Morgunblaðið - 31.12.1964, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 31. des. 1964
MQRGUNBLAÐIÐ
3
Málverk Helgu Weis
góða dóma í Kew
York og Washington
Rabbað við hana um málverkasýning-
ar, sem hún tók þátt í þar vestra
VXÐ FRÉTTUM fyrir skönunu
að frú Helga Weisshappel,
listmáiari, hefði átt myndir á
tveimur málverkasýningum
í Bandaríkjunum, í New York
og Washington, nú í vetur. f
tilefni af þessu heimsótti
fréttamaður blaðsins frú
Helgu til að að fá nánar fréttir
af sýningum þessum og rabba
við hana dálitla stund.
Frú Helga sagði okkur, að
hún hefði dvalizt rúma tvo
mánuði í Bandaríkjunum í
haust og við spurðum hvort
hún hefði farið víða um.
„Nei, það var ekki tími til
þess. Ég heimsótti New York
og Washington, og þar var
svo margt að sjá og heyra, að
tíminn flaug frá mér. Þeir
eiga svo mikið af dásamlegum
listasöfnum og þessar tvær
borgir eru hreinasta gullnáma
fyrir þá, sem yndi hafa af tón-
list.“
„Geturðu sagt okkur frá
einhverju sérstöku, sem þú
sást og heyrðir?"
„Það er erfitt því að úr
möngu góðu er að velja. Það
vakti sérstaklega athygli mína
lengi á það. Ég ætlaði aldrei
að geta slitið mig frá þessu
málverki.
í Constitution Hall í Was-
hington heyrði ég tvo dásam-
lega tónleika. Á öðrum lék
Pháladeiphiu sinfóníuhljóm-
sveitin undir stjórn Eugene
Ormandy, en á hinum rússn-
eski fiðlusnillingurinn Leonid
Kogan.“
„En svo við víkjum að sýn-
ingunum, sem þú tókst þátt
í?“
„Þær hófust báðar eftir að
ég hélt heimleiðis. Þetta eru
samsýningar. Önnur var opn-
uð í Washington 8. nóvember
og ég held að hún hafi átti að
standa til áramóta. Þar á ég
sex myndir. Hin sýningin var
opnuð í New York 6. desem-
ber og stóð í hálfan mánuð.
Sýningin í Washington er
í stórum sýningarsal á þrem-
ur hæðum, á henni eru mál-
verk og höiggmyndir eftir um
100 listamenn, bæði lifandi
og látna.“
„Er þetta sölusýning?"
„Sumar myndanna eru til
sölu. aðrar ekki. Eigandi þessa
Við opnun sýningarinnar í Crespi-sýningarsalnum.
Crespi lengst t. v.
hve Bandaríkjamenn koma
málverkum og höggmyndum
smekklega fyrir í listasöfnum
og sýningarsölum. Mest hreif
mig uppsetningin í National
Gallery í Washington. Hver
mynd hefur nægilegt rúm til
að njóta sín og rammarnir
eru valdir af frábærri smekk-
vísi. Það er ekki hrúgað á
veggina, heldur sýndar færri
myndir í einu og skipt oftar
um.
Annað þeirra safna, sem ég
heimsótti í Washington og
vakti sérstaka athygli mína,
var Phillips listasafnið. Það
eru tvær byggingar, í ann-
arri nútímaverk, en eldri verk
í hinni. Þar sá ég frummynd
af stóru málverki eftir Renoir,
sem ég hef víða séð í eftir-
prentunum, „Málsverður á
skemmtisiglingu", mér fannst
það mjög gott dæmi um hve
mikill munur er oft á þessu
tvennu. Litirnir njóta sín svo
miklu betur, þeir ljóma á
móti manni ög lífið í málverk-
inu er svo mikið, að fólkið
virðist hreyfa sig og jafnvel
tala saman, ef horft er nógu
Séra Eirikur J. Eiriksson
Hjálpræði Guðs
Pacita
sýningarsalar er frú Esther
Stuttman. Hún hefur átt sýn-
ingarsal á Manhattan í 15 ár,
en nú hefur hún flutt sig til
Washington."
