Morgunblaðið - 14.04.1964, Blaðsíða 3

Þri'ðjúdaf^ur 14. Sprí! Í964
3 MORGUNBLADID
- 3
MH
»
HALLDÓR Kiljan Laxness
flutti sl. laugardagskvöld
fyrirlestur á vegum danska
stúdentafélagsins í Stud-
enterforeningen í Kaup.-
mannahöfn. Samkomusal-
urinn var fullskipaður á-
heyrendum, og meðal gesta
voru sendiherra Islands í
Kaupmannahöfn, Stefán
Jóhann Stefánsson, og
fleiri Islendingar. Vakti
ræða Nóbelsskáldsins
mikla athygli, og ræðu-
manni þakkað með lang-
varandi lófataki að henni
lokinni.
Ræddi Laxness um skyldur
rithöfunda í dag, andlegt
frelsi og ófrelsi fyrr og síðar,
og um sérstöðu íslenzkra bók
Metta Jerichow, stud. mag.. og dr. phil Erik Stybe, taka ámóti Halldóri Laxness í Stu-
denterforeningen í Kaupm amiahöfn s.L laugardag.
jEnginn meginmunur á ofsóknum Hitlers og
Stalíns og ofsóknum trúvillingadóms miðalda
sagði Halldór Laxness á fundi
hjá Studenterforeningen í
Kaupmannahöfn á laugardag
mennta á miðöldum. Hann
benti á að á miðöldum hafi
verið ördeýða í bókmenntum
alls staðar í Evrópu utan ís-
lands vegna trúarofstækis, rit
skoðunar og andlegrar kúgun
ar. Þá var það páfastóllinn,
sem lagði línurnar og eftir
þeim varð að fara. Engar
skoðanir mátti túlka, sem
voru í andstöðu við kenning-
ar páfans. Eí íslenzku sagna
Halldór I.axness i ræðusJ
ritararnir hefðu búið annars
staðar en á íslandi, hefðu bæk
ur þeirra verið brenndar á
báli og þeir sjálfir með.
Villutrúarmenn voru misk
unarlaust ofsóttir, og þegar
trúarofsóknirnar voru á há-
marki var ekki sakazt um
þótt sannan^væru litlar, en
sakborningar óspart brennd-
ir. Gekk svo langt að jafnvel
eiginkonur og börn sviku sak
í Studenterforeningen.
borninga í hendur rannsókn-
arréttarins. Hafa engar ógnir
jafnazt á við ofsóknir trú-
villingadómsins, þótt póli-
tískum morðum og heila-
þvotti vorra daga svipi þar
mjög til. Að sjálfsögðu er
enginn meginmunur á ofsókn
um Hitlers og Stalíns og of-
■ sóknum trúvillingadómsins,
nema sá að fleirum var fórn
að á þessari öld, sagði Lax-
ness. I sambandi við ritskoð
un í einræðisríkjunum nefndi
Laxness Ehrenburg, einn
. fremsta , rithöfund Rússa.
Sagði Ehrenburg sjálfur eftir
dauða Stalíns að tilviljun ein
. hafi ráðið því að Stalín lét
ekki taka hann af lífi.
Að undanskildum verkum
Dantes, voru bókmenntirnar
ekki á háu stigi á miðöldun-
um, og sama máli gegnir í
dag um alræðisrikin þar sem
einræðisþjóðfélagið er einnig
ríkjandi.
Varðandi skyldur rithöf-
unda sagði Laxness að þeim
bæri að skrifa það, sem þeir
hefðu löngun til að skrifa, og
láta aðra rithöfunda afskipta
lausa. En hann sagði að þeir
sem skrifa samkvæmt fyrir-
mælum bg gæfu ekkert frá
sjálfum sér væru ekki rithöf-
undar. Margskonar bókmennt
ir eru til, sagði Laxness, og
verkefni rithöfundanna marg
vísleg. Að krefjast þess sama
af öllum er svo mikil fásinna,
að jafnvel mestu einstrenging
um kæmi aldrei til hugar að
krefjast þess. Engin þjóð, sem
býr við andlega kúgun, getur
vænzt þess að vera tekin alvar
lega. Sagði Laxness að áróð-
ursmenn og trússhestar hins
opinbera, væru hættir' að
kunna að skammast sín,
mættu svó sem gjarnan fá að
starfa í friði eftir þeim fyrir-
mælum, sem þelm eru gefin,
því enginn nennti að hlusta á
þá.
Góður rómur var gerður að
ræðu Laxness, og að henni
lokinni þakkaði dr. phil Erik
Stybe, formaður stúdentafé-
lagsins honum komuna.
