Morgunblaðið - 12.03.1967, Blaðsíða 16

16
MOKUUNBLAÐIÖ, SUNNUDAGUR 12. MARZ 1967.

Útgefandi:
Framkvæmdastj óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
í lausasölu kr.
Áskriftargjald kr. 105.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Simi 22480.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
ISLAND OG
MARKAÐSMÁLIN
rrindi það um viðhorfin
^ alþjóðaviðskiptamálum
sem Þórhallur Ásgeirsson
ráðuneytisstjóri flutti fyrir
skömmu á hádegisverðar-
fundi Verzlunarráðs íslands
verðskuldar fyllstu athygli.
Hann rakti þar helztu þætt-
ina í þeirri þróun, sem átt
hefur sér stað síðastu árin
og ræddi markaðsmálin með
sérstöku tilliti til hagsmuna
ísiands.
í erindinu vakti Þórhailur
m.a. athygli á þeirri stað
reynd, að yfir 60% af vöru-
viðskiptum okkar, bæði inn-
flutningi og útflutningi, eru
við l<önd markaðsbandaiag
anna tveggja, EFTA og Efna-
hagsbandaiags Evrópu. Sú
íoltamismunun, sem bitnar á
íslenzkum útfiutningi til
beggja þessara markaðssvæða
væri þegar farin að gera vart
við sig. Að því er EFTA
smerti, væru áhrifin mest í
Bretlandi, þar sem sífdarlýsi
og freðfiskflök frá Ísiandi
væru tolluð á 10%, en toll-
frjáls frá Danmörku og Nor-
ogi. Áþreifanlegt dæmi um
afteiðingar þessa væri sú
ininnkun, sem orðið hefði á
sölu freðfiskflaka til Bret-
lands, en hún hefði dottið nið-
ur úr 8.566 tonnum 1965 í
498 tonn í fyrra, enda þótt
fleiri orsakir lægju þar til
grundvalílar. Erfiðlei'karnir á
útflutningi til Efnahagsbanda
lagsríkjanna ættu einnig eftir
að koma sérstaklega fram þeg
ar ytri tollur bandalagsins
væri komin til framkvæmda
og sameiginieg fiskimála-
stefna farin að verka.
Þær upplýsingar, sem fram
komu í erindimu varðandi
Kennedy-viðræðurnar svo-
nefndu eru einnig tiiefni til
aivarlegrar íhugunar af ís-
lenzkri háilfu. Efnahagsbanda
lagsríkin hafa einungis reynzt
fáanleg til að bjóða lækkun
ytri tollsins fyrir freðfisk um
1%, þ. e. úr 18% í 17%, ásamt
nokkurri auknimgu tollfrjálsa
kvótans fyrir nýja og frysta
síld. En engin tollalækkun
eða tollkvóti stendur til boða
fyrir ísfisk, þar sem ytri toll-
urinn er 15%. Takmark
Kennedy-viðræðnanna var
sem kunnugt er það, að
lækka almennt tolla um
helming, en horfur eru nú
taldar á að meðal toHalækk-
un iðnaðarvara verði aðeins
20 til 30% og árangur á sviði
landbúnaðar og sjávarafurða
fyrirsjáamlega miklu minni.
Þegar framamgreind atriði
eru íhuguð, verður ekki kom-
ist hjá því að gera sér grein
fyrir að horfur í útflutnings-
málum íslendinga eru ekki
sérlega góðar. Hefur reynd-
ar öllum verið ljóst, að sú
þróun, sem orðið hefur í
markaðsmálum síðustu árin
mundi fyrr eða síðar leiða til
þess að íslendingar yrðu að
taka ákvörðun um nýja
stefnu í þeim málum. Svo
virðist sem þörfin á ákvörð-
un í þeim efnum verði æ
meiri með hverjum mánuði
sem líður. Enda þótt margt
sé enmþá óljóst um þróun
þessara mála í framtóðinni,
virðast engu að síður mjög
litlar lákur á, að hagsmun-
um íslands verði borgið með
því að standa áfram fyrir ut-
an þau markaðssvæði, sém
mynduð hafa verið.
