Morgunblaðið - 18.03.1965, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLADIÐ
Fimmtudagur 18. marz 1963
Rikisábyrgðir lækkandi
Halldór E. Sigurðsson þakkaði
ráðherranum svör hans og sagði
það gleðilegt, að í rétta átt
stefndi með rikisábyrgðir, enda
þótt hann áliti þær enn uggvæn-
lega háar.
* A
Nær engar einfaldar ríkisábyrgðir
fallið á ríkissjóð á 3!4 ári
Á FUNDI Sameinaðst þings í gær
svaraði Gunnar Thoroddsen fjár-
málaráðherra fyrirspurn frá
Halldóri E. Sigurðssyni og Helga
Bergs um ríkisábyrgðir. í svar-
ræðu ráðherrans kom það m. a.
fram, að frá því á árinu 1961, er
sett voru lög um ríkisábyrgðir
og til síðustu áramóta þ. e. á
3V£ ári hafa svo að segja engar
einfaldar ábyrgðir fallið á ríkis-
sjóð eða ríkisábyrgðasjóð eða
ekki nema 1 millj. og 700 þús.
kr. alls.
Vanskilin vegna áfallinna
ríkisábyrgða, sem veittar höfðu
verið, áður en framangreind lög
nm ríkisábyrgðir voru sett, náðu
hins vegar hámarki árið 1962 og
nrðu þá 129.4 millj. kr. Árið 1963
var upphæðin lægri eða 107.7
millj. kr. og á s.l. ári lækka&
hún enn og var þá 101.3 millj.
kró Sýnir þetta, að í stað þess
að fram að árinu 1963 fóru áfalln
ar ríkisábyrgðir hækkandi, fara
þær nú lækkandi ár frá ári.
f upphafi ræðu sinnar benti
ráðherrann á það, að skýrslur
um ríkisábyrgðir hefðu undan-
farin ár verið lagðar fram fyrr
en áður hefði
tíðkast. Vék
hann síðan að
fyrirspurnun-
um og gat þess
að þar væri
spurt um það,
hve mikið ríkis-
ábyrgðasjóður
hafi greitt vegna
ríkisábyrgða á
árinu 1964 og væri auðvelt að
svara því með heildartölu í stuttu
máli. Spurt væri fyrir hverja og
hve mikið fyrir hvern aðila. Ráð-
herrann kvaðst ætla, að hér væri
um að ræða a.m.k. 200 aðila og
þá álíka margar greiðslur. I öðr-
um lið væri spurt um, hvaða ein-
staklingar og fyrirtæki skuldi
ríkisábyrgðasjóði í árslok 1964
og hver væri skuld hvers um sig.
Sagðist ráðherrann ætla, að það
væru a. m. k. 200 aðilar, sem
þar væri um að ræða.
Þá skýrði ráðherrann frá því,
að hann hefði látið útbúa lista,
sem hann hefði látið útbýta á
meðal þingmanna með öllum upp
lýsingum um framangreind
atriði, með því að ekki væri hægt
að svara þessum fyrirspurnum
í stuttu máli eins og þingsköp
ætluðust til. Þessi listi eða yfir-
lit væri í tveimur meginköflum,
annars vegar um vanskil á
ábyrgðarlánum 1964 en hins veg-
ar um vanskil á endurlánum rík-
issjóðs 1964, þ.e.a.s. þeim lánum,
sem ríkissjóður er sjálfur lán-
takandi að, en hefur svo endur-
lánað ýmsum aðilum.
Ráðherrann gat þess, í sam-
bandi við afskriftir og eftirgjöf
á skuldum, að samkv. ríkis-
ábyrgðalögunum má engin van-
skil gefa eftir nema með einróma
samþykki fjárveitinganefndar.
Að visu leggur það i hlutarins
eðli, að ef fyrirtæki, sem lent
hefur í vanskilum, verður t. d.
gjaldþrota og það er sannreynt
með gjaldþrotaskiptum, að ekki
sé hægt að fá skuldirnar greidd,
ar, leiðir það af lögum og eðli
máls, að slík skuld afskrifast þá
af sjálfu sér.
