Morgunblaðið - 25.05.1965, Qupperneq 8

8
MORCUNBLAÐID
Þriðjudagur 25. maí 1965
Ingólfur A. Þorkelsson :
Niðuriæging L.S.F.K. og blekkingar
Jónasar Eysteinssonar
JÓNAS Eysteinsson, launaður
starfsmaður og ritari Landssam-
bands framhaldsskólakennara
(L.S.F.K.), skrifar grein í Morg-
unblaðið 13. maí sl., sem á að
vera svar við útvarpserindi, er
Njörður P. Njarðvík flutti 22.
marz sl., og grein eftir mig, sem
birtist í Alþýðublaðinu 21. apríl.
Hann þykist vera hneykslaður og
talar um óvandaðan málflutning,
hleypidóma og rangfærslur. Þess-
ar fullyrðingar eru þeim mun
furðulegri, þegar þess er gætt,
hvernig hans grein er úr garði
gerð. Og skal ég nú sýna fram á
það.
Staðreyndir gegn blekkingum
í fyrri hluta greinar sinnar
ræðir Jónas um launamál kenn-
ara, í síðari hlutanum um nám-
skeiðsmál.
Aðaltromp sitt, og algert meg-
inatriði, setur J. E. fram í fyrri
hlutanum. Það er „hófuðkrafan",
sem hann svo nefnir. Hann segir:
„Á 9. þingi L.S.F.K., þar sem N.
P. N. var fulltrúi, var svo mörk-
uð sú stefna, að raða bæri kenn-
urum í flokka eftir menntun, og
var það gert til þess að ýta undir
það, að kennarar öfluðu sér sem
fyllstrar menntunar.
Ein var þó frá byrjun höfuð-
krafa samtakanna en hún var, að
kennurum, sem í fastri stöðu
væru, þegar kjaralögin tækju
gildi, skyldi ekki raðað eftir
menntun, heldur vera í hæsta
flokki á stiganum, og var sú
krafa byggð á þeirri hefð, að lög
verkuðu ekki aftur fyrir sig.“
Það er rétt, að á 9. þinginu var
mörkuð sú stefna að launa eftir
menntun. En hitt er alrangt. Það
var aldrei samþykkt á þinginu,
að kennarar í starfi skipuðu efsta
flokk á stiginu. Aftur á móti var
það samhljóða álit þingsins að
gefa kennurum í fastri stöðu, sem
ekki höfðu menntun til að kom-
ast í efstu flokka, kost á að ná
hærri launum með því að auka
menntun sína.
Þessu til sönnunar birti ég sam
þykkt þingsins um þetta. Hún er
á þessa leið: „Settar verði bráða-
birgðareglur vegna þeirra kenn-
ara, sem væru komnir á full laun,
þegar þessar breytingar koma til
framkvæmda, en væru í c-flokki
(þ.e. efsta launaflokki samkv. til-
lögum þingsins), þar sem þeim
verði gert mögulegt að hækka í
flokki eftir ákveðinn starfstíma
með því að sækja námskeið, sem
efnt yrði til í því skyni.“
Jónas Eysteinsson greiddi at-
kvæði með þessu á þinginu, en
hreyfði hins vegar aldrei fyrr-
nefndri „höfuðkröfu" hvorki þar
né í fráfarandi stjórn L.S.F.K.,
þar sem hann skipaði þó sæti
varaformanns.
Þessi krafa var aldrei sett
fram eða samþykkt af þeirri
stjórn, einfaldlega vegna þess, að
það hefði farið í bága við sam-
þykktir þingsins.
í fyrstu tillögum sínum raðaði
stjórnin kennurum með cand.
mag.-prófi í 17. launaflokk og
B.A.-prófsmönnum í 15. fl. (mið-
að við launastiga Kjararáðs þá),
en umræddum kennurum í 14. fl.,
þ.e. einum flokki neðar en kenn-
urum með háskólapróf. Þessu til
sönnunar birti ég þann kafla til-
lagnanna, sem fjallar um við-
komandi kennara. Hann er þann-
ig: „Þeir kennarar, sem hafa
minni menntun en B.A.-próf og
hafa verið skipaðir í stöðu við
framhaldsskóla eða hafa gegnt
þar föstu kennarastarfi í fjögur
ár, taki laun samkvæmt 14. launa
fl.“ (Sbr. skýrslu stjórnar L.S.F.
