Morgunblaðið - 17.02.1963, Blaðsíða 8

4
8
•* k a j*. *.« t t t í< <i >
MORCVNBLAÐIÖ
'ýy ^ .• •• ■•/••' •••/
NÚ f öndverðum janúnar átti
ég leið frá Akureyri um Skaga
fjörð og greip þá tækifærið að
litast nokkuð um. Hygg ég það
hefði komið fleirum á óvart
en mér að fara þá leið um há-
vetur og þurfa þó ekki að
hafa svo mikið við, sem að
setja keðjur á bifreiðina. En
þannig heilsaði nýja árið Norð
urlandi, að snjólaust var nema
tii fjalla, þótt frosthörkur hafi
Séð heim að Birkihlíð.
Stofnlánadeildin með msiri framfara
og framtíðarmálum landbúnaðarins
/
Hjónin í Birkihlfð, Steindór Benediktsson og Elínóra Jóns-
dóttir ásamt syni þeirra, Sólbjrgi, væntanlegum bónda þar.
verið miklar. Og eini síkaflinn,
ef skafl skyldi kalla, sem ég
hitti á minni ferð, var á Öxna
dalsheiði, skömmu áður en
komið var í Giljareitinn.
Mér er minnisstæð innreiðin
í Skagafjörð. Það' er fallegt á
Norðurlandi í frosti og still-
um um hádegisbil. Skammt
frá Silfrastöðum mættum við
bónda á reiðhjóli, sem var að
fara í beitarhúsin, og innan
tiðar vorum við komin að
Miklabæ, þar sem
,„,Vötn“ í klaka kropin
kveða á aðra hlið“.
En lengra var ferðinni heit
ið og loks komið í Birkihlíð.
Steindór bóndi Benediktsson
stóð úti á hlaðinu og leiddi
mig þegar til stofu. Var ekki
laust við, að honum hnykkti
við, er hann vissi, að hér var
blaðamaður á ferð; kvaðst þó
mundu rabba við mig eins og
hvern annan gest um hitt og
þetta. Innti ég hann um bú-
skapinn í Birkhlíð og hvort
hann hefði búið þar alla sína
búmannstíð:
— Eg var 18 ára, er ég hóf
búskap og bjó ég þá á móti
föður mínum á Gili, sem þá
var næsti bær við Birkihlíð.
Hingað fluttist ég svo 1920.
Það er öll yfirferðin í veröld-
inni.
— Þú hefur þó skroppið út
fyrir héraðið endrum og sinn-
um?
— Ekki neita ég því. Það
hefur þó ekki líklega verið
fyrr en 1840, sem ég gerði það
í fyrsta skipti, og fór ég þá til
Akureyrar. En nú erum við
hjónin búin að ferðast svo að
segja umhverfis landið.
— Hvernig var aðkoman hér
í Birkihlíð, er þú fluttir hing-
að?
— Eg þurfti aí ^yggja allt
upp og bústofninn var lítill til
að byrja með. Tvær kýr og
100 fjár. Þurfti ég þó að sækja
heyskap burtu meira og minna
handa þessum fáu skepnum.
Nú heyja ég bara á túni, er
þó með 17 nautgripi og urn
200 fjár.
— Og hér eru allar bygging
ar nýlegar og reisulegar að
sjá?
— Já. Gamli bærinn, sem ég
byggði, var aðeins úr torfi og
timbri, en góður bær samt. Þó
var raki í honuim, svo að ég
réðist í að byggja nýtt íbúðar
hús árið 1936. Fjósið stækkaði
ég svo tveim árum síðar og
fjölgaði þá þessum fáu grip-
um mínum í 12—13 kýr, en þá
var mjólkursamleg komið á
Sauðárkrók. Svo réðumst við
feðgarnir, ég og Sólbergur son
ur minn, í að endurnýja gripa
húsin. Byggðum nýtt fjárhús
1956, haughús 1958, fjós 1959,
hlöðu 1960 og stækkuðum
hana þá um meir en helming.
— Hvernig finnast þér frarn
kvæmdir hafa verið hér í
Skagafirðinum nú í seinni tíð?
— Eg tel, að framkvæmdir
hafi almennt haldið í horf-
inu og er mikið unnið hér á
hverju ári að byggingar- og
ræktunarmálum. Hins vegar
var það svo fram undir 1935,
að hýbýli og gripahús voru
léleg hér, a. m. k. ef miðað
var við aðalleiðir. Og síðan hef
ur mjög skriðið áfram og
stöndum við nú ekki aftar
öðrum héruðum hvað það
snertir, heldur þvert á móti
fremur að því leyti að við
fórum seinna af stað og eigum
því yfirleitt vandaðri bygging
ar, eftir því sem byggingar-
tækninni hefur fleygt fram.
Og við þurfum ekki að kvarta,
úr því við komumst úr lægð
inni.
— Viðgangur og vöxtur
Sauðárkróks hefur valdið þar
miklu um?
.— Já, það hefur mikið að
segja að hafa kaupstað upp á
markaðsmöguleika að gera.
Sauðárkrókur hefur verið að
stækka og atvinnuskilyrði þar
að batna. Lífsafkoman hefur
verið ágæt þar þrjú til fjögur
síðustu árin, mikil atvinna og
velmegun. Það hefur sitt að
segja til að umsetja og af-
setja.
— En var ekki nokkur bú-
fjárrækt þar fram eftir árum?
— Jú, búskapur var mikill
þar fram undir 1940—1950.
