Morgunblaðið - 21.11.1964, Blaðsíða 19

Laugardagur 21. nóv. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
19
Athugasemd
við bókadóm
ll Herra Erlendur Jónsson!
Ekki þekki ég haus eða sporð
á yður, eins og fólkið segir. Þó
ætla ég að tala við yður nokkur
orð í tilefni af ritdómi, sem birt-
ist eftir yður í Morgunblaðinu
hinn 12. nóv. s.l. um bók dr.
Stefáns Einarssonar prófessors,
„Austfirzk skáld og rithöfundar“
sem nýlega er komin út. Tilefni
þessa er tvennt: Fyrst, að ritdóm
ur yðar er stórfurðulegur, jafn-
vel svo, að draga má í efa að
t>ér hafið lesið bókina. Og í öðru
lagi hafði ég bæði samið ritdóm
um bókina, og þó einkum gjört
íræðilega grein á efni hennar,
en það eru austfirzkar gamlar
6Ögulegar menntir, sem geymazt
hafa. Ég gerði grein á tildrögum
þess, að bókin var samin, en fyrir
(því gekkst útgáfa Sögusjóðs Aust
firðingafélagsins í Reykjavík,
Bem, eins og nafnið bendir til,
einnir einkum austfirzkum fræð-
um, og í þessu efni var um mikið
»ð ræða.
Halldór Stefánsson, fyrrv. al-
þingismaður var formaður þess-
arar útgáfu, en ég hét að vera
þar í stjórn. Ég gerði grein fyrir
því, að nú létum við Haildór af
þessum störfum, og teldum okk-
ur nægilega gamla menn til þess
eð draga okkur í hlé. Við vildum
gera þetta um leið og við gætum
sent fróðlega bók frá útgáfunni.
Þessa bók hafði samið, að tilhlut-
an okkar, dr. Stefán Einarsson,
prófessor, og ég taldi verk hans
mjög vel af hendi leyst og ýtar
lega Iþar sem í ljós kom að hér
höfðu um 100 menn á fyrirfar-
andi öldum látið eftir sig and-
lega vinnu. Gildi þeirrar vinnu
dæmdi ég ekki á neinn hátt, enda
var hér eingöngu um menningar
legt fræðasjónarmið að ræða og
ég t.aldi gildi þess hið heilaga
orð sögunnar sem í sínum tóni
eetíð hefði sitt gildi, því ég veit
það, og eflaust margir fleiri
menn, að öll framtíð í öllum
greinum, fer út af laginu ef ekki
er sungið á tóni sögunnar.
Auk þess flutti ég lítilsháttar
fræðilegar leiðréttingar. Þessa
greinargerð vildum við Sögusjóðs
stjórnendur flytja um leið og
starfi okkar lauk við útgáfuna.
Að mánu frumkvæði var leitað
til Morgunblaðsins um birtingu
á grein minni og var það snemma
é sumri sem leið, því þá var
hókin send áskrifendum. Ég vissi
eð einn ritstjóri blaðsins stóð báð
um fótum í austfirzku tryggða-
ríki, svo sem við, er hér áttum
hlut að máli, hr. Matthías Jó-
hannessen, og töldum við þessu
máli okkar þar með borgið. Mér
brá því eigi lítið, er ég sá að
grein miín var ekki birt svo sem
treyst var á, en þér höfðuð tekið
yður til að skrifa um bókina, og
eins og áður segir á hinn furðu-
legasta hátt. Þér takið aðra bók
eftir Stefán og farið um hana
háðslegum orðum. Þér virðist
ekki vita, að þessi bók er frum-
eamin á ensku og þér hafið ekki
i höndurn annað en þýðingu á
henni á íslenzku. Það sem þér
Bmjattið á er þýðing, og bar yður
allavega að taka slíkt til greina,
því jafnvel þótt höfundur þýði
BÍn eigin verk, verður þar stund
um misbrestur á, og má um þetta
vitni færa. Hér vinnið þér, að því
eð sumir kalla eigi heiðarleika.
