Morgunblaðið - 28.05.1964, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 28. maí 1964
M)llllllllllllllllll!lllllllllllllilllllUIIIIIIIIIIIIII!lltlllllllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUllllllllllllllllllltllllllllll|H||||llllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHJIIIIIIIIIIIII!!m:illl!llll!ll!lllillllllll!lllllllill!|t||llllll!lllillllllllllllllllllllllllllllllllllllll|l||||||f
rabbamein hænsna
smitar vísinclamenn
§§ Á RÁÐSTEFNU Krabba-
M meinsfélags Bandaríkjanna,
m sem haldin var í Palm Beach
= fyrir skömmu, var skýrt
= frá fyrsta skráða tilfellinu
m þar sem veira, er veldur
= krabbameini í fuglum hef-
H ur áhrif á mann. Það var
§§ læknirinn Olive Stull Davies,
E sem fékk krabbameinið og
§§ hún skýrði sjálf frá tilfell-
m inu á ráðstefnunni. Sagði
= hún m. a.: „Ég hafði árum
|§ saman starfað við rannsókn-
§§ ir á mjög illkynjuðum aexlis-
H vexti í hænsnum og hænsna-
= fóstrum, þegar ég varð þess
= vör fyrir 10 árum, að ég hafði
m fengið illkynjuð æxli, sem í
EE smásjá voru sambærileg við
EE æxlin í hænsnum. Þegar
m þetta kom í Ijós töldu mjög
= fáir vísindamenn möguleika
S á því, að veirur, sem yllu
m krabbameini í fuglum gætu
j§ valdið krabbameini í spen-
M dýrum, og ég starfaði að
EE rannsó'knum án þess að gera
{§ nokkrar varúðarráðastafanir.
§j Ég handlék næstum daglega
= blóð og æxli hinna sýktu
= dýra, oft með sár og skurði
= á höndunum þannig að það
= hefði getað verkað eins og
= endurteknar inngjafir“.
Davies laeknir starfaði við
= rannsóknir í Nígeríu á veir-
= um, sem valda mjög illkynj-
E= uðum æxlum í sogæðakerfi
m hænsna og hún fékk sjálf
§§ krabbamein í eitla, en það
m virtist hverfa eftir að hún
m hafðl hlotið geislameðferð
m með koboltbyssu. En krabba-
m meininu skaut upp aftur
m fyrir skömmu í húðinni og
= Davis gengst aftur undir
= geislameðferð.
Margir vísindamenn á
m sviði læknisfræði hafa nú
m viðurkennt, að allt bendi til
H þess að veirur geti að
m minnsta kosti átt þátt í því
= að valda krabbameini í mönn
m um. Þekkt eru mörg dæmi um
= að veirur valdi krabbameini í
1 dýrum, en ennþá hefur eng-
= um tekizt að sanna að þær
m geti valdið krabbameini í
m mönnum.
ir starfaði með voru mjög
skæðar og hænsni, sem þeim
var sprautað í urðu öll
veik og drápust eftir sex til
tíu daga, en krabbamein þró-
ast venjulega mjög hægt.
Veiran, sem veldur þessari
tegund krabbameins i hænsn
um utan rannsóknarstofn-
anna er ekki eins skæð og
sú, sem Davies notaði við
rannsóknirnar. Sjúkdómur sá,
sem veiran veldur stingur oft
upp kollinum í hænsnabúum
og er bráðsmitandi. Verður
oft að lóga öllum hænsnum
til að kveða niður sjúkdóm-
inn.
í lok máls síns á fundinum
í Palm Beaöh benti Davies
læknir á, að reynsla hennar
sýndi, að þeir, sem ynnu í
hænsnabúum og við pökkun á
hænsnum gætu verið í nokk-
urri hættu. Til þessa hefði
verið talið, að veirur, sem
yllu krabbameini í einni
dýrategund hefðu engin
áhrif á aðra, en nú yrði að
líta á þetta í nýju ljósi.
Aspirín og inn-
vortis blœðingar
Brezka blaðið „Medical
News“- skýrir frá því fyrir
skömrnu, að allt að 70%
þeirra, sem taki inn aspirín
fái innvortis blæðingar af
völdum þess. Venjulega séu
þessar blæðingar mjög smá-
vægilegar, en þær geti vald-
ið alvarlegu blóðleysi (iron-
deficency anaemia), ef mikils
magns af lyfinu sé neytt um
langan tima.
Blaðið segir, að þetta sé ein
af niðurstöðum atihugana
Patricks Harveys, læknis í
Sydney, en hann riti um
þær í „Medical News" í
Astralíu. Harvey segir, að allt
að 30% sjúklinga, sem komi
í sjúkrahús vegna mikilla
blæðinga i meltingarvegi hafi
neytt aspirins eða skyldra
lyfja (salicylata) síðustu sex
klukkustundimar áður en
sjúkdómseinkennin komu í
ljós. Læknirinn segir, að
meira sé tekið inn af aspi-
ríni en nokkru öðru lyfi.
Margir taka meira inn af því
en skynsamlegt geti talizt og
ekki sé óvenjulegt að menn
verði háðir því.
