Morgunblaðið - 03.08.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. AGUST 1967
Jónas Sveinsson læknir
IN MEMORIAM
ENN Iiefur verið höggvið skarð
í hóp oikkar stúdentanna frá
1917. í dag er gerð frá Dómkirkj-
unni útför Jónasar læknis Sveins
sonar, en hann lézt að heimili
sínu hér í borg að morgni sL
föstudags.
Jónas var fæddur að Ríp í
Hegranesi * 7. júlí 1895 og voru
foreldrar hans Sveinn prestur
þar, síðar í Árnesi í Trékyllis-
vík, Guðmundsison og kona hans
Ingibjörg Jónasdóttir, kennara
við Lærðaskólann, síðar prests
að Staðarhrauni, Guðmundsson-
ar. Kona séra Jónasar var Elin-
borg, dóttir Kristjáns Skúlason-
ar Magnúissonar kaimmeráðs og
sýslumanns á Skarði á Skarðs-
strönd og er það hin alkunna
Skarðsætt, en höfuðbólið Skarð
hefur að því er fróðir menn
herma, verið óslitið í sömu ætt-
inni allt frá landnámsöld og
fram á þennan dag.
Jónas Sveinsson tók inntöku-
próf í Menntaskólann vorið 1910.
Hófuist þá með okkur góð kynni,
er urðu siðar að ævilangri vin-
áttu.
Jónas lauk stúdentsprófi vorið
1917 og kandídatsprófi í lseknis-
fræði við Hásbólann hér vorið
1923. Á árunum 1924—25 stund-
aði hann framíhaldsnám við Aar-
hus Amtsygehus og við fæðing-
arstofnunina á sama stað. Árið
1927 hélt hann til Vínarborgar
til frekara náms og síðan til
Kaupmannalhafnar, Vínarborgar
og Berlínar og dvaldist í þeim
borgum enn við framhaldsnám,
meðal annars í handíækningum
og kvensjúbdómum. Árið 1933
leggur Jónas enn leið sína til
Vínar og nú einnig til Póllands
og 1935 er hann enn í Vín og
Berlín, 1936 í Kaupmannahöfn
og Gautaborg, 1937 og 1938 í
Kaupmannahöfn og Berllín og
enn 1939 í Berlín og Vín.
Árið 1925 var Jónas skipaður
læknir í Miðfjarðarhéraði og ár-
ið 1932 varð hann héraðslæknir
í Blönd'uósshéraði. Sagði hann
því emtoætti lausu á öndverðu
ári 1934. Fluttist hann þá hingað
til borgarinnar og var starfandi
læknir hér æ síðan og jafnframt
yfirlæknir sjúkrahússins Sól-
heima. Eftir að hingað kom má
heita að Jónas hafi farið utan
á ári hverju til þess að kynna
sér nýjungar í fræöigrein sinni,
enda var hann sívakandi í þeim
efnum og lét ekkert fram hjá sér
fara á því sviði ef þess var nokk-
ur kostúr.
Af því sem nú hefur verið
sagt má sjá að Jónas gefek að
starfi sínu sem læknir af frá-
bærum áhuga og öugnaði og
sparaði hvorki fé né fyrirhöfn
til þess að öðlast sem mesta
þeklkingu í starfsgrein sinni.
Mun það og ekki ofmælt að hann
hafi verið með lærðustu læknum
hér í sinni grein. Hann naut og
mikils áldts sem læknir, ekki sízj
sem skurðlæknir. Hann var árið
1932 viðurkenndur sérfræðingur
í skurðiæknin'gum.
