Morgunblaðið - 01.05.1965, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLADIÐ
Laugardagur 1. max 1965

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
R its t j órnar f ull t rúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
HÁTÍÐISDAGUR
VERKAL ÝÐSINS
¥|ögar íslenzkur verkalýður
* heldur í dag 1. maí hátíð-
legan, blasir sú staðreynd við
í íslenzku þjóðlífi, að aldrei
hefur verkalýðurinn búið við
eins góð lífskjör og nú. Megin
ást.æða þessarar gleðilegu
staðreyndar er sú, að þjóðin
á í dag betri, fullkomnari og
afkastameiri framleiðsíutæki
ew nokkru sinni fyrr.
Mörgum hættir til þess að
ofmeta þátt verkfalla og
vihnudeilna í baráttu fólksins
fyrir bættum lífskjörum. —
Sannleikurinn erx sá, að ís-
lenzkur verkalýður hefði náð
skammt til umbóta á kjörum
sínum, ef verkföllin ein hefðu
átt að tryggja umbæturnar.
Vitanlega hefur hækkað kaup
gjald, sem knúið hefur verið
fram með átökum, oft stuðlað
að bættri aðstöðu og batn-
andi lífskjörum launþega. En
án tækniþróunar og upp-
byggingar atvinnulífsins hefði
ekki verið hægt að hækka
kaupgjaldið.
Það er af þessu auðsætt, að
stefna Sjálfstæðisflokksins
hefur verið raunhæfasta kjara
bótastefnan, sem fært hefur
íslenzkum verkalýð mestar
umbætur og unnið stærstu
sígrana í þágu hans. Það er
sú stefna, sem í því er fólgin
að fá þjóðinni stöðugt ný, full
komnari og afkastameiri tæki
til þess að auka með arðinn
af störfum sínum. Sjálfstæðis
menn hafa jafnan lagt áherzlu
á það, að því meira sem þjóð-
arbúið í heild aflar, þeim mun
meira kemur til skiptanna í
hlut hvers einstaks. Þess
vegna verður sú kjarabóta-
barátta raunhæfust og heilla-
vænlegust öllum landslýð,
sem tryggir aukna fram-
leiðslu, efnahagslegt jafn-
vægi og stöðuga þróun og upp
byggingu í landinu.
Það er vonlaust, að íslenzk-
ur verkalýður fái bætt kjör
sín á næstu árum, ef hér ríkir
glundroði og upplausn í efna-
hagsmálum. Það er þess
vegna í dag stærsta hagsmuna
mál verkalýðsins að efnahags
legt jafnvægi haldist, að þjóð-
In geti haldið áfram að auka
afköst framleiðslutækja sinna
og heilbrigð þróun haldið á-
fram. Um þá stefnu verða all-
ir þjóðhollir og víðsýnir ís-
lendingar að sameinast.
Morgunblaðið óskar öllum
verkalýð og launþegum til
hamingju með hátíðisdag
þeirra.
ATHYGLISVERÐ-
AR TÖLUR
Á rannsóknarráðstefnu
þeirri, sem Norður-
landaráð beitti sér fyrir og
haldin var í Helsingfors dag-
ana 25. og 26. maí sl., komu
fram margar athyglisverðar
upplýsingar. Þar var m.a. frá
því skýrt, að árið 1963 hefðu
45 þúsund stúdentar útskrif-
azt frá menntaskólunum á öll
um Norðurlöndum. Árið 1950
voru stúdentarnir á Norður-
löndum, sem útskrifuðust.það
ár, aðeins 20 þúsund. En árið
1970 er gert ráð fyrir að f jöldi
stúdenta, sem útskrifast á
einu ári muni nema rúmlega
70 þúsundum.
Þessi geysilega fjölgun
stúdenta á Norðurlöndum er
mjög athyglisverð. Og sú
skoðun kom almennt fram á
rannsóknarráðstefnunni að
hún væri lífsnauðsynleg til
þess að tryggja Norðurlanda-
þjóðunum nægilega mikið af
háskólamenntuðu fólki á
næstu árum. Athyglisvert er
einnig, að líta á tölurnar um
fjölda þeirra, sem nám
stunda í háskólum á Norð-
urlöndum. Árið 1950 voru 60
þúsund menntamenn við nám
í háskólunum á öllum fimm
Norðurlöndunum. Árið 1963,
122 þúsund, og árið 1970 er
gert ráð fyrir, að stúdentar
við nám í háskólum Norður-
landa verði um 204 þúsund.
