Morgunblaðið - 20.06.1964, Blaðsíða 13

/ Laugardagur 20. júní 1964
iriORGU NBLAÐID
13
^iuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiitff
jon Eyþérsson:
í NYJADAL
Af Mjóhálsi, séð út Nýjadal. Þvermóður heitir fjallið við dalmynnið. Miklafell í Hofsjókli í IS
fjarska. — Ljósmynd: í>orsteinn Jósefsson.
1 NÚ VERÐUR senn lokið við
i bílferju á Tungná, og opnast
Í þá torfærulítil leið flestum
Í farartækjum norður Sprengi
= sand til Eyjafjarðar eða Bárð
ɧ ardals. Er ekki að efa það, að
£j mjög verði' sótt á þessa leið
H hin næstu árin, eins og reynsl
Í an hefur jafnan orðið, þegar
= nýjar langferðaleiðir opnast
i um hálendið.
j| Flestir Sprengisandsfarar
= munu leggja nokkra iykkju á
= leið sína og koma við í Nýja-
Í dal og jafnvel gista þar.
Hin nýja bílaslóð yfir
= Sprengisand er ekki fyllilega
§§ ákveðin, þegar þetta er ritað.
Í Hún gæti legið af Búðarhálsi
§ norður og vestur á hina fornu
Í Sprengisandsleið, frá Sóleyjar
= höfða um Eyvindarkofaver og
Í 'Háumýrar norðaustur að Fjórð
i ungsvatni. En hún gæti líka
Í legið austar, um Illugaver og
Í síðan norðaustur hjá Hágöng-
Í um og Tómasarhaga. Þá er far
Í ið nálægt mynni Nýjadals og
f lítill krókur að koma þangað.
= Þeir sem koma að norðan
i taka stefnu í hásuður frá
= Fjórðungsvatni og eiga þá
= röska 10 km ófarna í Nýja-
| dal.
= Um Sprengisandsleið eru
Í merkilegar ritgerðir eftir Ein-
Í ar E. Sæmundsen o. fl. í 1.
Í bindi Hrakninga og heiðavega.
Nýidalur er leynidalur og
Í væri því réttnefndur Þjófa-
Í dalur. Mynni hans er þröngt
i og ber lítið á því, þótt það
Í snúi í hávestur og blasi við af
= Sprengisandsvegi. Þótt ferðir
= um Sprengisand hafi verið all
= tíðar frá fornu fari, viiðist
=
=
enginn hafa orðið dalsins var
fyrr en haustið 1845, en veð-
ur hamlaði þá, að hann yrði
kannaður.
Mér er ekki kúnnugt um,
hver réði nafni dalsins, en séra
Sigurður Gunnarsson skrifar
um Nýjadal í Norðanfara 1876
og þarf því varla að efa, að
dalurinn hafi gengið undir
því nafni um þær mundir. Á
uppdrætti íslands er hann
kallaður Jökuldalur, en af
þeim er slíkur fjöldi hér á
landi, að mér finnst rétt, að
þessi dalur fái að halda hinu
upphaflega nafni.
Nýidalur liggur í boga suð-
vestan undir Tungnafellsjökli
og er 5—6 km á lengd frá
mynni inn í dalbotn, en það-
an gengur þröngt gildrag alla
leið austur og suður í Vonar-
skarð. Austan og norðan að
dalnum eru undirfjöll Tungna
fellsjökuls, há og hlíðabrött.
Hæsti kambur þeirra heitir
Háhyrna, 1520 m yfir sjávar-
mál. Vestan og sunnan að
dalnum heldur ávalur, boga-
dreginn háls, sem kallast Mjó
háls. Hann er um 1000 m á
hæð, en fer smáhækkandi, unz
hann endar syðst og austast á
1240 m háum röðli, sem kall-
ast Göngubrún.
Það voru bændurnir Erlend
ur Sturluson og Hálfdán Jóa
kimsson úr Bárðardal og Þor-
steinn Einarsson frá Brú, sem
fundu dalinn og könnuðu
hann. Erlendur hefur lýst daln
um á þessa leið 1 bréfi ds. 6.
