Morgunblaðið - 04.02.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 196«
wmtiirfftfrlfr
Útgefandi:
Framkvæmdast j ór i:
Ritstjórar:
Ritstj órnarf ulltrúi:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstjórn og afgreiðsla:
Auglýsingar:
flausasölu:
Áskriftargjald kr. 120.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Kr. 7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
TRÚ
¥jví er oft haldið fram, að
* trúaráhugi sé lítill á ís-
landi og því til sönnunar er
á það bent að kirkjusókn ís-
lendinga sé dræm og að önn
ur merki um trúarlegt af
skiptaleysi bendi til hins
sama. — Aðrir hafa jafn
an haldið því fram, að trú
manna hér væri sterk en
skapgerð landsmanna slík,
að þeir flíkuðu ekki trú sinni
og með þessari röksemd hef-
ur því verið haldið fram að
dræm kirkjusókn væri engin
vísbending um trúaráhuga ís
lendinga. Enn aðrir hafa talið
að eldra fólk kynni að vera
trúað en því væri á annan
veg háttað með ungt fólk, það
hefði lítinn áhuga á trúmál-
um og ef svo væri skammað-
ist það sín fyrir að sýna
trúaráhuga sinn í raun.
Fyrir rúmri viku bjargaði
varðskipið Albert fimm skip-
verjum af vélbátnum Ver frá
Bíldudal, sem fórst úti fyrir
Vestfjörðum en skipverjar
komust í gúmbát. í viðtali við
Mbl. laugardaginn 27. janúar
skýrði skipstjórinn, Snæ-
björn Árnason, frá því sem
fyrir þá hafði komið og sagði
m.a.: „Þegar við vorum búnir
að þessu, stakk einhver upp á
því, að við syngjum og annar
upp á því að við færum með
Faðirvorið, og við gerðum
hvort tveggja“.
Fimm hraustir íslenzkir
sjómenn eru staddir í sjávar-
háska og eitt það fyrsta, sem
þeir gera, þegar þeir eru
komnir í gúmbátinn, er að
fara með Faðirvorið. Þarf
frekari vitna við um trú ís-
lendinga, þegar menn þurfa
raunverulega á styrk hennar
að halda? Sjómennirnir 5
fóru með Faðirvorið í gúm-
bátnum og skipstjóri þeirra
skammast sín ekki fyrir að
segja frá því í blaðaviðtali.
Trú og trúrækni hafa með
ýmsum hætti átt erfitt upp-
dráttar á tímum velmegunar
og velgengni og þeir eru
margir, sem jafnan eru reiðu-
búnir að rífa niður það sem
byggt hefur verið upp. En
fordæmi fimm íslenzkra sjó-
manna í sjávarháska ætti
annars vegar að sýna okkur
að enn hefur trúin sterk
tök á fólkinu í þessu landi og
hins vegar, að það þarf eng-
inn að skammast sín fyrir
sína trú.
ATBURÐIRNIR
í VIETNAM
Sókn kommúnista í Suður-
Víetnam síðustu daga hef-
ur vakið menn til umhugsun-
ar um, hvort mat helztu hern
aðarsérfræðinga Bandaríkj-
anna á hernaðarstöðunni í
Víetnam hafi verið rangt.
Bandaríkjamenn hafa sjálfir
talið að hernaðarlegt frum-
kvæði í Suður-Víetnam væri
í þeirra höndum og að loft-
árásir þeirra á Norður-Víet-
nam hefðu dregið mjög úr
getu Norður-Víetnama til
þess að senda herlið og birgð-
ir suður á bóginn.
Nú hljóta Bandaríkjamenn
að endurmeta stöðuna í Viet-
nam í ljósi nýrra atburða-
Hafi það verið eini tilgangur-
inn með sókn kommúnista
að sýna, að þeir búi enn yfir
miklum hernaðarstyrk og
geti enn tekið frumkvæðið í
sínar hendur, hefur þeim
tvímælalaust tekizt það.
Þrátt fyrir mikið mannfall í
þeirra liði eiga hersveitir
Bandaríkjamanna og Suður-
Víetnam enn fullt í fangi
með að snúa vörn upp í sókn.
Vafalaust hyggjast komm-
únistar veikja baráttuvilja
Bandaríkjamanna með hin-
um miklu sóknaraðgerðum
síðustu daga og þá sérstak-
lega heima fyrir. En það er
ekki einhlítt og öruggt að
áhrifin verði þau, sem komm-
únistar ætlast til. Ekkert er
líklegra en slík reiðialda
gangi yfir Bandaríkin vegna
þeirrar auðmýkingar sem
þetta mikla veldi hefur orðið
fyrir síðustu daga í Víetnam,
að kröfurnar verði enn há-
værari um að beita hernaðar-
mætti Bandaríkjanna af öll-
um þunga gegn kommúnist-
um í Suður- og Norður- Viet-
nam.