Þa&kom fram á ráðstefnunni,
að hlutfallstala útskrifaðra
stúdenta er lægst hér á ís-
landi. Er það í samræmi við
upplýsingar þær, sem Þórar-
inn Björnsson, skólameistari,
gaf í skólasetningarræðu á
síðastliðnu hausti. Þarf eng-
um að blandast hugur um
það, að til þess ber brýna
nauðsyn fyrir okkur íslend-
inga að stúdentsmenntuðum
mönnum fjölgi. Á þessu hef-
ur núverandi ríkisstjórn og
Alþingi einnig glöggan skiln-
ing. Á þessu þingi, sem nú er
að ljúka, mun verða sam-
þykkt frumvarp, sem gerir
ráð fyrir að menntaskólum
verði fjölgað um þrjá, og að
slíkar menningarstofnanir rísi
í öllum landshlutum.
Hreinsun í Bú
Sfaiínistum rutt úr valdasföðum
ENN hafa ekki verið gefin
upp nöfn þeirra manna, er
hanidteknir voru í átökunum
innan búlgarska kommúnista-
flokksins, sem í hámæli kom-
ust fyrir u.þ.b. viku. Var þá
loks skýrt frá því opinberlega
—*■ eftir tiu dagia orðróm um
að ekki væri allt méð felldu
í búlgörskum stjófnarbúðum,
— að handteknir hefðu verið
nokkrir starfsmenn flokksins,
sem gerzt hefðu sekir um
pólitísk afglöp.
Ekki er fyllilega Ijóst hvort
þarna var um beina byltingar-
tilraun að ræða eða hvort her
inn átti einhvern þátt í átök-
unum — en almannarómur
sagði, að 7. apríl s.l. hefði skor
izt alvarlega í odda með göml
um Stalinistum í flokknum og
stjórninni annars vegar og
stuðningsmönnum og gömlum
vinum Krúsjeffs hins vegar,
undir forystu forsætisráðherr-
ans, Todors Zhivkovs. Talið
er, áð a.m.k. fimmtíu manns,
flestir kunnir embættismenn
og framámenn flokksins, hafi
verið handteknir.
Fregnir frá Sofíu herma, að
jafnvel þótt stjórnin neiti að
láta nokkuð að ráði uppi opin-
berlega um þetta mál, hafi
hún sízt reynt að bæla niður
orðróm, að Stalinistar hafi
reynt að auka áhrif sín á
stjórn landsins. En eins og nú
háttar um heimsástandið
munu kommúnistaríkin ekki
vilja vera of harðskeytt í garð
Kínverja og stuðningsmanna
stefnu þeirra innan hins
kommúníska heims.
Stjernin hefur nefnt þrjá
menn, sem höfuðpaura sam-
særisins. Eru það Tsolo Krust
ev, forstöðúmaður Asíudeildar
búlgarska utavríkisráðuneytis
ins og fyrrverandi sendiherra
í N-Kóreu; Tsvetko Anev,
hershöfðingi, herbúðastjóri í
Sofíu og Ivan Todorov-Gur-
unya, fyrrverandi meðlimur
miðstjórnarinnar. Var sagt,
að tveir þeir fyrrnefndu
hefðu verið handteknir en
Gurunya hefði skotið sig, þeg
ar upp komst um hann.
Brezka blaðið OBSERVER
birti s.l. sunnudag stutta
grein eftir Lajos Lederer, þar
sem hann sagði sennilegt, að
valdabaráttan væri nú að
mestu yfirstaðin í Búlgaríu
a.m.k. um sinn. Zhikov hefði
náð tangarhaldi á andstæðing
um sínum — öðrum en þeim,
er framið hefðu sjálfsmorð.
Lederer sagði, að meðal hinna
handteknu væru að öllum lík-
indum tveir af átta manna
framkvæmdastjórn búlgarska
kommúnistaflokksins, þeir
Ivan Mihai/lov, hershöfðingi
og varaforsætisráðherra — og
Boyar Balgarðnov, sem var
atkvæðamikill á harðstjórnar-
dögum Vulkos Chervenkos,
fyrrverandi leiðtoga flokksins.
