Morgunblaðið - 02.11.1965, Qupperneq 6

6
MORGU N BLAÐIÐ
Þriðjudagur 2. nóvember 191
Frdölegar umræður
um Vínlandskortið
ekki falsað, svo sem textinn um
Eirík Grænlandsbiskup og sum
atriði Vínlands- og Grænlands-
uppdráttarins á landabréfinu.
Jón Eyþórsson ræddi um veð-
urfarslýsingar Vínlandsbókarinn-
ar og taldi vafasamt að loftslag
hefði verið svo milt á þessum
tímum, að unnt hafi verið að
sigla í kringum Grænland.
Dr. Sturla Friðriksson gerði
nokkrar athugasemdir við um-
ræður og benti m.a. á, að kortið
á fundi Vísindafélags íslendinga
Um gerð íslands og Vínlands á
kortinu sagði Haraldur, að hún
líktist kortum af portúgölskum
uppruna frá árunum eftir 1500.
Um Grænland sagði hann, að það
væri lygilega líkt því að vera
rétt og væri það vafalaust af
hendingu einni, sem ekki yrði
tímasett.
Þá sagði ræðumaður, að Skel-
ton geti þess, að Grænlands- og
Vínlandsgerð kortsins byggðist á
íslenzkum kortum og að á korti
Resens (1605), væri talað um
aldagamalt íslenzkt kort. Benti
ræðumaður á að orðið „kort’”
gat á þessum árum þýtt „sjóleiða
bók“ og nefndi hann dæmi þess.
Lauk hann ræðu sinni með því
að færa rök fyrir þeirri skoðun
sinni, að alls ósennilegt væri, að
Grænlendingar hinir fornu hefðu
nokkru sinni farið kringum allt
landið og því síður að þeir hefðu
fengið svo rétta mynd af þvL
Vinnubrögð gagnrýnd
Þá tók til máls Þórhallur Vil-
mundarson, prófessor. Kvaðst
hann ekki vilja kveða upp neinn
dóm um aldur Vínlandskortsins.
Um mikilvægar forsendur, sem
slíkur dómur hlyti að hvíla á,
værum við ofurseldir sérfræðing-
um suður í löndum, svo sem rit-
handarsérfræðingum. Hins vegar
kvaðst hann hafa orðið fyrir
vonbrigðum með vinnubrögð
höfunda bókarinnar og lýsti undr
un sinni yfir því, að þeir hefðu
ekki kynnt sér rannsóknir' ís-
lenzkra fræðimanna á Vínlands-
sögum síðustu áratugi, einkum
rannsóknir Jóns Jóhannessonar á
Grænlendinga sögu. Þess vegna
væri kaflinn um sögurnar, sem
varðar ummælin um Bjarna og
Leif á kortinu, úreltar. Hefði þó
höfundum verið í lófa lagið að
snúa sér til brezkra fræðimanna
um íslenzk fræði til að fá nýjustu
upplýsingar um þetta efni. Sama
gilti um staðfræði í hinum nýju
löndum vestra. Höfundar hefðu
ekki kynnt sér rannsóknir finnska
landfræðingsins Tanners um
þessi efni, sem birtar voru fyrir
um það bil 25 árum. Væri því
staðfræðikafli ritsins úreltur.
Að lokum ræddi Þórhallur um
ýmis atriði Vínlandskortsins, sem
honum virtust trúverðugir, þ.e.
benda til þess að kortið styddist
við gamlar heimildir, en væri
ætti augsýnilega að gefa upplýs-
ingar um nýja landafundi eins
og klausan um Vínland bendir
til, en í henni er Vínlandsfund-
arins sérstaklega getið þó á al-
heimskorti sé. Af þeim sökum er
ekki óeðlilegt, þó höfundur korts
ins eða heimildarmaður hans
hafi lagt herzlu á Grænland og
Vínland og aðrar nýjungar í
landafundum, ef svo mætti segja,
og sé því kunnugri strandlengju
Grænlands heldur en jafnvel ís-
lands eða Norðurlanda, sem til-
tölulega lítil áherzla sé lögð á við
kortagerðina.
Dr. Sturla benti jafnframt á að
engum ætti að koma á óvart, þó
norrænir menn hefðu kannað
strendur Grænlands til hlítar.
Hann sagði að þeir hefðu ekki
látið sig muna um að sigla inn-
hverfis ísland strax í upphafi
landnáms jafnskjótt og þeir
fundu það. Auk þess minntist dr.
Sturla á það atriði, að Grænland
er sýnt sem eyja á kortinu og
benti í því sambandi á, að norður
hluti Grænlands falli inn í útlínur
hringlaga korts og séu því norð-
urmörk þess óþekkt, þannig að
höfundur frumkortsins hafi ekki
þurft að telja Grænland eyju. Á
sama hátt er vesturrönd Vínlands
dregin, svo og Suður-Afríku og
Norður-Síberíu.
