Morgunblaðið - 06.12.1964, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ
1
Sunnudagur 6. des. 1964
— Togaraútgerð
Framh. af bls. 2
svo sem tíðkast annars staðar
í íslenzkum sjávarútvegi.
— Þar til þetta hefur náð
fram að ganga, tel ég um
þrennt að velja: f fyrsta laigi
r að halda áfram útgierð tog-
aranna með fyrirsjáanlegu
tapi, sem ógerlegt er að
áætla. í öðru lagi kemur til
greina að leggja skipunum í
höfn og halda þeim fullkom-
lega við, þannig að þau gætu
haldið á veiðar með skömm-
um fyrirvara. Mundi það vart
kosta minna en hálfa aðra
imilljón á hvern togara á ári,
ef hann ætti ekki að rýrna í
verðmæti, í þriðja lagi má
leggja skipunum við múrn-
ingar inni á Sundum. Yrði þá
erfitt um eftirlit og fyrirsjáan-
legt ónógt viðhald, þannig að
skipin mundu ganga fullkom-
lega úr sér á nokkrum árum,
©uk þess sem það mundi hafa
í för með sér kostnað upp á
átta til • níu hundruð þúsund
krónur árlega fyrir hvern tog-
ara.
Skaðabætur ríkissjóðs allt of
Jágar.
Hvað gerir ríkissjóður þá
húna til þess að koma í veg
fyrir að togaraútgerðin stöðv-
ist?
— Ríkissjóður hefur laigt-
togurunum til nokkurt fé,
sem telja má hluta af skaða-
bótagreiðslu vegna hinna
miklu veiðisvæða, sem togar-
arnir hafa verið sviptir við
útfærslu landhelginnar. Til
gamans má geta þess, að fyrir
stækkun landhelginnar 1&52,
var lengd hennar til hafs frá
Gróttu jöfn vegalengdinni frá
Lækjartorgi og upp að Árbæ.
Nú hins vegar er landhelgin
til hafs frá Gróttu jöfn vega-
lengdinni frá Reykjavík og
aila leið austur í Þjórsárdal.
Bkaðabætur þær, sem ríkis-
sjóður í ár greiðir til togar-
anna, er annars vegar veruleg
ur hluti af vátryggingakos'tn-
aði skipanna og svo er hing
vegar á fjárlöigum gert ráð
fyrir, að ríkissjóður leggi tog-
urunum til fjörutíu milljónir.
Upphæð þessi er allt of lág til
þess að standast reksturs-
kotnað og bætir engan veginn
fyrir það veiðitap, sem tog-
ararnir hafa orðið fyrir vegna
missis þeirra fiskisvæða, sem
nú eru innan landhelgi.
— Einnig tel ég togarana
búa við þröngan kost á fleiri
sviðum. Þannig brenna margir
togarar svartolíu, sem þeir
taka oftast í Reykjavík eða þá
erlendis, ef svo ber undir. Eini
aðilinn utan togaranna, sem
notar svartolíu að nokkru
ráði, eru síldarverksmiðjurn-
ar. Verð á svartolíu er hins
vegar hið sama alls staðar á
landinu. Þurfa því íslenzkir
togarar að taka þátt í flutn-
inigskostnaði á olíunni frá
Reykjavík og út á land, og
nemur sú upphæð, sem tog-
ararnir þurfa að greiða bein-
línis vegna neytenda utan
Reykjavíkur kr. 110.00 á
hvert tonn af olíu, sem flutt
er út á land. Þannig greiða
togararnir raunveruleiga tals-
verðum hluta af reksturs-
kostnaði síldarverksmiðja úti
á landi, og tel ég nauðsynlegt,
að þessi verðjöfnun verði lögð
niður hið fyrsta.
Slæm reynsla af síldveiðum.
Eru nokkrar líkur til, að
ótgerð togara á síldveiðar geti
bætt hag útgerðarinnar?
— í þessum efnum höfum
við nokkra reynslu, sem ekki
er sérlega uppörvandi. Árið
1962 gerði Bæjarútgerð
Reykjavíkur tilraun til síld-
veiða með bv. Hallveigu
Fróðadóttur. Var hún búin
kraftblökk og bátapalli breytt
þannig, að nótin gæti runnið
út þaðan eins og á flestum
bátanna. Jafnframt var búið
þannig um blökkina, að færa
mátti hana úr stað, og var það
til nokkurs hægðarauka fyrir
skipverja. Nótin var sérstak-
lega útbúin, þannig að hún
var lengri en nætur bátanna
og úr sverara og sterkara efni.
— Skipið hóf veiðar við
Suðvesturland vorið 1962 með
lélegum árangri. Auk skip-
stjórans, Sigurðar Þóirarins-
sonar, sem var með skipið,
voru fengnir til tilraunanna
um skemmri tíma þeir Guð-
björn Þorsteinsson og Garðar
Finnsson. Síðan var skipið
sent á sumarsíldveiðar, og
gengu þær illa. Loks var
veiðunum haldið áfram hér
við Suðvesturland um haust-
ið og fram í janúar 1963 án
nokkurs ' verulegs árangurs.
