Morgunblaðið - 15.08.1965, Blaðsíða 17

1 Sunnudagur 15. Sgðst 1965
MORGUNBLAÐID
17
Umbætur í gatna
gerð, en skortur
á göngustígum
Mikil ánægja ríkir yfir þeim
ufnbótum í gatnagerð, sem orðið
faafa hér í bæ síðari árin. Á
skömmtun tíma hafa ótrúlega
xnargar götur verið malbikaðar
og eru þær nú allt aðrar yfir-
ferðar og miklu þrifalegri en
áður var. Hins vegar er ljóst
að ekki er talið, að margir séu
fótgangandi a.m.k. í úthverfum.
Fyrir nokkrum árum var t.d.
gangstígur lagður suður með
Reykjanesbraut en náði aðeins
upp að Shellstöðinni, og eru þó
alltaf býsna margir, sem koma
fótgangandi úr Fossvogskirkju-
garði. Þá hefur á ný verið lokað
leiðinni út með Fossvogi, sem um
skeið opnaðist, þegar verið var að
leggja ræsið mikla þar út með
voginum. Stundum ætla menn
eér langt yfir skammt. Nýlega
var t.d. auglýst, að nýútkominni
ferðáhandbók fylgdi leiðarvísir
um gönguleiðir. Við athugun
eést, að leiðarvísirinn f jallar mest
um gönguleiðir í óbyggðum, en
ekki í nágrenni Reykjavíkur —
S umars temning.
(iLjósm. Sn. Sn.)
REYKJAVIKURBREF
t*
um þær er vitnað tii annars rits.
Mætti þó ætla, að mest væri
þörf á, að benda mönnum á fjöl-
xnargar ágætar gönguleiðir ein-
xnitt í nágrenni bæjarins.
Flestum ofboðið
Enginn vafi er á því, að toll-
gæzla hefur verið mun frjáls-
legri hér á landi en víðast hvar
ennars staðar. Séð hefur verið
gegnum fingur við menn um
ýmis konar innflutning langt
umfram það, sem nokkur laga-
heimild er til. Allir vita að
ýmsum, sem að staðaldri eru á
ferðalagi til útlanda, hefur orð-
*ð að þessu veruleg búbót. Hefur
ekki verið við því amast. Nú er
hins vegar gengið fram af flest-
um eða öllum. Almenningi virð-
ist óhugsandi, að hið mikla
smygl, sem nú er komið upp
faafi getað verið undirbúið
liema með vitund atlra skips-
xnanna, og þó sennilegt, að ein-
hverjir fieiri hafi verið með í
ráðum, a.m.k. um það, hvernig
ráðstafa átti vörunni, ef flutn-
jngur hennar hefði tekizt svo,
sem til var stofnað. Að sjálf-
sögðu hlýtur þetta mál að verða
rannsakað ofan í kjölinn og trú-
legá verður það til þess, að
strangari reglur verði um toll-
gæzlu og innflutning en fylgt
hefur verið hingað til. Stundum
hefur heyrzt að sektarinnheimta
væri linleg hjá þeim, sem sekir
íinnast um áfengissmygl. En þar
er þess að gæta, að skipafélögin
faera ábyrgð á sektargreiðslunni.
Riíkið innheimtir þær því hjá eig-
endum skipsins. Aftur á móti
kann að vera undir hælinn lagt,
*ð þeir fái sektirnar greiddar frá
sökudólgunum. Skipseigendur
hafa ekki 1-étt til að beita vara-
refsingunni, þ.e. fangelsun, ef
ekki er greitt eins og ríkið get-
«ir gert. Er því óneitanlega harka
lega að skipseigendum búið og
tjón þeirra af þessum brotum
xnun meira en almenningur í
ÍJjótu bragði áttar sig á. Trún-
aðarbrot skipverja gagnvart
vinnuveitendum sínum er marg-
þætt, og áhætta lögbrjótanna í
framkvæmd minni en flestir
mundu ætla.
Smygl og skattsvik
Sumir mundu þó segja, að
hneykálUhin eiri ýfif'þéssu fram-
férði kömii að litlU haldi, held-
ur verði að gera ráðstafanir, sem
léiði til umbóta. Sjálfsagt er, að
•iíkt sé reynt, svipað og leitast
•r við að hindra skattsvik með
•trangara eftirliti, m.a. skatta,-
Laugaxd. 14. ágúst
lögreglu. Menn spyrja þá, hvort
hún hafi orðið að því gagni, sem
vera þyrfti. Sennilega er enn
erfitt að gera sér grein fyrir því.
Skyndibreytinga í þessum efn-
um er trauðlega að vænta.
