Morgunblaðið - 30.07.1964, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ
13
Fimmtudagur 30. jðtí 1984
Eimskipafélag íslands

EINAR Sigurðsson, útgerðarmað-
ur, ritar grein í „Morgunblaðið“
síðastl. fitnmtudag, er hann nefn
ir „Staðreyndir í stað rógs“, og
veitist þar ómaklega að Eimskipa
félagi íslands. Virðist tilefnið
einkum vera það, að félagið hef-
ur nýlega lækkað nokkuð farm-
gjöld fyrir frosinn fisk, sem flutt
ur er með skipum þess. Einar
Bigurðsson er eins og kunnugt er
einn af forystumönnum Sölumið
etöðvar hraðfrystihúsanna og
jafnframt stjórnarformaður skipa
félagsins Jöklar h.f. og einn af
eðaleigendum þess félags, sem
oft er nefnt „dótturfyrirtæki“
S.H., þótt tæplega muni það geta
talizt réttnefni.
í grein sinni talar E.S. fyrir
munn Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna, en mjög vafasamt er, að
ellir aðilar að því stórfyrirtæki
muni vera honum sammála um
allt það, er hann kallar „stað-
reyndir" í þessari grein sinnL
Farmgjöldin áður fyrr
E.S. telur, að S.H. hafi „barizt
við“ Eimskipafélag íslands und-
anfarin rúm 20 ár „um að fá
lægri flutningsgjöld á frosnum
fiski“, en þegar félagið lækkar
farmgjöldin eins og það nú hefur
gert, um allt að 30%, virðist það
Ihafa alveg öfug áhrif á hann, og
f stað þess að fagna þessari farm
gjaldalækkun, fyllir hann marga
dálka í „Mbl.“ með óréttmætri
édeilu á Eimskipafélagið, og m.a.
telur að hér sé aðeins um „dump
ing“ eða úndirboð að ræða, og að
það sé gert til þess að koma
Jöklum h.f. á kaldan klaka. Vér
verðum þó að segja það elns og
herra) eins og E.S. heldur fram.
Eftir að vér fengum hin nýju
skip vor (m.s. „Goðafoss, „Detti-
foss“ og „Lagarfoss"), sem öll
voru með frystiútbúnaði, lækk-
aði félagið enn farmgjaldið h. 17.
september 1049 úr $60.00 í $50.00
pr. tonn, og stóð sú laekkun jafn-
framt í sambandi við gengisbreyt
ingu sem þá varð, er dollarinn
hækkaði úr kr. 6.50 í kr. 9,36.
Enn var farmgjaldið lækkað h.
1. júlí 1953 og var þá ákveðið
$37.50 pr. tonn, og var gengið á
dollara þá 16.32.
En óhætt er að. segja að farm-
gjöld Eimskipafélagsins á frosn-
um fiski eins og raunar öllum
öðrum vörum, hefur jafnan verið
langt undir heimsmarkaðsverði
og þetta veit E.S. og S.H. Enda
hefði S.H. verið í.lófa lagið að
leigja skip til frystiflutninganna
fyrir lsagra flutningsgjald ef svo
hefði ekki verið.
Eimskipafélagið ber fullan og
góðan skilning á starfsemi Sölu-
miðstöðvar hraðfrystihúsanna og
rnetur framlag hennar bæði á
sviði markaðsöflunar fyrir ís-
lenzkar sjávarafúrðir erlendis
sem og á umbótum í sjálfum
fiskiðnaðinum, og telur að þar
hafi margt verið vel unnið og oft
giftusamlaga til tekizt.
Ennfremur vill Eimskipafélag-
ið taka það fram að samvinnS
milli félagsins og Sölumiðstöðvar
innar var ágætt meðan Eimskipa
félagið annaðist að mestu leyti
flutningana á frystum afurðum
Sölumiðstöðvarinnar, enda hafa
fulltrúar hennar lýst því yfir, að
þjónusta sú, sem félagið veitti,
hafi verið óaðfinnanleg.
I>etta var seint á árinu 1945 og ef
E.S. er búin að gleyma „stað-
reyndunum“ í því máli, er ekki
ólíklegt að ýmsir þeirra, er þá
voru í stjórn S.H. og eru enn í
stjórninni, muni þær staðreyndir
betur en hann, en þær má finna í
fundargerðabókum stjórnar Eim-
skipafélagsins og bréfaviðskipt-
um félagsins við Nýbyggingarráð
um málið. Skal það því skýrt í
mjög stuttu máli.
