Morgunblaðið - 11.05.1963, Blaðsíða 12

12
Moncvy rtr4 nro
Eaugardagur 11. maf 1963
Ölafur Stefánsson:
A að endurvekja
haftastefnuna?
KINS og fram hefir komið, m.a.
í áramótaávarpi forsætisráð-
herra, þá hefir viðreisnin tekizt
í öllum atriðum nema einu, enn
hefir ekki tekizt að stöðva verð-
bólguna. Það væri ekki úr vegi
að varpa fram þeirri spurningu,
hvers vegna það hafi ekki tek-
izt? Svarið er einfalt, það hefir
ekki tekizt að stöðva þær óhóf-
legu launahækkanir, sem verka-
lýðurinn hefir sífellt verið að
fá fram allt síðan á stríðsárun-
um, og það oft í góðu samráði
við atvinnurekendur í landinu.
Þessar launahækkanir hafa verið
margfaldar á við þá framleiðslu
aukningu, sem orðið hefir, og
þær hafa því óhjákvæmilega að
langmestu leyti komið fram I
stöðugt vaxandi kostnaði við
framleiðsluna og þar af leiðandi
verðhækkunum. Á þetta hefir
verið margbent bæði fyrr og síð-
ar, en svo virðist, sem erfitt sé
að koma mönnum í skilning um
það einfalda efnahagslega lög-
mál, að óhóflegar almennar
launahækkanir hljóta að renna
út í sandinn í formi vaxandi
verðbólgu.
Ástæðan til þess, að atvinnu-
rekendur hafa oft verið fúsir
að fallast á óhóflegar launa-
hækkanir, er auðvitað sú, að þeir
skulda tiltölulega mikið og græða
því manna mest á verðbólgunni.
Þeir, sem mestu tapa á henni,
eru sparifjáreigendur eins og
gamalt fólk, sem hefir reynt að
aura saman til elliáranna. Auk
þess tefur verðbólga fyrir eðli-
legum hagvexti eða aukningu
þjóðarframleiðslunnar og kemur
þannig niður á öllum landsmönn
um.
Það er óneitanlega hjákjátlegt,
þegar framsóknarmenn og komm
únistar eru að ráðast á ríkis-
stjórnina fyrir það, að henni hafi
ekki tekizt að stöðva verðbólg-
una, þegar það er athugað, að
þessir sömu menn hafa gengið
fram fyrir skjöldu í því að hvetja
verkalýðsfélög til þess að gera
sem hæstar launakröfur og hafa
jafnframt beitt aðstöðu sinni
meðal atvinnurekenda til þess
að fá þá til að fallast á óhófleg-
ar launakröfur, sbr. samninga
SÍS á Akureyri sumarið 1961.
Þetta hafa þeir gert í þeirri trú,
að Viðreisnarstjórnin myndi gef
ast upp fyrir verðbólgunni og
hrökklast frá völdum eins og
vinstri stjórnin gerði haustið
1958, en þeim hefir ekki orðið
að von sinni, heldur hefir ríkis-
stjórnin gert nauðsynlegar gagn
ráðstafanir við þessum atlögum
etjórnarandstæðinga, svo að at-
vinnulíf landsmanna hefir haldið
áfram að blómgast, þótt verð-
bólga sú, sem stjórnarandstaðan
hefir magnað, hafi óhjákvæmi-
lega tafið fyrir framförunum.
Nú kynni einhver að spyrja,
hvort þær launabætur, sem fram
undan eru hjá opinberum starfs-
mönnum, verði ekki til þess að
hrinda af stað nýrri kauphækk-
unarskriðu, sem verði til þess
að magna verðbólguna enn meir
en orðið er? Stjórnarandstæðing-
ar reyna eflaust að nota þær
launabætur til þess að fá verka-
lýðsfélögin til að gera óhóflegar
kröfur um launahækkanir. Slík-
ar almennar launahækkanir yrðu
undirstaða nýrrar verðbólgu-
öldu.