Þegar heilar stéttir, og jafn-
vel allur almenningur er stað-
ráðinn í því að hafa reglur að
engu, þá er ætíð erfitt að fram-
fylgja þeim. Uppi eru fullyrð-
ingar um ýmis konar yfirborg-
anir, sem samkomulag sé á milli
aðila um að halda leyndum. Slíkt
er ætíð erfitt að sanna. Án stuðn
ings almenningsálits og hneyksl-
unar sem fordæmi slíkt athæfi,
verður sannast að segja litlu
fram komið í þessum efnum.
Yfirlætislaus heið-
ursmaður horfinn
á braut
Um síðustu helgi fór héðan af
landi brott von Hartmansdorff,
sem verið hefur sendiherra Svía
hér undanfarin ár en lætur nú
af embætti sökum aldurs. Von
Hartmansdorff er yfirlætislaus
heiðursmaður, sem skapaði sér
velvild og virðingu þeirra er
honum kynntust. Hann lagði gott
til allra þeirra mála, er upp
komu í samskiptum landanna í
hans sendiherratíð.
Von Hartmansdorff hafði víða
verið og skoðaði aðstæður hér
með glöggu gestsauga. Að sjálf-
sögðu blandaði hann sér ekki í
okkar innanlandsdeilur, en í sam
tali, sem hann átti við Morgun-
blaðið skömmu áður én hann
hvarf af landi burt, sagði hann
tvennt athygilsvert. Hann benti
á, að til langframa væri íslend-
ingum nauðsynlegt að fá fleiri
stoðir undir efnáhagskerfi sitt
en við nú höfum. Óvissan af því
að treysta svo mjög á fiskifang
eins og við nú verðum að gera,
er of mikil fyrir heilt þjóðríki.
Því athyglisverðara var það,
sem sendiherrann sagði um „ís-
lenzka undrið“, er hann taldi
sambærilegt við þau efnahags-
undur sem orðið hafa frá stríðs-
lokum, bæði í Þýzkalandi og
Ítalíu. Á Ítalíu er sendiherrann
nákunnugur, því að hann var ár-
um saman aðalræðismaður í
Genúa.
Sannleikurinn er sá, að állir
skyni börnir ménn, sém hingað
kottia, verða uhdrandi á því við
hversu góð lífskjör menn búa í
okkar harðá og norðlæga Iandi.
Órækar tölur sattna og, að iífs-
kjarabætur hafa hin síðari ár
orðið ámóta miklar hér eins og
þar sem bezt hefur til tekizt
erlendis. En ef svo er, af hverju
tala menn þá um of mikinn ó-
stöðugleika efnahagskerfisins?
Getur brugðið til
beowja vona
Frá því að áhrifa viðreisnar-
stefnunnar fór verulega að gæta,
hefur framþróun hér verið örari
og stöðugri en nokkru sinni fyrr.
Á þessu er mikill munur eða
var t.d. á áratugnum 1950 til
1960. Játa verður, að hér eru
margar samverkandi orsakir. Það
er ekki efnahagsstefnan ein, sem
leitt hefur til farsældar, heldur og
góð aflabrögð og hagstætt verð-
lag. Á árunum 1950 til 1960 var
minni festa í stjórnarfari, afla-
brögð misjafnari frá ári til árs,
og verðlagsþróun öðru hvoru
óhagstæð. Alger barnaskapur er
að kenna eða þakka stjórnar-
völdum á hverjum tíma allt, sem
í þessum málum gerist. Þau hafa
sín áhrif, en ytri aðstæður setja
þeim áhrifum sínar takmarkanir
til góðs eða ills.
Fyrir nokkrum árum hefðu
menn sennilega verið ánægðir
með þann síldarafla, sem nú er
kominn á land, enda er hann
margfaít meiri en gerðist á síldar
leysisárunum. En þegar litið er
til alls þess skipafjölda, sem nú
er að veiðum og hins mikla til-
kostnaðar, sem hafður er til að
afla síldarinnar, þá verður að
játa, að fengurinn er enn held-
ur rýr. Öll tæknin veitir meira
öryggi en við áður höfðum, en
við sjáum, að hún er ekki ein-
hlýt. Meðan við erum slíkri ó-
vissu háðir, getum við ekki til
langframa búist við að kjör okk-
ar fari jafnt og ört batnandi á
sama veg og þroskaðra iðnaðar-
þjóðfélaga.
r
Ovissa um samn-
ingsgerð við Sviss-
lendinga
Af þessum sökum eigum við
að ráðast í stórvirkjun, sem geri
upphaf sfcóriðju hér mögulega,
ef hægt er að ná aðgengilegum
samningum. Slík samniingagerð
er nú undirbúin, en enginn veit
með vissu, hvort samningar tak-
ast áður én yfir lýkur eða ekki.