K. fyrir tímabilið 14. 6. 1962 til
5. 6. 1964, fylgiskjal I).
Ekki kemur þessi röðun heim
við „höfuðkröfuna.“ Og til að
taka gjörsamlega af allan vafa
um afstöðu fráfarandi stjórnar í
þessu efni, birti ég hér tillögu
hennar frá 5. okt. 1962 svohljóð-
andi: „Stjóm og launamálanefnd
L.S.F.K. hafa kynnt sér fyrstu
tillögur Kjararáðs til samræm-
ingar á kröfum bandalagsfélaga
um röðun einstaklinga og hópa í
launaflokka og telja nauðsynlegt
að gera eftirfarandi breytingar:
1. Kennarar við húsmæðra-,
gagnfræða- og iðnskóla sem
lokið hafa cand. mag.-prófi
með kennararéttindum eða
hafa hliðstæða menntun taki
laun samkv. 20. launaflokki.
2. Kennarar, við sömu skóla,
sem lokið hafa B.A.-prófi með
kennararéttindum eða hafa
hliðstæða menntun taki laun
samkvæmt 19. launaflokki.
3. Aðrir kennarar sömu skóla
taki laun saipkvæmt 18. launa
flokki.“
(Sbr. skýrslu stjórnarinnar, fylgi
skjal III).
Fullyrðingar ritara L.S.F.K.
um þetta eru því staðlausir staf-
ir, og svo er raunar um flest ann-
að í greininni.
Eftir að röðun í launaflokka
var ákveðin af Kjararáði og
samninganefnd ríkisstjórnarinn-
ar „hófst hörð barátta", segir
greinarhöfundur. „Voru nú stofn-
uð samtök þeirra kennara, sem
voru flokkaðir í lægsta flokk,
ekki undir kjörorðinu — sömu
laun fyrir sömu vinnu — heldur
til að knýja fram mannréttinda-
mál.“ Svo mörg eru þau orð.
Látum staðreyndirnar enn tala.
Umræddir kennarar sendu Kjara
ráði greinargerð fyrir kröfum sín
um haustið 1963. Þar stendur
m.a.: „Með hinum nýju kjara-
samningum hefur aftur á móti
sá háttur á orðið, að þegar starfs-
félagar, sem á næstliðnum vetri
hlutu sömu laun fyrir sömu
vinnu, mætast hinn 1. október
nk. verða þeim greidd verkalaun
eftir þremur eða fjórum mishá-
um launastigum.“ (Sbr. skýrslu
stjórnarinnar, fylgiskjal VIII).
Orðin „sömu vinnu“ eru auð-
sjáanlega undirstrikuð þarna til1
áherzlu, til að sýna, að hér sé um'
meginröksemd að ræða. (Ég hef
sýnt fram á það á öðrum stað, í
Alþýðublaðinu 7. maí sl., að slag-
orðið um „sömu vinnu“ stenzt
ekki).
Fráhvarf frá fyrri stefnu
í þessari sömu greinargerð seg
ir og: „Krefjast þeir þess, að all-
ir gagnfræðaskólakennarar, sem
fastráðnir yoru við gildistöku
hinna nýju samninga, hljóti laun
samkvæmt 18. launafiokki.“
Þarna kemur þá höfuðkrafan
fyrst fram svo óyggjandi sé, og
hún er ekki um efsta launaflokk,
þ.e. 19., heldur 18. J. E. segir, að
„örfáir" háskólamenntaðir kenn-
arar hafi ekki getað sætt sig við
þetta sjónarmið og hafi sýnt þess
ari kröfu „fulla andúð“, en „mik-
ill meirihluti" háskólamenntaðra
kennara hafi verið henni fylgj-
andi. Þetta eru fullyrðingar út í
bláinn. J. E. finnur orðum sínumi
ekki stað, og þess vegna er ekk-
ert mark takandi á þeim.
