Morgunblaðið - 15.08.1965, Blaðsíða 23

MORCUNBLAÐIÐ
23
Sunnudagur 1$. Sgúst 1965
— T unglfarar
Framhald aí bls. 8.
' arinnar. Málmþiljum umhverf-
. is tunglpödduna verður skotið
fJ 6 brott, og síðan verður tungl-
!i paddan skilki frá „móðurskip-
inu“ úti í geimnum um stund-
arsakir. Síðan verður stjórn-
1 andi móðurskipsins að stýra
nefi þess að tunglpöddunni, og
. festa hana þannig framan á
>• það. Er þessu er lokið, getur
‘! móðurskipið losað sig við síð-
>! asta eldflaugarlþrepið.
fi Tveimur dögum eftir að hafa
‘1 yfirgefið brautina umhverfis
fi jörðu, fer ttmglfarið að nálgast
I) ákvörðunarstað sinn. Apollo
ji mun ekki stefna beint á tungl-
il ið, en nota eldflaugar þannig
' að geimfarið fari á braut um-
'i hverfis tunglið í um 90 mílna
hæð.
i Út um glugga sína geta geim
fararnir nú séð tunglið, hálf-
•• lýst af sólinni, þar er enginn
] vindur né rigning, því gufu-
! hvolf það, sem einu sinni um
j lukti tunglið, er fyrir löngu
horfið.
I Löngu áður en geimfararnir
lenda á fyrirframákveðnum
*tað á tunglinu, verður búið
að kanna hann. Ætlunin er að
senda á undan sérstök, mann-
! iaus geimför. Verða þau með
i „fótum“ og munu „ganga“ um
| á tunglinu, og kanna aðstæð-
ur. Sjónvarpsmyndavélar verða
] í þessum tækjum, og ættu því
I geimfaramir að vita að hverju
1 þeir ganga. Hið fyrsta af þess-
f um mannlausu geimförum, en
i þau verða alls sjö, verður sent
I frá Kennedyhöfða seirat á þessu
' ári, ef allt gengur að áætlun.
I Þannig munu Appollo-geim-
fararnir, er þeir leggja síð-
ustu hönd á undirbúning sinn,
! hafa a.m.k. nokkra hugmynd
um hversu það yfirborð er
I gert, sem geimfar þeirra á að
! lenda á.
1
LENDINGIN
I Til þess að hin raunverulega
J lending á tunglinu geti farið
! fram verða tveir geimfaranna
! að flytja sig úr móðurskipinu
■ yfir í tunglpödduna, en sér-
] atakur gangur verður þar á
! milli. Tunglpaddan losnar síð-
! an frá móðurskipinu, en það
1 beldur áfram á sporixiug um-
! hverfis tunglið með þriðja
! geimfararaum einum innan-
! borðs. Hann mun fylgjast með
! því, hversu lending hinna
! tveggja gengur. Bæði geimför-
! in verða nú í stöðugu radíó-
samibandi við stöðvar á jörðu
niðri, en þar fara allir nauð-
synlegir útreikraingar vegna
lendingarinraar fram.
! Eftir að hafa gengið úr
skugga um að tunglpaddan sé
> i fullkomnu lagi, hefja geim-
fararnir tveir hina eiginlegu
Jendingu með því að setja í
gang mótvægiseldflaugar, sem
gera það að verkum að hraði
turaglpöddunnar minnkar og
hún stefnir í boglínu í átt að
yfirborði tunglsins. Fer geim-
farið þannig í boga yfir nær
tvo þriðju hluta ummáls tungls
ins. Enda þótt tunglpaddan
verði aðeins i 50.000 feta hæð
geta geimfararnir á því stigi
ferðarinnar ennþá hætt við
lendinguna með því að setja í
gang eldflaugar, sem flytja þá
tunglpödduna aftur á braut
limhverfis tunglið.
En ef allt gengur að óskum,
mun hið örsmáa geimfar halda
áfram niður, og verður eld-
flaugahreyfill þess notaður til
að draga úr hraðanum. Loks,
1 100 feta hæð, mun eldflaugar
hreyfillinn halda geimfarinu
kyrru í loftirau, en það getur
þó hreyfzt til hliðar, þanraig
að geimfararnir ge>ti valið
hentugan lendingarstað. Tungl
paddan mun síðan lenda á fjór
um fótum sínum í rykmekki,
sem blásturinn frá eldflaug-
arhreyflinum mun ugglaust
þyrla upp.
SÓLARHRINGS DVÖL
Ólíklegt er að fyrstu banda-
rísku tunglfararnir muni hafast
við á tunglirau meira en 24
kist. AðeuM aranar geimfar-
anna mun fara út i einu, klædd
ur sérstökum tunglbúningi.
Auk ljósmyndavélar mun geim
farinn hafa meðferðis sérstök
verkfæri og mælitæki, þar á
meðal steirabor og Geiger-telj-
ara, til þess að kanna geisla-
virkni yfirborðs tunglsins. Eitt
mikilverðasta verkefnið verð-
ur að taka sýnishorn af stein-
um og tunglryki til rannsókna
á jörðinni. Sézt af þessu hver
megintilgangur íslandsferðar
tunglfaranna raunverulega var,
en hér kynntu þeir sér jarð-
fræðilegar myndanir og æfðu
sig í að þekkja bergtegundir
og fl.