Ráðherrann minntist síðan á
það, að á árunum 1961 og 1962
voru gerðar ýmsar ráðstafanir til
þess að reyna að koma ríkis-
ábyrgðum í betra horf heldur en
áður. Tilgangurinn var sá, að
betur yrðu skoðaðir málavextir,
áður en ríkisábyrgðir yrðu veitt
ar og að haft yrði sem bezt eftir-
lit með skilvisri greiðslu aðila á
þeim lánum, sem ríkissjóður
væri í ábyrgð fyrir. Gerði ráð-
herrann síðan frekari grein fyrir
þessum málum og sagði, að um
margra ára skeið fóru greiðslur
ríkissjóðs og kostnaður vegna
áfallinna ríkisábyrgða sívaxandi
ár frá ári. Og þessar greiðslur
náðu hámarki á árinu 1962, urðu
þá mjög háar eða 129.4 millj. kr.
Á árinu 1961 höfðu verið sett lög
um ríkisábyrgðir, sem höfðu það
markmið að koma fastari skipan
á þessi mál. Meðal annarra ný-
mæla í þeim lögum var það, að
almenna reglan skyldi verða sú,
að þegar ríkissjóður veitti ábyrgð
ir, skyldi það vera einföld ábyrgð
en ekki sjálfsskuldarábyrgð, sem
merkir það, að ef lántakandi
stendur ekki í skilum, verði lán-
veitandi fyrst að reyna til þraut-
ar að fá greiðslu frá honum, áður
en hann snýr sér til ríkissjóðs í
staðinn fyrir að áður hafði meg-
inreglan undantekningarlítið ver
ið sú, að ábyrgð ríkissjóðs var
sjálfsskuldarábyrgð, þannig að
þegar ekki var staðið í skil-
um, gat lánveitandi, jafn-
vel án þess að gera til-
raun til innheimtu hjá skuld-
aranum farið beint í ríkissjóð og
sótt greiðsluna þangað. Því var
spáð þá af þeim, sem að þessu
stjómarfrumvarpi stóðu, að þetta
mundi með tíð og tíma verða þýð
ingarmikil breyting og reynslan
hefur þegar skorið úr um það.
Það eru nú komin 314 ár frá því
að þessi lög tóku gildi á miðju
ári 1961 og til síðustu áramóta
og á þessum 314 ári hafa, þó að
ábyrgðir eða greiðslur ríkissjóðs
eða kostnaður vegna áfallinna
ábyrgða hafi verið yfir 100 millj.
Frumvarp um
Myndlista- og
Handíðaskóla
íslands
Útbýtt var í gær stjórnarfrum-
varpi um Myndlista- og Handíða
skóla íslands. í frumvarpinu
segir m.a., að tilgangur skólans
sé: 1) að veita kennslu og þjálf-
un í myndlistum, 2) listi'ðnum og
3) búa nemendur undir kennara
störf í vefnaði, teiknun og öðrum
greinum myndrænna lista, sem
kenndar eru í skólum landsins.
í skólum verði þessar deildir:
1) Myndlistadeild, en til henn-
ar teljast forskóli og námsflokkar
til framhaldsnáms í þessum
greinum: frjálsri myndlist, rít-
list, mótlist og veggmyndalist.
Ennfremur námsflokkar til und-
irbúnings að námi í tæknifræð-
um og húsgerðarlist.
2) Kennaradeild, er greinist í
teiknikennaradeild og vefnaðar-
kennaradeild.
3) Listiðnadeild.
4) Námskeið.
Frumvarpið er samið af þeim
Kurt Zier, skólastjóra Handíða-
og myndlistaskólans.
bæði árin 1962, 1963 og 1964,
hafa svo að segja engar einfald-
ar ábyrgðir fallið á ríkissjóð eða
ríkisábyrgðasjóð, jvrð eru samtals
1 millj. 700 þús. kr., sem orðið
hefur að greiða vegna einfaldra
ábyrgða á þessu 314 ári og þeg-
ar miðað er við heildargreiðslurn
ar má sjá, hversu þetta er hverf-
andj lítill hluti og þó er rétt .að
hafa í huga, að af þessari 1 millj.
700 þús. eru um 744 þús. vegna
rafvæðingarinnar eða vegna naf-
orkusjóðs og 925 þús. vegna fisk-
vinnslustöðvar, sem varð gjald-
þrota, þannig að reynslan hefur
þegar skorið úr um, að þetta var
rétt leið.
