Morgunblaðið - 18.10.1966, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 18 okt. 1966
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjón: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Sjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Simi 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
FUNDUR
FLOKKSRÁDSINS
Sjóræningjar á S- Atlandshafi
And-brezk þjóðernisstefna Peronista að
baki ólgunnar vegna Falklandseyja
Eftir Halldór Sigurðsson
Atburður sá, er gerðist ný-
lega á Falklandseyjum og
banatilræði við Filippus prins
í Buenos Aires, sýndi hættu-
leg öfl að verki í Argentínu,
og einnig að Bretlandi kann
að veitast erfiðara að losa sig
við nýlendur sínar en upp-
haflega að vinna þær.
NÝJASTA dæmið um öfgarn-
ar í argentínsku stjórnmála-
lífi fékkst hinn 28. september,
er hópur þjóðernissinna réðist
inn í Falklandseyjar í Suður-
Atlantshafi. í kjölfar innrásar
innar fylgdu and-brezkar
óeirðir í Buenos Aires og
fleiri stöðum.
Atburður þessi, — sem lauk
með því, að 18 argentínskir
þjóðernissinnar voru sendir
heim til Buenos Aires, — mun
hafa í för með sér örlagaríkar
afleiðingar. Og vandamál það,
sem olli atburðinum er enn
óleyst.
Það leikur þó. enginn vafi
á, að þessi hjákátlega innrás
hefur haft tilætluð áhrif. í
Argentínu hefur hinn ævin-
týraþyrsti flokkur þjóðernis-
sinna verið hylltur sem „hetj
urnar frá Port Stanley", og
mikill meirihluti hinna 23
milljón íbúa Argentínu lítur
svo á, að hér sé um að ræða
verknað, sem sé mjög í þágu
ættjarðarinnar.
Með þessum verknaði hefur
ekki aðeins tekizt að klípa
brezka Ijónið í rófuna, heldur
hefur einnig heppnazt að
beina athygli alls heimsins að
Falklandsvandamálinu.
Það er í raun og sannleika
ekki meðal mikilvægustu
vandamála þessa heims. En
það gagntekur hugi manna í
Argentínu, og er ljóst dæmi
um það þversagnakennda á-
stand, að Stóra-Bretland virð-
ist eiga við rammari reip að
draga að losa sig við nýlend-
ur sínar en að vinna þær á
sínum tíma. Og að lokum sýn
ir viðburðurinn, að sambúðin
við Englendinga er ekki eins
góð og helzt yrði á kosið.
Þegar ég heimsótti Argen-
tínu síðastliðið sumar, spurði
ég þáverandi utanríkisráð-
herra, Miguel Angel Zavala
Ortiz, hvort Argentína hefði
í hyggju að segja Stóra-Bret-
landi strið á hendur vegna
Falklandseyja. — „Nei“, svar
aði Zavala Ortiz með brosi
á vör, — „þvi að utanríkis-
stefna Argentínu grundvall-
ast á friði. Við grípum aðeins
til vopna í sjálfsvörn. Vanda-
málið vegna „Las Islas Mal-
vinas“ er þó gamall þyrnir í
auga Argentinu, sem við höf-
um fundið fyrir í 133 ár, og
munum áfram finna fyrir svo
lengi sem sá þyrnir er ekki
fjarlægður."
Argentína hefur í nokkur
ár reynt að knýja Stóra-Bret-
land til undanlátssemi eftir
stjórnmálalegum leiðum. Á
svipaðan hátt og Guatemala,
sem gerir tilkall til Brezka-
Honduras, beitti Argentína
sér fyrir nokkrum árum gegn
því, að samveldislöndin tvö,
Tobogo, fengju aðild að
Jamaica og Trinidad að Amer
íska ríkjasambandinu (OAS).
