Morgunblaðið - 24.08.1963, Blaðsíða 11

Laugardagur 24. ágúst 1963
MORCUNBLAÐIÐ
11
Elín G. Árnadóttir
Fædd 11. apríl 1877.
Dáin 15. ág úst 1963.
Víðar en í siklingssölum
svanna ías er prýði glæst
mörg í vorum djúpu dölum
drottning heíur bónda fæðst.
(Matthías Jochumson)
Hún amma er dáin, 86 ára
gömul. Dauðinn ætti ekki að
koma á óvart þegar dagurinn
er orðinn svona langur, en samt
er það svo. Mannleg eigingirni
gerir það, að ástvinum finnst
kallið oftast koma of fljótt. En
nú byrja ég á öfugum enda, það
vill fara svo þegar tilfinningarn
ar stjórna pennanum. Mér er
málið of skylt ég finn það, en
ég vildi svo gjarnan senda
mína síðustu kveðju. Hún hét
fullu nafni Elín Guðrún. Fædd
ist á Ytri Rauðamel í Kolbeins-
etaðahreppi. Foreldrar hennar
voru Árni Halldórsson og Rósa
Sigurðardóttir ættuð af Mýrum
Elín ólst upp hjá foreldrum sín
um ásamt fjórum systkinum.
Af þeim er nú aðeins ein syst-
ir —Guðný á lífi. Árið 1896
aðeins 19 ára giftist hún Jónasi
Gunnlaugssyni frá Vatnshlíð í
Húnavatnssýslu. Þau bjuggu í
Skógum í Kolbeinsstaðahreppi
og eitt ár í Hömluholtum í Eyja
hreppi. Lítið munu þau hafa átt
af veraldarauð en bæði voru
bjartsýn eins og æskan er oft-
ast. Jónas var glaðvær og greind
ur. Hann tók oft að sér alls-
konar ferðalög og lét þá gjarn-
an fjúka í kviðlingum, því hann
var prýðisvel hagmæltur. Börn
eignuðust þau fimm, einn són
og fjórar dætur. Úr einni vetr-
arferð kom Jónas sjúkur heim.
I>að var lungnabólga. Við henni
voru fá meðul þá og hann and-
aðist' eftir stutta legu. Þá stóð
amma ein uppi með 5 börn,
það elzta 9 ára. Öriög ekkjunn-
ar í þá daga gátu aðeins orðið
á einn veg. Heimilið varð að
leysa upp. Börnunum varð að
koma fyrir sitt í hvora áttina.
Það þætti hart aðgöngu í dag —
þessi þungu spor ofan á ástvina
missinn. En hvað um það, ís-
land þeirra daga var strangur
skóli. f>á þýddi ekkert vol og víl.
Yngsta barnið hafði hún hjá sér
og eins fljótt og við var komið
tók hún annað til sín og vann
fyrir báðum. Einstöku sinnum
gat hún heimsótt börn sín þar sem
þau dvöldu og man ég vel að
mamma sagði mér að þeim stund
um hefði hún kviðið mikið. Sárs
aukinn við að skilja, yfirgnæfði
svo gleði endurfundanna. Þó átti
mamma góðu að mæta — en
hvað kemur í móður stað, ekki
sízt þegar sama barn er líka
föðurlaust og hefur orðið að sjá
af systkinum sínum. Tíminn
læknar öll sár, segir máltækið.
Vist græðir timinn sár, en mörg
eru þess eðlis að hætt er við að
ör verði eftir.
Nokkrum árum seinna giftist
amma aftur, Jóni Magnússym,
sem seinna bjó að Görðum í
Kolbeinsstaðahreppi. Hann var
sómamaður og duglegur með af-
brigðum. Þegar þau giftust hafði
Jón tekið að sér litla telpu, Helgu
Erlendsdóttur, og ólst hún upp
hjá þeim til fullorðinsára. Heim
ilið í Görðum varð mannmargt,
þau eignuðust 2 syni, og svo tók
amma börn sín til sín svo fijótt
sem hægt var. Þá voru börnm
orðin átta. Það hefði sjálfsagt
flestum fundizt nóg, en einu
bættu þau samt við, bróðurdótt
ur ömmu, elskulegri lítilli stúlku,
sém reyndar átti að dvelja á heim
ilinu um stundarsakir, en festi
þar svo rætur að hún fór aldrei
frá þeim aftur — og er fyrir
löngu orðin ein af systkinunum.
Jón var dugnaðar bóndi — heim
ilið var gestkvæmt, enda í þjóð-
braut. En það er með líf sumra
eins og veðráttuna á íslandi, það
er eins og sólin megi ekki skína
lengi í einu. Jón missti heilsuna.
Þau urðu að bregða búi og flytja
til Reykjavíkur. Það var árið
1919. Þau fluttu að Klöpp við
Brekkustíg og þar hefur amma
búið síðan. Jón rak fiskverzlun
hér í bænum eftir því sem heils
an leyfði. Hann andaðist 1953 eft
ir langt og strangt sjúkdómsstrið.