En hver var þá afstaða þess-
ara „örfáu“ kennara (hér er ef-
laust átt við nokkra kennara í
fráfarandi stjórn L.S.F.K.) í
þessu máli? Hún var sú, að skipa
þeim bóknámskennurum í 16.
flokki, sem fullnægðu lagaákvæð
um um menntun og réttindi, þeg-
ar þeir voru settir i stöðu, í efsta
flokk á stiginu, þ.e. einum flokki
ofar en þeir sjálfir lögðu til, en
hinum í 17. fl.
Þessir vondu menn lögðu því
til að hækka umrædda kennara
um einn til þrjá flokka. Er sann-
gjarnt að kalla þetta „fulla and-
úð“ á kröfum þeirra, eins og J. E.
gerir?
Hins vegar sýndi J. E. og sálu-
félagar hans þessum raunhæfu
tillögum fulla andúð og þó sér-
s+^dega þeim mönnum, er báru
þær fram og mörkuðu þá stefnu
á 9. þinginu og í fráfarandi
stjórn, ásamt Jónasi Eysteins-
syni, að launa eftir menntun.
Hinir ofstopafyllstu í hópi 16.
flokks kennaranna fengu því ráð-
ið, að þessir menn voru settir
utangarðs í samtökum kennara.
Þeir reyndu að útiloka þá frá
kjöri á 10. þing L.S.F.K. í fyrra
og heimtuðu, að enginn þeirra
fengi sæti í núverandi stjórn.
Á þessu þingi voru fáir fulltrú-
ar háskólamenntaðra kennara
(sennilega innan við 15, en 87
fulltrúar sátu þingið). Þeir voru
Ingólfur A. Þorkelsson
bornir atkvæðum og felldir til
setu á þingi B.S.R.B.
Afleiðingarnar létu ekki á sér
standa. Þingið samþykkti frá-
hvarf frá fyrri stefnu landssam-
bandsins, frá þeirri stefnu, sem
Jónas átti þátt i að móta áður,
en snerist nú á móti með því að
styðja þá menn til áhrifa, sem
vildu hana feiga.
Þetta þing gerði samþykktir,
sem fela í sér, að lítt skuli tekið
tillit til menntunar við ákvörðun
launa, samþykktir um að launa-
flokkar verði tveir í stað fjög-
urra áður. Samkvæmt þessu
skulu settir hlið við hlið, rétt-
indalausir menn og kennarar með
fyllstu tilskilda menntun, sem er
fjögurra til sjö ára háskólanám.
„Að knýja fram mann-
réttindamál'M
Með þessar samþykktir að leið-.
arljósi raðaði svo stjórn L.S.F.K.
iramhaldsskólakennurum í launa
flokka í vetur. Um þetta segir
Jónas m.a.: „Enn er sú krafa
endurvakin, að þeir, sem voru í
föstu starfi 1. júlí 1963, þegar
kjarasamningur gekk í gildi,
verði allir settir í þann flokk,
sem flestir framhaldsskólakenn-
arar skipa, en það er í flokk með
B.A.-prófsmönnum með próf í
uppeldisfræði, og eru þá aðeins
kennarar með cand. mag.-próf
hærri af almennum kennurum á-
samt örfáum kennurum við bún-
aðar- og garðyrkjuskóla, sem
hafa verið flokkaðir með þeim.
Háskólamenntaðir kennarar í
stjórn L.S.F.K. viðurkenna þetta
sjónarmið og samþykktu að gera
þessa kröfu.“
Greinarhöfúndur, ritari og
starfsmaður núverandi stjórnar,
getur ekki einu sinni farið rétt
með þetta. Um kröfuna urðu tals
verðar deilur í landssambands-
stjórninni. Mér er kunnugt um
það, að hún var send til Kjara-
ráðs án þess að vera borin undir
atkvæði.
En raunar er þetta aukaatriði.
Aðalatriðið er, hvort hún er rétt-
mæt eða ekki. Það er athyglis-
vert, að Jónas ber ekki við að
ræða um kröfuna sem slíka, hvort
hn eigi rétt á sér eða ekki, en
fer um það mörgum orðum, hve
margir hafi samþykkt hana, hvar
hún hafi verið samþykkt og af
hverjum. Rétt eins og krafan
þurfi að vera góð, þótt margir
hafi samþykkt hana!
