Morgunblaðið - 11.05.1963, Page 5

Laugardagur 11. maí 1963
MORGUISBLAÐIÐ
5
er þó ekki nema taepur helming-
oir þess, sem nú er að gerast.
„SKIP f SMÍÐUM“
Um vöxt verzlunarskipaflot
(ans liggur þetta fyrir: Eim-
tskipafélagið keypti skipið
Mánafoss í desember sl. oig er
toú að fá afhent í dag annað
Skip, Bakkafoss. En nýi Brú-
arfoss kom til landsins í nóv-
'ember 1960. ?rekari aðgerðir
af hálfu félagsins munu vera
í undirbúningi. Samband ís-
lenzkra Samvinnufélaga eign-
aðist nýtt skip, Stapafellið, í
fyrra og á nú skip í smíðum
í Noregi. Hafskip ei-jnaðist
nýtt skip, Rangá, 1962 og á í
fsmíðum skip í Þýzkalandi,
Sem tilbúið verður í sumar.
Jöklar eiga skip í smíðum í
'Englandi og fengu Dranga-
íökul í iok ársins 1961. Fleiri
■aðilar munu vera að hivjsa tii
Skipakaupa.
150% FREUSI
Bifreiðainnflutningur hefur
Verið gefinn frjáls, og með því
létt af haftakerfi, sem óhjá-
kvæmilega leiddi til hinnar
mestu spillingar, þar sem inn-
flutningsleyfi gengu kaupum og
sölum, stundum fyrir offjár. Bif-
Teiðainnflutningur af öllum
gerðum, vörubifreiðum, lang-
ferðabifreiðum og fólksflutninga
bifreiðum var sl. ár 150% meiri
en síðasta ár vinstri stjórnarinn-
er 1958. Stórfelld lækkun kemur
Tiú til framkvæmda á bifreiða-
•varahlutum, vegna tollalækkana
og nemur lækkunin allt að 20%.
FUEIRI
UANDBÚNADARVÉUAR
Ég ætla að minnast aðeins a
Innflutning landbúnaðarvéla. í
tíð vinstri stjórnarinnar, árið
1957, voru fluttar inn landbún-
aðarvélar hingað komnar að verð
Tnæti 20 milljónir 364 þúsund
!kr. umreiknaðar til núverandi
'gengis (á gamla genginu 7
milljónir 819 þúsund). Til sam-
anburðar er þess að geta að á sl.
ári, 1962, voru fluttar inn land-
'búnaðarvélar að verðmæti hing-
að komnar nærri 40 milljónir
króna, eða 39 milljónir 987 þús-
"und krónur. Á þetta er minnzt
Vegna þess, hve Framsóknar-
menn leggja mikið kapp á það
4 kosningaáróðri sínum, að nú-
Verandi stjórnarflokkar hafi með
stefnu sinni og framkvæmd bein
línis veitzt að landbúnaðinum.
Tíú eru að koma til framkvæmda
mjög verulegar lækkanir á land-
■búnaðarverkfærum, dráttarvél-
um og öðru slíku, sem landbún-
aðinn skiptir svo miklu máli,
vegna tollalækkana þeirra, sem
lögfestar voru með hinni nýju
tollskrá í lok síðasta Aliþingis.
Dráttarvél sem kostaði með
Venjulegum búnaði 70 þúsund
krónur, kostar nú ‘ 60 þúsund
krónur, eða 60.200,00 krónur.
Dráttarvél með öðrum og full-
komnari búnaði, sem kostaði
D7.000,00, kostar nú 85.000,00
Vrónur. Stærri dráttarvél og með
enn fullkomnari búnaði, sem
kostaði 126.191,00 krónu kostar
Tiú 105.000,00 krónur. Tilsvarandi
lækkanir eru á öðrum tækjum
og varahlutum.