Samkvæmt lýsingu og teikn-
ingum af skipi þessu, risti það
mjög grunnt, enda var það aðeins
smíðað fyrir siglingar með strönd
um fram og ef þörf krefði fyrir
takmarkaðar úthafssiglingar
(„ready for service in coastwise
trading and when required for
limited ocean trade“ eins og segir
í lýsingunni). Sérfróðir menn,
sem athuguðu teikningarnar og
lýsinguna af skipinu mjög gaum
gæfilega, töldu það alls ekki not
hæft til úthafssiglinga á Norður-
Atlantshafinu en af þeim ástæð-
um og engum öðrum vildi Eim-
skipafélagið ekki kaupa skipið,
eða bera ábyngð á því að það
væri keypt til Íandsins, en Ný-
byggingarráð hafði óskað álits
félagsins um kaup á skipinu. Hitt
er algjör misskilningur hjá E.S.,
að hér hafi ráðið „fyrsta við-
leitni þess (þ.e. Eimskipafélags-
ins) til þess að koma í veg fyrir
að frystihúsin gætu orðið sjálf-
stæð oig haft áhrif á flutnings-
gjöldin á frosnum fiski“. Ekkert
slíkt kpm til greina, heldur að-
eins að skip þetta var óhæft til
að stunda þær siglingar, sem því
var ætlað. En hefur stjórn S.H.
þá ekki sjálf verið „að koma í
Gamli Brúarfoss, fyrsta frystiskip Eimskipafélagsins.

gang sjávarútvegsins, vinnslu sjá
varafurða og sölu, ber að minnast
þess, að fátt hefur leitt til meiri
kjarabóta hér á landi en stofn-
un Eimskipafélagsins, sem hefur
með nærri fimmtíu ára starfsemi
sinni beint eða óbeint átt mikinn
þátt í uppbyggingu allra atvinnu
vega þjóðarinnar og er Sölumið-
stöðin þá ekki undanskilin, enda
voru þarfir hennar mjög hafðar
í huga, þegar Eimskipafélagið
hóf endurnýjun skipastóls sins,
að síðari heimstyrjöldinni lok-
inni. Þeir sem þekkja sögu Eim-
skipafélagsins vita, að frá upp-
'hafi hefur félagið haft vakandi
auga með flutningaþörf þjóðar-
innar og jafnan leitast við að sjá
þeim málum sem bezt borgið.
Þegar í upphafi, er hin fyrstu

■• •y.' * ** *, *• "* W W.',v,..y -vy\ .IX. > v'N->v.:.v % V 'V-Ov •(•'•• •• •.' ' N ” " ' •% N v\ ...•

Goðafoss — eltt af þremur samskonar frystiskipum Eimskipafélagsins — með frystivörufarm í höfninni í New York.
gerir lítið úr. frystiskipum Eim-
skipafélagsins í samanburði við
frystiskip Jökla h.f., segir hann
það „gaspur“ að „búið sé að yfir
byggja kæliskipamarkaðinn“, og
tekur sem dæmi að svo sé ekki,
að árið 1963 hafi verið flujt með
erlendum leiguskipum 9000 tonn
af frosnum fiski, sem Eimskipa-
félaginu hafi að sjálfsögðu einn-
ig staðið til boða að flytja. Oss
er ekki nægilega kunnugt um,
hve mikið magn af frystum fiski
hefir verið flutt með leiguskip-
um árið 1963, en gerum ráð fyrir
að hér sé rétt frá skýrt.
En eins og öllum er kunnugt,
er framleiðsla íslendinga mjög
árstíðabundin og á vissum tímum
er flutninigaþörfin bæði að og frá
landinu miklu meiri en hægt er
að anna með þeim skipakosti,
sem landsmenn eiga yfir að ráða.
Svo hefur alltaf verið, og því
hefir verið hagkvæmara að taka
leiguskip, en að eiga skipaflota,
sem getur annað öllum flutning-
um á öllum tímum, en skipin
siglt tóm eða hálftóm á þeim
tímum, sem flutningaþörfin er
minni. T. d. þegar mikil síld
veiðist, er ekki hægt að anna öll-
um útflutningi jafnóðum, og
þegar sala afurðanna er bundin
við afhendingu í markaðslandi
fyrir ákveðinn tíma, verður oft
ekki hjá því komizt að taka er-
lend skip á leigu til þess að anna
flutningunum þegar slíkar að-
stæður eru fyrir hendi.
Þessar staðreyndir eru öllum
ljósar, sem eittlhvað þekkja til
siglinga, og komið getur fyrir
hvaða skipafélag sem er er-
lend og innlend, að það geti ekiki
á hvaða tíma sem er, flutt vör-
ur, sem boðnar eru fram með
stuttum fyrirvara.
Farmgjaldalækkunin nú.