Og nú er komið að því að líta
nánar á „höfuðkröfuna“, þetta
ginnheilaga goð J. E. og sálufé-
laga hans. Hún byggist á þeirri
hefð, að lög verki ekki aftur fyrir
sig, segir höfundur. Þarna hlýtur
að vera átt við, að umræddir
kennarar hafi misst eitthvað,
sem þeir höfðu, þegar hin nýja
skipan tók gildi. Voru þeir svipt-
ir einhverjum réttindum (þeir,
sem höfðu þau) 1. júlí 1963, þeg-
ar kjarasamningurinn gekk í
gildi? Nei, þeir héldu sínu og
vel það. í hverju liggur þá þessi
afturvirkni, sem J. E. og sálufé-
lögum hans verður svo tíðrætt
um? Þeir kennarar, sem hér eiga
hlut að máli, glata auðvitað eng-
um rétti, þótt ákveðið sé að bæta
að nokkru úr því ranglæti, sem
háskólamenntaðir kennarar íafa
búið við árum saman. Óánægja
og barátta 16. flokks-kennaranna
verður því ekki kennd við rétt-
lætistilfinningu og mannréttindi
heldur eitthvað annað.
Krafan er ranglát. Samkvæmt
henni eiga að skipa einn og sama
launaflokk kennarar, sem hafa
að baki sér námstima frá einu ári
eftir gagnfræðapróf upp í átta ár
eftir landspróf og allt þar á milli.
Þetta er ranglæti vegna þess, að
með þeirri skipan hlytur menn
því lægri ævitekjur, því betur,
sem þeir hafa búið sig undir
starfið.
J. E. segir að stjórn L.S.F.K.
hafi raðað háskólamenntuðum
kennurum í launaflokk eftir
þeirra eigin tillögum. Já, rétt er
það. En sá er hængurinn á, að í
sama launafl., 20. fl., sétti hún
einnig títtnefnda kennara, alla,
sem skipuðu fasta stöðu 1. júlí
1963. Þetta gæti orðið til að draga
háskólamenntuðu kennarana nið-
ur, ekki einungis B.A.-prófsmenn,
heldur og cand. mag.-menn. Skal
nú sýnt fram á það. Langflestir
þeirra kennara, sem krafan tekur
til, hafa kennarapróf frá K. 1,
stúdentspróf, handavinnu- eða
íþróttakennarapróf. Mestar líkur
eru til þess, að hópurinn verði
fremur metinn eftir þessum próf-
um, en hinum fáu B.A.-prófum
og hljóti sess samkvæmt því.
Þannig dregur allur fjöldinn
B.A.-prófsmennina niður og þar
með einnig kennara með cand.
mag.-prófi, vegna þess að gert
er ráð fyrir vissu hlutfalli í
launastiga milli B.A.-prófs og
cand. mag.-prófs. Þarna er hags-
munum háskólamenntaðara kenn
ara fórnað í þágu hinna. Þetta
kallar Jónas „að knýja fram
mannréttindamál“ og reiðist, þeg
ar þessi kröfugerð er kölluð á-
byrgðarleysL
Hvernig á að launa fúsk?
í málflutningi sínum fer J. E.
fyrst fyrir alvöru að klóra í bakk
ann, þegar kemur að kröfu stjórn
ar L.S.F.K. um 19. fl. fyrir rétt-
indalaúsa nýliða. Hann er svo
seinheppinn að gera samanburð
við barnakennara og segir, að sú
regla hafi viðgengizt, að minnst
eins launaflokks munur væri
milli skólastiga (þ.e. barna-
fræðslustigs og gagnfræðastigs).
Þessa reglu viðurkenna ekki leng
ur aðrir en þeir, sem eru á móti
menntun, enda er hún ranglát.
Samkvæmt þessu hefur kennur-
um með próf frá K. í. verið skip-
að í 15. fl., en mörgum kennur-
um með sama prófi á gagnfræða-
stigi í 18. fl. Ég spyr. hvers eiga
barnakennarar að gjalda? Það er
fyllilega tímabært og réttlátt, að
kennarar með áðurnefndu prófi
hafi sömu laun á öllu skyldustig-
inu eins og Samband ísl. barna-
kennara hefur jafnan krafizt. Öll
skynsamleg rök hníga að því að
launa eftir menntun, en ekki eft-
ir skólastigum.