des. 1846:
„ —--------Nú fengum við
bjart og gott veður og gátum
kannað hann til enda. Það
stóð fell fyrir dalsmynninu,
nema hvað áin fellur annars
vegar við fellið. Dalurinn var
með sléttum eyrum niður um
sig, grasi vöxnum, og dalhlíðin
jökul-megin mikið há og öll
grasi vaxin upp að klettum,
sem voru efst í henni. En hin
um megin var fjallið miklu
lægra, jafnbratt og ávaxta-
minna. Dalurinn var mikið
fallegur og góður vegur eftir
honum. Áin rann hægt ofan
eftir dalnum. Við byrjuðum
að nóni og riðum léttan fram
í botn á honum og náðum aft-
ur út í hann miðjan og vor-
um þar um nóttina. Voru þar
nógar hvannarætur og njólar,
fremur snöggt fyrir hesta til
lengdar, en merkilegir fjár-
hagar. Dalurinn endaði ailt í
einu. Kom áin þar ofan úr háu
klettagili, sem ómögulegt var
upp að komast, og kvísl rann
nokkru neðár úr mikið djúpu
klettagili, óg var jökulvatn í
þessari kvísl.
— — — Ekki fundum við
neinar líkur fyrir þvi, að
menn hefðu í dalnum verið.
Góðviðrasamt held ég sé þar
í dalnum, en byljasamt mun
þar vera. Ekki fund'um við
nema tvö lömb í dalnum,
-------og 14 lambabein fund
um við á leið okkar, sem votta
það, að þangað hafa runnið
lömb árlega og lifað þar fram
á vetur“.
Þá má bæta við, að fellið
fyrir mynni dalsins kallast
Þvermóður, áin að vísu Nýja-
dalsá og jökulgilið innarlega
í dalnum Kaldagil.
Mynni Nýjadals er í 800 m
hæð yíir sjó eða í svipaðri
hæð og Kverkhólakambur á
Esju. Er gróður þar því furð
anlega mikill. Norður af dals
mynninu eru víðlendar gróð-
urflesjur, sem eru algrænar
yfir að líta, þótt græni litur-
inn sé að mestu mosagróður,
en grasið strjált og reytings-
legt. Nyrzt á þessum flesjum
er hin nfrægi Tómasarhagi,
sem Tómas Sæmundsson fann
sumarið 1835, en Jónas Hall-
grímsson gerði eftirminnileg-
an í ljóði:
Tindrar úr Tungnafellsjökli
Tómasarhagi þar,
algrænn á eyðisöndum
er einn til fróunar.
í Nýjadal er líka algrænt,
og þar ríkir sannkölluð öræfa
kyrrð. Á undanförnum árum
hefur Ferðafélagið gist Nýja-
dal á hverju sumri. Ef tími
leyfir, er sjálfsagt að ganga
þaðan suður í Vonarskarð. Auð
veldast er þá að ganga upp á
háls skmmt frá dalsmynninu
og þræða hálsinn austur á
Göngubrún. Þar opnast bæði
vítt og stórfenglegt útsýni yf-
ir Vonarskarð. Beint austan
undir Göngubrún sér niður í
Snapadal með rjúkandi hver- =
um og grænum gróðurflesjum. =
Þar eru snapir handa hestum, §§
og því er nafnið. Til suðvest- M
urs sér yfir mikinn og lítt M
kannaðan tindaklasa, sem heit =
ir einu nafni Ógöngur. Mest =
ber þar á litfögru líparítfjalli, M
er nefnist Skrauti, 1330 m að M
hæð, en næst honum er Kolu- =
fell, mjög dökkleitt ásýrid- =
um. . =
En um Vonarskarð sjálft og §§
leiðina úr Nýjadal norður fyr jj§
ir Tungnafellsjökul má lesa M
nánar í Árbók F. í. 1963 eftir M
dr. Harald Matthíasson.
Austan Tungnafellsjökuls er =
Vonarskarð. Þar er næsta gróð j§
urlaust, sléttir sandar og mel =
ar í lágskarðinu, en mörg og S
kynleg fell á báðar hendur. í 1
austri gnæfir Bárðarbunga, =
en vestan skarðsins eru undir =
hlíðar Tungnafellsjökuls. Á =
miðju skarði stendur Vala- §
fell, hvass og skriðurunninn £
kambur. Austan þess rennur =
Skjálfandafljót á sléttum aur- S
um, lítið meira en hnévatn. =
Nyrzt í skarðinu er Tindafell, |§
mikið um sig og brúnahvasst. =
Ýmsir, sem gista Nýjadal í =
góðu veðri, ganga þaðan aust =
ur í Vonarskarð, en láta bif- =
reiðina fara sem leið ligg- —
ur norður fyrir Tungnafells- =
jökul og bíða sín á Gjóstu- =
skarði vestan undir Valafelli. =
Er þetta auðveld og næsta É
fögur gönguleið. E
Á slóðum Ferðcafélagsins
Góöur hagur Verzlun-
arfélags V.-Skaft.