E. S. telur hina nýju lækkun
svarar Einari Sigurössyni
það er, að vér höfum mjög lítið
orðið varir við þessa baráttu S.H.
fyrir lækkuðum farmgjöldum á
frosnum fiski hin síðari árin,
a.m.k. ekki síðan Jöklar h.f. eign
uðust skip sín og fóru að flytja
jnestan hluta frosna fisksins fyr-
ir S.H.
Fyrir 20 árum átti Eimskipa-
félagið sjálft engin skip til flytja
frosinn fisk, nema e.s. „Brúar-
foss“, sem brezka stjórnin hafði
éskað að fá á leigu til að flytja
fisk héðan til Englands. Eim-
ekipafélagið varð því að notast
við erlend leiguskip og greiða
háa leigu fyrir þau og að sjálf-
6Ögðu að táka tilsvarandi farm-
gjald fyrir fiskinn. En eftir stríð-
ið lækkaði skipaleigan nokkuð og
h. 7. marz árið 1946 lækkaði fé-
iagið farmgjöld fyrir frosinn fisk
sem því svaraði eða úr $80.00 i
$60.00 pr. tonn, en ekki minnumst
vér þess að þetta hafi verið gert
6érstaklega fyrir atbeina þáver-
endi fjármála- og viðskiptamála-
ráðherra Péturs Magnússonar,
(ihann var ekki atvinnumálaráð-
Ameríska frystiskipið
Vér teljum tilgangslítið að
svara ásökunum E.S. í garð Eim-
skipafélagsins lið fyrir lið, þótt
vér munum ekki skorast undan
því ef frekara tilefni verður gefið
til þess. Slíkt verður alltof langt
mál í eina blaðagréin, og hlýtur
að fara fyrir ofan garð og neð-
an hjá flestum lesendum blaðs-
ins, en vér getum þó ekki látið
hjá líða að minnast á nökkur at-
riði í grein E.S., sem sýnilega eru
byggð á misminni hans, eða mis-
skilningi, enda nokkuð langt um
liðið síðan þau voru á dagskrá.
Svo er t.d. um frystiskip það,
er E.S. segir að S.H. hafi staðið
til boða að kaupa frá Ameríku,
en hún boðið Eimskipafélaginu
að ganga inn í kaupin á skipinu.
veg fyrir að frystihúsin gætu
orðið sjálfsíæð“ með því að bjóða
Eimskipafélaginu að ganga inn í
kaupin? Auðvitað hefur það því
síður vakað fyrir stjórn S.H.,
heldur hefur hún við nánari at-
hugun komizt að nákvæmlega
sömu niðurstöðu og Eimskipafé-
laigið, sem sé að skipið væri ónot
hæft til Norður-Atlantshafssigl-
inga, því að ef svo' hefði ekki ver
ið, hefði S.H. sjálfsagt tekist að
fá leyfi Nýbyggingarráðs til kaup
anna, og siðan getið ráðið mestu
um farmgjöldin, þar eð Eimskipa
félaigið gat þá aðeins byggt sína
starfsemi á þessu sviði á leigu-
skipum.
Frystiskip Eimskipafélagsins
Við umræður um vöxt og við-
Skip félagsins voru smíðuð árin
1914-1915 voru þau með nokkru
frystirúmni, enda þótt á þeim
tíma þekktust vart flutningar á
frystum vörum. -Síðan lét félag-
ið smíða e.s. „Brúarfoss“, er hóf
siglingar árið 1927 eða fyrir 37
árum, og voru allar lestar skips
ins frystilestar. Þá var ekki enn
um neina fiskflutninga að ræða
heldur fyrst og fremst flutning
á frystu kjöti að haustinu til. Síð
an hefur skipastóll félagsins jafn
an verið við það miðaðar að geta
flutt frystivöruframleiðslu lands
manna á markað erlendis, og er
frystiskipastóll Eimskipafélagsins
það mikill í dag, að hann gétur
fullnægt allri flutningaþörfinni á
þessum afurðum, nema á sérstök
um annatímum. Um leið og E.S.
farmgjalda á frystum fiski öfga-
fulla. Svo er þó ekki. Það er vissu
iega engin nýjuhg þegar E. S.
bendir á þá staðreynd að frysti-
skip séu dýrari í byiggingu og
rekstri en venjuleg vöruflutn-
ingaskip, um það erum vér hon-
um algjörlega sammála, enda eru
farmgjöld venjulega hærri fyrir
frystar vörur en venjulegar vör-
ur. Hinsvegar eru þær „stað-
reyndir“, að frystiskipin séu
„um 50% dýrari en venjuleg
skip“ og „að þau rúmi um Vi
minna“ alrangar. Reynsla vor er
sú, að frystiskip (alfryst) séu að-
eins um 25% dýrari í bytggingu
og að um 20% af rúmmáli þeirra
tapist vegna einangrunarinnar
og kæliútbúnaðarins. Það er jafn
Framhald á bls. 15