Ráðherrann sagðist nefna þetta
eina dæmi af mörgum öðrum ný
mælum ríkisábyrgðalaganna
vegna þess að hér hefur tíminn
skorið svo glöggt úr. Árið eftir
1962 voru svo sett lög um ríkis-
ábyrgðasjóð, sem losuðu þessi
mál úr tengslum við sjálfan ríkis
sjóðinn og stjórn Seðlabankans
falin yfirstjórn og umsjá ríkis-
ábyrgðarsjóðs og hefur verið unn
ið að mikilli samvizkusemi ig
fyrirhyggju að þeim málum og
afleiðingarnar af þessu eru þegar
komnar í ljós. Árið 1962, þ.e.a.s.
árið eftir að fyrri lög um ríkis-
ábyrgðir voru sett, náðu ríkis-
ábyrgðirnar þ.e.a.s. vanskilin
vegna rikisábyrgða hámarki,
urðu 129,4 millj. kr. Árið eftir,
1963, varð upphæðin lægri, 107,7
millj. og á s.l. ári, 1964, lækkaði
hún enn, varð 101,3 millj. kr, —
Vissulega eru þetta geysilega há-
ar upphæðir og allt of háar, en
það sýnir þó, að þssi starfsemi
miðar í rétta átt og í stað þess
að fram að árinu 1963 fóru þess-
ar ábyrgðir síhækkandi ár frá
ári, hefur þessi tvennskonar lög-
gjöf og sú starfsemi, sem höfð
hefur- verið með höndum í fram-
haldj af henni þegar borið nokk-
urn ávöxt, og við væntum þess
að þessar tölur hinna þriggja síð
ustu ára sýni vissa þróun, þann
ig, að við skulum vona það í
lengstu lög, að hún haldi áfram,
svo að kostnaður ríkissjóðs vagna
vanskila fyrir ríkisábyrgðir eða
endurlán fari minnkandi.
I STUTTÖ MALI
Skúli Guðmundsson (F) mælti
í igær fyrir þingsályktunartillögu
um raforkumál.
Eggert Þorsteinsson_ (Alþfl.)
mælti fyrir þingsályktunartillögu
um tækniaðstoð við nýjungar í
vinnslu og veiði sjávarafla.
Hannibal Valdimarsson (Alþbl.)
mælti fyrir þingsályktunartillögu
um útfærslu fiskveiðilandhelg-
innar fyrir Vestfjörðum.
Fræðslunám-
skeið kvenna í
Valhöll
NÆSTI fundur á fræðslunám-
skeiði kvenna verður haldinn í
Valhöll í kvöld,
fimmtudags-
kvöld kl. 8,30.
Magnús Jónsson,
alþingismaður,
flytur fyrirlest-
ur um ræðu-
mennsku. Að
fyrirlestrinum
loknum verður
málfundur. Leið
beinandi frú Ragnhildur Helga-
dóttir. Þátttakendur eru beðnir
að mæta vel og stundvíslega.
Ilalldór Gröndal
Halldór Gröndal forstjóri
lceland Food Center
Nýr veitingamaður hefur enn ekki
verið ráðinn fyrir Naust
í VIÐTALI við Morgunblaðið i
gær skýrði Halldór Gröndal, veit
ingamaður í Nausti, frá því, að
hann hefði verið ráðinn forstjóri
Matvælastöðvarinnar h.f., eða
Iceland Food Center, sem á að
selja og kynna íslenzkar fram-
leiðsluvörur í London, einkum
þó landbúnaðarvörur.
Halldór sagði, að fyrirtækið
hefði augastað á húsnæði í Low-
er Regent Street og myndi hann
og Jón Haraldsson, arkitekt, sem
á að annast innréttingar, fara
n.k. þriðjudag til London til að
kynna sér þetta húsnæði og að-
stæður. Jón teiknaði innrétting-
ar fyrir lcecraft í New York.
Halidór sagði, að ætlunin væri
að reyna að opna Iceland Food
Center í haust, en þar yrði veit-
ingastofa, sem ætti að kynna og
selja mat úr íslenzku hráefni,
auk þess sem fólk gæti tekið
matinn með sér, þá yrði þarna
lítil sölubúð, þar sem íslenzkar
framleiðsluvörur yrðu seldar og
kynntar. Ætlunin væri sem sé,
að þarna yrði nokkurs konar upp
lýsingamiðstöð fyrir ísland og
íslenzkar framleiðsluvörur.
Halldór sagði, að enn væri
óráðið hver tæki við starfi hans
í Nausti, en því yrði væntanlega
ráðstafað innan tíðar.
Hann sagðist líta björtum aug-
um á hið nýja starf sitt og væri
mjög freistandi að fást við það
verkefni að reyna að selja og
kynna íslenzkar afurðir.
