Morgunblaðið - 18.03.1965, Blaðsíða 6

6
MORGU N BLADID
Fimmtudagur 18. marz 1965
-.•Wí.'ii-1 **!■+# M/>.' - ***** 'é-.
UTVARP REYKJAVÍK
KONUR eru sprækastar til ásta
35—45 ára gamlar, en karlar
15—20 ára. Svo upplýsti Hannes
Jónsson, félagsfræðingur, í er-
indaflokki sínum, sunnudaginn
7. marz, auk margháttaðs annars
fróðleiks. Hlýtur þetta að vera
mörgum karlmanni íhugunar-
efni, en konur virðast mega vel
við una.
Um kvöldið flutti dr. Þórður
Þorbjarnarson mjög fróðlegt er-
indi um fiskveiðar og fiskimjöls-
vinnslu í Perú. Perú er þriðja
stærsta land í Suður-Ameríku,
ellefu sinnum víðlendara en ís-
land, og íbúar eru um 12 milljón-
ir. Það er nú orðið mesta fisk-
veiðiland í heimi (hefur nýlega
slegið Japan út), ef reiknað er í j
aflamagni, en landsmönnum er j
miður sýnt um að koma aflanum
í gott verð, leggja enda mest kapp
á fiskimjöls- og lýsisvinnslu. —
Þórður kvaðst hvergi hafa séð
ömurlegri fátækrahverfi en í
þessu mesta fiskveiðilandi heims.
Dr. Benjamín Eiríksson, banka
stjóri, talaði um daginn og veg-
inn á mánudagskvöld. Hann
ræddi m.a. um það, er ísland
komst undir Noregskonung, og
taldi hann, að kirkjan hefði átt
mjög drjúgan þátt í því. 1238
voru tveir erlendir biskupar sett-
ir yfir kirkjuna hér, og aðeins 24
árum síðar gengur landið undir
Noregskonung. Að sjálfsögðu
taldi Benjamín einnig fram þær
innanlandserjur, er áttu á þess-
um tímum drjúgan þátt í að
grafa undan sjálfstæði okkar,
sem þá hafði staðið í nær 400 ár.
Benjamín vék
WM& að sjónvarps-
málinu, en þar
taldi hann þá
lausn heppileg-
asta, sem ríkis-
stjórnin hefur
gert áætlun um
og koma mun,
þ. e. íslenzkt
sjónvarp. Ekki
hafði hann trú
á, að engilsax-
nesku þjóðimar hefðu áhuga á
að troða upp á okkur sinni menn
ingu, enda sæi hann ekki, hvað
þær gætu unnið við það. Þær
kappkostuðu vinsamleg sam-
skipti við okkur og mundu þau
ekki verða greiðari né ábatasam-
ari fýrir þær, ef þær reyndu að
vega að þjóðerni okkar.
Þá lét bankastjórinn í Ijós mik
inn áhuga á endurreisn Skálholts
staðar. Þar hefðu ríkisstjómin og
Alþingi gengið á undan með
góðu fordæmi. Nú væri það þjóð
arinnar að láta ekki sitt eftir
liggja. Dr. Benjamín taldi koma
til greina að flytja menntaskól-
ann frá Laugarvatni að Skálholti.
Skálholt væri gamalt menntaset-
ur, sambærilegt á ýmsan hátt við
erlend menntasetur, svo sem Ox.
ford, Cambridge, Uppsali og
Lund. Skálholtssöfnunin gæfi
fólki kost á að sýna vilja sinn til
að standa vörð um hið þjóðlega
gegn erlendum áhrifum. Ágætt
erindi, en helzti hratt flutt.
Síðar um kvöldið var svo þátt-
urinn „Á blaðamannafundi" und-
ir stjórn dr. Gunnars Schram.
