Morgunblaðið - 02.02.1963, Síða 6
MORCVNBLAÐIÐ
Laugardagur 2. febrúar 1963
Attræður í dag:
ölafur Ólafsson
NÆR er mér að halda, að á upp-
vaxtarárum minum og raunar
lengi frameftir hafi flestir Reyk-
vikingar þekkt eða a.m.k. kann-
azt við Ólaf Ólafsson. Hann var
slíkur íjörmaður og áhugamál
hans svo margvísleg, að fáum
gat dulizt. í dag þegar Ólafur
verður áttræður, er hann búinn
að dvelja mörg ár í sjúkrahúsi
og hafði þegar áður nokkuð dreg
ið sig í hlé úr skarkala og um-
svifum. Engu að síður er hann
enn hugstæður fjölmörgum vin-
um sínum, sem senda honum
kveðjur á Elliheimilið Grund,
þar sem hann býr nú.
Ólafur er fæddur 2. febr. 1883
í Hafnarfirði og voru foreldrar
hans þau Geirlaug Eyjólfsdóttir
og Ólafur Sigurðsson. Sjálfur
flutti hann hingað til Reykjavík-
ur þegar nokkru fyrir aldamót
og má því segja, að hér hafi hann
lifað allan sinn langa starfsald-
ur. Hér kvæntist hann og á ár-
inu 1926 sinni góðu konu, Sús-
önnu Hansen, hjúkrunarkonu,
sem hann missti fyrir rúmu ári
eftir ástríkt og farsælt hjóna-
band.
Þjóðhættir voru aðrir á æsku
árum Ólafs en nú. Þá þótti það
t.d. slík nýlunda, að nokkur
skyldi hafa framtak til að gefa
út póstkort, að Ólafur hlaut af
því viðurnefni, sem hann varð
alþekktur undir. En það var
ekki þetta framtak eitt, sem
gerði Ólaf víðkunnan. Lengi
vann hann hjá Sturlu-bræðrum,
sem þá höfðu margháttaðan
rekstur hér í bæ. Eftir það setti
Ólafur upp eigin verzlun, gerð-
ist síðar ráðsmaður Franska
spítalans, rak vinsæla kolaverzl-
un um nær tveggja áratuga
skeið og varð loksins 1947 og síð
jn meðan heilsan entist fram-
kvæmdastjóri fulltrúaráðs Sjálf-
stæðisfélaganna hér í bæ.
Af þessu ófullkomna yfirliti
sézt, að Ólafur hefur verið sí-
starfandi um dagana. Hygg ég
þó, að önnur störf hafi verið
honum hjartfólgnari en þau,
sem hann vann sér til lífsfram-
færis, því að Ólafur hefur ætíð
mjög látið ýmis konar félags-
mál til sín taka. Hann var t.d.
lengi í Lúðrasveit Reykjavíkur
og gjaldkeri Dýraverndunarfé-
lagsins nokkuð á þriðja áratug.
Þá var hann á sínum tíma í
stjóm Frjálslynda safnaðarins.
Langvinnastur og ríkastur hef
ur áhugi Ólafs þó verið á stjóm
málunum. Um það get ég flest-
um betur dæmt, því að í bernsku
minni voru þeir Ólafur og faðir
minn nánir samherjar og síðar
urðum við Ólafur samstarfs-
menn í mörg ár.
Oft heyrði ég Ólaf og pabba
ræða um eldheita baráttu þeirra
fyrir málstað Landvarnarmanna
og rifja upp sögur úr uppkasts-
kosningunum 1908. Skildist mér
snemma, að Ólafur mundi eiga
fáa sína líka í öflun atkvæða og
umsjá kosninga. Á þeim árum
voru raunar samfundir af fleira
tilefni en kosningum einum, því
að ekki hefi ég verið gamall
þegar ég fékk að fara með föð-
ur mínum og Ólafi til fiskveiða
hér út á sundin. Reru þeir þá
út íyrir Akurey og síðan kring-
um Engey. Öfluðu allir eitthvað
og mun ég seint gleyma því
fagra vorkvöldi.