Hafa ber það í huga, að launa
hækkanir þær, sem opinberir
starfsmenn fá, verða lögum sam-
kvæmt eigi meiri en svo, að
kjör þeirra verða sambærileg
við kjör annarra borgara, sem
stunda sömu eða sambærileg
störf hjá öðrum en ríkinu. Hér
er því eingöngu um að ræða
leiðréttingu á misrétti, sem við-
gengizt hefir áratugum saman og
sífellt færzt í aukana einkum
vegna þess, að opinberir starfs-
menn hafa ekki haft neinn rétt
til þess að semja um kjör sín
eins og aðrar stéttir, hvað þá
heldur að gera verkfall til að
knýja fram kaupkröfur. Nú hafa
þeir fengið samningsrétt og njóta
þar góðs af því, að hlé hefir orð-
ið á fjármálastjórn Framsóknar,
en fjármálaráðherra hennar léði
ekki máls á slíku í sinni ráð-
herratíð og leitaðist yfirleitt við
að halda láunum ríkisstarfs-
manna sem mest niðrL
f samibandi við afgreiðslu fjár
laga, útgjöid ríkisins og tekju-
öflun þess hafa framsóknarmenn
sýnt álíka yfirdrepsskap og á-
byrgðarleysi og í kaupgjaldsmál-
unum. Þeir hafa borið fram
hvert frumvarpið af öðru á Al-
þingi, sem hefðu þýtt hundruð
milljóna króna í a’uknum ríkis-
útgjöldum, ef þau hefðu náð
samþykki, Auðvitað er aldrei
stafur um það, hvernig fjárins
skuli aflað, og ekki nóg með það,
heldur óskapast þessir menn sí-
fellt yfir háum sköttum og þung-
um álögum á þjóðina, vitandi
það, að yrðu skattarnir lækkaðir
frá því sem nú er, yrði óhjá-
kvæmilega greiðsluhalli hjá rík-
issjóði, en vegna nýafstaðinna
tollalækkana, sem áætlað er að
muni nema um 100 millj. kr. á
ári, og útgjaldaaukningar vegna
væntanlegra launahækkana ríkis
starfsmanna munu tekjur ríkis-
sjóðs varla gera betur en að
hrökkva fyrir útgjöldum sam-
kvæmt fjárlögum þessa árs.
Nú er kjörtímabilið senn á
enda og kosningar standa fyrir
dyrum, þá gefst landsmönnum
kostur á því að láta álit sitt í
ljós um það hvort þeir óska
að áfram verði haldið á viðreisn-
arbrautinni eða að snúið verði
við og haftastefnan endurvakin,
Innflutningsskrifstofan endur-
reist og byrjað að úthluta bila-
leyfum eftir stjórnmálaskoðun-
um umsækjanda eins og á gömlu
góðu árunum, þegar Framsókn
var við völd.
Ef kommúnistum og Framsókn
tekst að ná meirihluta á Alþingi
og mynda þjóðfylkingarstjórn
má ennfremur búast við því, að
þurrkað verði rykið af gulu bók
inni, og umráðaréttur húseigenda
yfir íbúðarhúsnæði skertur að
miklum mun. Þetta er það, sem
við blasir, fái Framsókn aukin
áhrif á stjórn landsins. Að vísu
er það mjög fjarlægur mögu-
leiki, að þeir nái meirihluta á
Alþingi, en bæti Framsókn við
sig atkvæðum, getur hún ef til
vill öðlast það sem hún kallar
stöðvunarvald, sem er I því fólg-
ið, að landinu verði ekki stjórn-
að án atbeina hennar eða komm-
únista. Enginn veit hvað við tek-
ur eftir kosningar, ef núverandi
stjórnarflokkar missa meirihluta
sinn, en ljóst er, að erfitt verður
þá að mynda starfhæfan
meirihluta á Alþingi. Komist
Framsókn í stjórn, t.d. með mynd
un nýrrar vinstri stjórnar, má
búast við því, að haftakerfið
verði aftur innleitt á íslandi.