Ármann Snævarr, háskólarektor,
svaraði fyrirspurnum, en spyrj
Dr. Benjamín.
endur voru blaðamennirnir
Magnús Þórðarson og Sigurður
A. Magnússon.
Mátti með sanni segja, að
ekki þyrfti að toga svörin út úr
rektor, því að hann tók hverja
spurningu þegar til afgreiðslu og
reyndi að gera henni eins ýtar-
leg skil og unnt var. Fór þar
saman óvenjulegt næmi á eðli og
markmið spurninganna, mikil
þekking á málefninu og undir-
hyggjuiaus og óþvinguð fram-
sögn. Ég rek hér lauslega helztu
upplýsingar rektors og skoðan-
ir:
Hann taldi, að
fjárveitingar
ríkisins til há-
skólans og starf
semi hans væru
allt of lágar og
hvergi nærri
sambærilegar
við nágranna-
lönd okkar. Á
fjárlögum 1965
væri háskólan-
um úthlutað
25,2 milljónum króna í beinum
fjárframlögum. Auk þess hafði
hann 5—6 milljón króna tekjur
af happdrættinu síðastliðið ár.
Gunnar Schram upplýsti, að hið
beina fjárframlag væri um hálft
prócent af heildarútgjöldum rík-
isins). Rektor sagði, að það þyrfti
að stórauka kennaralið háskól-
ans á næstu árum. Prófessorar
við háskólann eru nú 38. Sagði
rektor, að farið hefði verið fram
á það við hið opinbera, að þeim
yrði fjölgað upp í 55 á 10 árum,
dósentum auk þess fjölgað að
mun og öðrum kennurum. Þá
væri kennslurými allt of lítið
orðið og háskólabókasafnið of
bókasnautt til að geta gegnt vel
hlutverki sínu. Aðspurður taldi
hann ekki ástæðulaust að athuga
möguleika á byggingu nýs há-
Ármann.
skóla, og alla vega væri knýj-
andi og bráð nauðsyn að auka
verulega kennslurýmið.
Um fjölgun útskrifaðra stúd-
enta hér á landi síðustu áratugi
gaf rektor m.a. þessar upplýs-
ingar:
1921: 22
1931: 57
1941: 95
1951: 165
1961: 219
1964: 334
stúdentar
stúdentar
stúdentar
stúdentar
stúdentar
stúdentar
útskrifaðir
útskrifaðir
útskrifaðir
útskrifaðir
útskrifaðir
útskrifaðir
Árið 1972 taldi hann líklegt, að
útskrifaðir yrðu tvöfalt fleiri
stúdentar en 1964.
Aðspurður taldi rektor það
síæma þróun, hve margir há-
skólamenntaðir menn settust að
erlendis. Ekki hvað hann liggja
fyrir nákvæmar heildartölur um
þetta atriði, en gat þess,. að af
355 íslenzkum verkfræðingum
væru nú 80 við störf erlendis.
Eflaust flytti eitthvað af þeim
aftur hingað, en margir mundu
sjálfsagt ílendast úti. Til að
koma í veg fyrir áframhald þess-
arar þróunar, þyrfti að búa há-
skólamenntuðum mönnum betri
starfsskilyrði hér og bæta launa-
kjör þeirra. Allt stefndi því að
einum ósi með það, að háskólinn
og háskólamenntaðir menn væru
ekki nægjanlega vel haldnir
fjáThagslega.
Enn var rætt um nýjar kennslu
aðferðir og fjölgun kennslu-
greina á þessum skemmtilega og
fróðlega fundi, en hér læt ég
staðar numið. — En það hlýtur
að vera mönnum alvarlegt íhug-
unarefni, ef Háskóli íslands,
stolt allra íslenzkra mennta-
manna, og raunar þjóðarinnar
allrar, stofnsettur í minningu
þjóðhetju okkar — sóma íslands,
sverðs og skjaldar — á hundrað
ára afmæli hans, fær ekki til
rekstrar síns nema hálft prócent
af heildarútgjöldum ríkisins. —
Hvernig væri nú að sýna einu
sinni verulega rausn og skjóta
prócenttölunni upp í 1? Það er
myndarleg tala.
Ávallt er gaman að hlýða á
bréf frá hlustendum, sem Lárus
Halldórsson les annan hvorn
þriðjudag. Blessaðar húsmæðurn
ar vilja breyta messutímanum á
sunnudögum, segjast hafa lítinn
tíma til að hlusta á messur milli
kl. 11 og 12. Finnst líka kannske
guðsblessunin ódrjúg til matar-
gerðar, eins og Magnúsi sálar-
háska. Vilja því láta syngja
messurnar annað hvort kl. 10 f.h.
eða eftir hádegi Ég mæli með
fyrri timanum. Mörg fræðsluer-
indi eftir hádegi á sunnudögum
eru betri en nokkur bænagjörð.