Kýr voru þar flestar eitthvað
á annað hundrað, — en nú er
þar aðeins ein kýr. Auknir at
vinnumöguleikar hafa breytt
þessu algjörlega og ég vil
halda því fram, að það hafi
mikið að segja, sérstaklega
hvað mjólkurvörui’nar snert-
ir.
Þó að við Skagfirðingar sé
um montnir, hef ég alltaf litið
upp til Eyfirðinga. En eins og
ég segi, þá tel ég ekki að mann
gildi sé hér minna, heldur hef
ur aðstöðumunur skapað þeim
betri skilyrði til framkvæmda.
Mætti benda á, að þeir fengu
fyrsta þúfnabanann, enda skil-
yrði þar betri, fyrst og fremst
vegna hins góða kaupstaðar.
Og þó þessi tæki hafi ekki
reynzt eins vel hér á landi og
menn höfðu vonað, komu þau
þó ræktunarframkvæmdunum
af stað. Hingað í Skagafjörð-
inn kom fyrsta beltisdráttar-
vélin ekki fyrr en 1945 og má
segja að þá verði tímamót í
ræktunarsögunni. Og ég verð
að segja það Skagfirðingum
til hróss, að þeir hafa notað
þessi tæki vel og umbreytt hér
aðinu.
— En hvenær stofnuðuð
þið ykkar mjólkursamlag?
— Það gerðum við árið 1934.
Fram að þeim tíma var hér ein
göngu fjárbúskapur, nema í
næsta nágrenni við Sauðár-
krók. Þar var selt eitthvað af
mjólk og flutti þá hver bóndi
fyrir sig. Upp úr því tók mjólk
urframleiðslan að vaxa mjög
mikið og er innlagsmjólkin nú
eitthvað á 4. milljón lítra. Og
aðeins í þessum hreppi, Staðar
hreppi, sem telur 27 bæi, nem
ur framleiðslan um hálfri
milljón lítra.
— Lítur þú björtum augum
til framtíðarmnar?
— Landbúnaðurinn er enn
þá á framfarastigi. Afurðirnar
aukazt stöðugf og meðan svo
er, finnst méf vel horfa. Enda
er tæknin orðin svo almenn,
sem verið getur, þó að sjálf-
Sunnudagur 17. febrúar 1961
sögðu komi ný tæki, sem taka
þessum fram. Hins vegar tel
ég, að fara þurfi með gát. Sér
staklega verðum við mjólkur
framleiðendur að fara með
þeirri gát, að við getum selt af
urðirnar hér innan lands.
— Og ertu ánægður með
vöruverðið?
— Já, mér finnst það ágætt
og vel viðunandi. Menn verða
að gá að sér og of hátt vöru
verð leiðir af sér vaxandi
kröfugerð og vaxandi dýrtíð,
— og ég er hræddur við dýr-
tíðina. Það er illt að ráða við
stéttasamtökin og erfitt að
hamla þar á móti, þegar kröfu
gerðin fer að ganga út í öfgar
og byggir ekki á aukinni þjóð
arframleiðslu. Þegar svo er
komið, er skuggalegt um að
litast, og framfarahugur get-
ur beðið hnekki við það.
-— Segðu mér eitt að lokum,
Steindór. — Hvaða augum
lítur þú á nýju löggjöfina um
Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins?
— Eg tel Stofnlánadeildina
með meiri framfara og fram-
tiðarmálum landbúnaðarins.
Og ég er satt að segja hissa á
því, hve margir bændur hafa
tekið þessum breytingum með
fálæti og jafnvel andstöðu.
Það skiptir öllu máli fyrir
þá, sem ráðast í byggingar, að
öruggt sé um lánafyrirgreiðslu
og allir vissum við, að búnaðar
sjóðirnir voru orðnir meira en
félausir. Eg hefði talið það
hæpna leið að velta þeim enda
laust áfram með nýjum og nýj
um lánum.
Eg man, að 1959 var allt
mjög í óvissu um, hvort nokk-
ur lán fengjust til húsabygg-
inga. Slíkt öryggisleysi er al-
gjör hemill á framkvæmdirn
ar og ekkert gagn í nöfnum
sjóðanna einum saman, ef
annað kemur ekki til. Þess
vegna finnst mér mikið ör-
yggi í þessari nýju löggjöf
fyrir framtíðina; framlag
bænda er þar tiltölulega lítið
en dregur mikið á móti.
-- XXX -
Er ég hafði þegið góðan við-
urgjörning, fór ég að tygja
mig til brottferðar. Steindór
fylgdi mér út á hlað og sýndi
mér gripahúsin, sem öll voru
mjög til fyrirmyndar. Spurði
ég hann þá, hvort hann gæti
ekki státað af góðum reið-
hestum, sem aðrir Skagfirð-
ingar. Lét hann vel yfir, en
kvað þá þó einna lakasta í
seinni tíð.
Töluvert var tekið að
rökkva, loksins þegar ég kom
mér af stað. Meðfram vegin-
um til Sauðárkróks og niður
við Héraðsvötn dreifðu sér
stóðhross um hagana, þung-
lamaleg og kuldaleg að sjá.
Efaðist ég þó ekki um fjör og
mjúkleika gæðinganna, ef á
hefði reynt, og saknaði þess
■bð geta ekki tekið undir með
vígreifum hestamanni;
„Djúpt í klofin klakabönd
klárinn lofið grefur;
gegnum skrofið rósarönd
rétta ofið hefur“.
H. BL
\