Morgunblaðið - 22.07.1964, Blaðsíða 10

IIIMtllllllllll|||||||||||||||||||l||||||||||||||t|NfN«||||n(IIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllltlllllll«IUIIIIIIUIIIIIIIIIimiltlltllllllHimil|||l||||||||||||||||||||||MIIIIIIIIIIIIIII,llllllllllll|l|„IIMIIIIIllllllllll,ll„ll«l,lllll,lllIU„,l„lll|lHlll,l II,tll„lllll„„l„l„n„l,U,11,11,II,II,„,Htn,,l„,„,„lt„„„,„t,|,1,1,111,l„ll„l,t„,II,HHI,„lt„HI,„„„„„,l,l„„H„„„„,„ll
10
MORGU N BLAÐID
Miðvikudagui' 22. júli 1964
Lögreglumenn vopnaðir kylfum leggja til atlögu við blokkumenn.
6EIRÐIRNAR í Harlem.
blökkumannahverfi New York
undanfarin kvöld og nætur
eru þær alvarlegustu í borg-
inni í 20 ár.
í óeirðum þessum létu tveir
blökkumenn lífið, yfir hundr-
að særðust og hátt á annað
hundrað voru handteknir. í
gær var kyrrt í blökkumanna
hverfinu og aðfaranótt þriðju
dagsins voru átökin smávægi-
leg miðað við næturnar tvær
á undan.
Lögreglustjóri New York,
Michael Murphy, sem stjóm-
aði sjálfur aðgerðum lögregl
unnar í Harlem, segir, að óeirð
irnar hafi ekki komið á óvart.
Hverfið hafi verið að undan-
förnu eins og púðurtunna og
yfirvöldin óttazt að upp úr
syði á hverri stundu.
Blökkumannaleiðtogar í Har
lem undir forystu Jemes Far
mers, hafa rætt við borgar-
yfirvöldin í New York undan-
farnar vikur um hið a-lvarlega
ástand í hverfinu og hvernig
koma mætti í veg fyrir að
í odda skærist. Lögðu blökku
mannaleiðtogarnir m.a. tíl, að
fleiri lögreglumenn af þeirra
kynþætti yrðu settir til varð-
gæzlu í Harlem, og hefur nú
verið fallizt á tillögu þeirra.
Frá því að óeirðirnar hóf-
ust á laugardaginn hafa
blökkumannaleiðtogar reynt
að tala um fyrir íbúum Har-
lem og hvatt þá til þess að
sýna stillingu. í gær leit út
fyrir að tilraunir þeirra hefðu
borið árangur.
Það var dauði blökkupilts
s.l. fimmtudag sem olli því
að upd úr sauð. Pilturinn,
James Powell, féll fyrir byssu
kúlu leynilögreglumannsins
Thomas Gilligans. Á laugar-
dagskvöldið komu blökku-
menn saman við lögreglustöð-
ina í Harlem til þess að mót-
mæla athæfi Gilligans og kref j
ast þess að hann yrði handtek
inn, sakaður um morð. Gilli-
gan kvaðst hins vegar hafa
drepið Powell í sjálfsvörn.
í gær skýrði Paul Screvane,
sem gegnir borgarstjóraem-
bættinu í fjarveru Roberts
Wagners, að réttarrannsókn
yrði látin fara fram í máli
Gilligans.
Aðdragandinn að dauða
Powells hófst, er húsvörður
einn í Harlem gerði sér leik
að því að sprauta úr vatns-
slöngu á þrjá blökkudrengi,
sem voru á leið heim úr skóla.
Drengirnir reiddust og einn
þeirra kastaði sorptunnuloki
að húsverðinum, sem lagði á
flótta. Thomas Gilligan var
vitni að þessu og skarst í leik
inn. Hrópaði hann til drengj-
anna og skipaði þeim að hætta
að elta manninn. Gilligan seg
ir, að drengirnir hafi stöðvað
eftirförina og Powell haldið
í átt til hans með hníf í hendi.
Segist lögreglumaðurinn hafa
skipað drengnum að stanza,
en hann hafi ekki hlýtt og
komið nær. Þegar ekki hafi
verið nema fjögur skref á
milli þeirra hafi hann beint
byssu að drengnum og hótað
að skjóta, ef hann staðnæmd-
ist ekki. Drengurinn hafi lát
ið hótanirnar sem vind um
eyrun þjóta og nálgast enn
með hnífinn. Segist Gilligan
ekki hafa átt undankomu auð
ið og orðið að skjóta í sjálfs-
vörn.