Falklandsvandamálið hefur
oftar en einu sinni verið tekið
til meðferðar hjá S.Þ., til dæm
is árin 1964 og 1965 hjá nefnd
þeirri, er fjallar um afnám
nýlenduhalds („Tuttugu og
fjögra manna nefndin"). Síð-
astliðið ár samþykkti allsherj
arþing Sameinuðu þjóðanna
ákvörðun, sem gerði Stóra-
Bretlandi og Argentínu að
leita friðsamlegrar úrlausnar.
Ætlunin var, að þessi tvö lönd
skyldu hafa tekið upp samn-
ingsumleitanir nú í október-
mánuði, en með tilliti til síð-
ustu atburða mun ráðamönn-
um í Lundúnum sjálfsagt
happádrýgst að slá þeim á
frest.
★
Landakröfur Argentínu
grundvallast einkum á tveim-
ur atriðum. í fyrsta lagi lítur
Argentína svo á, að er hún
vann sjálfstæði sitt af Spán-
verjum fyrir 150 árum hafi
hún jafnframt erft viðkom-
andi nýlendueignir Spánverja.
1 öðru lagi liggja Falklands-
eyjar á landgrunninu undan
ströndum Argentínu. Bæði
þessi rök, — hversu sjálfsögð
sem þau kunna að virðast
Argentínumönnum — eru
hrekjanleg. Hin fyrri af sögu-
legum ástæðum, hin síðari
með tilliti til alþjóðaréttar.
Argentína hefur heldur ekki
óskað eftir að leggja málið
fyrir Alþjóðadómstólinn í
Haag.
Réttindi Stóra-Bretlands eru
áþreifanlegri. Eyjarnar hafa
verið brezk nýlenda allt frá
töku þeirra árið 1833, og íbú-
arnir eru engilsaxneskir (og
orðið hefur lítilsháttar blóð-
blöndun við Norðurlandabúa).
Fjórir fimmtu hlutar Falklend
inga eru bornir og barnfæddir
á eyjunum, og þeir, sem eftir
eru, innflytjendur frá Wales
og Skotlandi. Mikilvægustu
rökin eru samt sem áður þau,
að Falklendingar sjálfir óska
hvorki eftir sjálfstæði né
argentínskum yfirráðum. Þeir
vilja þvert á móti vera áfram
brezk nýlenda. (Það er að
segja nákvæmlega eins og íbú-
ar í nýlendu krúnunnar, Gíbr-
altar, sem þessi ár hafa einnig
orðið fyrir hörðum stjórnmála
legum þvingunum af hálfu
Spánar).
Frá efnahagslegu sjónar-
miði hafa Englendingar lítið
sem ekkert gagn af eyjunum.
Heildarflatarmál þeirra er að-
eins 12200 ferkm. Samanlögð
íbúatala eyjanna er 2102
menn, en helmingur þéirra
býr í Port Stanley. Aðalat-
vinnuvegurinn er kvikfjár-
rækt og falla þrjúhundruð
fjár á hvern íbúa. Útflutning-
urinn er mest megnis ull, og
fara 99 hundraðshlutar til
Stóra-Bretlands.
★
England hefur þó vissra
stjórnmálalegra hagsmuna að
gæta við að varðveita yfir-
ráð eyjanna. Hernaðarlegt
mikilvægi þeirra var staðfest
í fyrri heimsstyrjöldinni, þeg-
ar Bretar færðu sér í nyt hin
góðu hafnarskilyrði til þess
að leyna úthafsflota sínum
þar. í desember 1914 gerðu
þeir skyndiárás á stóra þýzka
flotadeild í námunda við eyj-
arnar. En í þeirri orrustu var
mörgum stærstu herskipum
keisarans sökkt. Sjóorrustan
við Falklandseyjar skar úr
um, að Stóra-Bretland hélt
yfirráðum á úthöfum það sem
eftir var ófriðarins.