SPARIFÉ OG VERÐFAUU
Aldrei hefur sparifjáraukning
landsmanna verið jafn gífurlega
mikil og í tíð núverandi ríkis-
etjórnar. Samt finna forystu-
menn Framsóknarflokksins það
út og héldu því fram í eldhús-
xlagsumræðunum, að sparifjár-
eukningin væri „nær engin“,
eins og Þórarinn Þórarinsson
komst að orði, ef miðað væri við
Taunverulegt verðgildi krónunn-
ar. Síðan var 700 manna flokks-
(þing látið samþykkja eftirfar-
•ndi:
„Sparifé landsmanna í bönk-
um og sparisjóðum hefur ekki
Vaxið teljandi meira að krónu-
tölu en nemur verðfalli gjald-
miðilsins“. Þetta er ný Egils-
staðasamþykkt í Framsóknar-
flokknum.
Frá árslokum 1958, þegar
Vinstri stjórnin fór frá og þar
fil í árslok 1962, hefur sparifjár-
eukning í bönkum og sparisjóð-
um numið 123,2% eða meira en
tvöfaldast. Spariféð var í árslok
1958 1 milljarð 578 milljónir, en
í árslok 1962 3 milljarðar 522
milljónir króna, og hafði þá vax-
ið um 1 milljarð 944 milljónir.
Þegar spariféð hefur aukizt um
123,2% hefur vísitala framfærslu
kostnaðar aukizt um 30%, það
'þýðir að framfærslukostnaður
meðal fjölskyldunnar hefur ekki
aukizt nema um fjórðapart af
því, sem spariféð hefur aukizt.
Sé miðað við vísitölu vöru og
þjónustu, hefur hún aukizt um
4C%, eða um þriðja hluta af
aukningu sparifjárins. Svo álykt
ar flokksþing Framsóknar, að
spariféð hafi ekki vaxið teljandi
meira að krónutölu en nemur
verðfalli gjaldmiðilsins. Lækkun
á gengi íslenzku krónunnar frá
því sem hið raunverulega gengi
var í árslok 1958, þegar vinstri
stjórnin fór frá, þegar miðað er
við yfirfærslugjald og aðrar að-
stæður í því sambandi, og þar
til nú er 41,8%. SvO að það ber
enn að sama brunni. En hins
mega menn einnig í þessu sam-
bandi minnast, að í lok stjórnar-
tímabils vinstri stjórnarinnar,
var hér orðin algjör gjaldeyris-
þurrð, gjaldeyrisskortur. Menn
urðu því bæði að kaupa vörur
og gjaldeyri á svörtum markaði
og þeir, sem að þannig þurftu
að kaupa dollara urðu að greiða
allt að 50 krónum fyrir 1 dollar.
í þeim viðskiptum var krónan
þannig raunverulega ennþá verð
minni heldur en hún er í dag
gagnvart erlendri mynt.
UÁNSFÉÐ HEFIR AUKIZT
Formaður Framsóknarflokjis-
ins sagði í eldhúsumræðunum, að
núverandi stjórnarflokkar hefðu
ákveðið að jafnvel fyrir síðustu
Alþingiskosningar, þó að þeir
hefðu ekki sagt það þá, að draga
saman lánveitingar og minnka
þannig framkvæmdir, eins og
hann orðaði það. í samræmi við
það lýsti 700 manna flokksþing-
ið því yfir, að Framsóknarflokk-
urinn hefði varað við því, að
„torvelda almennar framkvæmd-
ir með lánsfjársamdrætti". Það
er rétt að eitt af meginverkefn-
um núverandi ríkisstjórnar var
að koma traustari skipan á yfir-
stjórn peningamála. í því sam-
bandi voru sett lög um Seðla-
banka íslands og jafnframt end-
urskoðuð lög viðskiptabankanna,
Landsbankans, Útvegsbankans
og Búnaðarbankans. Ennfremur
er rétt að gleyma því ekki, að
í tíð núverandi ríkisstjórnar hafa
verið sett lö.g um Verzlunar-
’banka íslands og lög um Sam-
vinnubankann. í því felst auð-
vitað vilji til þess að stuðla að
aukinni þjónustu á sviði peninga
mála í landinu. En það er sitt
hivað að stuðla að og stefna að
heilbrigðari stjórn peningamála
en hitt, eins og gefið er í skyn,
að draga saman útlán í þeim til-
gangi að torvelda heilbrigðar
framkvæmdir í landinu. Þannig
átti núverandi ríkisstjórn hlut að
'því í sambandi við framkvæmda
áætlun ríkisstjórnarinnar, að
hafa samráð við bankanna, bæði
ríkisbankana og aðra banka, að
þeir veittu 80—100 milljónir
króna á þessu ári í fjárfestingar-
framkvæmdir í samræmi við á-
ætlun ríkisstjórnarinnar á bví
sviði. Þarna er stjórnin beinlín-
is að stuðla að auknum útlánum
b^nkanna til fjárfestingar, en í
samræmi við fyrirfram gerða
áætlun og samræmdar aðgerðir.