„En sýningin í New York?“
„Þar eru verk eftir um 40
málara, alla núlifandi. Það er
listmálari og rithöfundur af
spönskum ættum, Pachita
Crespi, sem á sýningarsalinn
og allir, sem þar sýna, eru
meðlimir Crespi-listamanna-
samtakanna. í sýningarsaln-
um eru haldnar fjórar sýning-
ar árlega, í desember, marz,
júlí og september. Ég gerði
samning við Pachitu Crespi
um að taka þátt í þremur af
sýningunum næsta ár, auk
þessarar desembersýningar."
„Hvernig komst þú í kynni
við Crespi og Stuttman?“
„I New York hitti ég gamla
skólasystur mína, Sonju
Benjamínsson Zorillá, sem er
málari og hefur verið búsett
í Bandaríkjunúm um árabil.
Hún hafði séð litmyndir af
málverkum, sem ég sýndi í
Vínarborg fyrir nokkrum ár-
um og stakk upp á því að ég
Helga Weisshappel
færi til Crespi með myndir,
sem éig málaði núna í Was-
hington, og það gerði ég. Hún
vildi fá átta myndir á sýn-
ingu sína og ég lét hana hafa
tvær .málaðar í Washington.
Sex voru sendar að heiman.
í Washington frétti ég að
Stuttman væri að opna þar
nýtt listasafn og ég sendi
henni tvær myndir, svona
uppá igrín. Hún hafði sam-
band við mig og bað um fjór-
ar í viðbót, og við opnun sýn-
ingarinar seldist ein stór
blómamynd.“
„Hefurðu fengið nokkrar
umsagnir um sýningarnar? “
„Já, ég hef fengið tvær úr-
kiippur, sína um hvora sýn-
ingu“, sagði frú Helga og náði
í tvö blöð. Annað var „The
Sunday Star“ frá Washing-
ton. Þar er farið lofsamlegum
orðum um sýningu frú Stutt-
man sem heild og getið frægra'
málara eins og Hans Hof-
manns, Miro, Rouault og
Braque._ í lok umsagnarinnar
segir: „Á sýningunni eru einn-
ig verk eftir listamenn, sem
minna eru þekktir, en af þeim
er áhrifaríkastur íslenzki
málarinn Helga Weisshappel,
sem sýnir stórar geislandi
vatnslitamyndir af blómum og
landslagi."
Hin úrklippann er úr „Park
East“ í New York og þar segir
m.a.: „Crespi-sýningarsalur-
inn heldur nú eina beztu
hópsýningu sína, og eru þar
verk um 40 meðlima Crespi-
listamannasamtakanna. Meiri
h'luti verkanna er fremur róm
antískur og ljóðrænn en raun
sær. Má m.a. nefna landslags-
myndir brezka málarans
Folkes, sem eru mjög per-
sónulegar og framúrskarandi
(outstanding) eins og blóma-
' myndir íslendingsins Helgu
Weiss|happel.“ Síðan nefnir
gagnrýnandinn nokkra banda-
rísku málaranna og segir, að
miálverk þeirra á sýningunni
séu með því bezta, sem eftir
þá hafi sézt. Frú Heliga og
Folkes voru einu útlendingarn
ir, sem þátt tóku í sýningunni.
„Málaðirðu mikið 1 Waslh-
ington“, _ spyrjum við frú
Helgu. „Ég málaði átta mynd-
ir. Ég bió hjá vinum mínum,
Lin og Howard Larsson, hann
vann í bandaríska sendiráð-
inu hér um tíma og þar had'ði
ég yndiæla vinnustofu og gat
málað myndirnar, sem allar
urðu eftir.“
„Þú minntist áðan á sýningu
í Vínanborg. Hvenær hélztu
Gamlárskvöld.
Guðspjallið Lúk. 2,29-32.
Lúkasarguð'spjall hefur hjálp-
ræði guðs að grundvallarhug-
taki. Jesús snýr sér til hinna
týndu. Söigurnar um týnda sauð-
inn, tapaða peninginn og glat-
aða soninn eru þar. En Matteus
siegir: „Verið fullkomnir", segir
Lúkas „Verið misikunnsamir".