Sem fyrr segir, mótmæltu
blökkumenn athæfi Gilligans
á fundi við lögreglustöðina á
laugardagskvöldið. Að þeim
fundi loknum ætluðu nokkrir
úr hópi viðstaddra að ráðazt
inn í lögreglustöðina, en lög-
reglunni tókst að stöðva þá.
Síðan hófust óeirðirnar fyrir
alvöru. Brátt höfðu þúsundir
blökkumanna safnazt saman á
götunum í kring og einnig var
fjöldi manna á húsþökum,
í nágrenninu. Vörpuðu þeir
múrsteinum, flöskum, sorp-
tunnulokum, pottlokum, járn-
reglunni, bifreiðum og vegfar-
endum. Særðust margir, er
hlutir þessir hittu þá.
Á götunum fóru blökku-
menn í hópum og hrópuðu:
„Murphy morðingi“. „Stöðvið
morðingjana í lögreglubúning
unum“. „Bjargið okkur frá
verndurum okkar“. Margir
brutu rúður í verzlunarglugg-
um og rændu og rupluðu. Not
uðu sumir ránsfenginn til þess
að kasta í lögregluna og hvíta
menn, sem voru á ferli í hverf
inu.
Lögreglumennirnir fengu
brátt aukinn liðstyrk. Höfðu
þeir hjálma sér til varnar og
voru vopnaðir byssum, kylf-
um og táragasi. Eftir nokkrar
klukkustundir höfðu þeir skot
ið svo mörgum viðvörunarskot
um, að þeir urðu að senda eft
ir auknum skotfærabirgðum.
Einn maður lézt í átökun-
um aðfaranótt sunnudagsins,
blökkumaðurinn Jay Jenkins,
41 árs að aldri. Hann var með-
Legreglan aðstoðar konu, sem særzt hefur á höfði.
al þeirra, sem tekið höfðu sér
stöðu á þaki fjögurra hæða
húss og létu múrsteinahríðina
dynja á lögreglunni á götunni
fyrir neðan. Lögreglan skaut
aðvörunarskotum og hrópaði
til mannanna að hætta. Allir
hlýddu nema Jenkins, hann
lét sér ekki segjast. Lögreglu-
maður skaut þá í átt til hans
og hitti hann í höfuðið.
Á sunnudagsmorguninn var
allt orðið hljótt í Harlem. Við
messur um morguninn var les
in upp áskorun frá Murphy,
lögreglustjóra, og Harlembúar
hvattir til þess að láta atburði
sunnudagsnæturinnar ekki
endurtaka sig. Blökkumanna-
leiðtogar reyndu einnig að
hafa áhrif á hverfisbúa og
lögregluvörður var efldur til
muna, en allt kom fyrir ekki.
Útför James Powells var
gerð á sunnudagskvöldið. Er
henni lauk, hófust átökin á
ný. Barðist lögreglan við
blökkumenn til morguns og
einn blökkumaður lézt, en
ekki hefur verið skýrt frá
með hvaða hætti dauða hans
bar að höndum. Margir særð-
ust og enn fleiri voru hand-
teknir.
í gær hófust yfirheyrslur
yfir þeim, sem hanöteknir
voru.
Á mánudagskvöldið köm til
smávægilegra átaka, þegar
1000 blökkumenn fóru kröfu-
göngu um götur Harlem.
Flestir, sem þátt tóku í göng-
unni voru unglingar og menn
milli tvítugs og þrítugs. Lög-
reglan dreifði hópnum, þegar
nokkrir úr honum tóku að láta
ófriðlega, tókst það nær átaka
laust. Á götuhornum nálægt
lögreglustöðinni höfðu blökku
menn hópazt saman, gerðu
þeir hróp að lögreglunni og
létu ófriðlega, en betur fór en
á horfðist. Skömmu eftir mið
nætti var komin á kyrrð í
Harlem eftir mestu óeirðir í
New York í 20 ár.
Óeirðirnar fyrir 20 árum
brutust einnig út í Harlem á
sumardegi. Þá létust fimm
blökkumenn og fimm hundruð
særðust. Þetta gerðist á sunnu
degi eftir að lögregluþjónn
hafði orðið þeldökkum her-
manni að bana. Thomas
Dewey, þáverandi ríkisstjóri
New York, kallaði sambands-
lögregluna á vettvang og borg
arstjórinn, Fiorello Laguardia,
flutti skrifstofu sína í lögreglu
stöðina í Harlem.