Hvort vilja menn nú heldur, að
áfram verði haldið undir ör-
uggri forystu í átt til aukinnar
velmegunar, frelsi og framfara
eða, að afturhaldsöflin fái sitt
stöðvunarvald til þess að geta
eyðilagt þann árangur, sem náðst
hefir í tíð núverandi ríkisstjórnar
í gjaldeyris- og peningamálum
þjóðarinnar og matað krókinn á
kostnað almennings í landinu?
Núverandi stjórnarflokkar þurfa
ekki að kvíða svari þeirra, sem
íhuga málið í ró og næði og
Eiffelturninn í París. Mist-
ur hylur efri hluta hans.
Gustaf
ENN stendur Eiffelturninn á
Signubökkum og býður gest
og gangandi velkominn til
Parísar. Það eru mörg ár síð-
an ymprað var á því, að hann
væri kominn að hruni — far-
inn að svigna óhuganlega
mikið og mundi ekki þola
stórviðri. En hann stendur
enn, þessi turn, sem um
langt skeið var hæsta bygg-
ing heimsins, mesta listaverk
tækninnar á sinni tíð.
Og meðan hann stendur
muna menn nafn skapara
hans, Gustafe Eiffel. Um eitt
skeið var hann mest umtalaði
maður veraldar, en nú er
saga hans farin að fyrnast og
yngri kynslóðin veit lítið um
hann. Þessvegna er ekki úr
vegi, að minnast á manninn.
Hann var ekki nema þrít-
ugur þegar hann varð frægur
sem verkfræðingur, fyrir stál
brú sem hann byggði yfir
Garonne, við Bordeaux. Fram
að þeim tíma hafði hann engu
sinnt nema starfinu, en nú
datt honum í hug, að gaman
væri að eignast konu. Hann
skrifatii foreldrum sínum og
sagði þeim frá þessu, og bað
þau um að finna konu handa
sér. En hún yrði að vera ung,
mjög lagleg og mjög rík!
Þetta var vandasamt verk en
móður hans tókst það. Hún
fann handa honum 17 ára
stúlku, sem var bæði hraust
og falleg og átti mikla pen-
inga. Svo hittust hjónaefnin
og þeim leizt vel hvoru á ann-
að. Þau giftust í júlí 1863 —
fyrir réttum 100 árum Móðir
Gustaves gaf honum 45.000
franka í brúðkaupsgjöf, svo
að hann færi ekki blankur
inn í hjónabandið.
— Foreldrar Gustave Eif-
fels voru frá Dijon, en sú
borg er frægust fyrir tvennt:
ágætt sinnep og afbragðs sól-
berjalíkjör. Gamli Eiffel hafði
Verið riddaraliðsforingi hjá
Napoleon, en nú hafði hann
sultarlaun, svo að konan hans
Eiffel
fór að verzla með við og kol
til þess að laga fjárhaginn.
Hún var hyggin og fram-
kvæmdasöm og græddi drjúg-
um. Síðar stofnaði hún kaffi-
hús. Skiljaníega hafði hún
lítinn tíma afgangs til að
sinna heimilinu. Börnin voru
þrjú: tvær stúlkur og Gust-
ave. Hann ólst að mestu leyti
upp hjá ömmu sinni. Lagði
stund á vélaverkfræði en féll
Við prófið og sneri sér þá að
efnaverkfræði.
Hann byrjaði að vinna í
vélsmiðju, sem smíðaði ýmis-
legt handa járnbrautunum.