í því samibandi hlýtur at
hyglin í vaxandi mæli að
'beinast að EFTA og þeim
mikla árangri, sem aðildar-
ríki fríverzlunarsvæðisins
telja sig hafa náð með
frjálsari viðskiptum sin í
milli. Spár þeirra aðila í þátt-
tökurí'kjum friverzlunar
bandalagsins, sem í upphafi
ræddu af mikilli svartsýni um
afleiðingar þessa samstarfs
fyrir bæði iðnað og fleiri at-
vinnugreinar, hafa ekki
reynzt eiga við rök að styðj-
ast. Þótt ekki horfði sem væn
legast í byrjun, hefur þvert
á móti dómur reynslunnar
sýnt, að þarna var rétt spor
markað og eru aliir, sem hlut
eiga að máli sammála um það
nú í öilum höfuðatriðum, að
svo hafi verið. Að sjálfsögðu
yrði í þessu efni, eins og öðr-
um meiri háttar málum við
ýmsa erfiðleika að etja fyrir
..siendinga, en en.gin ástæða
er að óreyndu til að ætla, að
ekki tækist að vinna bug á
>eim og ná samkomulagi um
hæfilegt aðlögunartiímabil,
sem gefið gæti iðnaðinum
svigrúm til að styrkja að-
stöðu sína og efla samkeppn-
ishæfni. Ekki verður því að
óreyndu trúað að íslenzkur
iðnaður geti ekki, eins og t.d.
iðnaður hina Norðurlandanna
stóreflst, ef honum yrði rudd
braut á þeim stóru mörkuð-
um, sem nú er óðum að fjar-
lægjast. Rí'ka áherzlu verður
x> að leggja á það að gætilega
verði búið um alla hnúta í
upphafi og krefst slií'kt að
sjálfsögðu rækilegs undir-
búnings.
Þegar mál þessi eru íibug-
uð er full ástæða til að hafa
huga niðurlagsorð áður-
nefnds erindis Þórhalls Ás-
Igeirssonar ráðuneytisstjóra,
en þau voru á þessa leið:
ÉLsSk
mj
UTAN ÚR HEIMI

Mynd þessi var tekin árið 1959. A henni eru, AWce B. Toklas, lengst til hægri, ásamt (frá
vinstri) Sylviu Beach, sem nú er látin, Thornton Wilder, Morrill Cody og Man Ray.
Alice B. Toklas látin
— var I áratugi sambýliskona
skáldkounnar Gertrud Stein
I SÍÐUSTU viku lézt í París
Alice B. Toklas, fyrrum vin-
kona og sambýliskona skáld-
konunnar bandarísku, Ger-
trud Stein. Stein skrifaði, sem
kunnugt er, bókina „Sjálfs-
ævisaga Alice B. TokIas“, sem
að mestu leyti fjallaði um
Gertrud Stein — var í raun
og veru sjálfsævisaga hennar
sjálfrar — auk þess sem þar
koma við sögu margir
mennta- og listamenn.
Þær Gertrud Stein ag Alice
B. Toklas hittust fyrst í París
árið 1907 og voru eftir það
óaðskiljanlegar, unz Gertrud
Stein lézt árið 1946. Þær voru
meðal heiztu persónuleika
bandarísku „listamannaný-
lendunnar" í París á þessum
árum, höfðu saman íbúð í
Latínulhverfinu og þangað
komu allir helztu listamenn
og rithöfundar, allt frá Pi-
casso til Hemingways.