Þegar þér hafið smjattað á fá-
einum orðum er mistekizt hafa í
þýðingu, komizt þér að þeirri nið
urstöðu, að þetta sé kómisk bók,
og þó ekki nógu kómisk, og nú
munið þér allt i einu eftir því,
um hvaða bók þér eigið að
Bkrifa og fær hún nú strax það
lof, að hún sé „skárri'* en þessi
bók, sem ekki er nógu kómisk.
Náttúrlega skilst þetta ekki öðru
vísi en hún sé betur kómisk en
hin, sem búið er að lýsa. Þegar
góðgjarnir menn lesa slíka rök-
færslu, hreyfist eitthvað innra
með þeim og endirinn verður sá,
að þeir segja eins og Skugga-
Sveinn við hann Hróbjart, „O,
•umingjarnir!**
Síðan verður það, að þótt þér
hafið mína greinargerð á þess-
ari bók undir höndum, hafið þér
ekkert um hana að segja. Þér
aðeins löðrið út heila síðu í blað-
inu, og enginn er nokkru nær
um þessa bók. Hér hafa eflaust
einhver mistök orðið, því ótrú-
legt er það, að Morgunblaðið telji
sér sæma að flytja níð eitt um
óskylt verk dr. Stefáns, en koma
ekki nærri að skilgreina það
verk, sem um er að ræða, sem
allt er fræðilegs eðlis um mikið,
en lítið þekkt málefni.
MEÐ lögum nr. 59 4. júlí 1942
um læknisvitjunarsjóði, er svo
ákveðið í 1. gr. laganna, að ríkis
sjóður legigi fram 2 kr. á mann,
gegn 1 kr. á mann í þeim sveitar-
félögum, er þessi starfsemi á að
ná til, og fer um stofr.un þess-
ara sjóða eftir ákvörðun heilbrigð
isstjórnarinnar þar, sem erfitt er
og kostnaðarsamt um læknisvitj-
anir. Er markmið þessarar starf-
semi eftir að slíkir sjóðir hafa
fengið staðfestingu að létta undir
með kostnaði þeirra héraðsbúa
er við erfiða aðstöðu eiga að búa
í þessu efni.
Það má heita sérstætt oig all-
einkennilegt að greiðsluhlutföll
til sjóðanna bæði úr ríkissjóði og
viðkomandi sveitarsjóðum hafa
staðið óbreytt frá upphafi, þó
allur slíkur kostnaður hafi marg
faldast á þessu tímabili, enda
nær starfsemi þeirra skammt til
léttis þeim kostnaði, sem nú er
um þessa hluti. Tryggingarstofn-
un ríkisins hefir að vísu um all-
mörg undanfarin ár styrkt þessa
starfsemi með allríflegu fjárfram
lagi, án þeirrar aðstoðar hefðu
sjóðirnir Oig starfsemi þeirra því
nær legið niðri. Fyrir 2 árum var
samþykkt þingályktun um að rík
isstjórninni skyldi falið að endur
skoða lögin og gera tillögur til
breytinga á þessum lögum svo
að starfsemi þeirra geti haldið
áfram og sjóðirnir þjónað hlut-
verki sínu, sem þeirra er ætlað
með lögunum.
Eins og öllum er kunnugt hefir
genigið á ýmsu á undanförnum
árum með læknisþjónustuna í
landinu. Illa gengur mjög víða
að fá læknishéruðin setin lærð-
um læknum. Hefir þetta læknis-
leysi bitnað fyrst og fremst á út-
kjálkahéruðunum og strjálbýlinu.
Slíkt ástand, að læknishéruðin
séu læknislaus, er ekkert nýmæli
þeim er þá venjulega þjónað af
næsta starfandi lækni, og reynt
að gera það bezta í hverju til-
felli. Þetta ástand hefir bitnað
jafnframt mest á strjálbýlinu, þar
sem erfiðast er að fá haldið starf
andi læknum.