Smiðjan fór á hausinn, en
Eiffel hafði hænzt svo að for-
stjóranum, að hann bauðst til
að vinna ókeypis hjá honum,
ef hann reyndi að stofna nýtt
fyrirtæki. Loks tókst að afla
fjár til þessa hjá belgísku
firma. Eiffel varð deildar-
verkfræðigur þarna og brátt
vakti hann atíhygli fyrir teikn V
ingar að stállbrúm, sem fyrir- Z
tækið smíðaði. Hann þótti J
snillingur í að reikna út hvern 1
ig styrktarhlutföllin áttu að w
vera. 7
En hann var líka góður J
heimilisfaðir og góður við 1
ríku, fallegu konuna sína. Þau £
eignuðust þrjár stelpur og i
tvo stráka. En svo dó hún frá |
þessu, aðeins 32 ára. Það var
mikið áfall fyrir Eiffel, og svo 1
bættist það ofaná, að hann , |
missti móður sína tveimur |
mánuðum síðar. Systir hans
tók við heimilisstjórninnL 1 1
Eiffel smíðaði brýr, verk- i
smiðjur og byggði stíflur, svo ,
hundruðum skipti. H a n n
gerði margvíslegar uppgötvan 1
ir, en aldrei tók hann einka- i
leyfi á þeim, en leyfði öllum ,
frjáls afnot þeirra. En þó
gerðu brýrnar hann ekki fræg 1
astan, heldur turninn, sem 1
ber nafn hans.
Parísarbúar voru að undir- t
búa heimssýninguna frægu og
höfðu efnt til samkeppni um í
turn, sem verða skyldi mið- 7
depill sýningarinnar. Eiffel \
sigraði í samkeppninnL með 1
tillögu um turn úr stáli og |
járni, sem verða skyldi hæsta 7
bygging veraldar. Kringum *
5000 teikningar gerði Eiffel 1
og samverkamenn hans að L
turninum. Hann var vígður /i
31. marz 1889. Það vaj mesti \
heiðursdagurinn í lífi Eiffels. I
En þegar hann kom heim !
frá vígslunni grét hann yfir i
því, að kona hans og móðir (
skyldu ekki hafa fengið að
upplifa þennan sigurdag hans. 1
Hann lifði lengi eftir þetta, i
í návist barna sinna og 11 j
barnabarna. Hann átti skraut
hýsi við Champs-Elysées, og 1
margir frægir samtíðarmenn i
heimsóttu hann þar. Eiffel ,
var hinn ernasti lengi vel. En
daginn sem hann varð 91 árs
veiktist hann. Þann dag hafði
hann átt að vera í heiðurs-
samsæti sem honum var hald-
ið. En ellefu dögum síðar var
hann látinn. Þetta var árið
1923.
En þríliti fáninn blaktir
enn í dag yfir glæsilegasta
verki hans, Eiffelturninum.
IMorræn kennaranámskeið
í SUMAR verða óvenjumörg
fræðslumót og námskeið hald-
in á vegum Norrænu félaganna
víðs vega*r á Norðurlöndum.
Helztu mót og námskeið fyrir
kennara eru þessi:
í Danmörku:
Norrænt námskeið fyrir móður
málskennara (kennara í dönsku)
verður haldið 30. júní-7.júlí í
Hindsgavl-höllinni á Fjóni, félags
heimili Norræna félagsins í Dan-
rnörku. Námskeiðið er aðallega
ætlað kennurum efstu bekkja
bamastigsins og kennurum við
gagnfræðaskóla í nágrannalönd-
unum þar sem danska er kennd.
Dvalarkostnaður (þátttökugjald,
fæði og húsnæði) verður 185, —
dlkr.
Eins og undanfarin ár verður
haldið bæði þriggja mánaða-
mynda sér síðan skoðun á því,
fremur en að fylgja einhverjum
flokki í blindni og af gömlum
vana eins og alltof margir gera.
Um afstöðu unga fólksins, sem
senn gengur að kjörborðinu í
fyrsta skipti, þarf ekki að efast.
Þetta unga fólk keppir að því,
að koma undir sig fótunum og
verða fjárhagslega sjálfstætt.