Þar sem geimfarinn miun
starfa við þau skilyrði að
þyngdaraflið er mjög lítið, verð
ur hann að læra að hreyfa sig
með gætni. Ef haxm væri ekki
klæddur hinum sérstaka bún-
ingi sínum, mundi blóð hans
sjóða. Ef hann rifi búning sinn
á stein-nibbu, yrði hann ekki
til frásagnar.
Um það er veru geimfar-
anna lýkur á tunglinu, verða
þeir að búa sig undir að kom-
ast aftur til þriðja geimfarans,
sem verður á braut urrahverfis
tunglið í móðurskipinu. Til
þess að tryggja viðhlítanlegt
flugtak, er tunglpaddan gerð í
tveimur hlutum. Að neðan eru
fæturnir, sem hún lendir á og
eldflaugarhreyfillinn, sem not-
aður er við lendinguna, en efst
er sjálfstæður hluti með ald-
f la ug arhreyfli, sem lyfta á
tunglpöddunni frá tunglinu.
Þrýstingurinn, sem þessi hreyf
ill framleiðir, nemur 3,500 pund
um. f þessum hluta tungipödd-
unnar verður einnig sérstakur
þrýstiklefi fyrir geimfarana.
Þannig verður neðri hluti
tunglpöddunnar notaður sem
einskonar skotpallur. Eftir
stutta flugtakstalningu, sem
byggist á stöðu móðurskipsins
á braut þess umhverfis tungl-
ið, mun tunglpaddan hefja sig
upp, og skilja eftir neðri hluta
sinn á tunglinu.
Hættulegasta atriðið
Þetta er án nokkurs vafa
hættulegasta atriðið allrar ferð
arinnar, þvi að heppnuðu flug-
taki loknu verður hið örsmáa
geimfar — sem kemst ekki af
eigin ramleik aftur til jarðar
— að hitta móðurskipið og
leggjast upp að því 90 mílur
úti í geimnum. Ef fundum móð
urskips og tunglpöddimnar
ber ekki saman í fyrstu tilraun
verður móðurskipið að breyta
braut sinni, til þess að komast
að tunglpöddunni.
Eftir að tunglfararnir eru
aftur komnir um borð í Apollo
verður tunglpaddan losuð frá
móðurskipinu og skilin eftir í
geimnum. Geimfararnir þrir
munu síðan setja eldflauga-
hreyfla móðurskipsins í gang,
og halda áleiðis til jarðar.
Þannig er þetta í kenning-
unni, a.m.k.
En það lítur svo út sem
fyrstu mennirnir, sem lenda í
öðrum heimi, kunni að verða
þar strandaglópar án nokkurr-
ar vonar um björgun því kröf-
ur alþjóðlegrar samkeppni
leyfa ekki að tíma sé eytt í
fullkomnar öryggisráðstafanir.
IÐIMIMAIVI -
PREIMTMÓTAGERÐ
VILJUM RÁÐA 1 EOA 2 NEMA TIL NÁMS I
PRNETMÓTAGERÐ VORRI. ÁKJÓSANLEGT
FRAMTÍÐARSTARF FYRIR ÁHUÓAMENN
í LJÓSMYNDUN OG TEIKNINGU.
UPPLÝSINGAR GEFNAR Á SKRIFSTOFUNNI.
— EKKI Í SÍMA — FRÁ KL. 4 — 6 E.H.
tljvi
SKIPHOLTI 35
IL IL<II»NY
Vestur-þýzk
úrvalsframleiðsla.
Handgerðir.
Valið leður.
ILIL#\Y
Karlmannaskór
FÁST AÐEINS
HJÁ . . .
KARLMANNA
8KÚR
ERU HEIMSÞEKKTIR
FYRIR GÆÐI
H ERRADEILD
Austurstræti 14. — Sími 12345.
Laugavegi 95 — Sími 23862.
NY SENDING
Amerískir hattar
HATTABÚÐ REYKJAVÍKUR
Laugavegi 10.
Afgreiðslustúlka
Vantar afgreiðslustúlku hálfan daginn
í vefnaðarvöruverzlun frá kl. 1—6.
Tilboð sendist Mbl. merkt: „559—6364“
fyrir 18. þ.m.
Gúmmístígvél
margar gerðir
allar stærðir.
Góðir skór gleðja
góð börn.
Skóhúsið
Hverfisgötu 82
Sími 11-7 88.
HINAR FRÁBÆRU
CRAM frystikistur
F YRIRLIGG J ANDI .
3 STÆRÐIR 145 — 250 og 412 LÍTRA.
VERÐIÐ ALDREI BETRA.
HAUSTIÐ
FER í
HÖND
BÚIÐ
YKKUR
VEL
UNDIR
VETUR-
INN
i;": " : -'W' : L
V i^ifesíí HH-610 . • •: ^ - ;f
liler -J4kuíVG > ];B
|i::p!ai!
> Ud v, fmide 'farrsij
U'-i.: . ' 913 --137'
•1370 580 r-
RAFRÖST hf
INGÓLFSSTRÆTI 8
SÍMI 10-2 40.