Morgunblaðið - 15.10.1967, Síða 1

Blad II
Sunnudagur 15. okt,
FRIDLYSTAR PLONTUTEGUNDIR
Ingólfur Davíðsson, grasafrœðingur
lýsir stuttlega friðlýstu tegundunum
25, að beiðni Morgunblaðsins
ÞANN 10. ágúst 1967 voru
friðlýstar 25 plöntutegundir,
samkvæmt tiilögu Náttúru-
verndarráðs. Segir svo í aug
lýsingu Menntamálaráðuneyt
isins um friðlýsinguna:
„Þar sem telja verður
mikilvægt að varðveita þess-
ar tegúndir og forða þeim
frá útrýmingu, er hér með
lagt bann við að hrófla við
þeim á nokkurn hátt, t.d.
slíta af þeim sprota, blöð,
blóm eða rætur eða grafa
þær upp.“
Þar eð búast má við að
fólk þekki ekki a.m.k. sumar
hinar friðlýstu tegundir,
skulu hér birtar af þeim
myndir og stuttar umsagn-
ir til glöggvunar. En ná-
kvæmar lýsingar og fund-
arstaði flestra tegundanna er
að finna í Flóru íslands eft-
ir Stefán Stefánsson og í
íslenzkum jurtum eftir Ás-
kel Löve.
Myndir og umsagnir:
1. Dvergtungljurt (Botryc-
hium simplex). Auðþekkt frá
venjulegri tungljurt á því að
hún er miklu minni og á því
að blaðið stendur alveg nið-
ur við jörð.
2. Skeggburkni (Aspleni-
um septentrionale). Smávax
inn — um 10 cm. á hæð —
með mjó, upprétt oftast kvísl
gíeinótt blöð og er því mjög
sérkennilegur.
3. og 4. Svartburkni (As-
plenium trichomanes). og
klettaburkni (Asplenium vir
ide) bera báðir mjó, fjöðruð
blöð og eru smáblöðin nærri
kringlótt. Báðir smávaxnir.
Auðþekktir sundur á því að
blaðstilkur og miðstrengur
eru gijáandi svartir og stinn
ir upp í gegn á svartburkn-
anum, en a kiettaburkna er
miðstrengur blaðsins grænn
ofantil og linari í toppinn,
pg með djúpa rennu á efra
borði.
5. Tunguskollakambur
(Blechnum spicant var. fall-
' ax). er aðeins 3—8 cm. hér,
með stilkstutt blöð. Finnst
aðeins á einum stað á íslandi.
Sennilega ekki annars stað-
ar í veröldinni.
6. Hlíðaburkni (Crypto-
gramme crispa) er 10—15
cm. á hæð og ber tvennskon-
ar blöð, þ.e. stutt, flipabreið
grólaus blöð og gróbær blöð,
sem eru lengri og hafa mjóa
flipa með niðurorpnum jöðr-
um.
Burstajafni
aðeins í Orms-
staðafjalli í
Breiðdal
7. Burstajafni (Lycopodi-
um clavatum). Stöngull hans
skríður við jörð og myndar
flækjur. Líkist lyngjafna, en
þekkist á því að hin mjóu,
þéttstæðu blöð burstajafnans
bera langa, hvíta hárbursta í
oddinn. Gróöxin oftast tvö
saman.
þéttum þúfum. Stráin hné-
beygð, stinn, en liggja þó oft-
ast hálfflöt og ber því lítið
á puntinum.
9 .Heiðarstör (Carex hele-
onastes). Ber 3—4 grábrún öx
Deildartunguburkninn (Tunguskolla-
kambur) aðeins við Deildartunguhver
8. Knjápuntur (Sieglingia | þétt saman í toppinn. Blöð
decumbens) Lágvaxin, grá- löng, blágræn. Vex í bleytu
græn grastegund ,sem vex í | og við tjarnir.
10. Trjónustör (Carex flava.
Ber mjótt karlax í toppi og
nærri hnöttótt gulgræn,
broddótt kvenöx neðan við
•það. Líkist gullstör, en er
venjulega mun stærri.
11. Villilaukur (Allium oler
aceum) .Ber löng og mjó, sí-
völ blöð með laukbragði og
lauklykt og ljosrauð blóm og
síðar dökkleita æxlihnappa
á stöngulenda. Vex upp af
lauk. Villilaukur mun fyrr-
um hafa verið notaður til
lækninga og hefur e.t.v. í
fyrstu verið fiuttur inn til
ræktunar, t.d. að Bæ í Borg-
arfirði og Skáney, en þar
bjuggu trúboðabiskup og
bartskeri fyrr á öldum og
hafa sennilega eitthvað stund
að lækningar.
12. Ferlaufasinári (Paris
quadrifolia). A ekkert skylt
Framhald á bls. 2