hverju
stórveldanna fjögurra, fjórir
yfirfangaverðir og fjórir
f an gelsisstj ór ar.
Sextíu manna starfslið
vinnur í fangelsinu og ann-
ast fangaverði og fangana
þrjá. Flestir eru nú Þjóðverj-
ar, en þó er þarna hollenzk-
ur rakari og tveir ítalskir
matreiðslumenn. ítalirnir mat
reiða ekki fyrir fangana, sem
fá venjulegt fangaviðurværi.
Vestur þýzka stjómin áætl-
ar að hver fangi kosti hana
um 50 krónur á dag í fæðis
og gæzlukostnað. En kostn-
aður vestur þýzku stjómar-
innar í sambandi við fangana
þrjá í Spandau var á árinu
1962 um kr. þrjár milljónir.
Kostnaður fjórveldanna er
ekki látinn uppi, en talinn
vera um 5 milljón krónur ár-
lega að ótöldum kostnaði
vegna hervarðanna.
Fangaklefunum í Spandau
hefur ekki verið ’rreytt frá
því sem þeir voru fyrir stríð,
og fangamir þrír njóta því
sömu þæginda og fangar
Hitlers. Þar til 1954, þegar
Anthony Eden krafðist bættr
ar aðbúðar fyrir þá, fengu
þeir ekki einu sinni að talast
við. Nú er það hins vegar
leyft.
Of skrautleg peisa.
Um jólaleytið ár hvert fara
ættingjar fanganna þriggja
Spandau
fram á það við alþjóða ' .auða
krossinn eða herstjórnir fjór-
veldanna að aðbúð fanganna
verði bætt, en þær beiðnir
hafa hingað til engan árang-
ur borið. Um síðustu jól fékk
von Sehirach fatapakka í jóla
gjöf, en pakkinn var endur-
sendur með þeim ummælum
að peisan, sem í honur.. var,
hafi verið of skrautleg fyrir
fanga.
Vesturveldin þrjú svara *
venjulega fyrirspurnum um
breyttan hag fanganna með
þeim ummælum að breyting-
in sé háð samþykki allra fjór-
veldanna. Er þannig gefið- í
skyn að Rússar hljóti að
neita. Hins vegar þer að hafa
í huga að í 17 ár hefur fjöldi
manns haft atvinnu við
Spandau fangelsið, og er það
orðið rótgróið fyrirtæki.
Ekki er sennilegt að Rússar
hafi frumkvæðið að því að
láta fangana lausa. En með
breyttum aðstæðum í heims-
málum er hugsanlegt að þeir
tækju málaleitan frá Vestar-
veldunum um náðun fang-
anna jákvætt. En Vesturveld-
in óttast að Rússar noti hverja
slíka málaleitun 1 áróðurs-
skyni.
I
Átakanleg áminning.
Svo fangarnir þrír fá að
sitja áfram. Baldur von
Schirach var sá eini, ser í ótt-
ast var að gæti sameinað að
nýju og skipulagt nazismann
í Þýzkalandi. Hann er aðeins
55 ára, og hafði allan Hitlers-
tímann yfirstjóm á uppeldi
Hitlersæskunnar. Speer, sem
er tveimur árum eldri, var
ráðherra í stjórn Hitlers, og
hafði með smíði hergagna að
gera. Hess hefur verið í
fangelsi frá 194)1, þegar hann,
sem hægri hönd Hitlers fór
flugleiðis til Skotlands til að
reyna að komast að samning-
um um að Bretar hættu bar-
áttunni gegn nazismanum.
Þremenningarnir eru átak-
anleg áminning um þau ógn-
arvöld, sem þýzka þjóðin eitt
sinn veitti „leiðtoganum".
(Rawle Knox I
Observer).