Það sem mestu máli skiptir
í Víetnam nú sem fyrr er að
koma á vopnahléi en til þess
að það megi takast þarf að
finna sameiginlegan grund-
völl, sem hinir stríðandi aðil-
ar geti mætzt á. Eftir atburði
síðustu daga er ólíklegra en
nokkru sinni fyrr að Banda-
ríkjamenn fallist á að hætta
loftárásum á Norður-Víet-
nam vegna þess að þeir telja
að vopnahléið á dögunum
hafi verið notað til þess að
koma vopnum og hersveit-
um suður á bóginn. Margt
bendir því til þess að sóknar-
aðgerðir kommúnista verði
ekki til þess að veikja bar-
áttuvilja andstæðinganna eða
bæta samningsaðstöðu komm
únista heldur þvert á móti
minnka líkurnar fyrir vopna-
hléi og samningaviðræðum í
náinni framtíð — og er það
illa farið.
\vsj

UTAN UR HEIMI
Byltinaarsamsærið á ftalíu
sumarið 1964
RAMBAÐI ítalía á barmi
byltingrar 14. Jlúlí 1964 og
gæti siíkt enduftekiS sig?
Þeir sem þessu hafa þráfald-
lega haldið fram hafa á und-
anförnum vikum fengið í
hendur uggvænlegar sannan-
ir máli sínu til stuðnings, og
allt bendir til þess að fleiri
slík gögn komi fram í dags-
ljósið á næstu vikum.
Traust margra ítala á lýð-
ræðinu hefur orðið fyrir al-
varlegu áfalli. 1 stormasöm-
urn umræðum í þjóðþinginu,
meiðyrðiamáli, þar sem ráð-
herrar og herforingjar eru
leid’dir sem vitni og í rann-
sókn sem fyrirskipuð hefur
verið vegna ásakana um, að
sjóðir leyniþjónustunnar hafi
verið notaðir í því skyni að
múta stjórnmálamönnum,
hefur líka margt guggut kom
ið í ljós og grafið undan trú
manna á lýðræðinu. Jafn-
framt hafa ítölsk blöð, mál-
gögn hægrisinna engu síður
en vinstrisinna, sífellt birt æsi
ingákenndar greinar, sem þau
segja> að byggðar séu á leyni-
skjölum.
Valdarán herforingjanna í
Grikklandi hefur valdið því,
að margir Italir spyrja: Get-
ur þetta iíka gerzt hér? En
þótt undarlegt megi virðast,
hefur hinn almenni borgari
yfirleitt dregið skrif blaðanna
í efa og ef til vill fundizt þau
of æsingakennd. Hann virð-
rst taka með jafnaðargeði
staðhæfingum um, að lýð-
ræðið sé í hættu statt, og yppt
ir aðeins öxlum. Hann segir,
að Ítalía sé á engan hátt sam
bærilegt við Grikfcland og
hlær, góðlátlega að hershöfð-
ingjanum, sem al;lt málið
snýst um, Giovanni De Lor-
enzo. Við hliðina á hinum
valdafíknu ofurstum í Aþenu
virðist De Lorenzo raunar
heldur meinleysislegur — feit
laginn, örlítið spjátrungsleg-
ur og með einglyrni.
Þessi maður var um tólf ára
skeið yfirmaður öryggismála
hersins og ríkisins og virðist
kæra sig kollóttan um allan
þann úlfaþyt, sem mál hans
hefur vakið. Á velmðktardög-
um sínum tókst honuim að
sannfæra forsætisráðherra og
flokka þá, sem stóðu að ríkis-
stjórnum þeirra, um að
treysta mætti honum í hvi-
vetna. Hann var í hópi þeirra,
sem með völdin fóru, og hafði
litla ástæðu til að bola burtu
þeim mönnum, sem fóru með
völdin með honum.
Að sjálfsögðu er hugsan-
legt, að slífcur maður stundi
laumuspil og baktjaldamakk
til þess að treysta völd sín.
Og hér er um að ræða kjarna
ásakanna á hendur De Lor-
enzo. Þetta hefur haft í fö.
með sér hinar alvarlegusfu
afleiðingar fyrir hann og ríkis
stjórn þá, sem var við völd
þegar hneykslið komst upp.
Eftir því sem lengra dreg-
ur á réttarhöldin í máli hans
og fleiri ásakanir og gagn-
ásakanir koma fram virðist æ
betur koma í ljós að De Lor-
enzo sómir sér miklu betur í
hlutverki undirföruls bak-
tjaldamakkara en hins kald-
rifjaða valdaræningja. í starfi
sínu sem yfirmaður SIFAR,
gagnnjósnaþjónustunnar, s«nr>
hafði aðsetur í íburðarmikilli
höll, Palazzo Baracehini, kom
de Lorenzo sér upp yfirgrips-
miklu safni með u/pplýsing-
um um einkalíf stjórnmála-
manna, preláta og annarra á-
hrifamikilla manna. Þegar
nobkur skjöl úr þessu safni,
meðal annars eitt með upp-
lýsingum um Saragat forseta,
hurfu er de Lorenzo tók við
öðru og virðulegra embætti,
hófust vandræðin.