Veraldargengið er og ekki ein-
hlítt, hinum fátæku eru gefin
mikil fyrirheit.
Einnig hefur verið bent á, að
Lúkas beini orðum sinum ti/i
allra manna án þjóðaaðgreining
ar: „Ljóst er opinberunarheið-
ingjum —“ og svo má sjá það
•víða hjá Lúkasi, að hjálpræði
er staðreynd líðandi stundar. Hin
fögru orð Jesaja eru grunntónn
Lúkasarguðspjalls. Ekki sízt
kafli þess, sem tilheyrir garnl-
árskvöldi: „Hversu yndisilegir
eru á fjöllunum fæfcur fagnaðar
boðans, sem friðinn kunngjörir,
gleðitíðindin fliytur, hjálpræði
boðar og segir við Síon: „Guð
þinn er seztur að völdum." (Jes.
52,7). Augu Lúkasar beinast að
þeim stað sjóndeildarhringsins,
þar sem sól hjálpræðisins birt-
ist: „Og sjá í Jerúsalem var mað-
ur að nafni Símeon, og maður
þessi var guðrækinn oig réttláfcur
og vænti huggunnar ísraels. (25.
v.) Við magum ekki gleyma því,
að krisitindómurinn er ávöxtur
hinnar stórbrotnustu hugsjónar
og draums þjóðar, þótt lítil væri.
Gyðingar sbuðluðu að aftöku
frelsarans, en þeir gáfu mann-
Ikyninu guðishiugmyndina i hinni
fullkomnustu mynd til daga Jesú
Krists og var afstaðan til guðs
höfuðviðfangsefni þeirra um
aldaraðir. Hjálpræðishugsun
Gyðinga var að vísu verald-
leg um of, en Sírmon guðspjalils-
ins var þó fuilltrúi margra.
Á síðasta kvöldi ársins lífcum
við yfir liðinn tíma. Tilfinningar
ökkar eru ýmis konar. Við vild-
um geta gleymit mörigu, en öðru
höfum við glatað, sem við vild-
um, að aldrei yfirgæfi okkur.
hana?“
„Ég sýndi þar fyrst 1961 og
þá „debúteraði" ég raunveru-
lega. Ég hafði að vísu sýnt
eittlhvað smávegis hérna
heima áður, en þá var ég ekiki
byrjuð að læra upp á nýtt
fyrir alvöru".
„Upp á nýtt?“
„Það má segja þa'ð. Ég lærði
teikningu hjá Sigríði Björns-
dóttur, þegar ég var ungling-
stelpa í Kvennaskólanum.
Alls var ég hjá henni í sex ár.
Svo fór ég til Kaupmanna-
hafnar til að taka íþrótta-
kennarapróf og notaði tæki-
færið til að læra að mála. Þar
var ég í tvö ár. En eftir að ég
gifti mig hætti ég alveg í tíu
ár. Svo byrjaði ég aftur að
dútla við þetta og lær'ði dá-
lítið meira hérna heima. En
ég byrjaði ekki fyrir alvöru
fyrr en ég fór til Áusturríkis
og komst í tíma hjá Oscari
Kokoschka og síðan til
Salaburg, þar sem ég' lærði
hjá Arno Lehmann. Bftir að
ég hafði verið hjá þeim, hélt
ég sýninguna í Vín, sem við
minntumst á áðan. Það var
einkasýning í sýningarsaln-
uim Palais Palfy, og ég var
fyrsti íslendingurinn, sem
hélt sjálfstæ'ða sýningu í Vín-
arborg. 1962 lagði ég aftur
land undir fot oig þá voru
málverk mín á samsýningu í
Gallerie am Opernring í Vín.
Það er sölusýningarsalur og
ég hef átt málverk þar síðan,
þegar ein mynd' selzt, sendi
ég aðra í staðinn."
Framh. á bls. 8.
Þegar á heildina er litið, hefur
út.íðandi ár verið okkur happæ
sælt, og mættum við í kvöld
meta gjafir guðs rí'kulega og
marga dáð drýgðá mianna á ár-
inu.