Jónas Sveinsson var í senn
hugsjóna- og afchafnamaður,
einnig á sviðum utan læknis-
fræðinnar. Þegar á stúdentsár-
um sínum hóf hann síldarsölbun
norðanlands og rak þá starfsemi
nokikur ár með miklum dugnaði
og 'hagsýni. Mun hann með þessu
hafa staðið að öllu leyti undir
námskostnaði sínum og vel það.
hótti okfcur félögum hans, sem
hvorki .höföum, vit né áræði til
9líkra umsvifa, mikið til hans
koma fyrir þessa atorku, en
svona var hann alla tíð, starfsam
ur og hagkvæmur. Hann hafði
einnig mikinn áhuga á raforku-
mál'um og öðrum þeim málum,
er til framfara horfðu. Hafa
kunnugir sagt mér að hann hafi
haft hug á því að hér yrði stafn-
að til stórfelldrar raforkuvirkj-
unar með það fyrir augum að
selj.a orkuna til útlanda. En þetta
var áður en kjarnorkan kom til
sögunnar.
I.
Anna maður með elld í hjarta,
öðlinigsdrengur með geðið bjarta,
hjálparlundur við heila og þjáða,
hetjiujöfur í vöm um smáða,
snillinigshalur með dvenga hendur,
höfðingi í raun, af öllum kenndur.
í dag ertu iWaddur til ljóssins landa
læknirinn góði, þín verk munu standa.
II.
Haf þú heilar þakkir,
ihjartans góði vinur,
moi'n þín minning lengi
í mínum huga búa.
Víðsýnn, frjór og fróður,
fluttir með þér birtu,
bauðst á báðar hendur
beztu kiosti manna.
— o —
Yfir höf og h’imin
hugur þinn á vængjum
flaug á fróðleikahlaðir, &
framsýnn bæði og djarfur.
Kosta mikill kvistur
kunnra landsins ætta,
merkið hófst tiil hæða,
heill í starfi og anda.
— o —
Vinur vina þinna,
varst þú heili og sterkur,
gaflst þeim gleði þína,
glóð úr stóru hjarta.
Kunnir list í Ijóði,
lög á gieðifundum,
lyftir gullnu glasi
glatt mót skini sólar.
— o —
Fórst þú mjúkum, miLdum,
immdurn, eáralbeðin,
igaflst af fcunnum kjarki
kraft til láfls og bata.
Nafn þitt nefna mangir,
nú, á þessum d'egi,
þafcka í 'bljóðum huga
hvérja stundu með þér.
III.
Ég syrgi þig á sumariöngum degi,
er sóilin hylur geisila á bak vS8 ský.
Þú ruddir jafnan vanda úr allra vegi,
þín vinarhönd var bæði sterk og hlý.
Ég minnist glaður okkar fyrstu funda,
þú fliuttir með þér gleði og bras á vör.
Þú sagðir við mig: Leið til lokastunda
er læknis takmark; hjartans beztu kj<M-.
IV.
Þú tekur þér stöðu í stafninum háa,
og stýrir af þrótti í himininn bláa,
því aldrei þú lagðir árar í bát.
Við kveðjum þig Jónas, í karlmennsku þinnii,
þótt klokkvan hver einasti vinur þinn finni,
og snúum ei gleðinni þinni í grát.
Húsavík, 30. júlií 1967
Jakob V. Hafstein.
Árið 1923 kvæntist Jónas Syl-
viu Siggeirsdóttur kaupmanns
Torfasonar. Börn þeirra eru:
Haukur, læknir, kvæntur Vil-
borgu Þórðardóttur; Reynir,
bankaistaritari, kvæntur Elinu
Þóihallsdótfcur; Ingibjörg, ekkja
eftir Kristmund Bjarnason, og
Helga, gift Jóhanni Indriðasyni,
verkfræðingi. Þau Jónas og Syl-
via skildu. — Síðar kvæntist
Jónas Ragnheiði Láru, dóttur
Júlíusar Havsteens, sýsiumanns,
og konu hans Þórunnar Jóns-
dóttu'r, fræðslumálastjóra Þórar-
inssonar. Þeirra börn eru: Ragn-
héiður Kristín, gift Bert Hanson,
heildsala hér, og Þórarinn, stúd-
ent oig bankastarfsmaður, kvænt-
ur Ragnheiði Bergsdóttur stór-
kaupmanns.