Nú á dögum eru Falklands-
eyjar mikilvægar, sem síðasta
viðkomuhöfn á leiðihni til
Suðurskautslandsins. Stóra-
Bretland á miklar landakröf-
ur á Suðurskautssvæðinu, og
þar er einmitt um að ræða
svæði það, sem Argentína ger-
ir einnig tilkall til.
Þessu svæði tilheyra einnig
eyjarnar South Georgia og
South Sandwich Islands, sem
eru verstöðvar hvalfangara.
Báðir eyjaklasarnir eru af
stjórnmálalegum á s t æ ð u m
eign Falklandseyja, og krefst
Argentina ennfremur þeirra.
í alþjóðlegri samþykkt í
Washington árið 1959 voru
landakröfur allra ríkja á Suð-
urskautinu gerðar að engu
næstu 30 árin. Undir tólf-
veldasáttmála þennan hefur
Argentína neitað að skrifa.
Einn flugfarþeganna, sem
gegn vilja sínum tók þátt í
innrásinni í Falklandseyjar,
var José María Guzmán flota-
foringi. Hann er hinn opinberi
Framhald á bls. 14
IT'undi flokksráðs Sjálfstæðis
* flokksins lauk á laugar-
dagskvöld. Hann sóttu fulltrú
ar hvaðanæva af landinu.
Bjarni Benediktsson, forsætis
ráðherra, flutti inngangsræðu
fundarins, þar sem hann gerði
glögga grein fyrir árangri
þeim, sem náðst hefur og
-þeim vandamálum, sem Við
er að etja. Síðan skiptust
menn á skoðunum í tveggja
daga umræðum, sem ein-
kenndust af bjartsýni og á-
huga á að gera hlut Sjálf-
stæðisflokksins sem beztan í
kosningum þeim, sem fram-
undan eru að vori.
í lok fundarins var eftir-
farandi ályktun samþykkt
samhljóða:
„Á síðustu tveim kjörtíma-
bilum hefur raunveruleg verð
mætaaukning þjóðarinnar orð
ið meiri en nokkru sinni fyrr
í framleiðslutækjum atvinnu-
veganna og bættum hag al-
mennings. J afnframt hefur
tekizt að safna traustum gjald
eyrissjóðum og styrkja efna-
hagskerfi þjóðarinnar svo að
fært reyndist að afla fjár-
magns, bæði innanlands og
erlendis, til þess að tryggja
nýja atvinnuþróun og hag-
nýta auðlindir landsins.
Af þessum ástæðum er
þjóðin þess megnug að mæta
erfiðleikum, sem nú steðja að
vegna verðfalls útflutnings-
afurða. Forsenda þess að það
takist er, að víðtækt samstarf
náist með samtökum verka-
lýðs og launþega almennt, at-
vinnurekenda og ríkisstjórn-
ar og Alþingis um að stöðva
hvers konar verðhækkanir og
hindra þannig vöxt verðbólg-
unnar.
Flokksráðið telur, að sú
stefna frjálsræðis, sem fylgt
hefur verið, leiði ein til á-
framhaldandi framleiðslu-
aukningar, gjaldeyrisöflunar
og meiri framleiðni og heitir
á landsmenn að fylkja sér um
þá stefnu og gegn þeirri leið,
sem liggur á ný til haftakerfis
og kyrrstöðu“.
Vissulega er mikil ástæða
til þess að Sjálfstæðismenn
fagni þeim árangri, sem náðst
hefur af störfum núverandi
Tíkisstjórnar. Hún setti sér
það markmið að koma á
frjálsum viðskiptaháttum eft-
ir áratuga haftatímabil. Marg
ir voru vantrúaðir á að þetta
gæti tekizt. Tilraunir, sem áð-
ur höfðu verið gerðar til að
lina nokkuð á höftunum,
höfðu farið út um þúfur og
fjöldi manna var farinn að
trúa því að það væri náttúru-
lögmál, að við yrðum að búa
við höft og þvinganir í við-
skipta- og efnahagsmálum.