Ýmsar aðrar þjóðir hefðu kom-
ið sér upp slíkum miðstöðvum
í London og víða um heim, sagði
hann, m. a. Norðmenn, sem
hefðu boðizt til að aðstoða ís-
lendinga í sambandi við þetta
nýja fyrirtæki.
Halldór Gröndal kvaðst mundu
hafa fjölskyldu sína með sér til
Englands og myndi hún flytjast
þangað síðari hluta sumars.
300-400 manns
við vöru-
afgreiðsluna
í MORGUNBLAÐINU í gær var
viðtal við Sigurlaug Þorkelsson,
fulltrúa hjá Eimskip, um vöru-
afgreiðslu félagsins. Sagði hann
þar m. a., að 690—700 manna
ynnu við vöruafgreiðsluna þegar
mestar annir væru.
Sigurlaugur hefur beðið blaðið
geta þess, að þetta væru ekki
réttar upplýsingar. Allt starfs-
fólk E. f. væri liðlega 700 manns,
en um 300—400 manns ynnu a3
staðaldri við vöruafgreiðsluna.
Þrjú nöfn féllu
niður
í FRÁSÖGN blaðsins í gær af
aðalfundi Hvatar féllu niður nöfn
þriggja stjórnarmeðlima. Auk
þeirra, sem frá er skýrt í blað-
inu voru kosnar í stjórn félags-
ins: Ragnhildur Helgadóttir, Sig-
ríður Björnsdóttir og Sigurbjörg
Sigurgeirsdóttir.
— Afvopnunar-
ráðstefnan
Framhald af bls. 1
jarðar. 9. Griðasáttmáli milli
NATO og Varsjárbandalagsins.
10. Ráðstafanir til að hindra
skyndiárásir. 11. Fækkað verði 1
herjum austurs og vesturs.
Fregnir herma að Stewart hafi
beðið Gromyko um að tiltaka
hvaða dag hann óskaði eftir að
Genfarráðstefnan kæmi saman,
en hún hefur ekki setið á funduin
síðan í september í fyrra. Gromy
ko lét í ljós vantrú sína á starfi
ráðstefnunnar sem slíkrar, en
sagði að það væri áigætt ef samn-
ingaviðræður héldu áfram, og
hann væri í meginatriðum sam-
þykkur því að svo yrði.
Sovézki utanríkisráðherrann
gagnrýndi tillögur Breta um
kjarnorkuvopnaflota á Atlants-
hafi. Stewart lagði áherzlu á að
þær áætlanir myndu ekki hafa
í för með sér frekari útbreiðslu
kjarnorkuvopna, og benti á að I
tillögunum væri ráð fyrir þvi
gert að lönd, sem ekki ættu kjarn
orkuvopn, geti ekki fengið þau.
Varðandi SÞ laigði Gromyko
áherzlu á að Sovétríkin krefðust
þess að öll ríki innan SÞ héldu
sáttmála samtakanna, og að að-
eins Öryggisráðið geti tekið á-
kvarðanir um fjárveitingar til
friðargæzlu.
Gromyko undirstrikaði einnig
að tilboð Sovétstjórnarinnar um
að leggja fé af mörkum í sérstak
an sjóð til þess að standa straum
af kostnaði við friðargæzlu i
framtíðinni, stæði enn opið,
Um Þýzkalandsmálin sagði
Gromyko að Sovétstjórnin liti
svo á að tvenns konar þjóðfélaga
— og efnahagsskipulag ríktu i
Austur- og Vestur-Þýzkalandi og
að kjarnorkufloti NATO gæti
orðið til þess að breikka bilið
milli landshlutanna enn meir.
Stewart svaraði að auðvelt væri
að leysa Þýzkalandsvandamálið
með því að leyfa frjálsar kosn-
ingar og sameiningu landsins á
ný.
Áherzla er á það lögð í London
að vinsamlegt andrúmsloft hafi
ríkt á fundum utanríkisráðherr-
anna. Gromyko lét túlka sína
víkja, og mælti sjálfur á ensku
allan tímann.
Viet Nam, sem utanríkisráð-
herrana greindi mjög á um á
fundi sínum í gær, var ekki til
umræðu í daig.
Gromyko mun á morgun,
fimmtudag, heimsækja Harold
Wilson, forsætisráðherra í Down-
ing Street 10, en á laugardag
lýkur hinni opinberu heimssókn
sovézka utanríkisráðherrans tii
Bretlands.