Fullkominn misskilningur er að
halda, að þótt menn geri sór
grein fyrir og útskýri æskileik
stóriðju á íslandi, þó ofurselji
þeir sig þar með viðsemjanda
sínum. Hvorugur aðili mundi
reyna samninga, nema því að-
eins að hann hefði von um að
úrslitin yrðu sjálfum honum
hagkvæm. Samninganna er þörf
af því, að þeir leiða í ljós, hvort
slík úrslit séu fáanleg eða ekki.
Þetta er svo auðsætt, að óþarft
ætti að vera að taka það fram,
en skrif Tímans um þessi efni
hafa verið svo fáránleg, að jafn-
vel svo augljósra sanninda sem
þessara er ekki gætt.
Sjá svart
Á umbrotatímum eins og nú,
þegar örari framfarir verða en
áður hafa þekkst, gengur margt
óhjákvæmilega úr skorðum. —
Engu að síður bjátar meira en
lítið á hjá þeim, sem sjá
nú helzt upplausn og mann-
vonzku í íslenzku þjóðfélagi.
Tíminn hefur t. d. tekið sér fyr-
ir hendur að sanna, að aldrei
hafi verið meira um verkföll á
íslandi, heldur en eftir að
Bjarni Benediktsson varð for-
sætisráðherra. Hingað til hefur
blaðið þó talið þessar hörmung-
ar tvera ráðaleysi hans og
skammsýni að kenna, en ekki
mannvonzku. Sl. fimmtudag
sækir blaðið enn í sig veðrið.
Segir í forustugrein:
„Nú fara menn að skilja
vegna hvers Bjarni JJenedikts-
son er mesti verkfallsráðherra
íslendinga. Menn hafa hingað til
álitið, að það stafaði af ráða-
leysi og stefnuleysi hans, en
ékki ásetningi. Aðalmálgagn
hans gefur annað til kynna."
Þarna er Tíminn búinn að
espa sjálfan sig upp í það, að
Morgunblaðið telji Bjarna vís-
vitandi keppa að því að koma
verkföllum af stað! Fyrir hverja
er slík vitleysa skrifuð? Hverj-
um er ætlað að trúa þvi, að
nokkur maður sé svo illgjam,
sem hér er gefið í skyn, að
aðalmálgagn Sjálfstæðisflokks-
ins telji formann flokksins
og forsætisráðherra þjóðarinnar
vera?
Eitthvað má á milli
vera
Sömu dagana, sem Tíminn lý
ir þeim „ásetningi" Bjarni
Benediktssonar að spilla vinnu
friði, segir Þjóðviljinn, þ e. hinJ
9. ágúst:
„Raunin hefur samt orðið st3
að engin stjórn hefur verið jafi
íhlutunarsöm um gerð kjara
samninga og Viðreisnarstjórnir
og hefur á því sviði kveðið lani
mest að Bjarna Benediktssyni
í nýgerðum samningi kom ham
í senn fram Sem fulltrúi Vinnu
veitendasam.bands íslands o
sáttasemjari ríkisins, þannig ai
jafnt Kjartan Thors sem Tori
Hjartarson urðu atvinnulausi
með öllu. Og Bjarni Benedikts
son lét sér ekki nægja að ver.
með nefið niðri í hverju kjara
atriði, smáu og stóru; hann hef
ur einnig samið við verkalýðs
hreyfinguna um hina mikilvæg
ustu þætti löggjafar og hag
stjórnar, húsnæðismál, atvinnu
mál, félagsmál og fjármál."
Og ekki nóg með þetta. A
sögn Þjóðviljans þennan sam.
dag kom Bjarni ekki einungis
stað Kjartans Thors og Torf
Hjartarsonar, heldur ‘líka verk
lýðsfélaganna. í forustugreii
blaðsins stendur:
„Svo sem kunnugt er va
hernaðaráætlun ráðherrans si
að koma verkalýðsfélögunun
sunnanlands og austan í sjálf
heldu, dæma upp á þau kjör ái
nokkurra raunverulegra samn
inga. Færði ráðherrann sér í ny
neyðarástand það í atvinnumál
um, sem rfkisstjórnin hefur leit
yfir byggðárlög á Norður'and
til þess að ná þar sérsamning
um, þar sem slakað var á kjara
kröfum til þess að ná hinun
brýnustu umbótum í atvinnu
málum, og síðan ætlaðist ráð
herrann til að aðrir staðir ;
landinu yrðu að sætta sig vii
sömu kosti“.