Á kvöldvöku miðvikudags var
vísnaþáttur Guðmundar Sigurðs-
sonar, með meiru. Að þessu sinni
rakti Guðmundur m.a. léttar
afmorsvísur, er fóru á milli
þeirra Þuru í Garði og séra Ein-
ars Friðgeirssonar á Borg á Mýr-
um. Séra Einar Friðgeirsson
(1863—1929) var ljómandi vel
skáldmæltur. Eftir hann er þessi
vísa:
Augun tapa yl og glans,
ástin fegurðinni,
þegar bezta brosið manns
botnfrýs einu sinni.
Ingólfur Kristjánsson, rithöf-
undur, annaðist þáttinn: „Raddir
skálda“ á fimmtudagskvöldið.
Var hann helgaður Kristmanni
Guðmundssyni, lesið og sungið
úr verkum skáldsins. Las Krist-
mann sjálfur sögukafla eftir sig
í lokin. Var þetta skemmtilegur
þáttur.
Einhvern veg-
inn hefur maður
það á tilfinning-
unni, að Krist-
mann hafi ekki
að fullu hlotið
þá viðurkenn-
ingu, sem hann
á skilið hjá
löndum sinum.
Bækur hans
hafa verið þýdd
ar á mörg tungu
viðurkenningu
Kristmann.
mál og hlotið
ýmsra þekktra bókmenntagagn-
rýnenda. Það liggur heldur ekki
lítið eftir hann, því að Ingólfur
upplýsti, að hann hefði þegar
gefið út milli 30 og 40 bækur,
þar af 12 á norsku, en í Noregi
dvaldi hann, sem kunnugt er, í
15 ár.
Ég verð að vísu að viðurkenna,
að ég er ekki vel lesinn í bókum
Kristmanns yfirleitt, tók mig þó
til og las ævisögubækur hans,
einkum vegna þeirra skamma,
sem hann hlaut fyrir þær hjá
vissum aðilum. Því er ekki að
neita, að Kristmann er nokkuð
hvassyrtur og dómharður um
vissa menn í ævisögu sinni. Slík
skrif verða sjaldan mikill „litt-
eratur", og hafa því kaimske þeir
kaflar, þar sem hann grípur ó-
þyrmilegast á meintum kaunum
andstæðinga sinna, minna bók-
menntagildi en aðrir. En „sann-
leikanum verður hver sárreiðast-
ur“ hlaut manni að fljúga í hug,
er maður sá viðbrögð hinna
sömu manna, því að naumast
hefur nokkur íslenzkur rithöf-
undur verið skammaður rækileg
ar fyrir ritverk en Kristmann
Guðmundsson fyrir ævisögu
sína, nema ef vera skyldi Hall-
dór Laxness, er hann reit sín
mestu listaverk.
Því fer auðvitað fjarri, að ævi-
saga Kristmanns sé í hópi beztu
verka hans frá bókmenntalegu
sjónarmiði, enda benda viðbrögð
þeirra, sem sökum voru bornir,
til þess, sem fáir hefðu þó ætlað
að óreyndu, að sakagiftirnar hafi
ekki verið skáldskapur einn, þótt
eitthvað kunni þær að vera stil-
færðar.
„Morgun lífsins" mun þekkt-
ust af hinum eldri skáldsögum
Kristmanns, og er hún af flest-
um talin mesta bókmenntaafrek
hans.
Útvarpið á sérstakar þakkir
skilið fyrir leikritið: „Munkarn-
ir á Möðruvöllum" eftir Davíð I
Fagraskógi, sem það fékk léð hjá
Leikfélagi Akureyrar og varpað
var út á laugardagskvöldið. Þótt
sjálfsagt megi deila um efni leik-
ritsins, þá staðfestir það enn, að
allt varð skáldskapur, sem Davíð
Framhald á bls. 19
* GÖMLU BRAUÐIN
Húsmóðir í Austurbænum
skrifar eftirfarandi:
„Frá Því var greint í blöðun-
um ekki alls fyrir löngu, að
bakarí í Kópavogi mundu bráð-
lega hefja sölu á niðurskornum
brauðum í loftþéttum umbúð-
um. Hér er um miklar fram-
farir að ræða.