Nokkru áður höfðu þau hjónin
tekið sonardóttur sína í fóstur.
Nú var amma ekkja í annað
sinn með litla telpu, sem hún
lét aldrei frá sér fara. Fleira
erfitt reyndi hún. Sonur henn
ar, Gunnlaugur, frá fyrra hjóna
bandi dó skyndilega 27 ára gam
all. Jónas son sinn af seinna
hjónabandi missti hún rúmlega
þrítugan. Hún var orðin lifs-
reynd, en þetta varð henni þung
raun.
Þetta er lausleg upptalning á
hennar lífi, en sagan er sannar
lega ekki öll sögð. Það sem máli
skiptir er eftir. — Hvernig var
hún? Hvernig tók hún mótlæt-
Auðbjörg Valtýsdóttii
í DAG verður til moldar
borin frá Landakirkju í Vest-
mannaeyjum Auðbjörg Valtýs-
dóttir frá Garðsstöðum. Hún
andaðist þ. 14. ágúst í sjúkra-
húsi í Vestmannaeyjum eftir
margra mánaða legu. Svo annt
lét Auðbjörg sér ávallt um heim
ili sitt, að hún vildi fyrir hvern
mun heim fara af spítalanum,
enda iétu læknar sjúkrahússins
það eftir henni. Þann 9. ágúst
var hún flutt helsjúk aftur í
Bjúkrahúsið, þar sem hún and-
aðist 5 dögum siðar. Auðbjörg
var fædd þ. 8. ágúst 1889, að
Önundarhorni undir Austur
E.yjafjöllum, og var hún því
rýorðin 74 ára er hún lézt.
Eyjabúar kölluðu hana ávalt
»-Beggu á Garðsstöðum". Ung
missti Begga föður sinn. Eftir
lát hans fór hún til eyja, þar
sem hún fór að vinna fyr-ir
*ér. Hún var svo heppin að
lenda hjá ágætum hjónum, Jó-
hanni á Brekku og konu hans.
Dvaidist hún þar samfleytt í 10
ár, eða til ársins 1913, að hún
hóf búskap með manni sínum
Ólafi Eyjólfssyni frá Kefla-
vík. Þegar þau Begga og Ólafur
fluttu að Garðsstöðum, bjuggu
í hinum enda hússins Jón Páls-
*on og kona hans Guðrún Eyj-
éifsdóttir systir Ólafs. Þau Ólaf
tir eignuðust tvo syni Óskar og
Guðleif sem báðir eru búsettir
í Eyjum. Auk þess ólu þau
t>PP yngsta son Jóns og Guðrún
»r, Eyjólf, sem þau breyttu í
einu og öllu við sem sinn eig-
in son. Það var því þungt áfall
fyrir Beggu, er Eyjólfur dó
1958 út í Kaupmapnahöfn, eftir
heilauppskurð. Begga missti
mann sinn árið 1956 eftir stutta
legu eftir 43 ára samvistir ailt-
•i að Garðsstöðum. Arið 1943
flutti móðir Beggu til þeirra
hjóna og dvaldi hjá þeim til
dauðadags, þar sem hún and-
aðist 94 ára árið 1960. Á þessu
sést, að mörg spor Beggu voru
þung, en öllu mótlæti tók hún
með stakri stillingu. Þegar við
nú öll Garðsstaðasystkinin kom
um saman til þess að fylgja þér
til hinztu hvildar, biðjum við
almáttugan góðan Guð að taka
á móti þér í ölium sínum dýrð-
arljóma um leið og við öll syst-
kinin færum þér okkar hjartans
þakklæti fyrir allt sem þú gerð-
ir fyrir okkur börn Jóns og
Guðrúnar. Ég minnist sérstak-
lega ársins 1923, þegar tauga-
veikin herjaði á Eyjar. Flest
okkar höfðu tekið veikina og.
móðir okkar fárveik, við syst-
kinin þá orðin 7, Eyjólfur ný-
fæddur. Þótt veikin væri bráð-
smitandi sýndir þú enga
hræðslu er þú hjúkraðir okkur
öllum eins og bezta móðir. Við
missi móður okkar sýnduð þið
Ólafur okkur móðurlausu börn-
unum hvers virði það er að
verða samferða jafn dásamlegri
konu eins og þú varst Begga
mín, enda munum við öll syst-
kinin minnast með ljúfum hug
þeirra samvista.
Begga á Garðsstöðum var ein
af gamla skólanum af rammís-
lenzkum stofni, góðhjörtuð,
trygg og ávallt reiðbúin að
hjálpa þeim sem voru hjálpar-
þurfa, því að sjálf, þekkti hún
hvað fátækt var á æskuárum.
Á seinni árum má segja að hún
hafi verið í góðum efnum, en
engin áhrif hafði það á heimili
hennar né dagsfarslegt viðmót.