VÍSINDAFÉLAG fslendinga hélt
á föstudagskvöldið fund um Vín-
landskortið og bókina The Vin-
land Map and Tartar Relation.
Á þessum fundi töluðu fjórir
fræðimenn um mismunandi atriði
í þessu sambandi.
Mbl. sneri sér til dr. Sturlu
Friðriksson, forseta félagsins, til
þess að grennslast fyrir um til-
drögin að því að fundur þessi var
haldinn, en hann stjórnaði hon-
um.
Sagði dr. Sturla, að stjórn fé-
lagsins hefði ákveðið að halda
fund um áðurnefnt efni, vegna
þess hve mikið væri um það rætt
og ritað um þessar mundir. Þá
sagði hann, að íslenzkum vísinda-
mönnum fyndist þeir hafa verið
sniðgengnir í þessu máli, en
bætti því við að íslendingar ættu
að fagna því í hvert skipti sem
gögn bærust, er renndu stoðum
undir okkar fornu sögu.
Þá var dr. Sturla spurður,
hvort vísindamennirnir hafi ver-
ið beðnir um að gjörkynna sér
verkið, sem er seinlesið og yfir-
gripsmikið vísindaverk með mikl
um heimildarfróðleik úr ýmsum
áttum, eins og lesendur Mbl.
hafa lítillega séð af kynningu
blaðsins á verkinu; höfundar bók
arinnar leggja ekki hvað minnsta
áherzlu á samband Tartarafrá-
sagnirnar við Vínlandskortið, en
ekki mun það mál hafa verið
rætt svo nokkru nemi á fundi
Vísindafélagsins, enda fátt um
sérfræðinga í evrópskum mið-
aldafræðum eða mongólafræð-
inga hér á landi. Nær helmingur
bókarinnar fjallar þó um þau
efni. — Aftur á móti hafi í um-
ræðunum megináherzlan verið
lögð á þá hlið Vínlandskortsins,
sem snertir ísland, Grænland og
Vinland sjálft.
Pappírinn ekki allur
aldursgreindur
Framsöguerindi á fundi Vís-
indafélagsins flutti Björn Þor-
steinsson, sagnfræðingur. Sagði
hann ma.. í ræðu sinni að af
hálfu útgefenda bókarinnar væru
engin viðhlítandi rök lögð fram
fyrir því, að kortið sé frá þeim
tíma, sem þeir tilgreina, en hins
vegar bendi sterkar líkur til þess,
að það sé yngra, eða frá því um
1500. Nefndi hann til dæmis
skriftina, en mjög erfitt sé að
aldursgreina skrift frá um 1500.
Ekki hefði allur pappírinn í hand
ritinu verið aldursgreindur. Þá
væri textinn hinn sami og í prent
uðum útgáfum.
Ekki einhlít rannsóku
Næstur tók til máls Haraldur
Sigurðsson, bókavörður, og sýndi
kort frá miðöldum. Sagði hann,
að sú rannsókn, sem fram hefði
farið á aldri Vínlandskortsins,
væri á engan hátt einhlít. Pappír
gæti legið ónotaður og maður,
sem lærði að skrifa árið 1450,
gæti gert það enn árið 1500.
Hér kemur ágætt bréf um
bílainnflutning. Ég vona að allt
sé rétt og satt, sem bréfritari
segir. Ef einhver hefur athuga
semdir fram að færa er sá vin-
samlegast beðinn að senda þær
í bréfi:
„Frí uppherzla“
Kæri Velvakandi,
í blaðinu þann 26. október
skrifar bíleigandi um „Algert
rán“. Þar sem ég þykist geta
upplýst bíleiganda um hið
rétta í málinu vildi ég biðja
Velvakanda fyrir fáeinar lín-
ur.
Það hefur færzt meira og
meira í tízku hjá bílainnflytj-
endum að láta fylgja bílnum
svokallaða fría uppherzlu. Þessi
fría uppherzla er þannig til-
komin að þegar bíllinn er seld-
ur er bætt ofaná verðið ákveð-
inni upphæð, sem mundi vera
andvirði 2—3 tíma vinnu eftir
bílgerðum. Síðan kemur við-
skiptavinurinn á verkstæði við
komandi bifreiðaumboðs eða í
tilfelli að maður byggi úti á
landi þá á verkstæðið sm við-
komandi bifreiðaumboð hefur
samning við og getur fengið
þessa sömu þjónustu.
Þannig er þessi ókeypis upp-
herzla innheimt við sölu bílsins
í stað þess að innheimta hana
um leið og hún er framkvæmd
og þá eftir tímavinnureikningi.
Þetta er því á engan hátt
ókeypis en aftur á móti tryggir
þtta bifreiðaumboðinu að við-
komandi bílkaupandi komi með
bílinn í skoðun eftir 1000 eða
1500 kílómetra sem er afar
áríðandi því að oft á tíðum
eru ýmsar vanstillingar á bíl-
unum orsök frekari skemmda.