Og nú er rétt að líta á töl-
urnar um heildarútlán banka
og sparisjóða nú og fyrr og
þá fyrst og fremst í tíð vinstri
stjórnarinnar. Samkvæmt
skýrslum var aukning heild-
arútlánanna árið 1957 12,7%
»g 1958 19,5%. Árið 1961 8,4%
og 1962 12,7%. En til bess að
myndin fáist sambærileg ber
að bæta við útlánum á vegum
Stofnlánadeildar sjávarútvegs
ins 1961 og 1962 þegar hún
var opnuð aftur og víxillán-
Bm, sem innflutningsverzlun-
inni hefur verið veitt frelsi til
að taka til 3 mánaða erlendis
í sambandi við innflutninginn,
en áður var ekki fyrir hendi.
Þá verður aukning heildar-
lánsfjárins 1961 22,5% ag 1962
20,3%, og er þannig um mjög
mikið aukið lánsfé að ræða
til viðskipta og framkvæmda
í landinu. Hrakspár, stóryrði
og sleggjudómar Framsóknar-
áróðursins reka sig allsstaðar
á staðreyndirnar.
STAÐAN ÚT Á VID
Framsóknarmenn telja það
vott þess, að viðreisnin hafi mis-
tekizt, að erlendar skuldir um-
fram innstæður erlendis hafi
'hækkað síðan í árslok 1958 um
6,6 millj. kr.
Á þessu tímabili hafa að vísu
verið tekin lán erlendis til kaupa
á fiskiskipum, flutningaskipum
og flugvélum, að upphæð 1.382,9
millj. kr. Ekki getur það verið
vilji Framsóknarmanna, að þessi
nýsköpun hefði stöðvazt. Og þó
að ekki sé litið nema á þetta
eitt, hlýtur það að vera blandað
misskilningi hjá flokksþingi
Framsóknar, þegar því er lýst
yfir, að ekki hafi verið ráðizt
'í neinar gjaldeyrisfrekar fram-
kvæmdir á þessu tímabili.
En þetta ber að skoða enn
betur.
í árslok 1958, þegar vinstri
stjórnin gafst upp, var hér al-
gjör gj aldeyrisskortur, svarta-
markaður og vöruþurrð. Bank-
arnir höfðu spennt yfirdráttar-
heimildir erlendis til hins ýtr-
asta. Menn biðu langdvölum eftir
gjaldeyrisleyfum hjá Innflutn-
íngsnefndinni. Ef slík leyfi feng-
ust, þyrfti enn að bíða annarri
bið í bönkunum, þar til þeir
gætu látið af hendi gjaldeyrinn
samkvæmt leyfunum.
Skuldabyrðin erlendis hafði
vaxið frá því í árslok 1956, þar
til i árslok 1958, — á tveim árum
vinstri stjórnarinnar, — um
745,4 millj. kr. Og vegna óhag-
stæðra lána var greiðslubyrðin
á næstu árum gífurlega þung.