í febrúar 1966 var de Lor-
enzo skipaður forséti ítalska
herráðsins og valdaferill hans,
hófst fyrir alvöru er hann
var skipaður yfirmaður her-
lögreglunnar eftir heimsstyr-
jöldina, náði bámarki. Skipun
hans í embætti herráðsforseta
kom á óvart og vakti gremju
ýmissa gamalla herforingja.
Einn af samverkamönnum
de Lorenzos tók sér fyrir
henduir að rannsaka upp á eig
in spýtur feril hans í SIFAR
og ljóstraði upp um skjölin,
Saragat.
sem voru horfin. Sérstök
nefnd var skipuð til að rann-
saka málið og vék De Lor-
enzo frá störfum vegna „al-
varlegra embættisafglapa“.
Hið æsingakennda vikurit
„L’Espresso“ greip tækifærið
og gerði lagnvarandi árásir
á hinn fallna herforingja, sem
það kallaði höfuðpaur kald-
rifjaðs samsæris um að
steypa forseta og ríkisstjórn
af stóli og leggja niður
ítalska lýðveldið.
Það sem gerðist 14. júlí
1964 að sögn „L’Eespresso,
var þetta: De Lorenzo her-
ráðsforseti hélt leynilegan
fund með 3 hershöfðingjum
og sex ofurstum og afhenti
þeim liista yfir vinstrisinnaða
þingmenn og fleiri menn, sem
skyldi handtaka, þegar ákveð
ið merki vær: gefið. Blaðið
gefur í skyn, að þáverandi
forseti Ítalíu, Antonio Segni,
hafi verið viðr:.ðinn samsær-
ið. Að því er blaðað heldur
fram, átti að handtaka póM-
tíska andstæð:nga og senda
þá í útlegð til Sardiníu. En að
lokum hafi stjórnarkreppan,
sem þá stóð yfir og olli mjög
ótryggu ástandi í ítölskum
stjórnmálum því að enginn
möguleiki virtist vera á sam-
komulagi um myndun nýrr-
ar stjórnar þótt viðræður
stæðu yfir vikum saman, ver
Segni.
ið leyst, byltingaráformin
lögð á hilluna og Segni sagt
af sér, skömmu eftir að hann
fékk hjartaáfall.
„L’Espresso" lagði De Lor-
enzo í einelti vikum og mán-
uðum saman unz hershöfð-
inginn lýsti því yfir, að blað
ið hefði eyðilagt mannorð sitt
g stefndi því fyrir meiðyrði.
En hann tapaði málinu. Að
lokum skarst ríkissaksóknar-
inn í leikinn og lýsti því yf-
ir, að tímaritið hefði í raun
og veru sannað, að það hefði
á réttu að standa. De Lorenzo
og „L’Espresso" skipta um
hlutverk, og nú hefur mál
verið höfðað á hendur De
Lorenzo.
En hershöfðingiinn gafst
ekki upp við meiðyrðamáMð.
Hann hefur sífellt leitt fram
ný vitni, meðal annars hátt-
setta foringja úr hernum.og
stjórnmálamenn. Tóku þeir
allir þátt í leynimakkinu? Er
De Lorenzo að reyna að
sanna, að hann sé leiksoppuT
voldugri manna, sem talið
hafi honum trú um að hann
gæti reitt sig á stuðning
þeiirra? Skæðar tungur segja,
að þetta sé skýringin á því
hvers vegna hershöfðingmn
skaut mál'i sínu til dómstól-
anna, og þeir sem þetta segja
hafa gefið honum viðurnefn-
ið „óskiljanlegi hershöfðing-
inn.“
Einfaldari er sú skýring, að
De Lorenzo geti ekki viður-
kennt að hann hafi beðið ó-
sigur. Hann leggur sífellt
meir að veði, og stöðugt
eykst skaðinn, sem málaferl-
in valda. Framburður vitna
stangast á og ásakanirnar
ganga á víxl. Leyndarmálum
SIFAR er ljóstrað upp í rétt-
arsalnum, skýrslur merktar
trúnaðarmál eru sendar biöð-
unum. Hvar nefndin á fætur
annarri er skipuð til þess að
rannsaka hinar ýmsu hli'ðar
málsins, og þingmenn flækja
málið ennþá meir í ofsa-
fengnum umræðum.
Nú hefur stjórnin loksins
sýnt festu og falið yfirmönn-
um landhers, flugihers og
flota að rannsaka málið í
heild og skila skýrslu eins
fl'jótt og auðið er. Kröfum
um, að þingnefnd taki málið
til meðferðar hefur verið
vísað á bug á þeirri forsendu,
að það verði of tímafrekt og
geti stofnað öryggi ríkisins í
hættu. Það sem stjórnmála-
mönnum er efst í huga, en
ekki er minnst á í þessu sam
Framhald á bls. 21