Til dæmis var ekki við það kom
andi, að breyta heimili hennar
samkvæmt nýjustu tízku, eins
og synir hennar vijdu, hún þver
tók fyrir það gamla konan og
sagðist vilja hafa það á sinn
eigin máta. Þegar ég heimsótti
Beggu í fyrra, þá var það alveg
eins að heimsækja hana og í
gamla daga, þegar ég var litill
drengur og kom til Beggu til
að fá mér bita. Hún fór í gamla
koffortið sitt þar sem hún
geymdi ýms matvæli eins og
siður var í gamla daga. Svo
rótgróin var gamla konan í
gamla timanum, að enginn fékk
neinu breytt hvað þetta snerti.
En eins og hún var fastheldin
á gamla siði og venjur, eins var
hún líka trygg öllu því sem
hún hafði tekið ástfóstri við.
Fyrir alla þína hjálpsemi og
gæzku á lífsleiðinni eiga þér
margir gott upp að inna og
fyrir hönd okkar systkinanna
vil ég sérstaklega færa þér okk-
ar innilegasta þakklæti. Sonum
þínum og fjölskyldu vottum við
innilega samúð.
Sigurður O. Jónsson
inu? Hvernig minnumst við
hennar? Eg byrjaði á vísunm
hans Matthíasar.
Víðar en í siklingssölum,
svanna far er prýði glæst.
Já, ég veit þetta á við margar
íslenzkar konur, en fyrir mér hef
ur þetta alltaf verið orð um
hana ömmu. Það verður mér ei-
líft undrunarefni, hvernig kona
eins og hún gat fæðst og alizt
upp í afskektri íslenzkri sveit,
við fátækt og menntunarskort.
Hún var ekki fyrir að láta á sér
bera, en hún vakti eftirtekt og
bar af þar sem hún kom. Hún
var falleg kona, en það hefði
ekki dugað langt hefði meðfædd
háttvísi og greind ekki líka fylgt.
Særandi orð og aðfinnslusemi er
oft talinn lofsverður eiginleiki
hér á landi og nefnist hrein-
skilni. Eg hef aldrei heyrt ömmu
lasta nokkurn mann, annað
hvort þagði hún eða lagði gott
til mála. Hins vegar var hún
fljót til að lofa það, sem vel var
gert. Það er okkur íslendingum
annars ekki of tamt.
Og svo að lokum:
Hún amma var svo giöð —■
gleðin hennar og hjartahlýjan
verður mér minnisstæðust. Hvern
ig gat hún brosað og huggað
okkur hin, þegar hún átti sjálf
erfiðast? Eg veit það ekki, en
þessir og ótal aðrir eiginleikar
hennar gera, að hún verður mér
sem svo mörgum öðrum ógleym
anleg. Guð blessi hana og gefi
litla fámenna landinu okkar þá
gæfu að eignast sem flesta henn
ar líka.
Stella.
IViatvöruverzlun
með kvöldsöluleyfi
til leigu eða sölu. Tilboð sendist Mbl., merkt: —
„Kvöldsöluleyfi — 5162“ fyrir 1. september n.k.
OKKUR VANTAR
Skrifstofustúlku
nú þegar eða 1. september. Kunnátta í vélritun,
ensku og einu Norðurlandamálanna nauðsynleg.
Bernh. Petersen
Hafnarhúsinu við Tryggvagötu, 4. hæð.
Símavarsla
Stúlka óskast til símavörzlu, umsókn um starfið
sendist til afgr. Mbl. merkt: „Símavarzla — 5159“
fyrir 28. ágúst n.k.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 68., 71. og 74 tbl. Lögbirtingablaðsins
1961 á hluta í eigninni Óðinsgötu 19, hér í borg, eign
Ásgeirs Karlssonar, fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunn
ar í Reykjavik, Jóns Grétars Sigurðssonar hdl., Einars
Viðar hdl. og Gústafs Ólafssonar hrl á eigninni sjálfri
miðvikudaginn 28. ágúst 1963 kl. 2,30 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 69., 72. og 75. tbl. Lögbirtingablaðsins
1963 á hluta i húseigninni nr. 12 við Reykjahlíð hér í
borg, eign Helgu Gunnarsdóttur, fer fram eftir kröfu .
Gjaldheimtunnar í Reykjavík á eigninni sjálfri mið-
vikudaginn 28. ágúst 1963 kl. 3 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 41., 45. og 48 tbl. Lögbirtingablaðsins
1963 á timburhúsi á Laugavegi 146 hér i borg talin eign
Matthíasar Gunnlaugssonar o. fl., fer fram eftir kröfu
Jón Magnússonar hdl. á eigninni sjlfri miðvikudaginn
28. ágúst 1963, kl. 2 síðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 47., 50. og 52. tbl. Lögbirtingablaðsins
1963 á m.s. Ottó RE 337, eign Aðalsteins Guðmundsson
ar, fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar í Reykjavík
við skipið á Reykjavíkurhöfn fimmtudaginn 29. ágúst
1963, kl. 3,30 siðdegis.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.