Jónas Sveinsson var vinsæll
maður, bæði í starfi sínu og ut-
an þass, enda var hann ljúf-
menni í allri framkorrnu, léttur í
lund og glaður og reifur á vina-
fundum. Þeir munu því vissu-
lega margir, sem sakna hans og
þykir sikarð fyrir skildi við frá-
fall hans. Ekki sízt miunu 'hinir
mörgu, sem hann hefur farið um
líknandi læknishöndum, minnast
hans með þakklæti og við bekkj
artoræðurnir söknum þessa góða
félaga okkar og þökkum honum
þær mörgu gleðistundir sem við
höfum átt með honum á langri
lífsleið.
Við sendum konu hans og
börnum innilegar samúða-rkveðj-
ur okkar.
Sigurður Grímsson.
t
Við fráfall Jónasar Sveinsson-
ar verður eldri Vestur-Húsvetn-
ingum hugsað til þeirra tíma,
er hann var læknir í því héraði
um skeið. Hann niáði þar skjótt
miklum vinsældum, sem entust
á báðar hliðar til hans æviloka.
Mér er í ljósu minni, er hann
ásamt fylgdarmanni reið hart í
hlað á Hvammstanga, en hann
kom þangað sem læknir í fyrsta
sinni. Það leyndi sér ekki að
hann ætlaði sér mikið að vinna,
enda var þá mikill læknisþörf í
víðlendum og þéttbyggðum sveit
um, en þær torfærar og veglaus-
ar að kaila. Hann var allra
manna skjótastur til ferðalaga
og úrræða á nótt sem degi. Glað
lyndi hans, vinsamlegt og frjáls-
mannlegt viðmót við vamheila
sem fullhrausta var bæði heill-
andi og afgerandi. Sjúkum lin-
uðust þjáningar og jókst lífsvon
og allir vildu eiga samleið með
honum. Ljúfmennsku hans við
lága sem háa var viðbrugðið.
Hann var hlaðinn óbilamdi and-
legu og líkamle^u fjaðurmagni,
sem hafði að því er ég ætla,
ekki síður heilsusamleg áhrif, en
lyf og aðgerðir. Hann varð líka
heimilisvinur á fjöldamörgum
bæjum í héraðinu. Það var eins
og sól og birta fylgdi honum inn
í hvert hús.
Eitt sinn sóti ég hann að
vetrarlagi til konu í barnsnauð.
Þungt snjófæri var á jörð, en
við vel ríðandi. Kvöldsett var og
náttmyrkur er við komum í
grennd við bæinn þar sem kon-
an átti heima. Við komum að
túngirðingu þar sem hlið var
ekki fyrir. Jónas sagði mér að
fara af baki og brjóta girðingar-
staur og leggja virstrengi flata,
sem ég gerði á svipstundu, en
hann hleypti hesti sínu á sprett.
Eftir fá augnablik var hann kom-
inn heim að bænum og inn til
sængurkonunnar, greiðandi henn
ar hag.
Þegar Jónas var kominn í fjar
lægð til Reykjavíkur, varð V.-
Húnvetningum, sem þurftu á
læknishjálp að halda tíðförult til
hans. Þegar þeir buðu honum
greiðslu fyrir þegna aðstoð, var
hans vana viðkvæði: „Hvað á
ég að borga þér fyrir að koma
til mín“?
Ég leyfi mér fyrir hönd V.-
Húnvetninga, að færa hinum
mæta manni og góða dreng
hinstu kveðju og þökk. Við bless
uðum hann lífs og eigi síður lið-
inn.