AÐALFUNDUR Verzlunarfélags
Vestur-Skaftfelliniga var hald-
inn að Eyrarlandi í Mýrdal, laug-
ardaginn 13. júní og hófst kl. 2
e. h.
Formaður félagsins, Eyjólfur
Eyjólfsson hreppstjóri á Hnaus-
um í Meðallandi, setti fundinn
©g tilnefndi fundarstjóra Sig-
geir Björnsson í Holti á Síðu.
Ritarar voru Sigurður B. Gunn-
arsson oddviti á Litla-Hvammi
og Ólafur Jónsson verzlunarmað
ur í Vík.
Þá flutti framkvæmdastjóri
félagsins, Hálfdán Guðmundsson
i Vík, skýrslu félagsins fyrir sL
ár og las upp endurskoðaða
reikninga þess. Þar kom í ljós,
að heildarvelta félagsins hafði
verið 23.215.973.00 kr Hafði
veltan aukizt um 5.574.752.00 kr.
frá árinu áður eða um 31.6%.
Af þessu var sala aðkeyptra
vara 13.533.490.00 kr. og hefði
þannig aukizt um 29%. Kom
fram í ræðu framkvæmdastjór-
ans, að hagur félagsins væri góð-
ur.
Að lokinni þessari ræðu fóru
fra-m kosningar. Úr stjórn áttu
áttu að ganga þeir Ásgeir Páls-
son hreppstjóri í Framnesi og
Páll Pálsson bóndi á Litlu-Heiði,
en voru báðir endurkjörnir. í
varastjórn voru kosnir Ari
Þorgilsson tímavörður og Gísli
Skaftason 'bóndi á Lækjarbakka.
Endurskoðandi félagsins var
kosinn séra Páll Pálsson í Vík.
Að þessu loknu fóru fram um-
ræður um ýms mál og kom m.a.
fram svohljóðandi tillaga, er var
samþykkt eindóma: „Aðalfund-
ur V.V.S. haldinn að Eyrar-
landi 13. júní 1964, felur stjórn
og framkvæmdastj óra félagsins
að vinna að því við ríkisstjórn-
ina, að flutningastyrkur í Vestur-
Skaftafellssýslu verði hækkaður
á næstu fjárlögum“,
Kom fram í þessum umræðum
að flutningsgjöld í Vestur-
Skaftafellssýlu eru orðin mjög
stór liður í útgjöldum bænda.
Fyrrverandi framkvæmda-
stjóri félagsins, Ragnar J.ónsson
í Reykjavík, var staddur á fund-
irum og lét í ljós ánægju sína
yfir góðum 'hag félagsins og von
ic um, að ágætrar forystu nú-
verandi framkvæmdastjóra þess
nyti þar við enn um sinn.
Fundur þessi var vel sóttur og
voru þar saman komnir fulltrúar
frá öllum deildum félagsins, auk
arnarra félagsmanna, yfir 50
manns.
Að lokum kvaddi formaðurinn.
Eyjólfur Eyjólfsson, sér hljóðs
og þakkaði starfsfólki félagsins
vel unnin störf á árinu.
Stjórn félagsins er nú þannig
skipuð: Eyjólfur Eyjólfsson,
Hnausum, formaður, Bjami
Bjarnason, Hörgsdal, Siggeir
Bjcrnsson, Holti, Árni Jóhannes-
son, Gröf, Hannes Hjartarson.
Herjólfsstöðum, Páll Pálsson,
Litlu-Heiði og Ásgeir Pálsson,
Framnesi. — Fréttaritari.
Ég ætti að
skjóta oftar
aftur fyrir mig
Lusaka, N-Ródesíu,
17. júní — AP:
AFRÍSKI veiðimaðurinn Kapa
tula Nguni lenti í óvenjulegu
ævintýri á fílaveiðum hér á
dögunum. Hafði hann nýskot
ið stóran fíl, er óður karlfill
úr sömu hjörð veittist að hon
um. Flúði Kapatula sem fæt-
ur toguðu, en heyrði á hlaup-
unum að þungt fótatak fíls-
ins nálgaðist óðum. Greip
Kapatula þá til þess ráðs að
skjóta blint aftur fyrir sig úr
riffli sínum, ef vera mætti að
ófreskjan hræddist hvellinn
og hætti eftirförinni. Þarf
ekki að orðlengja það, að skot
ið hljóp í fílinn, sem féll nið-
ur steindauður. „Eg ætti kann
ske að skjóta oftar aftur fyrir
mig“, voru ummæli Papatula,
er hann leit verksummerkin!