Gjaldeyrisstaðan stórversnaði
'því á árinu 1959, sem afleiðing
af öngþveiti og stjórnleysi vinstri
stjórnarinnar í efnahagsmólum,
og í lok ársins 1960 höfðu er-
lendu skuldirnar hækkað enn um
942,1 millj. kr.
Þá fara áhrifin af efnahags-
málaráðstöfunum viðreisnar-
stjórnarinnar að koma fram,
Og á næstu tveim árum 1961
og 1962 lækka erlendar skuld-
ir hvorki meira né minna en
nm 948,7 millj. króna.
Og þá er um leið orðin sú
breyting á, að við höfum eign
ast erlendis gjaldeyrisvara-
sjóð í frjálsum gjaldeyri, sem
nemur 1.150 millj. kr. og er-
lend lán að mestu leyti um-
samin til lengri tíma með hag
stæðum kjörum. Þó eru stutt
vörukaupalán innflutnings-
verzlunarinnar, sem henni er
frjálst að taka til 3 mánaða
412,5 millj. kr. í árslok 1962.
En á það er að líta, að bak
við þessa skuldaaukningu,
eru að verulegu leyti auknar
vörubirgðir í verzlunum — í
miklu betri og fjölbreyttari
vörum en áður, og er öllum
almenningi það fyllilega ljóst.
Þegar á þetta er litið, hefir
staðan gagnvart útlöndum
enn batnað umfram það, sem
tölur einar segja til um.
Það er líka fyrst síðustu tvö
ár frá stríðslokum, sem við-
skiptajöfnuðurinn við útlönd
(vörur og þjónusta) er hagstæð
ur, um rúm 500 milljónir króna
þessi tvö ár. Viðskiptajöfnuður-
inn var óhagstæður um 678,3
millj. kr. tvö ár vinstri stjórnar-
innar, 1957 og 1958.
Eg mundi ráðleggja stjórnar-
andstæðingum — og álveg sér-
staklega Framsóknarmönnum,
að leggja niður skottið og hætta
samanburði á stöðu þjóðarinnar
út á við í peningamálum.
2. og 3.
atriði
Ég kem þá að 2. og 3. lið
áróðurspistilsins, sem ég ætla að
ræða sameiginlega, er fjallar um
það, að núverandi stjórnarflokk-
ar vilji afsala sjálfstæði og frelsi
landsins með innlimun- í Efna-
'hagsbandalag Evrópu og opna
landhelgina fyrir útlendingum.
Ég hefi áður sagt, að stóryrði
Framsóknaráróðursins séu mikil
um það, sem stjórnin hafi gert
ihér innanlands, en þó miklu
meiri um það, sem hún hefur
ekki gert, en stjórnarandstæð-
ingar segja, að hún ætli að gera.
Þau stóryrði hef ég talið van-
sæmandi fyrir þá, sem þau hafa
við haft.
Formaður Framsóknarflokks-
ins ásakar núverandi stjórnar-
flokka í flokksþingsræðu sinni
um það að stefna að eftirfar-
andi þróun:
„Inn í s^ávarútveginn munu
erlendir aðilar til að byrja
Tneð reyna að komast, með
því að brjóta niður sölusam-
tök fiskframleiðendanna á ts-
landi t. d. með tylliboðum til
einstakra frystihúsa og brjóta
þannig niður sölukerfi tslend
inga erlendis og fá fiskinn í
staðinn inn í sölukerfi hring-
anna. Gera þannig fleiri og
fleiri íslenzka fiskframleið-
endur háða, að því er varðar
markaðinn. Næsta stig gæti
orðið að ná tangarhaldi á
frystihúsum beint og óbeint
eg koma erlendu umráðaf jár-
magni inn í frystiiðnaðinn.