Það kærir sig ekki um það að
eiga lífsafkomu sína undir náð
og miskunn einhverra hafta-
stjóra, sem ákveði hvað hver og
einn hafi þörf fyrir. Það vil'l
sjálft fá að ráða því hvaða vöru
það kaupir og hvar það kaupir
hana. Þess vegna mun það kjósa
gegn kommúnisma og viðskipta-
kúgun í komandi kosningum.
(maá-júrw-júlí) og mánaðar-nám-
skeið (júlí) á lýðháskólanum í
Askov á Jótlandi; þar sem ís-
lenzkum kennurum og öðrum
norrænum kennurum er boðin
þátttaika.
í Noregi:
Námskeið í íslenzku fyrir
norska kennara verður haldið
dagana 30. júní til 6. júlí á Hund-
orp lýðháskólanum í Gudlbrands-
dalen. íslenzkum kennurum er
einnig boðin þátttaka. Dvalar-
kostnaður verður 100, — nkr.
Norrænt námskeið fyrir móð-
urmálskennara (kennara í norsku
í nágirannalöndunum) verður
haldið dagana 5.-11. ágúst á Sju-
sjöens háfjallaihóteli við Liile-
hammer. Heimsóttir verða fræg-
ir sögusitaðir, svo sem heimiii
Björnstene Björnson að Aule-
stad, enn fremur Maihaugen við
Lillehammer og þjóðminjasafnið
Sandvigske Samlinger. Dvöl og
ferðir kosta 250 — nkr.
Auk þess efnir norska fræðslu-
málastjórnin til tveggja fræðslu-
móta í sumar fyrir skólastjóra, í
Grenland ungdomsskole við Ski-
en í Telemark, 1.-5. júlí (dval-
arkostnaður um 250, — nkr. og
í Tromsö í ágústbyrjun. íslenzk-
um skólastjórum og yfirkennur-
um er boðin þátttaka.
í Svíþjóð:
Norrænt námskeið fyrir kenn-
ara og bókaverði, sem nefnist
Skólabókasafnið í þágu fræðslu-
starfsins, verður haldið 24.-29.
júní á Bohusgárdien, félagsheim-
ili Norræna félagsins í Sviþjóð
skammt frá Uddevalla við vest-
urströnd Svíþjóðar.
Norræn fjallanáttúra kallast
kennaranámskeið, er haldið verð
ur uppi í fjöllum í Abisiko-hér-
aðinu í Lapplandi dagana 12.-18.
júlí. Dvalarkostnaður verður 230,
— skr.
Norrænt kennaranámskeið, sem
nefnist námskeið sögukennara,
er efnt verður til 4.-10. ágúst á
Biskop-Arnö, sem er lýðháskóli
Norræna félagsins sænska, er
starfræktur er á gömlu herra-
setri á eyju í Málaren skammt
frá Stokkhólmi. Dvalarkostnað-
ur á þessu námsikeiði verður
210, — skr.
Norrænt fræðslumót um hegð-
unar- og aðlögunarvandamál
skólaæskunnar og samstarf þeirra
aðila, sem að uppeldis- og fræðslu
málum vinna, verður haldið á
Bohusgárden 22.-28. sept. Dvalar-
kostnaður 250, — skr.
Ýmiss fleiri stutt námskeið og
mót verða á vegum Norrænu
félaganna í sumar, þar sem is-
lenzkum kennurum (og öðrum),
er fara til Norðurlanda, býðsí
ódýr dvöl og ferðalög við hin
beztu skilyrði.
Magnús Gíslason, framkvæm'da
stjóri Norræna félagsins (sími:
37668) veitir nánari upplýsing-
ar.
Tvær kjarnorku-
sprengingar í USA
Washington, 9. maí. NTB
Bandaríska kjarnorku-
málanefndin skýrði frá því i
dag, að í þessum mánuði yrðu
sprengdar tvær kjarnorku-
sprengingar 1 Nevada-auðn-
inni. Önnur sprengjan verð-
ur sprengd ofanjarðar, en hia
neðanjarðar. Sprengjumaga
þeirra verður lítið.