Uppherzla mundi í flestum til-
fellum koma í veg fyrir
skemmdir af þessum orsökum-
★ Helmingurinn
á fríðindum
Gremja bíleiganda er að
mörgu leyti skiljanleg. Menn
eru ekki daglega að kaupa
bíla, en þegar þeir leggja út
í það stórvirki komast þeir að
ýmsu sem almenningur gerir
sér kki ljóst. T.d. að tollur og
leyfisgjald af einni bifreið eru
2/3 af verðinu, en þetta er
ekki svo fyrir alla bílakaup-
endur því af 3000 bifreiðum
sam fluttar voru inn á s.l. ári
voru um 500 landbúnaðarbif-
reiðir sem ekki er greitt af
neitt leyfisgjald um 400 vöru-
bifreiðir sem ekki greiða neitt
leyfisgjald, 250—300 bílar til
þeirra sem sagðir eru fatlaðir
og 200—300 leigubifreiðir og
síðan eitthvað af sjúkra og
lögreglubifreiðum, ríkisbifreið-
um og bifreiðum til sendiráða
og svo bílár sem keyptir eru
af varnarliðinu- Þetta eru sam
tals um 1500 bifreiðir eða um
helmingur bifreiðainnflutnings
ins sem ekki greiðir nein leyfis
gjöid.
Þannig er um helmingur þjóð
arinnar á fríðindum en hinn
helmingurinn verður að greiða
sín gjöld. Þetta gremst vitan-
lega bifreiðakaupendum enda
sjást greinilega viðbrögðin
þegar nýr landbúnaðarbíll út-
búinn eins og fólksbíll er boð-
inn hér á markaðinum.
Ósamræmi
Það hlýtur því að verða sann
gjarnasta lausnin að allir lands
menn búi við sömu skilmála
hvað snertir bifreiðakaup, geti
valið þá' bifreið sem bezt hent-
ar þeirra þörfum, þannig að
maður sem þarf eins og hálfs
tonns vörubifreið sem kostar
í gjaldeyri 300 sterlingspund sé
ekki að kaupa bifreið sem er
3 tonn og kostar 500 sterlings-
pund einungis vegna þess að
leyfisgjald er á minni bifreið-
inni og hún verður því tölu-
Hföi'Bi ISall-
dérsson
verkstfóri,
kveðfa
Björn Halldórsson, verkstjóri
kveðja frá vinnufélaga Ingibjarti
Jónssyni.
Fölnar sumars fagur gróður
fellur úti haustsins regn
sem kylju stormsins
kuldagjóstur
kom þín andláts fregn
að skilja leiðir skapanorna
er skynseminni um megn.
Lífið er eins og lækjarstraumur
sem líður áfram út í höf
því fylgir grátur gleði og
glaumur
á gangi þess er engin töf
í gær við hittum vildar vini
en viknum í dag við þeirra
gröf.
Svo var með þig vinur væni
þér varð svo snöggt í burtu
kippt
að hjarta mitt var harmi
slegið
sem hefði nótt við daginn skipt
ég fæ víst ekki fullu metið
hve frábær öll var kynning
þín
en hvar sem heyri ég góðs
manns getið
gleggst þín mynd í huga mér
skín.
Sigurunn Konráðsdóttir.
vert dýrari en sú sem kostar
meira í gjaldeyri.
Þannig er líka staðreyndun-
um snúið við með landbúnað-
arbifreiðina .Ein landbúnaðar-
bifreið kostar erlendis eins og
tvær sæmilega góðar 5 manna
fólksbifreiðir. Hér seljast þess-
ar bifreiðir all-'r á sama verðL
Bifreið er ekki lengur lúx-
us, heldur nauðsynlegt tæki til
sjávar og sveita-
★ Hyrnur
Og hér kemur annað bréf:
„Kæri Velvakandi,
Mig langar til að biðja þig
að koma því á framfæri vegna
bréfs frá lesanda, sem nefnir
sig „Anti-Tetra“ og kvartar
yfir þVí hve vont sé að hella
úr mjólkurhyrnunum, að hægt
er að fá keypta grind undir
mjólkurhyrnur í flestum mjólk
urbúðum. Ég er fyrir löngu
búin að fá mér eina slíka —.
og þegar hyrnan er sett í grind
ina er jafnþægilegt að hella úr
henni og mjólkurkönnu.“
★ Til útvarpsins
Og eitt stutt að okum:
Kæri Velvakandi,
Viltu ekki biðja þá í útvarp-
inu að leika oftar einsöngslag-
ið Mamma eftir Eyþór Stefáns-
son, sungið af Guðmundi Guð-
jónssyni. Hér er um að ræða
eina perluna enn, sem þetta
ágæta tónskáld hefur gefið
okkur“.
Kaupmcnn ■ Kaupfélög
Nú er rétti tíminn til að panta
Rafhlóður fyrir veturinn.
Bræðurnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3, Lágmúla 9.
Sími 38820.