Morgunblaðið - 03.10.1963, Qupperneq 13

Fimmtudagur 3. okt. 1963
MORGUNBLAÐIÐ
13
Hlýtur Grikki bókmennta-
verölaun Nóbels í ár?
NÚ stendur fyrir dyrum
veiting bókmenntaverð-
launa Nóbels 1963. —
Ýmsar getgátur eru uppi
um hver hnossið hreppi að
þessxi sinni, og í greininni,
sem hér fer á eftir, veltir
fréttamaður danska blaðs-
ins Politiken því fyrir sér.
Utan Akademiíunnar veiit
enginn með vi-ssu hver hljóta
muni N óhels v erðl au n i n að
þessu sinni, en af vegnir eru
ag metnir möguleikar hinna
ýmsu listamanna á sviði bók-
takmarkinu er Aksel Sande-
mose. Tvser síðustu skáldsö.g-
ur hans, áhrifamiklar lýsing-
ar á undirdjúpum sálarinnar,
eru kórónan á löngum og
stormasömuim rithöfundaferli
en þrátt fyrir það er ekki lík
legt, að Sandemose verði
hinn útvaldi.
Eru nokkrir ritíhöfundar
stórþjóða sj álfkjörnir? Marg-
ir nófna Satre, þó að hann
skrifi ekki lengur fyrir leik-
hús, en sökkvi sér niður í stórt
heimspekiverk. Einnig Gra-
ham Greene, en síðasta verk
hans, smásagnasafn, virðist
ómerkara fyrri verkum. Þó
má eygja, að baki napurrar
og biturrar Mfsskoðunar, sið-
Gríska skáldið Giorgos Seferis.
m-ennita, er ef til viM mögu-
legt að komast nserri hinu
sanna. Er hugsanlegt, að rit-
höfundur á Norðurlöndum
komi til greina? Tæplega. Þó
má nefna hinn afkasitamikla,
hugmyndaríka og mannlega
rithöfund Eyvind Johnson,
því að frá listrænu sjónar-
miði hafa ómerkari rithöfund
ar hliotið verðlaunin. Frá
þessu sjónarmiði kemur
Jacob Paludan einnig til
greina, en sá hængur er á, að
fjórðungur mannsaldurs er
liðinn frá því að hann ri'taði
síðustu skáldisögur sínar. Nær
fræði, sem staðizt gseti kröfur
Akademíunnar. Iris Murdoch
hefur einnig komið til tals,
en hvernig væri að verðlaun-
in væru einu sinni veitt
manni eins og Samuel Beck-
ett, sem ritar bæði á ensku
og frönsku fyrir áheyrendur
um allan heim.
Hugsazt getur, að listræn
sjónarmið eingöngu, ráði ekki
vali Nóbelisverðlaunahafans,
eins og sumir telja að hafi átt
sér stað„ þegar Pasternak
voru veitt verðlaunin. Þó er
óennilegt, að Akademian
bjóði almenningsáliti í Banda
ríkjunum birginn með því að
veita hinum ágæta rithöfundi
blökkumanninum James Bald
win, verðlaunin. Og hiki hún
enn við að verðlauna hið
mikilhæfa bandaríska ljóð-
skáld, ESra Pound, ætti ef til
vill að veita verðlaunin enska
rithöfundinum E.M. Foster,
sem er nú á níræðisaldri.
Margt bendir til þess, að
Akademían hafi að þessu
sinni beint athyglinni að rit-
höfundum hinna rómönsku
þjóða. Arthur Lundkvist
myndi t.d. áreiðanlega ekki
greiða atkvæði gegn útlæga
spænska ljóðskáldinu Pablo
Neruda. Hins vegar er senni-
legra, að hinn útvaldi verði,
eins og oft áður, maður, sem
er almenningi ókunnur, það
er að segja gríska ljóðskáld-
ið Giorgos Seferis. Fyrrver-
andi meðlimur Akademíunn
ar, Hjalmar Gullberg, sem
nú er látinn, þýddi
fyrir nokkrum árum
mörg kvæði eftir
Seferis á sænsku sem dæmi
um hugmynda- og tilfinninga
skyldleika þeirra skáldbræðr
anna, og nú hefur bókmennta
tímarit Bonniers, skömmu
fyrir útnefningu Nóbelsverð-
launahafans, birt nokkur ljóð
eftir Seferis, þar af fimm í
óbundnu máli í nýrri þýð-
ingu Johannesar Edfelt og
Börje Knös. Einnig birtir
tímaritið greinar um ævi
Seferis og skáldskap hans,
sem á sér djúpar .rætur í
forngrískri menningu, en á
hinn bóginn leyna sér ekki
áhrif ljóðlistar hinna miklu
menningarþjóða nútímans og
t.d. má finna skyldleika við
Valéry og Eliot í ljóðum hans.