Það gæti verið, að þetta yrði
látið heita lán, ef yfirvöld
landsins, sem fjármagnsflutn-
ingnum ráða inn í landið,
leyfa slík lánaviðskipti við ís-
lenzk fyrirtæki. Þegar búið
væri að ná tökum á frysti-
húsunum og gera þau háð er-
lendu hringunum, þá væru
’hinir erlendu aðilar komnir
inn í landhelgina“. Að gefinni
þessari lýsingu segir formað-
lirinn: „Núverandi efnahags-
stefna ýtir óðfluga undir
þessa stefnu“. Og enn bætir
hann við: ,Núverandi stjórnar
flokkum er ekki treystandi til
að standa með íslenzkum
framleiðendum í þessu vanda-
máli hvorki að því er snertir
framkvæmd laganna um út-
flutning afurða né laganna
um innflutning erlends fjár
magns í Iandið“.
Ég geri ekki ráð fyrir því,
að formaður Framsóknarflokks-
ins telji núverandi stjórnarsinna
vitfirrta. Þó segir hann sjálfur
í sömu ræðu: „hversu fjarri það
sé öllu viti, að hugsa sér að
við getum opnað land okkar fyr-
ir þeim hundruðum milljóna, er
búa í Evrópu og hafa fullar
hendur fjár.“ Já, vissulega er
það fjarri öllu viti, en er ekki
hitt nærri því eins fjarri öllu
viti, að ætla sér þá dul, að halda
þvi að íslendingum, að núver-
andi ríkisstjórn og stjórnarflokk
ar, Sjálfstæðisflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn stefni að slikri
vitfirringu?
AÐ GÆTA HAGSMUNA
ÍSLANDS
Afstaða Sjálfstæðismanna varð
andi Efnahagsbandalag Evrópu,
eða hugsanlega þátttöku í efna-
‘hagssamstarfi Vestur-Evrópu er
mjög ljós og hefur stjórnarflokk-
anna ekki greint á í þessu máli.
’Lögð hefur verið áherzla á, að
fylgjast sem bezt með framvindu
þessa efnahagssamstarfs, þannig
að við íslendingar glötuðum eng
um tækifærum, sem okkur
kynnu að bjóðast í þessu sam-
bandi, en hins vegar hefur frá
öndverðu verið ljóst, að við gæt-
um með engu móti í slíku sam-
starfi undirgengizt neina skil-
mála, sem hér eiga með engu
móti við vegna smæðar og sér-
stöðu landsins.
Þetta kemur skýrt fram í
landsfundarsamþykkt Sjálfstæð-
isflokksins haustið 1961, þar sem
lögð er áherzla á, að íslandi sé
’brýn nauðsyn, að slitna ekki úr
tengslum við efnahagsþróun þá,
sem eigi sér stað í Vestur-Evrópu
Og beri því að leitast við að
tryggja þátttöku okkar, en eins
og þar segir: — án þessa að
undirgangast samningsákvæði, er
hér geta með engu móti átt við“.
Á þessum sama fundi sagði for-
maður Sjáfstæðisflokksins Bjarni
Benediktsson um þetta mál:
„Af þeim sökum getur skilyrðis-
laus aðild íslands að þessu banda
lagi ekki komið til mála. Og
hætt er við að skilyrðin verði
svo mörg og skapi slík fordæmi,
að aðrir aðilar eigi erfitt með
að una þeim“.