Einnig er aðstaða héraðanna,
mjög misjöfn, sumstaðai er vega
kerfi ekki komið um öll héruðin
og verður þá að nota báta til
læknissóknar, en þeir eru venju-
l'ega nokkru dýrari en flutningur
með bílum. Hér í héraðinu er
þessum málum þannig komið að
héraðslæknirinn situr á ísafirði,
og vegasamband ekki komið til
bæjanna í Djúpinu frá ísafirði.
Verður því venjulega að nota
báta til þessarar læknisþjónustu,
en þeir kosta orðið stórfé. Kunn-
ugt er mér um að 5-8 þúsund
kr. hefir bátur kostað í læknis-
ferð frá ísafirði inn í Djúpbotn
eða innstu bæina í héraðinu, en
til slíkra kostnaðarsamra ferða,
ber læknisvitjunarsjóðunum að
taka til, en sá stuðningur er þeir
ráða yfir fjárhagslega hrekkur
skammt undir slíkum kringum-
og myndarlega. — Það getið þér
gert með því, að birta grein mína,
en hin kemur í tímaritinu
„Heima er bezt“ nú í yfirstand-
andi mánuði.
Ég þykist vita, að þér séuð enn
ungur maður, og þá ætla ég að
segja yður það, að það er of-
vaxið forlögum ungra manna að
ætla að beita gamla heiðursmenn
rangindum eða stráksskap, ekki
sízt þegar iþér hljótið að vita það,
að þessir hér áminnstu þrír
gömlu menn, hafa unnið verk
sitt heiðarlega í mikilsverðum til
gangi. Og þótt hér kunni ein-
hverju að vera áfátt, sem vani
er um manna verk, þá mun ekki
á yðar færi um að bæta. Gagn-
vart þessari bók dr. Stefáns Ein-
arssonar og því sem hún flytur,
hlutuð þér að vera hógvær og
sjá að mikið eigið þér ólært.
Reykjavík, 17.11. ’64
Benedikt Gíslason frá Hofteigi
stæðum. Ég tel víst að svipað
ástand, sé ríkjandi víða um land,
og það sem fólkið á við að búa
hér um slóðir.
Það, sem ég vildi vekja at-
hygli á og beina sérstaklega til
Alþingi, þess er nú nýlega er
komið saman, er að taka læknis-
vitjunarsjóðinn og þau lög er þeir
búa við til rækilegra úrbóta.
Slíkt ástand, sem nú er um þessi
mál er óþolandi, og ekki samboð-
ið neinu þjóðfélagi að bjóða fólki
upp á slíkt fyrirkomulag. Það
þarf að endurbæta lögin, og
færa þau í það horf að þau
gegni, sínu upphaflega takmarki,
að hjálpa fólkinu undir hinum
erfiðu kringumstæðum með lækn
isþjónustu. Ég geri ráð fyrir að
um ýmsar leiðir geti verið að
ræða. Það eru einkum 3 aðilar
sem mér virðist að hér komi til
greina Tryggingarstofnun ríkis-
ins, ríkissjóður og viðkomandi
héruð heima fyrir, en þar, er eink
um fámennið og getuleysið, sem
veldur því, að lítið munar um
hinn fjárhagslega þátt þeirra.
Verði þessum málum ekki bet-
ur skipað en nú ríkir, verður
þetta áreiðanlega þess valdandi
að fólkið, sem býr við þessi skil-
yrði skoðar hug sinn um brott-
flutning frá slíku ástandi. Ég
vil því treysta því, að Alþingi
það er nú situr, bæti hér úr. Þing
menn dreyfbýlisins geta ómögu-
lega setið hjá aðgerðalausir um
þessi mál.
Páll Pálsson.
Félag íslenzkra
leikara
FÉLAG íslenzkra leikara hélt
aðalfund sinn laugardaginn 14.
þ. m. Auk venjulegra aðalfund-
arstarfa voru rædd ýmis kjara-
og hagsmunamál stéttarinnar.