Ljóð Seferis flétta snjallar
lýkingar úr goðafræði mynd-
rænu safaríku máli og minna
töluvert á skáldskap Harry
Martinsons bæði þar sem
hann birtist sem djúpristur
lýriker og snjall nýyrðaskap-
andi.
Að öllu samanlögðu má því
gera ráð fyrir, að Seferis
hljóti bókmenntaverðlaun
Nóbels á þessu árL
FYRIR skömmu var hleypt af
stokkunum hjá brezku skipa-
smíðastöðinni Cochrane í Sel-
by nýju 270 tonna stálskipi
fyrir Guðmund Jörundsson.
Hið nýja skip hlaut nafnið
Jörundur II. og á Guðmundur
annað skip sömu tegundar í
smíðum hjá Cochrane.
Þessi skipasmíðastöð hefur
smíðað tugi skipa fyrir Islend
inga, þ.á.m. fjölmarga hinna
svokölluðu „nýsköpunartog-
ara“.
stjóri útvarpsins, skýrði. frá því,
að Gunnar Guðmundsson hefði
verið ráðinn framkvæmdastjóri
Sinfóníuhljómsveitarinnar, í veik
indaforföllum Fritz Weisshapp-
els, sem verið hefur framkvæmda
stjóri, síðan útvarpið tók við
rekstri hljómsveitarinnar. Skýrði
Árni frá því, að aðsókn að hljóm
leikunum hefði verið ágæt, og
myndi að öllum líkindum fara
vaxandi í vetur. Tónlistarstjór-
inn kynnti írska stjórnandann,
Próinnisias O’Duinn, sem er að-
eins 21 árs gamall, en hefur þeg-
ar aflað sér mikils álits á því
sviði, og svo fyrir tónsmíðar,
m. a. kammertónlist sem leikin
hefur verið víða um lönd. O’Du-
inn starfar nú að staðaldri á
vegum írska útvarpsins, og
stjórnar hljómsveit hennar í Dyfl
inni. Þá fór Björn Ólafsson, kon
sertmeistari lofsamlegum orðum
um O’Duinn, sem hingað er kom-
inn með mjög góð meðmæli
írska útvarpsins.
Umfangsmikið starfsár Sinfóníu-
hljðmsveitarinnar að hefjast
írskur stjórnandi, Proinnsías O'Duinn,
stjórnar fyrstu hljómleikunum
nk. fimmtudag, 10. okt.
STARFSÁR Sinfóníuhljómsveit-
arinnar er nú hafið að þessu
sinni. Fyrstu almennu tónleikar
hcnnar hér í Reykjavík verða í
Háskólabíói, fimmtudaginn í
næstu viku, 10. október. Þetta
eru þó ekki fyrstu tónleikar
hljómsveitarinnar á haustinu,
því að hún hefur þegar haldið
tvenna hljómleika austan fjalls,
yið góðar undirtektir.
Hljómsveitin lék þá undir
6tjórn ungs, írsks hljómsveitar-
stjóra Proinnsías O’Duinn. Hann
er aðeins 21 árs að aldri, en hefur
þó getið sér mjög gott orð í
heiinalandi sínu. O’Duinn mun
dveljast hér fram í desember, og
stjórna hljómléikum og leik
hljómsveitarinnar fyrir útvarp.
Vilhjálmur Þ. Gíslason, út-
varpsstjóri, Árni Kristjánsson.
tónlistarstjóri, og fleiri forráða-
menn Sinfóníuhljómsveitarinnar
ræddu við fréttamenn í dag.
Útvarpsstjóri sagði, að ýmsir
ágætir stjórnendur, einleikarar
og einsöngvarar kæmu fram með
hljómsveitinni á vetri komanda
O’Duinn myndi stjórna 4—5
hljómleikum fram til jóla, og
Igor Buketoff, bandarískur
hljómsveitarstjóri, 4 hljómleik-
um síðari hluta vetrar.
Aðrir stjórnendur á starfsár-
inu verða Páll P. Pálsson, Dr.