Á nýafstöðnum landsfundi
Sjálfstæðismanna var gerð álykt
un um að fylgja áfram sömu
stefnu og talið mtðal þeirra
atriða, sem veigamest væru eftir
farandi:
„Aðild íslands að efnahags-
samstarfi eftir því sem hags-
munir þjóðarinnar krefjast og
án þess að undirgangast nokkur
samningsákvæði, sem hér geta
með engu móti átt við.“
í raun og veru held ég ekki
að neinn verulegur ágreiningur
hafi verið á milli stjórnarflokk-
anna og Framsóknarflokksins
um afstöðu Efnahagsbandalags-
ins. Að vísu telja Framsóknar-
menn nú, að þeir hafi aldrei
getað hugsað sér neinskonar að-
ild að þessu efnahagssamstarfi,
heldur aðeins tolla- og við-
skiptasamninga. Það er óljóst
hver munur er á þessu. En í
þessu sambandi minni ég á, að
forsætisráðherra leiddi alveg ó-
tvírætt í ljós í ræðu sinni á
landsfundi Sjálfstæðisflokksins,
að bæði formaður Framsóknar-
flokksins og ritari flokksins og
aðalmálgagn flokksins, Tíminn,
höfðu talið rétt að athuga mögu-
leika íslands til aukaaðildar á
grundvelli 238.. gr Rómarsamn-
ingsins, sem Efnahagsbandalagið
er grundvallað á. Ég skal ekki
lengja mál mitt með að endur-
taka það hér, en það liggur
skjalfast fyrir. Ég minni aðeins
á þessa einu tilvitnun í ræðu
formanns Framsóknarflokksins,
Eysteins Jónssonar á fundi
Frjálsrar menningar, sem hald-
inn var í Reykjavík 27. janúar
'1961, þar sem hann segir:
„Ég vil ekki trúa því, að þetta
mál liggi að lokum þannig fyrir,
að um tvennt verði að ræða fyr-
ir íslendinga: að ganga undir
ákvæði í þessum efnum, sem er
ómögulegt fyrir litla þjóð að
ganga undir, eða hrekjast alveg
úr öllum tengslum við þessi lönd.
Ég hélt þvert á móti að 238. gr.
í Rómarsáttmálanum sé sett þar
inn til þe®s að þau lönd þurfi
ekki að slitna úr tengslum, sem
ekki geta gengið inn á grundvall
aratriði Rómarsamningsins". En
238. greinin fjallar einmitt um
aukaaðild að bandalaginu.
Ég er alveg sannfærður um,
að þegar frá líður og litið
verður til baka á þennan kosn
ingaáróður Framsóknarflokks
ins nú, að ríkisstjórnin og
stuðningsflokkar hennar vilji
afsala sjálfstæði landsins og
opna íslenzku landhelgina fyr
ir útlendingum, að þá mun
hann vekja mikla undrun
manna og minnsta gleði
’þeirra, sem að honum stóðu.
Mér finnst gjörsamloga úti-
lokað, að íslenzkir kjósendur
ánetjist slíkum áróðri. Ég
ætla því ekki að hafa um
hann fleiri orð.
4. atriði
Ég kem þá að þeim þætti
kosningaáróðursins, að fyrir
■stjórnarflokkunum vaki, að inn-
'leiða mátt auðvaldsins, „stór-
kapitalismans" og þá með þeim
bætti að leyfa erlendu fjármagni
að leika lausum hala hér á landi,
eins og það er orðað.
Eins og ég hefi áður að vikið
er það skiljanlegt þegar á að
reyna að mála grýlu stórkapital
ismans á vegginn, að leita þurfi
að erlendu fjármagni til þess að
’skapa drættina í þeirri mynd.
'Framsóknarmenn vita það, að
'fyrir þá er erfitt að hræða menn
'hér á innlendum stórkapitalisma,
'hann er naumast fyrir hendi
'nema á vegum Sambands ís-
'lenzkra Samvinnufélaga, með
"öllum þess eigin fyrirtækjum,
að viðbættum dóttur og dóttur-
'dóttur fyrirtækjum. Rekstrar-
b.gnaður SÍS mun hafa verið
'1959 6,6 milljónir, 1960 9,5
‘milljónir og 1961 13,4 milljónir,
'og hafi hann haldið áfram að
'vaxa svona ört, þá gæti hann
Verið farinn að nálgast 20 millj.
'á sl. ári, en ég hefi ekki upplýs-
'ingar um það. En látum það gott
heita.
Ekki fór hjá því, að stórkapi-
talisminn kæmist inn í stjórn-
'málayfirlýsingu flokksþings
'Framsóknar, en þar segir:
„Stefna ríkisstjórnarinnar
hiiðar að því, að breyta efna-
hagskerfi þjóðarinnar á þá
Framhald á bls. 6