Tíminn sjálfur hefur raurvat
haldið svipuðu fram, t. d. s!
sunnudag að Bjarni Benedikts-
son hafi ráðið samningsgerð
verkalýðsfélaganna á Norður-
og Austurlandi. Eitthvað má nú
á milli vera, að sami maðurinn
annist bæði alla vinnusamninga,
sem gerðir eru, og sé jafnframt
önnum kafinn við að koma á
verkföllum. Enn annað er, að
það var einmitt Þjóðviljinn sem
barðist fyrir því, að verkalýðs-
félögin gerðu enga samninga, og
skammir hans beinast raunveru
lega að forustumönnum félag-
anna fyrir að láta ekki verða
úr þeirri „hernaðaráætlun", þó
að í orði kveðnu sé látið svo,
að það sé Bjarni Benediktsson,"
sem verið sé að skamma en ekki
þeir er samningana gerðu.
r
I myrkri um
miðjan dag
Eyðimerkurganga stjórnarand
stæðinga hefur auðsjáanlega
haft þau áhrif á þá, að þeir vita
ekki lengur sitt rjúkandi ráð.
Þeirra heitasta ósk er að koma
stjórninni frá völdum. Þess
vegna er samin ráðagerð ■ eftir
ráðagerð, en allt kemur fyrir
ekki. Þessir menn ráfa um eins
og í svarta myrkri sé, þó að
þjóðin öll horfi upp á hábjartan
dag. Eins sælutíma minnast þess
ir herrar þó, það er vinstri
stjórnar dýrðin á árunum 1956
til ’58. Samkomulagið þeirra í
milli var þó ekki upp á marga
fiska þegar leið að lokum þeirra
dýrðardaga. Nú segir Tíminn, að
vinstri stjórnin hafi farið frá af
þvi, að Framsókn hafi látið sker
ast í odda, og viljað stöðva verð
bólguna. Enn á miðju ári 1965,
hefur hún þó ekki flutt neinar
tillögur, sem að gagni mættu
koma, tál stöðvunar verðbólg-
unnar. Þau úrræði, sem faún
öðru hvoru nefnir, horfa til
aukningax, þessum vanda en ekki
til lækningar hans: Lægri vext-
ir, meira láaisfé, aukinn greiðelu-
halli ríkissjóðs. (1 vetur vildu
Framsóknarmenn gera hag hans
h.u.b. 1000 millj. krónum lakari
en hann þó varð). Allt mundi
þotta leiða til vaxandi verð-
bólgu en ekki minnkandi.
Einfaldlega gáfust
upp
Sannleikurinn er sá, að 1958
létu Framsóknarbroddarnir ekki
skerast í odda um neitt, heldur
einfaldlega gáfust upp, hlupu
frá þeim vanda, sem þeir höfðu
að sér tekið. Þeir höfðu lofað
að leysa vandamálin í samráði
við Alþýðusambandið. Á Al-
þýðusambandsþingi bar Heé-
mann Jónasson ekki fram neina
tillögu um efni málsins, heldur
fór einungis fram á frest, þannig
að þinginu væri slitið og full-
trúarnir komnir heim áður en
stjórnin kæmi með tillögur sin-
ar, sem enginn vissi þá né veit
enn hverjar hefðu átt að verða.
Þegar þessúm fresti var neitað,
gáfust Framsóknarmenn upp.
Þeir lögðu engar tillögur fyrir
Alþýðusambandsþing og engar
tillögur fyrir Alþingi íslendinga.
Eftir að þeir höfðu gefizt upp
urðu þeir hræddir við sína eigin
nppgjöf, og reyndu að endur-
reisa stjórnina. Þegar það mis-
tókst, fóru þeir að tala um að
nú ættu allir flokkar að vinua
saman. Þá vildu þeir nota að-
stoð Sjálfstæðisflokksins, sem
þeir fyrir fáum mánuðum höfðu
hælzt um yfir að búið væri að
„setja til hliðar". Framsókn bar
ekki neinar málefnalegar tillög-
ur fram við Sjálfstæðisflokkinn
eða aðra. Einungis átti að setjá
nefnd til að athuga málin, en
jafnframt tryggja að engin kjör
dæmabreyting yrði gerð án vilja
Framsóknar. Skiljanlegt er, að
forustumenn Framsóknar óski
eftir að þessi saga væri öðruvísi
heldur en hún er. En sagan
breytist ekki við það að skrökva
til um samhengi atburðanna.
Það eykur einungis á vesældóm-
inn að reyna að bjarga sér með
ósannindum frá þeim glapræð-
um, sem eftir verður munað á
meðan stjórnmálasaga íslend-
inga verður sögð.