Robert A. Ottosson, sem stjórnar
tvenrium hljómleikum, Gunther
Schueller, Olav Kielland o. fl.
Útvarpsstjóri skýrði svo frá,
að á sl. starfsári hefði Sinfóníu-
hljómsveitin haldið 30 opinbera
tónleika, og 25 aðilar komið fram
með henni, einleikarar, einsöngv
arar og kórar. Alls voru 74 tón-
verk á fyrrnefndum tónleikum,
þar af 11 verk eftir 8 íslenzk
tónskáld. Kvað útvarpsstjóri
ráðamenn hljómsveitarinnar hafa
hug á að auka flutning íslenzkra
tónverka. Hann lagði áherzlu á,
að auk almennra, opinberra tón-
leika og sérstakra æskulýðstón-
leika hefði hún flutt og myndi
flytja sérstök dagskráratriði
fyrir útvarpið sjálft.
Árni Kristjánsson, tónlistar
Proinnsias 0,Duinn
Það kann að vekja nokkra
furðu, að svo ungur maður skuli
hafa stjórnað um nokkurra ára
skeið. Sjálfur sagði O’Duinn um
aldur sinn við fréttamenn i dag:
„Hann er það eina, sem ég hef
á móti mér þessa stundina, en
því miður ræð ég engu um það“.
Viðstaddir þetta viðtal í dag
voru Dr. Páll ísólfsson, Guð
mundur Guðjónsson, óperusöngv
ari, og Ketill Ingólfsson, píanó-
leikari, sem allir koma við sögu
á fyrstu tónleikum hljómsveitar-
innar í Reykjavík á þessu hausti,
10. október.
Dr. Páll verður sjötugur 12.
október, og í tilefni af þeim tíma
mótum verða flutt fimm sönglög
eftir hann, sem Guðmundur Guð
jónsson syngur, með undirleik
Sinfóníuhljómsveitarinnar. Á
sömu tónleikum leikur Ketill
Ingólfsson einleik á pianó með
hljómsveitinni, konsert eftir
Weber. Hann hefur ekki áður
komið fram á opinberum tónleik
um.
Á fyrstu tónleikunum, 10. þ.m.,
verður einnig fluttur Leonore-
forleikurinn, eftir Beethoven, og
sinfónía opus 88, eftir Dvorák.
Gunnar Guðmundsson fram-
kvæmdastjóri Sinfínóuhljómsveit
arinnar, kvað fyrirhugað að
halda 16 opinbera tónleika á því
starfsári, sem nú fer í hönd, auk
8 sérstakra æskulýðsleika, og sér
stakra útvarpstónleika, sem yrðu
sennilega 15.—20.
Aðgöngumiðasala að opinberu
tónleikunum hefst í dag í Ríkis-
útvarpinu við Skúlagötu, eða
öllu heldur áskriftasöfnun eins
og í fyrra, og geta menn keypt að
göngumiða að tónleikunum öll-
um fyrir 980, 840 eða 760 krónur.
eftir þvi, hvar setið er í húsinu.
Menn spara sér andvirði að-
göngumiða að tvennum tónleik-
n með því að kaupa miða að
þeim öllum í einu.
Á fundinum kom m. a. fram,
að í vetur verður frumflutt
ópera eftir Þorkel Sigurbjörns-
son, tónskáld, undir stjórn höf-
undar, og hefur hann sjálfur
samið textann.
í janúar verður flutt sinfónía
eftir Leif Þórarinsson, undir
stjórn Gunther Schuellers, og
alls mun Sinfóníuhljómsveitin
flytja verk eftir 8—10 íslenzk
tónskáld í útvxarpinu á komandi
starfsári.
Af einleikurum í vetur má
nefna Erling Blöndal Bengtson,
Jón Nordal, Dr. Pál ísólfsson,
söngkonurnar Betty Allen, Lone
Koppel og píanóleikarann Rudolf
Serkin o. fl.
270 þúsund mál
Neskaupstað, 1. október. —
Síldarbræðslan hefur nú lokið
bræðslu á allri síld, sem hún tók
á móti í sumar, eða 270 þúsund
málum. Lauk bræðslu sl. laugar
dagskvöld. Þetta er mesta magn,
sem komið hefur í land hér.
Úr þessari síld fengust 7500
tonn af lýsi. Afskipað hefur ver
ið um 1550 tonnum af mjöli og
3800 tonnum af lýsi.
— Asgeir.