Morgunblaðið - 04.02.1968, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 04.02.1968, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1%8 19 DANAKOMUR HAFBI MILOAB BOMINN Framhald af bls. 12. stor 5 Rd. 3 s. samt Arrest- f orvarernes do stor 9 % rd. og endelig maatte det höj- gurstigst tillades mig at ind- stille til D. Hvhds om ikke mine Politebte Byens 12 Vogt- ere og Slukkem(ænd) kunde tillægges nogen Erstatning for Derés Umage med Delinqu Transport til Rettestedet til- sammen med 10 rd. Sama bréf í íslenzkri þýðingu. 1805 4. okt. Að aftöku sakamannsins Bjarna Bjarnasonar frá íslandi hafi nú í morgun kl. 7% veri'ð fullnægt, samkvæmt hæstarétt- ardóminum frá 2. nóv. 1803, á þann hátt, að hægri hönd hans var fyrst höggvin af hon- um lifandi með exi og höf- uðið á eftir á sama hátt, vil ég hér með í undirgefni til- kynna. Jafnframt vil ég í þessu tilefni hjáleggja áður send skjöl yðar Hávelborinheita frá 2. þ. m. ásamt reikningi mínum um útlagðan kostnað við ferðina til aftökustaðarins og frá honum, að upphæð 5 rd og 3 sk. ásamt fangelsisvörzlu 9% rd. og loks vil ég með undirgefni leyfa mér að fara fram á við yðar Hávelborinheit, hvort ekki mætti veita lögregluliði mínu, 12 vökturum og brunaliðs- mönnum bæjarins nokkra greiðslu fyrir umstang þeirra við flutning á sakamanninum til aftökustaðarins, samtals 10 rd. Þótt allir dómstólar hér og erlendis væru á einu máli um það, að kurla bæri sakborn- ingana sem smæzt líkamlega, var þó ekki alveg loku fyrir það skotið, að eitthvað mætti tjasla við sáluhjálp þeirra. Konungur úrskurðaði því 17. maí 1805, að íslenzkur prestur skyldi fylgja þeim til aftök- unnar, þar sem þau skildu að- eins íslenzka tungu. Það kom í hlut Geirs biskups að skikka þann prest, og 21. ágúst skipar hann til þessarar farar séra Hjört Jónsson, er síðar varð prestur og prófastur á Gils- bakka. Steinunn varð þessarar sálubótar aldrei aðnjótandi, því hún lézt 12 dögum áður en látið var í haf. En hvers vegna varð séra Hjörtur fyrir valinu? Hann var aðeins 29 ára að aldri, vígður fimm árum áður og hafði lítið stundað prestsskap, en verið frá 1802 settur konrektor við latínuskól- ann á Hólavelli, sem stóð í brekkunni ofan við þann stað, þar sem hús Krabbameinsfél- agsins stendur nú við Suður- götu. í>etta mátti heita hor- fallin menntastofnun, sem vet- urinn áður hafði legið niðri, og Geir biskup hafði komið í veg fyrir það, að skólasveinar yrðu reknir til sjóróðra. Eéra Hjörtur mátti því heita á lausum kili og átti heiman- gengt. f þessu 300 manna þorpi, sem Reykjavík var á þessum tímum, þekktu allir alla, og ekki hefir hjá því farið, að vináttubönd hafi á þessum ár- um tengzt milli hins góða bisk- ups og hins unga og gáfaða prests. Að sjálfsögðu hefir séra Hjörtur haft sína útþrá eins og ungir menn á öllum tímum, en kostnaður við siglingar var svo hár, að ekki komust í þær lystisemdir að öllum jafnaði aðrir en konunglegir embættis- menn, kaupmenn, synir efnaðra manna til háskólanáms, svo og tugthúslimir, sem sigldu á Brim arhólm. Séra Hjörtur tók þessari út- nefningu, enda voru kjörin glæsileg. 200 ríkisdali skyldi hann hljóta sem aðalþóknun og fríar ferðir báðar leiðir, að sjálfsögðu, auk þess einn ríkis- dal á dag meðan ferðin stæði, er síðar var hækkað í tvo dali, en alls tók ferðin rúma 10 mán- uði. Geir biskup bjó hann út með meðmælabréfi til biskups- ins í Kristjánssandi og öðru til Balle Sjálandsbiskups, ef þeim auðnaðist ekki að taka land í Noregi á útsiglingunni. Líklegt má telja, að séra Hjörtur hafi kynnzt Bjarna eitthvað í biðsal dauðans í hegningarhúsinu í Reykjavík, en nánari kynni hafa þó tekizt milli skriftaföður og skrifta- barns í hinum þröngu vistar- verum í skútu Bjarna riddara, á hinni 16 daga siglingu frá Hafnarfirði til Noregs. Það er alkunnugt, að séra Hjörtur tók þetta hlutverk svo nærri sér, að hann var lengi miður sín á eftir. Og ekki er örgrannt um, nema Bjarni hafi öðru hvoru þurft að mylgra svolít- illi hughreystingu í sálusorgara sinn. En þótt Hjörtur væri ó- vanur mannaslátrun, þrást hann hvergi þegar á hólminn kom, og skjalalegar heimildir eru til um það, að Bjarni hafi fengið hann til að halda fast í vinstri hönd sína, meðan sú hægri fauk og höfuðið á eftir, á höggstokknum á Gálgabergs- tar.ga. Telja má líklegt, að séra Hjörtur hafi gist þessa daga undir þaki biskupsins í Krist- jánssandi, enda hafði hann með mælabréf til hans, svo sem áður segir, því ólíklegt