Formaður félagsins, Brynjólfur
Jóhannesson, gaf skýrslu yfir
starfsemi félagsins á árin. Hann
gat þess að félagar væru nú 80
og hefðu þeir aldrei verið fleiri.
Á sl. starfsári hafði félagið kvöld
vökur til ágóða fyrir styrktar og
menningarsjóði féiagsins og
voru þær haldnar í Þjóðleikhús-
inu. Þær þóttu takast mjög vel
og var jafnan húsfylli á skemmt
unum félagsins.
Tveir leikarar sótu á árinu
Norrænar leikaravikur, Lárus
Pálsson fór til Kaupmannahafn-
ar og Ragnhildur Steingrímsdótt
ir til Stokkhólms. Leikararnir
Baldvin Ralldórsson og Gísli A1
freðsson fóru sl. vor til Svíþjóð
ar og dvöldust þar urn nokkurn
tíma á norrænu leikstjóranám-
skeiði.
Stjórn félagsins var öll end-
urkosin, en hana skipa nú Brynj
ólfur Jóhannesson, sem er for-
maður, Klemenz Jónsson er rit-
ari og Bessi Bjarnason er gjald-
keri.
— Höfðakaup-
staður
Framhald af bls. 10
um að byggð væri hér tunnu-
verksmiðja koma fram, flutt af
mönnum úr þeim stjórnmála-
flokkum, en sem hjaðnaði. Loks
var skipuð nefnd sem skyldi
koma á þá staði sem bágast
ættu með atvinnu, ræða við fram
ámenn þeirra staða og leitast
við að leggja grundvöll til auk-
innar atvinnu. — Kom sú nefnd
hér á staðinn og hélt fund,
hlýddi á framámenn hér, sem enn
á ný útskýrðú hversu brýn þörf
væri fyrir bætt viðhorf til at-
vinnu. Var rætt um að byggð
yrði hér sútunarverksmiðja. En
reynslan varð sú að slíkur fund
ur og umræður virðast engan
árangur bera.
Undanfarin ár hefur atvinnu-
leysið spennt greipar sínar aðal-
lega yfir vetrarmánuðina og það
langt fram á sumar, en nú í ár
er einkum athyglisvert að at-
vinnuleysi hefði einnig orðið
Ásgeir Thoroddsen
Aðalfuiulur
Vöku
AÐALFUNDUR Vöku, félags lýð-
ræðissinnaðra stúdenta, var hald
inn í 1. kennslustofu Háskóla ís-
lands, sunnudaginn 15. nóvem-
ber. Fráfarandi formaður, Ás-
mundur Einarsson, stud. jur.,
flutti skýrslu stjórnar sl. kjör-
tímabils og rakti helztu verk-
efni, er fyrir lægi að leysa, eink
um varðandi skipulag Vöku. —
Nefnd hafði verið skipuð til að
kanna, hvaða skipulags- og laga
breytinga væri þörf og lágu til-
lögur hennar fyrir á fundinum
til umræðu, en endanleg sam-
þykkt bíður framhaldsaðalfund-
ar.
Að lokum fór fram kjör stjórn
ar og ritnefnaar Vöku. Stjórn
skipa eftirtaldir:
Ásgeir Thoroddsen, stud. jur.
formaður.
Friðrik Sophusson, stud. med.
varaform. og ritstjóri.
Ólafur Oddsson, stud. mag.,
ritari.
Páll Bragi Kristjónsson, stud.
med., gjaldkeri.
Eggert Hauksson, stud. oecon.
Jón Adólf Guðjónsson, stud.
mag.
Valur Valsson, stud. oecon.
Ritnefnd skipa:
Björn Bjarnason, stud. jur.
Gestur Steinþórsson, stud.
philol.
Heiðar Magnússon, stud. jur.
Karl F. Garðarsson, stud.
oecon.
yfir sumarmánuðina, ef heppn-
in hefði sniðgengið Höfða-
kaupstað, sem er sú, að nokk-
uð hefur veiðzt undanfarið af
kola, og því nokkur vinna í
frystihúsunum. Það er því án efa
eftirtektarvert fyrir þá sem
starfa vilja að bættu viðhorfi
hér, að engar líkur eru fyrir
minnkandi atvinnuleysi hér, því
að eigi er hægt að reikna með
óvissri heppni.