Aukaverkanir aspiríns eru
venjulega meltingartruflanir
eða blæðingar, en Harvey
bendir á að ekkert samband
þurfi að vera þar á milli.
Mikil óþægindi í maga þurfi
ekki að stafa a_f blaaðingum
og ógleði geta alvpg eins
stafað áf áhrifum á mænu-
kólfinn eins og meltingar-
truflunum. Harvey segir, að
óvissan, sem ríkt hafi varð-
andi aukaverkanir aspiríns
hafi fvrst og fremst stafað
af því, að litið hafi verið á
meltingartruflanirnar og
blæðingarnar sem sama hlut,
en ekki hvort í sínu lagi.
Alkohól og svefn-
lyf geta verið
banvœn blanda
Vísindamenn hafa nú gefið
skýringu á þeirri kunnu
staðreynd, að blanda áfengis
og svefnlyfja getur verið
banvæn. (Sagt er að þessi
blanda hafi orðið Marlyn
Monroe að fjörtjóni og auk
fjölda annarra). Jack E.
Wallace, líffræðingur við
Lackland Air Force Base
sjúkrahúsið í San Antonio,
Texas, segir, að áðurnefnd
blanda geti valdið dauða
vegna þess að barbítúröt, sem
notuð eru í mörg svefnlyf
komi í veg fyrir að líkam-
inn geti úrskilið alkohól.
3arbítúrötin hafi áhrif á
hvatann (alcohol dehydrog-
enase), sem sjái um fyrsta
hluta efnabreytingarinnar,
sem fram fari, er alkohól út-
skilst. Vegna þess geti hin
sljógvandi áhrif barbítúrat-
anna og alkohólsins, þegar
þau koma saman, orðið nægi-
lega mikil til þess að stöðva
andadrátt manna. Wallace og
samstarfsmaður hans, Elmer
V. Dahl, komusit að þeirri
niðurstöðu, að öll barbítúröt
geti komið í veg fyrir að
líkaminn útskilji aikohól, þótt
áhrif hinna ýmsu barbíúrata
á áðurnefndan hvata séu
misjöfn.
Aukin utbreiðsla
sykursýki
Bq}í, sem gefin var út ný-
lega í tilefni 40 ára afmælis
insúlínsins, segir að nú séu
sennilega um 30 miiljónir
sykursjúkra í heiminum.
Nákvæm könnum, sem gerð
gerð var í Bedford skammt
frá London sýnir hins vegar
að gera má ráð fyrir að 200
milljónir ibúa heimsins þjáist
af sykursýki.
Með nákvæmari og full-
komnari sjújkdómsgreiningu
hefur komið í ljós, að sykur-
sýki virðist miklu útbreidd-
ari en áður var talið. Á fyrri
hluta síðustu aldar var áætl-
að 0,1% íbúa heimsins hefði
sykursýki, en skömmu eftir
að uppgötvuð var aðferðin til
rannsókna á hvort sykur væri
í þvagi, hækkaði hin áætlaða
tala í 0,7%. Skömmu eftir
heimsstyrjöldina síðari var
"farin herferð til þess að rann-
saka útbreiðslu nokkurra
sjúkdóma, þar á meðal sykur-
sýki. Herferð þessi náði til
fjölda borga í Evrópu og
Bandarí'kjunum og að henni
lokinni varð ljóst, að reikna
máttti með því að 1.4% íbúa
heims hefðu sykursýki.
Könnunin í Bedford á dög-
unum var ýtarlegri, en sú
fyrrnefnda, því að þar voru
í ýmsum tilfellum tekin blóð-
sýnishorn. Þessi könnun er tal
in 9Ú nákvæmasta, sem gerð
hefur verið til þessa og margt
bendir til þess að niðurstöður
hennar muni breyta hugmynd
um um sykursýkL
Af 65 þús. íbúum. Bedford
eru um 38 þús. eldri en 21 árs
og þeim var öllum gefinn kost
ur á að taka þátt í könnun-
inni. Mikil herferð var farin
til þess að auglýsa hana og
dag einn gengu sjálfboðaliðar
með plastílát, leiðbeiningar og
pappírsræmur, sem leiða í ljós
ef sykur er í þvagi, í hvert =
hús í borginni. Rúmlega 25 S
þús. menn tóku þátt í könn- s
uninni og fannst sykur í þvagi =
1 þús. Ef sykur finnst er tali𠧧
að um sykursýki sé að ræða, M
en vissa fæst ekki nema með =
blóðrannsókn.
Öllum íbúum Bedford, sem |§
sent höfðu upplitaðar ræmur, m
var boðið til blóðathugunar j§
og 91% mætti. Rannsóknin [|
vax framkvæmd þannig, að =
hver maður var látinn drekka =
upplausn, sem innihélt 50 §j
grömm af glúkósa. Tveimur s
klu'kkustundum siðar var §§
stungið í eyru þeirra, tekið s
blóðsýniShorn og sykurmagni𠧧
í blóðinu mælt. Þeir, sem reyn =
ast hafa yfir 120 milligrömm m
af sykri í’ 100 millilítrum af §§
blóði, eru taldir sykursjúkir í s
samræmi við þá greiningu, p
sem notuð er. Aðeins 356 af g
þeim, sem komu til áður- =
nefndrar blóðathugunar í Bed ||
ford, reyndut 'hafa of mikinn =
sykur í blóði, en það er um 1
1,5% íbúanna og kemur heim =
við fyrri áætlanir.