1
j
2
|
1
2
2
|
2
|
1
3
2
3
•uiiiumiiiim »umi iii n iu i
IIIIIIHIIIHUHIIIIIIIHHHIIIHIHHIH,
IIIHHHHHHIHIHHIHHHHHHHHHHHHHHIIUIHHHHHHHIItmmmilHHHHiniHIHHHHIHHHHHHHHHHHIHItHHtHHI IMIIIIH..
- 105 ára
Framhaid af bls. 1.
— Hvað finnst þér helzt um
daginn í dag?
— Ja, það er margt og ég
veit ekki hvað ber þar hæst.
Jú, það er æskan í dag. Hún
er svo ljómandi myndarleg og
falleg. Já og viðfangsefni henn
ar svo margvísleg ef þau eru
notuð vel. Ég vona bara að
hún verði þjóð og landi til
blessunar, þrátt fyrir sjálf-
ræðið. Það er heldur ekki gott
að drepa niður sjálfræðið í
börnunum þótt sumir óskapist
yfir því þegar það fer heidur
langt, nei nei. Því ef maður
stígur á það getur það orðið
til þess að börnin verði hlé-
dræg og það er heldur ekki
gott. Ég man til dæmis eftir
með mig. Mömmu mína sá
ég aðeins einu sinni eftir að
leiðir skildu. Það var þegar
fóstri minn tók systur sína
Helgu frá Hallsteinsnesi til
sín, þá kom mamma með.
Hún kom inn í eldhús til
fóstru minnar. Ég kom inn og
mamma vildi rétta mér arm-
inn og að ég tæki í hönd sína.
Ég þorði það ekki fyrir fóstru
minni. Svona var þetta þá.
En ekki leið mér vel. Það var
ekkert grín að þurfa að fara
til vandalausra, jafnvel til
skyldra, nei, en það er bezt
að hugsa ekki um það. Það er
liðin tíð.
En mikið eiga börnin í dag
gott. Jafnvel þótt þau verði
að yfirgefa foreldra sína, þá er
farið með þau eins og þau
eigi sál. Og það get ég sagt
þér að þrátt fyrir, þótt ég
hefði það betra en önnur börn
í minni aðstöðu, þá fann ég
sárlega til þess að fara á mis
við móðurhlýjuna.
Fóstri minn var strangur,
oft harður og fljóthuga og auð
vitað fór það ekki framhjá
mér. Fóstra mín vildi einnig
láta hlýða sér. Það kom því
fyrir að þeim rann í skap ef
eitthvað kom fyrir. r ’'°tta
var svona allt.
— Hvernig finnst þér að
lifa í dag?
— Ósköp gott, það eru allir
svo góðir. Það er verið að tala
um eyðslusemi og víst er hún
ekki holl ef hún fer yfir mark
ið. Hóf er bezt í hverjum
hlut. En ætli við þessi gömlu
yrðum betri en þeir ungu í
dag ef allt þetta sem það hefir
hefði verið rétt í kjöltu okkar
þegar við vorum í mestu eymd
inni í gamla daga. Það er satt
að sá málsháttur er sannur, að
hægara er að afla f jár en gæta
þess og mér finnst sárt þegar
farið er illa með fjármuni.
Það læra börnin sem fyrir
þeim er haft. Nei, æskan er
góð í dag. Hún þarf bara að
læra og hafa góðar fyrirmynd
ir. Það þýðir lítið að banna
það sem maður gerir sjálfur
og prédika það fyrir öðrum
sem maður fer ekki eftir. Nei,
hugsa sér hvað allir hafa það
gott. Mesta syndin er vanþakk
lætið og ef ég mætti segja
fólkinu eitthvað þá vildi ég
vara við vanþakklætinu. Það
hefnir sín.
Við eigum svo gott land og
getum því litið björtum aug-
um fram.
Á. H.
Annars staðar í blaðinu í
dag er grein um Maríu.
Vænn lax í Svarf-
aðardalsá
Akranesi, 21. júlf: —
DRAGN ÓT ATRILLURN AR,
Björg og Hafþór, lentu í morgun
fyrr en ella, vegna SA-storms.
Önnur fiskaði 900 og hin 700 kg.
Það byrjaði að hvessa á 5. tím-
anum í nótt, og stormbeljandi hef
ir verið hér í allan dag.
23ja punda lax, sprettharðann
í meira lagi, veiddi Magnús Mar-
íusson, verkstjóri í Olíustöðinnl
í Hvalfirði nýlega norður í Svarf
aðardalsá í Eyjafirði á stöng og
annan 9 punda. En daginn eft-
ir tvo í sömu á, 10 og 11 punda
laxa. — Oddur.