Stjórnarandstæðingar sögðu
líka þegar á fyrstu mánuðum
viðreisnarinnar, að hún væri
að fara út um þúfur — eða
jafnvel væri farin út um þúf-
ur. Þeir trúðu því ekki að
stefna athafna- og viðskipta-
ferlsis gæti sigrað. En Við-
reisnarstjórnin lét engar hrak
spár né erfiðleika á sig fá.
Hún hélt ótrauð þeirri stefnu,
sem mörkuð hafði verið og
brátt fór árangurinn að koma
í ljós.
Sá gífurlegi árangur, sem
náðst hefur á öllum sviðum
þjóðlífsins síðan frjálsræðið
leysti úr læðingi athafnaþrá
fólksins, er öllum kunnur,
enda eru síðustu árin mesta
framfaratímabil í sögu ís-
lenzku þjóðarinnar. Þessum
árangri af framgangi stefnu
sinnar fagna Sjálfstæðis-
menn.
VERÐSTÖÐVUN
riokksráð Sjálfstæðisflokks-
1 ins leggur megináherzlu
á stuðning við þá stefnu ríkis-
stjórnarinnar, að stöðva nú
verðhækkanir og verðbólgu-
þróun. Á undanförnum árum
hafa sem kunnugt er orðið
verulegar víxlhækkanir kaup
gjalds og verðlags. Samt hef-
ur okkur tekizt að treysta
stöðu okkar út á við og at-
vinnuvegirnir hafa yfirleitt
gengið vel.
Þetta byggist auðvitað á því
að atvinnufyrirtækin hafa
mjög styrkt aðstöðu sína síð-
an viðreisnarráðstafanirnar
voru gerðar á árinu 1960, og
mikill afli og hagstætt verð-
lag útflutningsafurða hefur
gert þeim unnt að standa und
ir nýjum kostnaðarauka.
Nú hagar hinsvegar svo til
að verðlag á ýmsum mikil-
vægustu útflutningsafurðum
okkar hefur farið lækkandi og
hefur það þrengt hag atvinnu
veganna svo, að yfirleitt virð-
ast allir sammála um það —
hvað sem þjóðmálaskoðunum
annars líður — að ekki sé
unnt að íþyngja atvinnufyr-
irtækjunum með nýjum út-
gjöldum, heldur þurfi nú að
staldra við og treysta hag
þeirra.
Ríkisstjórnin hefur þess
vegna haft forustu um stöðv-
un verðhækkana, og nýtur
hún áreiðanlega mikils og al-
menn fylgis landsmanna í
þessum aðgerðum.
VAKA
]VTú um helgina voru lands-
menn minntir á styrk
Vöku, félags lýðræðissinn-
aðra stúdenta, en Vökumenn
börðust einir í kosningunum
í háskólanum við samein-
að lið allra „vinstri fél-
aganna, og „nokkurn hluta
Vöku“, eins og Þjóðviljinn
komst að orði.
En þrátt fyrir þessa sam-
bræðslu fengu Vökumenn
nær helming atkvæða í kosn
ingunum og munaði aðeins
örfáum atkvæðum að þeir
sigruðu alla andstæðinga sína
sameinaða.
Allmörg ár eru nú síðan
kosningum til Stúdentaráðs
var breytt þannig, að ekki
var lengur um beinar pólí-
tískar kosningar að ræða.
Þess vegna hefur ekki legið
aga í háskólanum væri, en
kosningarnar á laugardaginn
sýna, að Vaka, félag lýðræð-
issinnaðra stúdenta, er enn
öflug í háskólanum, og jafn-
vel öflugri en nokkru sinni
fyrr. Menntaæskan styður
hugsjónir lýðræðis og frels-
is, og vissulega spáir það
góðu um þróun íslenzkra
stjórnmála í framtíðinni.
ljóst fyrir, hver styrkur
hinna ýmsu stjórnmálafél-