Hverjar eru helztu ástæð-
urnar til þess, að veiðarnar
gengu svo illa?
— Skipið, tók mjög stóran
hring og var þunigt í vöfum
við veiðarnar. Þegar nótin var
dregin inn, hætti henni við að
rifna, þar sem hún er hlut-
fallslega miklu léttari gaign-
vart togara, en þegar um báta
er að ræða. Hallveig er mjög
þuntg, helmingi stærri en
stærstu bátar, sem nú stunda
síldveiðar með blökk. Þegar
nokkur hreyfing var og skip-
ið hallaðist frá nótinni, var
því átakið á nótina miklu
þyngra en þegar bátar eiga í
hlut. Eftir þetta úthald var
nótin gersamlega ónýt, enda
þótt hún væri úr mjög sterku
efni. Einnig háði það mjög
veiðunum, að sambandið milli
skipstjóra og vélarrúms var
allt og stirt. Náuðsynlegt hefði
verið, að vélinni væri stjórn-
að beint úr stjórnklefa, eins
og gert er á bátunum.
— Þar sem veiðarnar gengu
svo illa, sá Bæjarútgerð
Reykja'úkur sér ekki fært að
halda áfram þessum kostn-
aðarsömu tilraunum, og var
þeim hætt í byrjun árs 1963.
Að feniginni þessari reynslu
tel ég því ekki grundvöll fyrir
útgerð togara á síldveiðar að
svo stöddu. En auðvitað gæti
þetta viðhorf breytzt með til-
komu nýrrar veiðitækni.
— Úrgáfa ísafoldar
Framhald af bls. 2
sonar um menn og málefni,
en bókina kallar Snæbjörn
„Misvindi". f henni blæs Snæ-
björn á ýmislegt sem við hljót
um að kannast við. Pétur Sig-
urðsson erindreki á hjá okkur
lítið en laglegt kver, sem hann
kallar „Kjarnyrði“, en í það
hefur hann valið ýmsar kjarn-
yrtar setningar um fjölmörg
efni, og þessum setningum hef
ur hann safnað á löngum og
vinnusömum æviferli. Bókin
„Dáleiðsla, huglækningar og
Svanir á Akranssi vígja
myndarlegt félagsheimili
Akranesi, 30. nóv.
KARLAKÓRINN Svanir á Akra-
nesi vígðu nýtt félagsheimili að
Skólabraut 21, síðastliðið laugar
dagskvöld. í byrjun júlí í sumar
var hafinn undirbúningur að fé-
lagsheimili fyrir karlakórinn með
iþví að fokheld hæð var tekin á
leigu til næstu 5 ára. Fram-"
kvæmdir hófust 18. júlí og var
verkinu lokið nú á laugardaginn.
Félagsheimilið er 160 ferm. að
stærð og skiptist í æfingasal, 2
kennsluherbergi, 2 snyrtiher-
bergi og eldhús. Opna má milli
salarins og annars kennsluher-
bergisins og rúmast þá um 100
manns þar. Næstum öll vinna
hefur verið unnin í sjálfboða-
vinnu kórfélaga, en útlagður
efniskostnaður nemur um 260
þús. kr. Eiginkonur kórmanna,
„Bergþórur“, gáfu kórnum 60
þús. krónur og hefur því fé verið
segullækningar" er eftir ung-
an Hafnfirðing, Sigurð Her-
lufsen, en hann hefur mikinn
áhuga á þessum málum. End-
urminningar Magnúsar
„Storms“, „Ég minnist þeirra“,
rifja upp kynni við ýmsa þjóð-
kunna menn, og loks má minn
ast á endurminningar Val-
gerðar Benediktsson um skáld
ið Einar Benediktsson.
Unglingabækur
— Einhversstaðar sá ég
kvartað undan því, að ekki
væru til íslenzkir barna- og
unglingabókahöfundar. En ég
held, að ekki sé ástæða til að
kvarta í þessu efni, á meðan
Stefán Jónsson, rithöfundur,
skrifar bækur á borð við „Vet
ur í Vindheimum“ og „Sumar
í Sóltúni", eða Ragnheiður
Jónsdóttir heldur áfram að
segja söguna um Kötlu. Eða
á meðan Kári Tryggvason
skrifar ævintýri á borð við
„Ævintýraleiðir", eða íslenzk
æska á kost á að lesa bækur
Nonna. Einar Guðmundsson
kennari og skáld á hjá okkur
lítið jólaævintýri, sem heitir
„Jólaeyjan", þar segir frá
eyju, sem rekur frá
heitu löndunum upp að ís-
lenzkri ísarönd. Auðvitíð eiga
þýddu unglingabækurnar líka
rétt á sér, og þar þykist ísa-
FYRSTU jólatrén komu til
Reykjavíkur í morgun með
Gullfossi, sem var að koma
úr fyrstu vetrárferðinni.