Magnús F. Jónsson.
t
ÞEGAR ég var að vaxa úr grasi
á -utanverðu Snæfellsnesi nokknu
effcir aldamótin síðustu var þar
margt utangarðsfólk, sem barð-
is.t fyrir lífi sínu og tilveru í um-
komuleysi og örbirgð, og hall-
aði sér þá hvað helzt þar að
garði sem vænta mátti aðtolynn-
ingar og skjóls. Einkum kom
margt af þessu farandi fólki á
heimili fósturforeldra minna sem
voru raungóð og hjálpfús og létu
engan snáuðan frá sér fara án
þess að það þægi ríkulegan
beina. Einkum var það fóstra
mín, sem græddi um mörg kal-
sárin og þerraði tárin. Meðal
þessa fólks voru hjón nokkur,
sem dvöldu alla jafna nokkurn
tíma í senn á heimili fósturfor-
eldra minna. Það bar við ein-
hverju sinni að þau voru í heim-
anlbúnaði og voru að þ»kka hús-
freyju fyrir veittan beina, að
maðurinn kvaðst feginn vilja
eiga hana að seinna. Húsfreyja
tók í sama streng og bað þa,u að
muna sig um að ganga ekki svo
Framhald á bls. 20.
Magnús Jónsson
járnsmiður - Minning
Fæddur 4. febrúar 1888.
Dáinn 27. júlí 1967.
f D A G er til moldar borinn
Magnús Jónsson, járnsmiður, hér
í bæ.
Hann var fæddur að Votmúla-
Norðurkioti í Sandvilkurtoreppi,
sonur þeirra tojóna, Jóns Magnús
isonar bónda þar og konu hans,
Ólafar Jónsdóttur. Átfcu þau
tojónin fimm börn og var Magnús
þriðji elztur þeirra.
Unigur að árum byrjaði Magn-
ús sjósókn frá verstöðvum
sunnanlands að hætti fjölmargra
ungra manna í þá tíð, þegar ekki
var um svo margt að velja sér
til lífsiuppeldiis sem nú er. Seinna,
með vaxandi þroska, réðist hann
í skiprúm á skútum hér við
Faxaflóa. Þess á rnilli 9tundaði
hann ýmsa vinnu, sem til féll.
Snemma mun hugur Magnús-
ar hafa hneigzt að smíðum,
einbum þó járnsmíði og fékk
hann nokkra reynslu af þeim
starfa austanfjallls áður en hann
hélt til Reykjavíktir um árið 1920
og réðist í járnsmiðju Jóns Sig-
iurðssonar að Laugavegi 54. Þar
vann hann nokkur ár, unz hann
árið 1926 setur á stafn eigin
jámsmiðju, sem hann rak í 27
ár við Barónstíg hér í bænum.
Árið 1924 kvæntist Magnús
effcirlifandi konu sinni, Elisabetu
Guðmundsdóttur frá Gerðabakka
í Garði, Eignuðust þau tvö börn,
Skúla flugstjóra og Ólöfu, sem er
húsfreyja hér í bænum.
Bg sem þessar línur rita, átti
því láni að fagna, að kynnast
Magnúsi mjög náið og njóta um
árabil óvenjulegra mannkosta
hans og hæfileika. Því að auk
þess að vera fágæt manngerð,
var Maignús mætur fulltrúi þess
tíma, sem nú virðist vera að
hverfa, þeirra manna, sem fyrst
og fremst mátu starfið starfsins
vegna, en ekki einasta vegna
launanna að kveldi tovers dags.
Ég tel, að viðkynning mín við
þennan sérstæða, eðdisgóða dreng
hafi verið mér ómetanlegur á-
vinningur og mér til m'ikils lær-
dóms um það, hverniig við meg-
um farsælast lifa lífinu og kom-
aist sem heilust í höfn að leiðar-
lokum.
í dag er hann kvaddur af ást-
vinum sínum og fjölmörgum
öðrum vinum, sem notið fengu
ávaxta ihugar hans og handa.
Við þökkium honum öll og
biðjum bonum bless.unar Guðe
og fararlh'eilla um ófarinn veg.
Hörður Sigurjónsson.