Eins og kunnugt er, þá neita
samtök barnakennara hreinlega
að semja fyrir réttindalausa
menn. Viðhorf L.S.F.K. er gjör-
ólíkt. Það gerir mestar hækkun-
arkröfur fyrir réttindalausa kenn
ara (úr 16. í 19. íl.). Réttinda-
lausum barnakennurum, nýliðum
og öðrum, er nú skipað í 12. fl„
þ. e. þremur launaflokkum neðar
en réttindamönnum. Eftir sama
mati ríkisvaldsins ættu þá gagn-
fræðaskólakennarar, sem eins er
ástatt um, að vera 1 15. flokki,
en eftir eins-flokks-reglu J. E.
ætti 13. flokkur að nægja þeim.
Til hvers leiðir þessi krafa
L.S.F.K.? Hvetur hún menn til
að afla sér menntunar og rétt-
inda eða til hins gagnstæða, að
ijúka ekki tilskildum undirbún-
ingi fyrir starf sitt? Það getur
hver maður sagt sér sjálfur.
Nauðsynlegt er að sporna gegn
því, að menn freistist til að hefja
kennslu án tilskilins undirbún-
ings með því, að ákvarða laun
siíkra kennara lægri en þeirra,
sem lágmarksréttindi hafa.
Stjórn L.S.F.K. vill aftur á móti
verðlauna fúskið, hálfkákið, sem
er að gera út af við gagnfræða-
skólana í dag. Þessi tillaga er þvl
hættuleg framtíð stéttarinnar og
framhaldsmenntun í landinu og
þar af leiðandi menningarfjand-
samleg. Þetta orð fer óskaplega
í taugarnar á J. E., enda eðlilegt,
því að sá eldurinn er heitastur,
sem á sjálfum brennur.
Fjórar vikur — f jögur ár
Og þá er komið að námskeiðs-
málunum, og get ég verið stutt-
orður um þau. Jónas^ hefur um-
ræður um þau með því að slíta
orð mín úr samhengi, þar sem ég
gagnrýni það sjónarmið „kenn-
ara“ í Alþýðublaðinu, að ekkl
beri að leggja áherzlu á, að menn
Ijúki námi. Ég undirstrikaði nauð
syn þess, að menn stundi nám og
ljúki því með prófi. Þegar um
ákvörðun launa er að ræða,
krefst ríkisvaldið sönnunar á
því, að um sómasamlegan undir-
búning undir starfið sé að ræða,
og sönnunargagnið er prófið.
Nú á dögum er krafizt slíkrar
tryggingar á hæfni flestra stétta.
Ég hélt því ekki fram, að prófið
sjálft væri menntandi. Oð að
sjálfsögðu geta fleiri kallazt
menntamenn en þeir, sem lokið
hafa prófi. Við Jónas höfum ef-
laust báðir kynnzt „ómenntuð-
um“ mönnum, sem geta kjaftað
hvaða menntamann sem er undir
borðið í sögu, bókmenntum og
pólitík. En það snertir ekki þetta
mál hið minnsta. Aðalatriðið ér,
að prófið er sönnunargagn, eins
og áður er að vikið, og á bak við
það er menntun.
Álitsgerð þeirra Jónasar og Ól-
afs Einarssonar í námskeiðs-
nefndinni staðfestir nákvæmleea
það, sem ég sagði í minni grein.
Þessu til sönnunar birti ég eftir-
farandi kafla úr tillögum þeirra
um námskeið fyrir framhalds-
skólakennará: „Námskeiði þessu
skal aðeins ljúka með vottorði
forstöðumanns um tilskylda
tímasókn kennara, enda veitir
það ekki önnur réttindi, en
flokkahækkun eftir nánara sam-
komulagi milli menntamálaráðu-
neytisins og L.S.F.K. um það
efni.“ Samkvæmt þessu á nám-
skeiðinu ekki að ljúka með prófi,
og það á ekki að veita réttindi.
Því á ekki einu sinni að ljúka
með umsögn forstöðumanns eða
kennaranna um þátttakendur.
Það á eingöngu að halda það til
að hækka launin. Hvers vegna
þessi hræðsla við próf? Og hver
á að vera tilskylin tímasókn?
Hvar er sönnunargagnið fyrirþví,
Framhald { bls. 24