í starfi sínu fyrir fulltrúaráð
Sjálfstæðisfélaganna sýndi Ólaf-
ur sívakandi áhuga og trú-
mennsku. Á efri árum var
að sjálfsögðu ekki eins létt
ur á sér til áróðursferða um bæ-
inn eins og áður fyrr, en lagni
Ólafs hefiu- ætíð verið óbrigð-
ul og vinsældir hans og traust
meðal fulltrúanna óhagganlegt.
Við, sem í forustu höfum verið
eigum ekki sízt Ólafi að þakka
einurð og hreinskilni, sem hann
hefur ætíð éinkennt. Hann hef-
ur aldrei látið undan fallast að
Síldveiöarnar og
Síldariönaöurinn
eítir Finnboga Guðmundsson útgerðarm.
FYRIR nokkru, er ég las fræðslu
grein Davíðs Ólafssonar, fiski-
málastjóra, um sjávarútveginn
1962, kom mér í hug ýmislegt
athyglisvert og lærdómsríkt í
sambandi við þennan þýðingar-
mesta atvinnuveg þjóðarinnar á
þessu aflahæsta ári, sem komið
hefur.
Eins og skýrslan ber með sér,
er það síldveiðiaflipn, sem varð
til þess að gera árið að aflahæsta
segja það, sem segja þurfti við
hvern sem er, hvort öllum lík-
aði betur eða verr.
Að lokum skal þess getið, að
þrátt fyrir kappsemi sína, þá
er Ólafur frjálslyndur maður,
sem vel kann að meta mismun-
andi skoðanir. Það kom t.d. fram
í því, að á meðan hann hafði
heilsu til var hann manna kirkju
ræknastur og hlustaði þá með
sömu ánægju á þá báða, séra
Bjarna og séra Jón Auðuns. Og
eftir að heilsunni hrakaði undi
hann sér lengi bezt á meðal
sinna kaþólsku vina á Landa-
kotsspítala. Svona er Ólafur.
Honum þykir gott að hlýða á
aðra, metur þeirra orð en læt-
ur eigin samvizku ráða.
Bjarni Benediktsson
árinu, sem komið hefur. En það
er sérstaklega eftirtektarvert, að
þessi glæsilegi árangur við síld-
veiðamar varð ekki vegna þess
að síldargöngurnar við strendur
landsins hafi verið að sama skapi
óvenju miklar og hagstæðar til
veiði, heldur má þakka þetta full
komnari tækjum og tækni við
veiðarnar, og einnig kom hag-
stæð veðrátta til hjálpar að
verulegu leyti. Það er alveg víst,
að ef síldveiðiflotinn hefði verið
útbúinn á svipaðan hátt Og var
fyrir ca. 15 árum, hefði sáralítið
aflazt af síld, ,og er þá sama
hvort eru hafðar I huga sumar-
síldveiðarnar fyrir norður- og
austurlandi eða vetrarsíldveiðar
við suðvesturlandið. í sambandi
við sumarsíldveiðarnar fyrir
norðan og austan er það athygl-
isvert, að svo til engin síld veidd
ist á þeim venjulegu síldarslóð-
um, sem aðallega var veitt á
árin 1940—1950, sem voru mjög
góð síldveiðiár. Nú veiðist aðal-
lega mjög djúpt út af norður-
landi og út af austurlandi. Vetr-
arsíldveiðarnar við suðvestur-
landið hafa nú verið stundaðar
með mjög góðum árangri á 3
vetrum. Þeir, sem veiðar þessar
hafa stundað, og þeir, sem fylgzt
hafa með þeim, telja, að öll
þessi ár hafi verið mjög mikil
síld einhvers staðar á þessu
svæði svo til óslitið haust- og
vetrarmánuðina og frarn á vor,
enda hafa aflabrögðin staðfest
það. Þessar staðreyndir ættu að
nægja til þess að fullvissa okkur
um, að hér er óhætt að reikna
með áframhaldandi vetrarsíld-
veiði. En til þess að styrkja
þessa skoðun enn frekar finnst
mér rétt að benda á eftirfar-
andi. —
Ég og ýmsir, sem eru á svip-
uðum aldri eða eldri, og búið
hafa við þessi fiskimið í meira
en hálfa öld, erum þeirrar skoð-
unar, að síldargengdin við suð-
vesturlandið þessa 3 aflamiklu
vetra hafi verið minni en flest
önnur ár, 3—4 áratugi aftur f
tímann. Að vísu höfum við
ekki vísindalegar sannanir fyrir
þessu, en sú staðreynd, að ekki
hefur tekizt að ná neinum telj-
andi afla í reknet þó að reynt
væri á þessum árum, gefur
þeim, sem til þeirra veiða
þekktu á fyrri árum, sterka vís-
bendingu í þessa átt.