Einnig taldi hann líkur benda
til þess, að innanríkisráðherra
landsins, Diko Dikov, hers-
höfðingi og landvarnaráðherr
ann, Dobri Dzurov hefðu einn
ig verið viðriðnir samsærið.
„Allir eru þetta gallharðir
Stalínistar“, sagði Lederer,
sem vitað er, að hafa verið
mjög andvigir að „gömlu
Stalínistunum“ væri bolað úr
áhrifastöðum — en síðustu
tvö árin hefur Zhivkov, for-
sætisráðherra, unnið mark-
visst að því að koma þéim úr
flokksstjórninni, stjórn lands-
ins og áhrifastöðum innan
hersins. Zhivkov, sem ekki
hafði enn komiz^t til_metorða
í valdatíð Stalíns, tók að
vinna að afnámi Stalínism-
ans í Búlgaríu þegar eftir að
Krúsjeff hélt leyniræðuna
frægu um Stalín á 20. flokks-
þinginu 1956. En fyrstu til-
raunir hans í þá átt voru fálm
kenndar og gerðar með hálf-
um huga svo að þær báru ekki
ýkja mikinn árangur. Stalín-
istar höfðu öli tögl og hagldir
í flokknum og voru hreint
ekki á því að láta grafa und-
an aðstöðu sinni. Zhivkov átt'i
því óhægara um vik, sem
flokksvaldið var þar með
mesta móti öflugra en í
nokkru öðru kommúnistaríki
A-Evrópu, — og herinn gjör-
samlega gegnsýrður Stalin-
isma.
En I fyrrasumar ákvað
Zhivkov að tími væri kominn
til að ganga hreint til verks.
Hann sá hverju afnám stalin-
ismans hafði komið til leiðar
í nágrannaríkjunum, — og sá
að Búlgaría var orðin þeirra
eftirbátur. Hann fór tii
Moskvu og ræddi málið við
Krúsjeff. Hjá honum fékk
hann loforð um stórlán og
aðstoð, svo framarlega sem
hann berðist afdráttarlaust
fyrir afnámi stalinismans. —
Eftir að Krúsjeff var bolað
frá völdum veiktist staða
Zhivkovs um hríð heima fyrir.
Og andstæðingar hans voru
fljótir að ganga á lagið —
þeir höfðu sínar fyrirætlanir.
Síðustu mánuði hefur því ólg
að undir niðri og upp úr sauð
í byrjun þessa mánaðar, á mið
stjórnarfundi flokksins.
Sem fyrr segir er ekki fylli
lega ljóst, hvort stalinistar
höfðu komizt svo langt að
gera tilraun til stjórnarbylting
ar eða hvort Zhivkov — vit-
andi hvað þeir voru að bralla
— greip tækifærið til að fella
þá, áður þeir fngi rönd við
reist.
ÞESSA mynd tók ljósmynd-
ari Mbl., Gísli Gestsson, af
brezka gítarleikaranum Bert
Weedon, er hann kom fram
á miðnæturhljómleikum í
Austurbæjarbíói fyrir
skömmu. Hér er á feröinni
snjallur listamaður, og eins
og myndin ber með sér var
líf í tuskunum, þegar hann
lék „Guitar Boogie Shuffle",
en það lag er raunar vel
þekkt hérlendis. — En Bert
Weedon getur einnig leikið
alvarlegri tónverk, þegar svo
ber undir. í því sambandi má
geta þess, að hann hefur ann-
azt undirleik fyrir söngvar-
ann Beniamino Gigli. Hljóm-
sveit Hauks Morthens aðstoð-
aði Bért Weedon á hljómleik
unum og stóð vel í sínu
stykki. Sjálfur hefur gítar-
snillingurinn lokið miklu lofs
orði á hljómsveitina og þá
einkum trommuleikarann,
Benedikt Pálsson, en hann
sést einnig á myndinni ásamt
Erni Ármannssyni, bassaleik-
ara. Bert Weedon hlaut fram
úrskarandi viðtökur á hljóm-
leikunum í Austurbæjarbíói
og lék fjöldamörg aukalög af
sýnilegri ánægju, en öll fram
koma hans var hin skemmti-
legasta. — Borgarbúum gefst
kostur á að hlýða á leik Berts
Weedon t Sigtúni næstu daga
en hann mun dveljast hér-
lendis um hálfs ntánaðar
skeið.