( NA 15 hnúUr i y SV S05r,útsr tt SnjHnmt • C'Si V Skúrir E Þrumur Zvvvxrei/; Nifesitf H Hml
LÆGÐIN, sem að undan- eða rigning og hiti um 2 st.
förnu hefúr verið kyrrstæð Sunnan lands er hiti 4—7 st.
yfir Grænlandshafi er að þok- Eins og sakir standa eru horf-
ast austur með suðurströnd ís- ur á norðlægri átt í bili, en
lands. Vindur er orðinn NA- hins vegar er ekki kalt fyrir
stæður á vestanverðu landinu norðan landið, aðeins 3 st.
og víða er þar nokkur slydda frost á Jan Mayen.
STAKSTHNAR
Sjálfstætt fólk
Alþýðiiblaðið birti sl. sunnu-
dag forystugrein um útvarjjsum-
ræðurnar sl. föstudagskvöld. —
Komst blaðið þar m.a. að orði á
þessa leið:
„Kommúnistar riðu ekki feit-
um hesti frá útvarpsumræðunum
í fyrrakvöld, og er næsta óskilj-
anleet hvað fyrir þeim vakti
meöþví að efna til slíkrar viZíur-
eignar, þegar þeir höfðu ekkert
nýtt fram að færa.
Sannleikurinn er sá, að íslend-
ingar hafa haft sína eigin utan-
rikisstefnu allt frá stofnun lýð-
veldisins og eru þekktir af því
um viða veröld að vera sjálfstætt
fólk, sem ekki lýtur boði eða
banni neinnar annarrar þjóðar.
Kommúnistar reyna að vísu að
halda fram, að vegna þátttöku í
NATO hljóti íslendingar að vera
handbendi stórveldanna í því
bandalagi, en það er fjarri sanni.
Landhelgismálið er sönnun þess,
að íslendingar fara að eigin vilja,
hvað sem Bretar og önnur- NATO
veldi segja. ísland hefur á al-
þjóðavettvangi greitt atkvæði
með Alsír gegn Frökkr.m, með
Kýpur gegn Bretum og yfirleitt
með nf'frjálsu þjóðunum. Dvöl
varnarliðsins, styrkur þess og
stöðvar, er algerlega háð vilja ís-
lendinga og engu öðru.
Það er minnimáttarkennd, sem
staþpar nærri föðurlandssvikum
að breiða út þá skoðun, að
nokkrir aðrir en fslendingar ráði
stefnu lýðræðisflokkanna á al-
þjóðavettvangi".
Kosningahjal
Framsóknar
Framsóknarmönnum liður illa
um þessar mundir. Þeir eru hún-
ir að vera í stjórnarandstöðu i
tæp 6 ár og sjá nú fram á það,
að Viðreisnarstjórnin, sem hlaut
glæsilega traustsyfirlýsingu kjós-
enda i alþingiskosningunum á sl.
sumri muni sitja út þetta kjör-
tímabil. Þetta eru bágar horfur,
finnst leiðtogum Framsóknar-
flokksins. En það er spaugilegt,
þegar miðstjórn Framsóknar-
flokksins tekur sig til og fer að
gera ályktanir um það að efnt
skuli til nýrra alþinp'iskosninga
áður en eitt ár er liðið af kjör-
tímabili! Svoná friðlaus er hin
gamla maddama orðin í því á-
hrifaleysi, sem hentistefna henn-
ar og ábyrgðarleysi hefur skap-
að henni.
Vitanlega kemur engum til
hugar að nýjar kosningar fari
fram fyrr en að loknu kjörtíma-
bili. Flokkar Viðreisnarstjórnar-
innar starfa saman af fullum
heildindum og eru þess alráðnir
að stjórna landinu af festu og á-
byrgðartilfinningu á yfirstand-
andi kjörtímabili, eins og hinu
fyrra.
Leiðtogum Framsóknarflokks-
ins væri sæmra að temja sér
aukna ábyrgðartilfinningu en að
hefja upp kveinstafi og kröfur
um nýjar alþingiskosningar, á
miðju kjörtímabili
Öllu snúið öfugt
Þegar Alþingi hafði samþykkt
aðild fslands að Norður-Atlants-
hafsbandalaginu laumaðist einn
af bingmönnum kommúnista að
kvöldlagi inn í þinp-húsið, sem
kommúnistar voru há búnir að
brióta úr fle«tar rúður. og sneri
höggmynd af Jóni Sisrurðssyn!
forseta til vc-'pjar. Þessi athöfn
hótti miög táknræn um allt eðli
og baráttuaðp'erðir kommúnista.
Þeir revna stöðugt að smía ölln
öfup-t. Tíl 'læmis revnir komm-
únistablaðið \sl. - sunnudag að
halda hví fram í forystugrein
sinni, að sú stefna, sem komm-
únistar ber.iast fyrir í utanríkis-
málum. sé hin „íslenzka utan-
ríkisstefna"!