Það hefur því miður oft verið
svo, að þegar mikill afli hefur
borizt, skyndilega eða óvænt,
hefur orðið erfitt um markaðs-
öflun fyrir hann. Þótt komið
hafi fyrir tregða á afsetningu
aflans í mestu aflahrotunum,
má segja, að furðuvel hafi tekizt
að fá markaði fyrir þennan
mikla afla. Og það er sérstak-
lega ánægjulegt, að tekizt hefur
að nýta verulega mikið af hon-
um til manneldis. Þótt ég hafi
ekki athugað það tölulega, tel ég
nokkuð víst, að hlutfallslega hafi
mun meira af suðvesturlandssíld
inni farið til manneldisfram-
leiðslu en t. d. norður- og austur
Fraotrihald á bls. 11
Garðyrkjustjóri Reykjavik-
urborgar skrifar Velvakanda
svofellt bréf vegna umræðna
um áburðinn Skarna og störf
garðyrkj umanna.
• Áhrif Skarna á rækt-
un í höfuðborginni
Skarni hefur að undanförnu
og oft áður verið umræðuefni
bæði í blöðunum og manna á
meðal. Ástæðan hefur verið, sú
hvimleiða lykt, sem jafnan hef-
ur fylgt þessum ágæta áburði.
Eins og allir vita er „Skarni“
unninn úr þeim úrgangsefnum
sem falla til hjá heimilum í
Reykjavík og.flutt eru í Sorp-
eyðingarstöðina á Ártúnshöfða,
og það er einmitt vegna tilkomu
þessa lífræna áburðar sem
mögulegt hefur reynzt að stór-
auka ræktun ýmissa opinna
svæða innan borgarinnar, nú
hin síðari ár.
Sfcarni kom fyrst til sögunn-
ar um miðjan júní 1958, en þá
var stærð hinna ræktuðu svæða
í borginni 32.11 ha., en er nú
orðin 65.74 ha. eða aukningin
orðið heldur meiri en öll sú
ræktun sem fyrir var, þegar
„Skarni" var tekin í notkun.
Ég er engan veginn að halda
því fram, að ræktunaraukning-
in sé eingongu að þákka til-
koma þessa áburðar frá Sorpeyð
ingarstöðinni, en ég fullyrði að
Skarni hafi átt ríkastan þátt i
því að gera þessa stórfeldu aukn
ingu mögulega. Reynslan hefur
þegar sannað ágæti Skarna sem
áburðar, enda verða fáir til
þess að mæla gegn notkun hans
af öðrum ástæðum en þeim,
hinum sterka þef, sem notkun
hans hefur verið samfara.
Vonir standa til að úr þeim
leiða daun megi nokkuð draga,
með því að afgreiða ekki yngri
framleiðslu, en 7—8 mánaða
gamlan Skarna frá verksmiðj-
unni á Ártúnshöfða, en það
mun að sjálfsögðu orsaka veru-
lega aukningu á geymslurúmi
fyrir áburðinn í nágrenni við
Sorpeyðingarstöðina, og óneit-
anlega hefur það einnig í för
með sér einhverjar tafir á
áframhaldandi ræktunaraukn-
ingu í borgarlandinu.
• Forstjóra Alaska
svarað
Mér þykir rétt að það sem
að framan er sagt komi fram
í sambandi við skrif þau og um
tal. sem átt hafa sér stað að
undanförnu, og þó einkum í sam
bandi 'við bréf það sem for-
stjóri Alaskagróðrarstöðvarinn-
ar skrifar í þátt Velvakanda
30. jan. s.l. Þeim skrifum ér
ekki hægt að láta ósvarað, með
því að þar er á ferðinni maður,
sem mikið hefur að kveðið 1
sambandi við skrúðgarðarækt
borgarbúa og jafnan verið tekið
full tillit til.