er, að mannsæmandi gistihús hafi á þessum tíma verið til í þessu litla þorpi. Hitt er ekki að efa, að minningarnar frá Kristjáns- sandi hefir hann viljað losna við sem fyrst, bæði í vöku og svefni, og tekið sér fari með fyrsta skipi, sem þaðan sigldi til Kaupmannahafnar, þessarar glöðu borgar við sundið, sem jafnan hefir tekið opnum örm- um öllum þeim, sem hafa átt sér einhver auraráð. Hjörtur var líka svo lánsamur, að öll- um siglingum til íslands var lokið á þessu hausti, svo vetrar setu gat hann haft í borg- inni upp á kóngsins kost, í félagsskap íslenzkra stúdenta, notið þar Ijúffengra rétta, og þótt reglumaður væri, haldið við bragðinu á góðu dönsku kornbrennivíni. f öndverðum maí vorið eftir á séra Hjörtur kost á fari til íslands, en hvað liggur honum á? Hver dagur sem líð- ur færir honum nýjar tekjur, svo hann lónaði að sjálfsögðu áfram í glaumi borgarinnar, á kostnað síns allra náðugasta herra og arfakóngs. Sá átti líka fyrir því, auk þess sem hann var sterkefnaður. Þeir skarfar höfðu um langan aldur neytt íslenzka bændur og vinnumenn þeirra til að róa á sínum útvegi, víðsvegar um Suðurnes, nú var hann réttur til að róa sjálfur undir hinum íslenzka presti. — Það er fyrst 2. júlí 1806, að séra Hjörtur sækir um far til íslands, með fálkaskipi kon- ungs, og kemur í mánaðarlok- in á höfnina í Reykjavík úr sinni nafnfrægu reisu. Hann sækir um 90 ríkisdala auka- þóknun, en Trampe greifi og amtm., sem fylgzt hafði með allri siglingu, er viðskotaillur, bregður honum um slór í Kaupmannahöfn og leggst á móti kröfunni. Stjórninni, þeg- ar til hennar kasta kom varð um og ó. Að lokum gerir hún helmingaskipti og greiðir séra Hirti 45 ríkisdali. Geir biskup hafði áskil- ið Hirti rétt til þess, að em- bætti hans við Hólavallaskóla skyldi haldið opnu, en prest- urinn hafði fengið smjörþefinp af þessari ólánsstofnun og kaus ekki að elta hana til Bessa- staða. Stjórnarvöldin buðu hin- um siglda presti þá Gilsbakka í Borgarfirði. Það var annað mál. Þar gat hann haft gnægð vinnuhjúa, mikið bú, enda lausa beit og laxveiði. í ein- hverju fegursta héraði lands- ins. Þessu boði tók hann og sat þar sem héraðshöfðingi til æviloka 1843. Prestarnir í Borgarfirði hafa tæplega lent í vandræ'ðum við að berja saman líkræðu yfir séra Hirti, því samtíma heimildir tileinka honum þessa mannkosti: Merkisprestur, há- lærður og elskaði allan fróð- leik, góðhjartaður, athvarf nauðstaddra, tryggasti vinur, húsfaðir bezti, vinsæll af sókn- arbörnum, gáfaður, álitlegur sýnum, afbragðs kennari. Auk þessa er tekið fram, að hann hafi verið maður bráðfjörugur. — Þetta er allareiðu nokkuð fyrir einn mann, en þó hvorki annað né meira en honum bar, þar sem fyrir honum átti að liggja að verða langafi vina vorra Reykvíkinga, Sigurðar Grímssonar borgarfógeta og •séra Gríms sóknarprests í Reykjavík, auk margra annarra Eg geri ekki ráð fyrir því, að fleiri heimildir um Sjöund- ármálin komi í leitirnar, sem nokkru breyti í verulegum at- riðum, hvorki hérlendis, í Kaupmannahöfn né í Noregi. Þeirra saga er öll. — Bjarni og Steinunn greiddu sína stóru skuld svo dýru verði, að hinir traustu afkomendur þeirra þurfa þar engu við að bæta. í byrjun 19. aldar var ofur- lítið farið að rofa fyrir mann- úðarstefnu í fullnæging- um dóma, svo sakamönnum auðnaðist oftast að verða tekn- ir af á hreinlegan hátt. Á þessum árum var Friðrik, síðar hinn VI, raunverulega kon- ungur í Danmörku, og kom það ekki til af góðu. — Og enda þótt hin takmarkaða náðun Bjarna hafi verið runnin und- an rifjum hinna háu herra í Kanselíinu, ættum við fslend- ingar að sjálfsögðu að vera þakklátir Friðriki konungi VI fyrir þessa mildun vorum breizka landa til handa, og sameinast í þeirri bæn, að hann megi jafnan í sinni Hróars- keldu sofa í eilífri ró. Kjartan Sveinsson. Mig vantar góða 2ja til 3ja herbergja íbúð. Þrennt reglusam-t í heimi'li. Magni R. Magnússon, Heimasími 21698, vinnusími 21170. Til sölu er íbúð á jarðhæð við Vesturbrún, 140 fermetrar að stærð, 4 herbergi og eldlhús. Tilboðum sé skilað til Axels Kri-stjánssonar, lögfræð- ings, Útvegsbanka íslands, sem gefur nánari upplýs- ing-ar. Landrover -- staðgreiðsla Höfum kaupanda að Landrover diesel árg ’65, ‘66 og ’67. Staðgreiðsla á góðum bíl. Sýningarsalurinn Sveinn Egilsson. Meira en fjórði íá hver miði vinnurHl * Endurnýjun lýkur á hádeg á morgun, mánudag • i Vöruhappdrætti SÍBS

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.