En læknarnir í Bedford létu =
ekki staðar numið og síðustu =
athuganir þeirra vöktu mesta m
undrun. Þeir gerðu úrtak úr =
þeim 24 þús., sem ekki reynd- s
ust hafa sykur í þvagi og M
500 menn komu til blóðatthug- §j
unar. Reyndust 76 þeirra hafa M
of mikinn sykur í blóði. Nið- g
urstaða þessarar síðustu ee
rannsóknar bendir því til j§
þess að milli 12 og 14% íbúa ^
Bedford hafi of mikinn sykur =
í blóði. =
Sérstök stofnun var sett á =
fót til þess að rannsaka þetta =
fólk, sem hefur of háan blóð- =
sykur, en ekki önnur ein- j§
kenni sykursýki. Reyndar |j
verða aðferðir til þess að =
lækka sykurmagnið í blóðinu =
og fylgst með því hvort fólk =
þetta fær önnur einkenni M
sykursýki með tímanum.
í sambandi við könnunina |§
í Bedford hafa ýmsar spurn- M
ingar risið. M. a. „Hvað er m
sykursýki?“, með tilliti til M
þess að um of háan blóðsykur M
getur verið að ræða án þess M
að sykur finnist í þvagi.
Það virðist af ofangreindu |§
lítill. vafi á því að sykursýki =
færist í vöxt. Grundvallar
vandaméi sjúkdómsins er kol- g
vetnarík fæða og lífsvenjur §|
okkar bjóða hættunni heim, |§
því að fólk borðar oft yfir =
sig, en hreyfir sig lítið.
(Observer — öll réttindi =
áskilin. Eftir Abraham §§
Marcus). |§
Veirurnar, sem Davies lækn
liiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiibidiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii.uiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiindiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiia
Veiði- og skemmti-
ferð til Grænlands
FERÐASKRIFSTOFAN Sunna
hefur tekið á leigu eina af milli-
að auglýsirig
í útbreiddasta blaðinu
borgar sig bezt.
landaflugvélum Flugfélags ís-
lands hf., í tveggja daga veiði-
og kynnisferð til Grænlands um
aðra helgi, 6. og 7. júní. Flogið
verður héðan kl. 7 á laugardags-
morgun og farið vestir yfir
meginjökul Grænlands og lent
eftir um það bil fjöguria stunda
flug á flugvellinum við Eiríks-
fjörð á vesturströnd Græmands.
Þar verður búið í hóteli dönsku
Grænlandsverzlunarinnar. —
Þarna við Eiríksfjörð eru tvær
frægar lax- og silungsveiðiár og
hefur verið afllað veið.i!eyfa fyr-
ir alla þátttakiendur að vild þar
í ánum, en um þetta leyti árs
er fisikigengnd hvað mest í árn
ar á vesturströnd Grænlands.
Þeir sem Ó9ka að eyða öllum
tímanuim við lax- eða silungs-
veiðar eiga þess kost að fara
með bát dil hinna tornu íslend-
ingabyggða, að 3röttuii!íð, þar
sem Eirikur rauði ojo handan
Frá Eiriksfirði í Grænlandx.
fjarðarins og víðar þar um
byggðirnar, m.a. til Garða.
í fyrra var da-nskur ferða-
mannahópur við veiðar í ánum
við Eirikstfjörð og kom heim
með 1800 flska etf-tir tvo daga.
AIHUGltt
að borið saman við útbreiöslu
er langtum ódýrara að auglýsa
1 Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.
Fronklurt endu-
stöð Loftleiðu
EFTIR að Loiftleiðir hættu að
fljúga til Hamborgar hefir mið-
stöð Þýzkalandsviðskipta félags-
ins færzt æ meira yfir til Frank-
furt við Main. Áætlunarferðir
eru farnar milli Luxemborgar og
Frankfurt í beinu sambandi við
flugtferðir Loftleiða til og frá
Luxemborg, og mó því segja
að hin raunverulega Evróputferð
margra hefjist eða endi í af-
greiðslustöðvum Loftleiða i
Frankfurt.
Hingað til hatfa allir starfs-
menn Loftleiða í Frankfurt verið
Þjóðverjar, en vegna vaxandi
ferða Islendinga til Mið-Evrópu
hefir nú verið ákveðið að fela
íslendingi fúlltrúastörf í skrif-
stotfunni í Frankfurt.
Fyrir valinu varð Davíð Vil-
helmsson, sem um árabil hefir
verið fulltrúi í afgreiðslu Lotft-
leiða á Reykjavíkurflugvelili og
mun hann hefja störf í Frank-
tfurt 15. þ.m.
Er ekki að efa að margir ís-
lendingar muni fagna því að
geta eftirleiðis notið aðstoðar
þessa góðkunna landa síns i
Franktfurt við Main.