Aftur á móti er full ástaða til
að hugleiða, að óbreytt atvinnu
viðhorf á komandi vetri — ef
fjöldi vinnandi manna þarf að
yfirgefa heimili sín, veki gremju
í hugum manna til þeirra vald-
hafa sem virðast ekki vilja
skilja hvað hér um ræðir, þvi
auðvitað verða þeir öðrum frem-
ur fyrir gagnrýni. Unga fólkið
leitar héðan, sem á rætur sínar
hér og vill helga þessum stað
krafta sína, dugnaðarfólk til sjós
og lands, flytur burtu og jafnvel
skilur eftir hús sín auð og verð-
laus. Sumir menn vilja kenna
ráðamönum kauptúnsins hvernig
komið er atvinnulífi þorpsins,
en því fer fjarri að slíkt sé mér
hugleikið, enda með slíku ekki
fundnar úrbætur. Miklu fremur
get ég glaðst yfir því að ráða-
mönnum er fyllilega ljóst hvert
stefnir, og kann að vera að bæði
mín skrif og annarra hafi þar
nokkuð um ráðið.
Ég tek iþað fram hér, að kaup-
túnsbúum kom það leiðinlega
fyrir sjónir,.að þingmenn þeirra
töldu flestir sig ekki geta mætt
á almennum fundi um atvinnu-
mál staðarins sem hreppsnefnd
og verkalýðsfélög okkar hugðust
boða til sameiginlega, þann 18.
september sl., ef þingmenn kjör-
dæmisins væru fúsir að mæta
þar. — En þess í stað boðaði einn
stjórnmálaflokkur til fundar hér
þann sama dag, þar sem einn
þingmanna okkar, Ragnar Arn-
alds, ásamt Einari Olgeirssyni,
tóku atvinnumál okkar til um-
ræðu og þó aðallega ræddu þeir
um að koma hér upp niðurlagn-
ingarverksmiðju fyrir síld.
Ég hef ekki farið dult með að
álit mitt er að heppilegt sé að
geta haldið „pólitík“ utan þessa
máls. Æskilegt væri, ef við sjálf-
stæðismenn hefðum þá augljósu
yfirburði, að kunna hverju sinni
að dæma með réttsýni skoðanir
annarra stjórnmálaflokka, en svo
virðist við fljótlega athugun að
þingmenn kjördæmisins hafi haft
meiri áhuga fyrir að taka þátt í
fundi Siglfirðinga um atvinnu-
mál. Skal ég sízt hér ámæla Sigl-
firðingum eða öðrum, sem hafa
áhuga fyrir að bæta sín atvinnu-
mál. „Það skarar hver eld að
sinni köku“, er gamalt orðtæki,
sem er réttmætt innan allra
mannúðlegra takmarka. — Nú
er Alþingi sett að nýju. — Verð-
ið þið, háttvirtir aliþingismenn
kjördæmis okkar, og aðrir þjóð-
arleiðtogar jafn framkvæmda-
lausir gagnvart Höfðakaupstað
og verið hefur?
Herðubreið í Höfðakaupstað
í október 1964.
Lári.s H. Guðmuridsson.
Smurt brauð, snittur, öl, gos
og sælgæti. — Opið frá kL
9—23,30.
Brauðstofan
Sími 16012
Vesturgötu 25.
Kns.ttspyritudeild
VÍKIIMGS
Aðalfundur deildarinnar verður haldinn sunnu-
daginn 22. nóv. kl. 2 e.h. í félagsheimilinu.
DAGSKRÁ:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Félagar, yngri sem eldri, fjölmennið.
Stjórn deildarinnar.
Úr þessu ber yður að bæta —
Páll Pálsson, Þúfum:
Læknisvitjunarsjóðir