Velgenigni gætir víða, og er
þjóð okkar aflögufær á ýmsum
sviðum og land okkar uppspretta "
auðs og orku, sem getur orðið til
blessiunar, ef rétt er á haldið, á
líðandi stund og til frambúðar.
En hvað um hjélpræði guðs?
Reikningsskill fara nú fram í
viðskiptalífinu. Væri eikiki réð
að athuga efnahaginn gagnvart
eigin sá,l og guði?
Metár þj óðarfraimleiðslunnar
er ekki einhlítur mælikvarði á
hag okkar. Tæfcnin er ekki ein
næg, þekkingin ekki heldur.
Einn eiginleiki guðs er vitið. En
heilög ritning notar það í mjög
sundurleitri merkingu. Hugtak
'þetta er notað um sköpun heims
ins, og undirokiun, er Egyptar
beittu G-yðinigia. Orðið er notað
um iðnaðarstorf, sjómennsfcu, ^
landstjórn, hemaðarlist, kænskiu
brögð til þess að koma óvinium
á kné, en einnig: „Sjá, að ófctast
Drottinn — það er speki, og að
íorðast illt — það er vizka.“.
(J. 28,28).
Kenning Lúkasar skiptir
mestu: Hjálpræðisvilji guðs.
Tækni og vitsmunir, umhætur og
ytri hagur, allt þetta verður að
lúta honum, og vera af hans rót.
Kirkjan hefur allt frá 5. öld,
fellt guðspjall gamlárskvölds
inn í kvöldguðsþjónustur sínar:
„Því að augu mín hafa séð hjálp-
ræði þitt.“ Sjóður þess hjálp-
ræðis er bezta þjóðarvelmegun-
in um hver áramót.
Draumur Gyðinga um hjálp-
fæði guðs var og framtíðarsýn.
Þannig skyldum við í kvöld
tendra lampa trúarinnar og von-
arinnar. En hann logar ekki
skærast án storms og kulda. Við
þekkjum það úr okkar þjóðar-
sögu, að þrengingar hafa gegnt
miklu hlutverki. ^
Hjálpræði er ekki endilega
fólgið í velgengni án erfiðleika.
Manninum mun á marga vegu
hætt, leiki allt í lyndi, og án ein-
att óblíðra örlaga og baráttu er
hrörnun og úrk-ynjun fyrir dyr-
um.
“öyðingar áttu sinn draum.
Hann hefur verið þeim og mann
kyninu í heild blessunar upp-
spretta. En segja má, að hann hafi
ekki rætzt að þeirra dómi. Sagt
er, að í fræðum þeirra standi ein
hversstaðar, að Messías bíði í
gullnum hlekkjum þess, að metga
koma niður til jarðarinnar. Hin
eilífa blíðutíð sé ekki enn upp-
runnin, og því mun þess enn
langt að bíða, að hann komi.
Guðspjallið á gamlárskvöld seg
ir, að sól hjálpræðisins sé þeg-
ar á lofti.
En það táknar ekki, að öllu sé
óhætt um framtíðina. Símon seg-
ir einmitt um hjálpræðið þ.e.
Jesúm Krist: „Sjá þessi er settur
til falls og til viðreisnar mörg-
um í ísrael og til tákns, sem
móti verði mælt.
Eðlilegast er að skilja þessi
orð þannig, að leið mannsins til
farsældar liggi gegnum þreng-
ingar og baráttu. „Já, sverð mun
nísta þína eigin sálu,“ segir
Símon við Maríu, -móður Jesú. •
En þótt árið 1965 verði ár
baráttu og örðugleika, höfum
hugfasta hina blessuðu nútíð
guðs náðar, að dag sérhvern er s
hún ný, að við eigum nú þegar
kost á hinu mikla hjálpræði.
Við þökkum guði liðið ár,
draum þess, en umfram allt, að
fegurst vonanna rætist, og trú
okkar veiti okkur sigurinn á
nýju ári, sem fólgið er í trausti
til guðs miskunnar, opinber-
aðri Jesú Kristi til hjálpræðis um
öll ár til eilífðar.
Guð blessi okkur áramótin, 1
Jesú nafni. Amen.