Kom Gullfoss með 30 tonn
af jólatrjám og greinum frá
Kaupmannahöfn. — Ljósm.:
Sv. Þ.
fold leggja fram góðan skerf
með Jack London bókunum.
— En hvernig sem á það er
litið, heldur Pétur áfram, þá
er fyrst oig fremst smekkur
fólksins, sem ræður mestu um
hvaða bækur við gefum út,-
Mikið af svokölluðum „góð-
um bókmenntum“ kemur að
litlu gagni, ef fólkið vill ekki
lesa þær. Við í ísafold eigum
ekki alllítið af bókaleifum
frá fyrri árum af þessari teg-
und bókmennta. Ég verð á
hinn bóginn að játa, að ungu
íslenzku nútímaskáldin hafa
ekki vei-ið að troða mér um
tær, en þau hafa líka sinn
Raignar í Smára, sem að vísu
ér líka minn Ragnar. En kann
ske á ég eftir að heyra eitt-
hvað frá þessum ungu mönn-
um síðar, eftir slíka játningu
sem þessa!
Ókomnar bækur
— Við eigum eftir að koma
út nokkrum bókum fyrir jól-
in, m.a. bók eftir Sigurð Þor-
steinsson, „Furðulönd frí-
merkjanna", en Sigurður er
allra manna fróðastur um frí
merki. Einnig einni eða tveim
ur þýddum bókum, þ.á.m. bók,
sem heitir „Dægradvöl dipló-
mata“, eftir franska dipló-
matinn og rithöfundinn Roger
Peyrefitte, en sú bók þykir
nokkuð krassandi, enda vakti
hún á sínum tíma uppnám í
Frakklandi og raunar víðar í
Evrópu. Lítill vafi er á því,
á hinn bóginn, að sú bók, sem
við munum selja mest að
þessu sinni, verður ævisaga
ameríska leynilögreglumanns-
ins Eliot Ness, „Þá bitu engin
vopn“, í þýðingu Hersteins
Pálssonar.
— Ég vil vekja athygli á
því, segir Pétur að lokum, að
íslenzkum útgefendum hlýtur
alltaf að vera nokkur vandi
á höndum, þegar velja skal
erlendar bækur til útgáfu á
íslenzku. Þetta verður ljóst,
þegar menn hafa í huga, að
í Englandi eru gefnar út um
25 þúsund bóka titlar á ári
hverju, í Þýzkalandi 27 þús-
und titlar, í Bandaríkjunum
á annað hundrað þúsund titl-
ar og þúsundir titla á Norður
löndum. En hér á landi geta
titlarnir orðið flestir, miðað
við reynslu næstliðinna ára,
um fimm hundruð, allt talið.
frumsamið og þýtt, smátt og
stórt.
— Þeir, sem vilja fylgjast
með bókmenntum heimsins,
komast ekki hjá því að lesa
þær að miklu leyti á erlendu
máli.
varið til kaupa á húsgögnum f
félagsheimilið. Um framkvæmd
verksins hefur félagsheimilis-
nefnd séð, en Stefán Bjarnason
lögregluþjónn var helzti hvata*
maður um félagsheimilið.
í þessu félagsheimili mun öll
tónlistarstarfsemi á Akranesi
hafa aðsetur, því þar verður auk
Svana, kirkjukór Akraneskirkju,
Lúðrasveit Akraness og síðast en
ekki sízt Tónlistarsóli Akraness.
Mun nú aðstaða Tónlistarskól-
ans batna mjög. Meðal annars
gefur skólinn þeim nemendum,
sem ekki hafa aðgang að hljóð-
færi heima fyrir, kost á að æfa
sig í féalgsheimilinu á þeim tíma,
sem það er ekki í annarri notk-
un.
Karlakórinn Svanir verður 50
ára 15. október 1965, og er það
ánægjuefni að kórinn skuli hafa
eignast félagsheimili á þeim
merku tímamótum. Söngstjóri
karlakórsins er Haukur Guðlaugs
son. Hann er einnig organisti
Akranesskirkju, söngstjóri kirkju
kórsins og skólastjóri tónlistar-
skólans. Má segja að hann hafl
lyft Grettistaki í tónlistarmálum
Akraness á undanförnum árum.
—. Gunnar. 1
Minning
Framhald af bls. 12.
líka jafn snemma í ljós og þeim
var unnt að tjá hug sinn og til-
finningar, hvern hug þau báru til
hans og það eins eftir að við
vorum flutt frá honum.
Ég kveð góðan vin og þakka
honum samfylgdina. Ég votta eig-
inkonu hans, dætrum og öðrum
aðstandendum samúð.
Útförin var gerð 11. nóv. sl. og
var svo til ætlazt að þessi minn-
ingarorð birtust þann dag, en a£
því gat þó ékki orðið.
Friðjón Júlíusson.
i HJ i iMoíMlM IFK1D t
LAUGAVEGI S«..siml 1847«