Mér verður hugsað til verzl-
unarinnar, sem ég skipti einna
mest við, en hún selur alla mat-
vöru, líka mjólk og brauð. Á
hverjum morgni fær hún send-
ingu af glóðvoligum, rjúkandi
brauðum og ættu viðskiptavin-
imir sjálfsagt að vera ánægðir
með það. En hér gerist það hins
vegar, að nýju brauðunum er
stungið undir stól af því að eitt-
hvað er óselt af eldri brauðum
— og þau verða að seljast fyrst.
Geri ég ráð fyrir, að nýju
brauðin séu stundum orðin
gömul, þegar þau koma fram í
búðina.
Með lagni er hætgt að toga
nýtt brauð út úr afgreiðslu-
fólkinu þótt þau gömlu liggi
enn frammi — en verðið á
þeim er auðvitað hið sama. Þar
sem ég þekki til erlendis dytti
bakaranum aldrei í hug að
bjóða gamalt brauð á sama
verði og nýtt brauð. Eins eða
tveggja daga gamlar kökur og
brauð falla þar alltáf í verði —
og ætti engum að þykja það
óeðlilegt. En sá háttur að reyna
að koma út gömlu brauðunum
eftir að þau nýju eru komin
gerir viðskiptavinum gramt í
geði oig spillir fyrir öðrum við-
skiptum viðkomandi verzlun-
ir BÁTAMYNDIR —
LEIKARAMYNDIR
Ég sá í blaðafréttum, að
fyrirtækið Sólarfilma, sem á
undanförnum árum hefur gef-
ið út mikinn fjölda litskugga-
mynda, hefur hafið útgáfu Ijós-
mynda af íslenzkum fiskibát-
um. Þetta er ekki óeðlilegt —
og reyndar skemmtileg nýjung.
íslendingar fylgjast vel með
bátaflotanum og satt að segja
finnst mér eitthvað meira vit í
því, að strákar safni bátamynd-
um fremur en væmnum glans-
myndum af erlendum kvik-
myndaleikurum.
Strákar eru alltaf að safna
einhverju — og hvort sem um
er aS ræða frímerki. mynt eða
landslagsmyndir — má segja,
að þar sé um gagnleg, fræðandi
og þroskandi tómstundastörf að
ræða. En ég hef aldrei getað
séð neitt merkilegt eða bætandi
við söfnun þessara glansmynda
af kvikmyndaleikurunum ag
satt að segja finnst mér ekki
óeðlilegt að hún fari í taugam-
ar á öllu venjulegu fólki. — Og
mér finnst að bátamyndirnar
ættu að geta leyst „stjörnu-
myndirnar“ af hólmi að ein-
hverju leyti hvað strákana
snertir. Þær geta vakið áhuga
ungra manna á atvinnulífinu,
leitt áhugann að nytsömum
verkefnum.
En ég vona að enginn takl
upp á því að gefa út myndir af
aflaklónum okkar ag leggja
þar með grundvöll að einhvers
konar dýrkun á þeim persónum.
Ég held jafnvel, að skárra væri
að láta börnin halda áfram með
leikaramyndirnar. Meira fyrir
augað.
★ YFIRBURÐIR OKKAR
Ég hitti kunningja minn á
götu í gær og sagðist hann hafa
verið að koma úr stuttu ferða-
lagi. Dvaldist hann á einu helzta
hóteli utan Reykjavíkur og
sagði mér m.a., að fyrir morg-
unverð: Eitt glas af tómatsafa,
kaffi, bacon, tvö egg og brauð-
sneið. hefði hann greitt kr.
145,00 (hvmdrað fjörtíu og
fimm krónur). Hann hefur
mikið ferðazt í útlöndum og
sagði, að á Hilton hóteli eða
öðrum álíka dýrum, væri senni-
lega ekki hægt að fá jafndýran
morgunverð. Hvergi í heimin-
um.
Eftir þetta er þá ekki hægt
að segja, að við séum eftirbátar
annarra á öllum sviðum.
BOSCH
spennustillar, i miklu
úrvalL