í erfðaskrá sinni lagði Ger-
trud Stein svo fyrir, að Alice
B. Toklas yrði grafin við hlið
sér í Pére Laehaise kirkju-
garðinum. Fór útförin fram
sl. föstudag frá St. Ghristopihe
de Javel kirkjunni, skammt
frá heimili hennar í Rue de
la Convention. Við fráfall
hennar fellur mikilsvert mál-
vehkasafn, er þær Gertrude
Stein áttú í sameiningu, til
ættingja Stein í Bandaríkjun-
um. í þessu safni eru meðal
annars 27 málverk eftir Pi-
casso, sjö málverk eftir Juan
Grises og a.m.k. eitt eftir
Matisse.
Ættingjar Gertrud Stein
hafa ekki verið ýkja hrifnir
af því að málverkin skyldu
vera alltaf í eigu Toklas, né
þeirri ráðstöfun Gertrude
Stein, að koma eignum sínum
fyrir þannig, að vinkonu
hennar yrði séð fyrir lífeyri
svo lengi sem hún lifði — og
fengu þeir tekið fyrir peninga
greiðslur til hennar. Þá
hrökklaðist Alice B. Toklas úr
ibúðinni, sem þær 'höfðu haft
saman við Rue Dauphine og
eftir það hafði Toklas lífeyri
úr sjóði, sem ýmsir listamenn
og rithöfundar lögðu fié í,
þeirra á meðal leikritahöfund
urinn Thornton Wilder. Vinir
hennar höfðu með höndum
stjórn þessa sjóðs og nú fyrir
nokkru höfðu þeir náð sam-
komulagi við ættingja Ger-
trud Stein um lífeyrisgreiðsl-
ur til Alice Toklas þar til hiún
fiélli frá.
Bæði Hemingway og Pi-
casso hafa sagt frá því, að
„Nú hefur skapazt nýtt við-
horf, sem kal'lar á nýjar á-
kvarðanir. Við komumst ekki
hjá því, fyrr eða síðar, að
taka afstöðu til markaðs-
bandalaganna, sem um leið
er afstaða með eða móti Ev-
rópusamstarfi. Með því að
gera ekki neitt, nema bíða
átekta, eigum við það á
hættu, að ísland einangrist
viðskiptalega meir og meir
og fjarlægist smám saman
Norðurlöndin og Evrópu.
Mér er óskiijanlegt, að slí'k
stefna sé í samræmi við hags-
muni og vilja íslenzku þjóð-
arinnar.“
KAUPA Á 3-4
SKUTTOGARA
¥ umræðum um sjávarút-
* vegsmál á Alþingi nú í viku-
lokin skýrði Eggert G. Þor-
steinsson sjávarútvegsmála-
ráðherra frá því, að ríkis-
stjórnin hefði haft til at'hug-
unar að undanförnu, hvern-
ið bezt yrði greitt fyrir kaup-
um á 3—4 skuttogurum hing-
að til lands. Er ætlunin að
kaupa þessi skip af mismun-
andi stærðum og gerðum, til
þess að öðlast sem víðtæk-
asta reynslu af helztu gerð-
um skuttogara við íslenzkar
aðstæður.
Ástæða er til að fagna þess
um upplýsingum, en þær
sýna ásamt mörgu öðru, að
ríkisstjórnin vill einskis láta
ófreistað til að tryggja fram-
tíð íslenzkrar togaraútgerð-
ar. Á undanförnum árum
hafa komið fram ýmsar nýj-
ungar í gerð togveiðiskipa og
eru skoðanir enn nokfcuð
skiptar um það, hverjar reyn
ast muni affarasælastar til
frambúðar. Þar við bætist
svo, að ekki er jafnan fullvíst
að skip, sem gefist hafa vel til
útgerðar í öðrum löndurn
henti sérstaklega íslenzkum
aðstæðum. í svo þýðingar-
mifclu máli er engum til
gagns að rasað sé um ráð
fram, og lofa aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar í þessum efn-
um góðu um að vel- verði til
málsins vandað.
Sú mikla þýðing, sem tog-
araútgerð hefur á liðnum ár-
um haft fyrir afkomu þjóð-
arinnar er þess valdandi, að
margir muni fagna því að
ákveðið skuli hafa verið að
stíga á nœstunni ný spor
henni til eflingar.