Nokkuð hefur þó borið á því
nú hin síðari ár að Jón H.
Björnsson, hafi gerzt ber að því
að læða þeirri skoðun inn hjá
almenningi að stéttarbræður
hans væru það ófróðari honum
um alla rsektun að þeir gæfu
fólki hæpin ráð í sam-
bandi við garðyrkjustörf.
Nú virðist hann ætla að
vinna sér almenna borgarahylli,
með því að telja fólki trú um
að garðyrkjumenn Reykjavík-
urborgar séu að útata grasflatir
með lífrænum áburði, í algjöru
tilgangsleysi, aðeins í atvinnu-
bótavinnu. Lífrænn áburður er
með öllu óþarfur nema í flögin
í upphafi ræktunar segir hann.
Hann heldur því fram, að full-
nægjandi sé fyrir allar grasflat-
ir að bera á kemiskan áburð um
alla framtíð.
Um þessa skoðun mun Jón H.
Björnsson vera einn í hópi garð
yrkjumanna, og þykir mér
næsta ótrúlegt að nokkrir reynd
ir ræktunarmenn verði til að
fallast á slíka fullyrðingu.
Það er staðreynd, sem reynsl-
an hefur sannað, að séu gras-
flatir sviknar um lífrænan
áburð í meira en 4—5 ár og að-
eins látnar njóta tilbúins áburð-
ar, eru þær ekki í góðu rækt-
unarástandi og þyrftu sannar-
lega á sterkum litarefnum að
halda, ekki aðeins að vetrar-
lagi heldur líka að sumrinu,
og fengi Alaska-stöðin áreiðan-
lega möguleika á góðri sölu
amerískra gerfigrænku, ef hætt
yrði með öllu að nota lífrænan
áburð í skrúðgarða. Ráðlegg ég
forstjóranum eindregið til að
afla söluumboðs fyrir þetta lit-
arefni um öll Norðurlönd, þar
sem þetta litarefni mun algjör-
lega óþekkt
• Klipping trjáa
og runna
í bréfi sínu til Velvakanda
gerir Jón H. Björnsson, að um-
talsefni viðtal við tvo af starf-
andi garðyrkjumönnum hér í
Reykjavík, og sýnir gagnvart
þeim það karakterleysi að full-
yrða, að þeir séu að viðhafa
auglýsingaherbragð með því að
ráðleggja trjáklippingar um
þetta leyti árs — það sé allt í
lagi fyrir garðeigendur sem
sjálfir vilja annast trjáskerð-
ingu í görðum sínum að klippa
tré og runna á hvaða tima árs
sem er.
Hér sýnir forstjórl Alaska-
stöðvarinnar meiri óskamm-
feilni í garð stéttarbræðra
sinna, en jafnvel ?eir sem bezt
þekkja hann, gátu af honum
vænzt, og eru menn þó orðnir
mörgu vanir.
Garðyrkjumenn þögðu í sum-
ar, er Alaska auglýsti dag eftir
dag „Nýtt lyf er ekki dræpi
fugla“ og gaf í skyn að garð-
yrkjumenn almennt notuðu
gömlu eiturefnin áfram. Vissu
þó allir garðyrkjumenn að hið
nýja lyf var „jafn banvænt“
hinum sem fyrr höfðu verið al-
gengust í notkun.
Ég þori að slá því föstu að
þeir tveir garðyrkjumenn, sem
Jón H. Björnsson staðhæfir að
séu að fullyrða hluti er þeir
viti ekki um, eru sízt ófróðari
um trjáklippingar en hann, og
hafa áreiðanlega séð trjám
„blæða út“ á vordegi, vegna
ógætilegrar skerðingar, enda þó
Jón H. Björnsson telji slikt
aldrei hafa verið sannað.
Læt ég svo staðar numið I
svari mínu gegn furðuskrifum
Jóns H. Björnssonar.
Hafliði Jónsson. |